فهرست مطالب

نشریه طبیعت ایران
سال چهارم شماره 1 (پیاپی 14، فروردین و اردیبهشت 1398)

  • تاریخ انتشار: 1398/01/01
  • تعداد عناوین: 26
|
  • عادل جلیلی* صفحه 3
    چشمه ها بخشی از رویشگاه های ماندابی هستند که در مناطق کوهستانی به صورت گسترده پراکنده اند و تحت تاثیر مستقیم بارندگی، توپوگرافی و کمیت آب های زیرزمینی در آبخوان ها هستند. با اینکه اهمیت آنها به صورت تک چشمه با توجه به سطح کوچک پوشش آنها ابتدا به ساکن چشمگیر نمی باشد ولی تنوع و فراوانی این چشمه ها اهمیت آنها را به عنوان یک رویشگاه ماندابی صدچندان نموده است. این چشمه ها بستر گسترده ای را برای شکوفایی تنوع زیستی از گیاهان ماندابی، حیات وحش، پرندگان و میکروارگانیسم های خاکی و آبی فراهم کرده است. با توجه به تفاوت در عرض های جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا، تنوع بستر زمین شناسی و خاک، شیب، جهت، نوع رویشگاه و کمیت و کیفیت آب آبخوان ها، تحت تاثیر جریان آب چشمه ها، رویشگاه های ماندابی مختلفی بوجود می آید. چشمه های آب گرم و سرد، چشمه های آب شیرین و شور، چشمه های آهکی و غیره هرکدام بستگی به شرایط خاص خود آشیان اکولوژیک متنوع را بوجود می آورند...
  • تصاویری از طبیعت ایران
  • حمیدرضا عباسی* صفحات 6-8
    میزان کل ریزش های جوی از اول مهر لغایت 1 اسفند سال آبی 98-97 بالغ بر 183 میلیمتر در سطح کشور بوده است که نسبت به میانگین دوره های مشابه درازمدت ( 133 میلیمتر) 38 درصد افزایش و نسبت به سال آبی گذشته (62 میلیمتر) 195 درصد رشد نشان می دهد (بی نام، 1397). بیشتر بارشهای مذکور بصورت سیلابی روی داده اند، بطور مثال تنها در منطقه ساحلی هندیجان، در طول 24 ساعت 120 میلیمتر بارش سیل آسا در آذرماه روی داده است.همچنین، بخشهای بزرگی از دشتهای سیلابی و رسوبی خوزستان تحت تاثیر سیلابهای رود زهره قرار داشته اند. هورهای شریفیه، منصوری و شاه حمزه (مشرعات ماهشهر) که در گذشته کانونهای اصلی ریزگرد بودند بواسطه این سیلابها آبگیری شدند و پس از آن پوشش گیاهی، بخصوص یکساله ها، رشد چشمگیری یافتند. سوال اساسی اینست که آیا با افزایش ناگهانی چنین بارشهای سنگینی، کانونهای ریزگرد مهار شده اند؟ آیا روند تخریب خاک کاهش و تخریب اکوسیستم تخفیف یافته است؟ با این وجود، برنامه های مهار و تثبیت کانونهای ریزگرد چگونه باید پیش رود...
  • سمیرا زندی فر* صفحات 9-13
    افزایش دخالت های نابجای انسان در کره زمین و بر هم زدن چرخه طبیعی محیط، موجب شده تا بحران آب در دنیای امروز به شکل جدی مورد توجه قرار گیرد. با توجه به آمار و ارقام منتشر شده در منابع معتبر بین المللی زنگ خطر بحران آب در بسیاری از کشورهای جهان به صدا در آمده است. خشکسالی پدیده ای اقلیمی است که تاثیرات محیطی، اجتماعی و اقتصادی چشمگیری دارد و بر خلاف دیگر بلایای طبیعی اثرات آن ممکن است تا سال ها پس از پایان آن باقی بماند. یکی از بخش های متاثر از شرایط بلند مدت خشکسالی، منابع آب زیرزمینی می باشد که متاسفانه کمتر از سایر بخش ها مورد توجه قرارگرفته است (سیف و همکاران، 1392). برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی به دلیل کمبود بارش موجب افت سطح آب زیرزمینی می شود. خشکسالی سبب کاهش نزولات جوی و در نهایت کاهش تغذیه آب های زیرزمینی خواهد شد، به علاوه سبب نیاز به آبیاری بیشتر و پمپاژ بیشتر از آبخوان ها می گردد. مجموعه این عوامل سبب افت کمی و کیفی آب های زیرزمینی و کم آبی و خشکیدگی چشمه ها می شود (شکل 1). سازمان ملل متحد هشدار داده است که اگر جهان به میزان فعلی به مصرف آب ادامه دهد تا سال 2025 بیش از دو میلیارد و هفت صد میلیون نفر در جهان با کمبود آب مواجه خواهند شد. بر اساس گزارش سازمان ملل در آینده ای نزدیک 31 کشور جهان با کمبود آب مواجه خواهند شد که نام ایران نیز در ریف این کشورها ذکر شده است. بنابراین در کشور ایران با توجه به شرایط آب و هوایی خشک و نیمه خشک حاکم در منطقه، استفاده بهینه از منابع محدود آب از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و در اختیار داشتن آمار و اطلاعات کافی به عنوان موثرترین گام در جهت شناخت جامع این منابع و رسیدن به پایداری نسبی آنها ضروری می باشد.
  • علی محبی* صفحات 15-20
    در سال های اخیر در استان خوزستان، بروز پدیده مربوط از نظر تکرار و استمرار، روند افزایشی داشته است. این پدیده کاهش کیفیت زندگی، تهدید سلامت مردم، کاهش کیفیت هوا، کاهش ایمنی راه های مواصلاتی و... را در پی داشته است. جهت کنترل این پدیده و کاهش خسارات آن شناخت ویژگی های کانون های مختلف تولید ریزگرد امری ضروری است. نتایج حاصل از تحقیقات اخیر نشان داد دام مازاد بر ظرفیت مراتع، در کنار سایر عوامل تولید ریزگرد (اقلیم، خشک شدن تالابها، کانون های خارجی و...) تاثیر منفی بر روی پوشش گیاهی محدوده های ریزگرد این استان گذاشته است. بررسی های اسنادی نحوه پراکنش انواع دام و درصد وابستگی به مراتع در کانون های گرد و غبار استان خوزستان صورت پذیرفت. نتایج مقایسه تعداد دام شهرستانهای محدوده ریزگرد استان نشان داد بیشترین و کمترین تعداد گوسفند به ترتیب با 118923 و 1709 واحد دامی، همچنین بیشترین و کمترین تعداد بز به ترتیب با 16187 و 331 واحد در شهرستانهای اهواز و امیدیه بود. در دو شهرستان مذکور با 135110 و 2040 واحد، بیشترین و کمترین تعداد دام سبک ( گوسفند و بز) را به خود اختصاص دادند. در خصوص تعداد گاو ( بومی، دو رگ، اصیل و گاومیش) نیز شهرستان شادگان با تعداد 37194 راس و شهرستان امیدیه با 2429 راس به ترتیب بیشترین و کمترین تعداد را دارا بودند. در شهرستان اهواز با تعداد 46262 راس بیشترین و شهرستان امیدیه با 3203 راس، کمترین تعداد دام سنگین وجود داشت. درصد وابستگی دام سنگین، سبک و شتر به طور متوسط در این شهرستان ها به ترتیب 28، 44 و 85 درصد و متوسط مدت توقف دام سنگین و سبک در مرتع نیز به ترتیب 4/73 و 6 ماه برآورد گردید.
  • نامه های علمی
  • جابر شریفی*، محمد فیاض، یونس رستمی کیا، فرزانه عظیمی، پروانه عشوری صفحات 21-26
    مطالعه مناطق اکولوژیک استان اردبیل با هدف کنترل و تفکیک کاربری اراضی و شناخت تیپ گیاهان مرتعی طی سال های1391-1389 اجرا شد. طبق آخرین بررسی های انجام شده مساحت استان اردبیل حدود 1 میلیون و 777 هزار و 736 هکتار برآورد شده است. اراضی مرتع و جنگل حدود 685707 هکتار (38 درصد)، اراضی زراعی (دیم، آبی و باغات) حدود 1062924 هکتار (60 درصد)، اراضی صخره ای و زمین های لخت حدود 14628 هکتار و سطوح آبی حدود 1186 هکتار (1 درصد) و اراضی شهری و صنعتی حدود 13291 هکتار (1 درصد) از سطح کل استان را شامل می شوند. در عرصه های مرتعی استان در مجموع 66 تیپ گیاهی مرتعی در چهار گروه گیاهی درمنه، گون، گندمیان دایمی، اسپرس بوته ای خاردار و پنج تیپ منفرد مرتعی به نام های اسپند، کور- زنبق، جگن-زنبق، علف شور-پوا پیازدار و شبدرسفید- شبه یولاف طلایی شناسایی شدند. همچنین رویشگاه های جنگلی استان از هشت تیپ راش- بلوط، فندق آمیخته، فندق- ممرز، گز-بید سفید، آمیخته بلوط-ممرز-آزاد، تیپ ارس، تیپ بنه و تیپ آمیخته زالزالک-سیاه تلو- کیکم تشکیل شده اند. دستاوردهای حاصل از این تحقیق با ارائه مساحت و موقعیت عرصه های منابع طبیعی استان اردبیل و نقشه تیپ های گیاهی می تواند به عنوان یک سند و مرجع علمی برای اجرای طرح های پژوهشی کاربردی توسط سازمان های اجرایی قابل استفاده باشد.
    کلیدواژگان: مناطق اکولوژیک، گروه های گیاهی، تیپ های مرتعی، استان اردبیل
  • حیدر شرفیه*، حمید ساکنین چلاو، محمدرضا عارفی پور صفحات 27-31
    جنگل های سوزنی برگ ایران جزء جنگلهای نادری می باشند که از نظر محیط زیستی و تفرجگاهی بسیار ارزشمندند. ارس ازجمله سوزنی برگان بومی ایران است که در جنگل های کوهستانی ایران گستره ای بیش از یک میلیون هکتار را تحت اشغال دارد. عمر برخی از پایه های ارس بالغ بر 2000 سال است. طی دو دهه اخیرگیاه نیمه انگلArceuthobium oxycedri یکی از مهمترین عوامل خشک شدن درختان ارس در رویشگاه های البرز بوده است. این گیاه بر روی شاخه های ارس زندگی انگلی اختیار کرده، توازن فیزیولوژیک درخت را بر هم زده و پس از چند سال تمامی درخت را فرا گرفته و در نهایت باعث مرگ آن می شود. بر اساس گزارشات موجود در مناطق آلوده تا کنون بین 25 تا 30 درصد درختان ارس به این انگل مبتلا شده و بین 1 تا 3 درصد کاملا خشک شده اند. در این رابطه روش های کنترلی مختلفی مورد توجه است که یکی از آنها، حذف گیاه انگلی قبل از مرحله بذر دهی آن می باشد.
    کلیدواژگان: جنگل های ارس، دارواشک، ار س واش، سمنان، نیمه انگل
  • تصاویری از طبیعت ایران
  • نامه های علمی
  • جواد معتمدی*، علی اشرف جعفری، مهدی زهدی صفحات 33-42
    در حال حاضر، به واسطه تغییرات اقلیمی و خشک شدن دریاچه ارومیه و پسروی آب، تعدادی از جوامع گیاهی، حذف و جوامع دیگری ظهور پیدا کرده اند. خارشتر نیز به واسطه خصوصیات اکولوژیکی و بیولوژیکی، در سطح وسیعی از اراضی شور تخریب شده و هم مرز با خاک های شیرین، پراکنش پیدا کرده که در صورت عدم مدیریت رویشگاه آن، اراضی زراعی به مخاطره خواهد افتاد. در شرایط فعلی، با استناد به تغییرات اقلیمی و نیاز مبرم به تامین بخشی از علوفه دام از طریق علوفه های کم رایج و کم آب بر و مقاوم به شوری و خشکی؛ استفاده چرایی از رویشگاه های شور و به ویژه رویشگاه های خارشتر، مهم ترین جنبه استفاده از این گونه است. خارشتر توسط گله های گاو بومی و گاومیش که دام غالب منطقه می باشند، چرا نمی شود. از این رو، بهترین راه مبارزه با آن، چرای چند گونه ای دام و چرای هدفمند از رویشگاه آن است. این روش می تواند تعادل را به اکوسیستم برگرداند و طی آن بهره برداری متعادل تری از تمام گونه های هالوفیت حاشیه دریاچه به عمل آید و از فرصت طلبی برای یک گونه گیاهی، جلوگیری شود. با مد نظر قرار دادن رفتار چرایی دام های اهلی، چرای شتر در اراضی شور تخریب شده، قادر خواهد بود تا رشد خارشتر را کنترل و بصورت موثری، تولید بذر آن را بی اثر نماید و تا حد زیادی، نگرانی گسترش آفات و بیماری ها به اراضی زراعی را تحت کنترل در آورد. به نظر می رسد چنانچه کلیه عوامل موثر در سودآوری چرای مستقیم شتر از رویشگاه های خارشتر، مورد توجه قرار گیرد، مرتع کاری آن در رویشگاه های شور تخریب شده، راه حل موثر برای جبران کمبود علوفه محسوب می شود. در واقع سهم بالقوه آنها در جلوگیری از تلفات دام ها در فصل غیر رشد، مهم ترین برتری آنهاست. به علاوه در صورتی که مزایای آنها، از نظر استفاده چند منظوره نظیر تولید روغن، بیواتانول، ترکیبات معطر، مان های گیاهی (ترنجبین)، تولید عسل و... مد نظر قرار گیرد، مرتع کاری آن توجیه می یابد. از این رو، توسعه آن به عنوان یک منبع علوفه ای، در اراضی شور تخریب شده و چرای مستقیم دام از آنها، قابل توصیه هست ولی توسعه آن برای دیگر اراضی و ایجاد چراگاه های مصنوعی، نیازمند تحقیقات بیشتر در سایت های الگویی و کم خطر برای تنوع زیستی مراتع است که باید از بخش های تحقیقاتی، استعانت خواست.
    کلیدواژگان: گونه مهاجم، جوامع گیاهی، چرای هدفمند دام، تغذیه دام، هالوفیت ها
  • ابراهیم شریفی عاشورآبادی* صفحات 43-50
    در اکوسیستم های تحت مدیریت انسان تعدادی از نهاده ها مورد استفاده قرار می گیرند. کاربرد بیش از حد بعضی از آنها بدون بهره وری مناسب، سلامت غذایی و همچنین منابع تولید مانند آب و خاک را در معرض تخریب و نابودی قرار می دهند. در فرآیند تولید در اکوسیستم های مدیریت شده، توجه به کارایی انرژی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. با استفاده از این شاخص می توان پایداری یک سیستم تولیدی را ارزش گذاری کرد و با مدیریت مصرف نهاده ها، کارایی انرژی را افزایش داد. کارآیی انرژی در اکوسیستم های زراعی شامل نسبت انرژی خروجی به انرژی ورودی است. به منظور برآورد کارایی انرژی در اکوسیستم های زراعی، نرم افزار ویژه کامپیوتری توسط نگارنده در موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور طراحی و برنامه نویسی شد. در این نرم افزار، عملیات و نهاده های مصرفی و همچنین میزان تولید بر حسب انرژی ارزش گذاری شده و می توان برای هر واحد تولیدی سطح کارایی انرژی را تعیین و برچسب انرژی را برای اکوسیستم های زراعی صادر نمود.
    کلیدواژگان: نرم افزار، کارایی انرژی، برچسب انرژی، حاصلخیزی خاک، گیاه دارویی، رازیانه
  • پرویز مرادی*، علی اشرف جعفری صفحات 51-56
    فستوکای پابلند (Festuca arundinacea) یکی از مهم‎ترین علف های گندمی در مناطق معتدل جهان است که اطلاعات کمی در مورد سازگاری آن در اقلیم‎های سرد و نیمه خشک وجود دارد. به‎منظور بررسی قابلیت های کمی و کیفی این گیاه، آزمایشی با 36 جمعیت‎ داخلی و خارجی، در قالب طرح آزمایشی بلوک های کامل تصادفی نامتعادل با 3 تکرار، در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی زنجان در دو شرایط دیم و آبی اجرا شد. برای تعیین قابلیت های کمی، از عملکرد علوفه خشک و برای وضعیت کیفیت علوفه از سه معیار نسبت برگ به ساقه، میزان پروتئین خام و درصد قابلیت هضم استفاده شد. نتایج نشان داد که بین جمعیت‎ ها برای هر چهار صفت مورد مطالعه، به‎جز درصد قابلیت هضم، تفاوت قابل ملاحظه ای وجود داشت. براساس نتایج، با توجه به هدف از کشت این گیاه، برای شرایط آبی، جمعیت‎ 4 (از استرالیا) با 3402 کیلوگرم علوفه در هکتار و برای شرایط دیم، جمعیت‎ 19 (از روسیه) با عملکرد 2113 کیلوگرم در هکتار قابل توصیه بودند. جمعیت‎ 35 (از ایرلند) برای هر دو شرایط دیم و آبی قابل توصیه بودند. برای تولید علوفه با کیفیت علوفه بالا به‎همراه عملکرد نسبتا بالا، جمعیت‎ بومی 16 با منشا چهارمحال و بختیاری قابل توصیه خواهد بود. به‎طور کلی، بنا بر نتایج ارائه شده در این مقاله، فستوکای پابلند به‎دلایل داشتن مزایایی از قبیل مقاومت به سرما، تولید علوفه قابل توجه و حفاظت خاک، قابل توصیه به مراتع زنجان و اقلیم سردسیری شمالغرب کشور می‎باشد.
    کلیدواژگان: کیفیت علوفه، عملکرد علوفه، فستوکای پابلند، زنجان، اقلیم سردسیر
  • گفتگوهای چالشی
  • احمد رحمانی* صفحات 57-77
    هدف از گفت و گوی پیش رو، بررسی ابعاد مختلف مسئله «آتش سوزی» در منابع طبیعی کشور با حضور کارشناسان مربوطه و ارائه راه حل هایی برای کاهش خسارت ها و ارائه راهکارها و پیشنهادهای لازم در این خصوص است. این میزگرد تخصصی با حضور آقایان مهندس حیدر ابراهیمی فر، معاون محترم یگان حفاظت سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور، دکتر حسین بدری پور، عضو شورای عالی جنگل، مرتع و آبخیزداری، دکتر رضا سیاه منصور، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات لرستان، سرهنگ قاسم سبزعلی، رئیس محترم سابق یگان حفاظت سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور و مهندس رضا حسن هراتی، رئیس اداره تجهیزات و پشتیبانی سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد. در این گفت و گو در مورد اهمیت چالش آتش سوزی در منابع طبیعی، گسترش آتش سوزی ها در سال های گذشته، حساسیت اکوسیستم های مختلف طبیعی به این پدیده، عوامل آتش سوزی، تغییر اقلیم و آتش سوزی، امکانات و تجهیزات مقابله با آتش سوزی، نقش و مشارکت مردم دراین باره و راهکار های پیشگیری از آتش سوزی بحث و تبادل نظر شد. دست اندرکاران نشریه «طبیعت ایران» امیدوارند با توجه مسئولان کشور به نکات مطرح شده در این گفت و گو و همراهی مردم عزیز ایران قدم هایی در جهت کاهش خسارت های وارده بر منابع طبیعی کشور برداشته شود. طبیعت ایران: اهمیت آتش سوزی در منابع طبیعی چیست و چه خسارت هایی بر اثر آن به منابع طبیعی کشور وارد می شود؟ مهندس ابراهیمی فر (معاون محترم یگان حفاظت سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور: ما باید به صورت برنامه ریزی شده به موضوع حریق بپردازیم. حریق ویژگی هایی دارد که خیلی سریع گسترش پیدا می کند...
  • صفحات 78-79
  • نگاهی به طبیعت ایران
  • حبیب زارع*، طیبه امینی، بهنوش جعفری گرزین صفحات 80-93
    جنگل های شمال یا منطقه رویشی هیرکانی با شرایط اکولوژیک متمایز و وسعت کوچک خود، سهم مهمی از تنوع زیستی سرزمین ایران را به خود اختصاص داده و از این نظر دارای ارزش های زیادی است. ثعلب ها بخشی مهم از این تنوع زیستی غنی را تشکیل می دهند. در همین رابطه در راستای اجرای طرح فلور مازندران و برخی دیگر از طرح های مربوطه در منطقه، تیره ثعلب و بعضی از مهمترین گونه های بومی آن مد نظر قرار گرفت. در طی 5 سال مطالعات صحرایی پیرامون فلور، ضمن تهیه فهرستی از گونه های ارکیده و تاکسون های مربوطه، رویشگاه های عمده انتشار آنها شناسایی و نمونه هایی نیز جمع آوری و مطالعه شدند. همزمان مشخصات رویشگاهی آنها ثبت و مهمترین ویژگی های اکولوژیک یا برخی اطلاعات کلی آنها به همراه تصاویر برای کمک به شناسایی دقیق تر گونه ها ثبت و یا ارزیابی شد. به علاوه ضمن اشاره و ارائه فهرستی از کل گونه های این تیره در ایران که اغلب خاکزی هستند، با استفاده از مجموعه اطلاعات تهیه شده بخشی از تنوع زیستی این محدوده به تصویر کشیده شده و به اختصار توصیف شد. با استفاده از اطلاعات به دست آمده از این گروه از گیاهان، می توان نسبت به انجام مدیریت های حفاظتی اقدام و به حفظ این گونه های ارزشمند که اکثرا جزو گیاهان کم گستره، بعضا نایاب و یا حتی در حال انقراض هستند اقدام نمود.
    کلیدواژگان: هیرکانی، تیره ثعلب، تنوع زیستی، گیاهان نایاب
  • صفحه 96
  • دانشمندان ایرانی
  • مهدی زهدی* صفحات 97-99
    دهه 1340 برای منابع طبیعی کشور دورانی مهم و تعیین کننده بود. در اول این دهه (سال 1341) مصوبه ملی شدن جنگل ها به تصویب رسید و طبق آن جنگل ها و مراتع کشور ملی شدند. متعاقبا در حدود 4 سال بعد یعنی در مرداد سال 1346 قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع به تصویب رسید و به منظور اجرایی شدن این قانون چند ماه بعد قانون تشکیل وزارت منابع طبیعی مصوب گردید. پس از تشکیل این وزارتخانه در آبان ماه همان سال ایجاد موسسه تحقیقات منابع طبیعی در زیرمجموعه وزارت منابع طبیعی تصویب و شرح وظایف آن در تاریخ 25 آبان 1346 توسط وزیر ابلاغ شد. در فاصله کمتر از 2 ماه یعنی در تاریخ 24 دی ماه 1346 با حکم ناصر گلسرخی وزیر منابع طبیعی آقای دکتر پرویز مهدی زاده به عنوان اولین رئیس موسسه تحقیقات منابع طبیعی که بعد ها (در دهه ی 1350) به موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع تغییر عنوان داد منصوب شدند.
  • تصاویری از طبیعت ایران
  • معرفی گونه های گیاهی نادر و در معرض انقراض ایران
  • علی باقری، زیبا جم زاد، عادل جلیلی، آزاده اخوان روفیگر* صفحات 101-105
    پیاز (Allium L.) یکی از بزرگترین جنسهای گیاهان چندساله تک لپه ای است و ایران یکی از مراکز مهم تنوع و گونه زایی آن است. گونه A. austroiranicumبه عنوان گیاه انحصاری ایران و A. chlorotepalumانحصاری استان اصفهان محسوب می شوند. گونه اول دارای رویشگاه های متعدد در ایران اما گونه دوم در رویشگاه های محدود و تنها در مناطق غربی استان اصفهان رویش دارد. در این پژوهش جایگاه حفاظتی این دو گونه انحصاری پیاز در ایران بر اساس معیارهای IUCN با استفاده از سه معیار میزان حضور، سطح تحت اشغال و تعداد پایه های بالغ مشخص گردید. مطالعات انجام شده در این تحقیق نشان داد که این دو گونه در طبقه "در معرض خطر انقراض" قرار دارند و از نظر حفاظتی باید مورد توجه بیشتر قرار گیرند. همچنین رویشگاه آنها در معرض عوامل تخریبی مختلف قرار دارد که عوامل مهمی برای تهدید این گونه ها هستند.
    کلیدواژگان: اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت، زاگرس، گونه های انحصاری، گیاهان دارویی، والک
  • تصاویری از طبیعت ایران
  • اخبار علمی و تحلیلی
  • مریم تیموری* صفحه 107
    در دهه های گذشته از روش های مختلفی برای مبارزه با بیابان‏زایی استفاده شده است که می توان به گیاهان بادشکن و جنگل کاری در نواحی خشک به منظور کاهش فرسایش خاک و تثبیت تپه های شنی اشاره کرد. اگر چه کاشتن گیاهان می تواند باعث تثبیت شن های روان و مانع گسترش بیابان‏زایی شود اما باد قادر است ذرات خاک حدفاصل پوشش گیاهی را جابه جا کند. پوسته های زیستی یکی از روش هایی است که در مناطق بیابانی برای تثبیت خاک و شن های روان و ممانعت از گسترش پدیده بیابان زایی استفاده شده است. پوسته های زیستی، که به اسامی دیگری مانند پوسته های میکروبیوتیک، میکروفیتیک و یا کریپتوگامیگ نیز خوانده می شوند، چند میلی متر بالایی سطح خاک را می پوشانند. پوسته های زیستی خاک در نواحی خشک و نیمه خشک وجود داشته و حد فاصل بین پوشش گیاهی تنک این نواحی را پر می کنند. پوسته های زیستی از موجودات مختلف مانند سیانوباکترها، قارچ ها، جلبک ها، گل سنگ ها، خزه ها و سرخس ها تشکیل شده اند.
  • پروین صالحی شان جانی* صفحه 108
    بسیاری فکر می کنند گیاهان موجودات خسته کننده ای هستند که فقط فتوسنتز می کنند در حالی که حیوانات موجودات سرگرم کننده ای هستند! نگاهی به تعامل بین مورچه ها و گیاهان این طرز تفکر را تغییر می دهد. گیاهان با روش های مختلفی مورچه ها را جذب خود می کنند، مانند تولید شهد برای تغذیه و یا وجود خارهای توخالی در گیاهان که مورچه ها می توانند از آنها به عنوان پناهگاه استفاده کنند. در عوض گیاهان مورچه ها را برای انتشار دانه و یا به عنوان محافظ به خدمت می گیرند. در تحقیق جدیدی که در مجموعه مقالات آکادمی علوم به چاپ رسیده، محققان با تجزیه تاریخچه ژنتیکی 1700 گونه مورچه و 10000 گونه گیاهی متوجه تاریخچه طولانی تکامل سلول های مورچه و گیاهان شدند. مت نلسن (Matt Nelsen) ، محقق پسا دکترا و نویسنده اصلی مقاله، می گوید: "تکامل هم زمان این دو موجود از زمانی آغاز شد که مورچه ها شروع به تغذیه از گیاهان کرده و گیاهان با ایجاد ساختار هایی مورچه ها را وادار کردند در قبال غذا به آنها خدمت کنند."
  • مریم معصوم تمیمی* صفحه 109
    پژوهشی از دانشگاه ملی استرالیا (The Australian National University: ANU) نشان داد که برای احیا و بازسازی خاک های جنگلی که در اثر آتش سوزی و قطع درختان تخریب شده اند به گذشت ده ها سال زمان نیاز است و این زمان به مراتب بیشتر از زمانی است که محققان در گذشته اعلام کرده بودند. Elle Bowed پژوهشگر ارشد این پژوهش اظهار داشت: “بازسازی خاک های جنگلی تخریب شده با سرعت بسیار آهسته انجام می شود، به طوری که خاک تخریب‏شده بر اثر آتش سوزی تاحدود 80 سال و در اثر قطع درختان دست کم به گذشت 30 سال زمان برای بازسازی نیاز دارد. هر دو اختلال قطع درختان و آتش سوزی می تواند تاثیر شدید و طولانی مدت بر خاک های جنگلی داشته باشد. آشکار است که این اختلالات بر روی جوامع گیاهی و عملکرد اکوسیستم نیز تاثیرگذار هستند."
  • نقد کتاب
  • مهدی رحمانی نیا*، علی شال بافان صفحات 110-111
    درختان به عنوان عضوی جدایی ناپذیر از محیط اطراف ما، ریشه های ناگسستنی با زندگی انسان ها داشته و دارند، به گونه ای که نیاز به آن ها بیشتر از هر زمانی در عرصه های مختلف حیات بشری به چشم می خورد. با وجود تمام سودمندی هایی که می توان برای درختان متصور شد (تولید اکسیژن، تلطیف هوا، زیبایی شناسی، تفرجگاهی، تولید چوب، حفظ منابع آب و خاک، کاهش آلودگی هوا و صوت، ماوای حیات وحش و غیره)، شکستن و فرو افتادن آن ها در اثر بارهای وارد به ویژه در هنگام وقوع طوفان ها و وزش بادهای شدید باعث خسارت های اقتصادی و حتی جانی می شود. این مسئله با توجه به آن که درختان در همه جای زندگی امروزی بشر- از حیاط منازل، مدارس و مناطق مسکونی تا حاشیه کوچه ها و خیابان های شهرها و روستاها، باغ ها و پارک ها، جنگل های طبیعی و دست کاشت شهری- حضور محسوسی دارند، اهمیت دوچندان می یابد. به طور معمول، درختان سالم پایداری بیشتری در برابر نیروهای وارده دارند و درختان صدمه دیده یا درختانی که دارای معایبی در تاج، تنه و ریشه هستند، بیشتر مستعد شکستن و ریشه کنی می باشند. حتی مدیریت و دخالت های غیرعلمی و غیرفنی در ساختار درخت و جنگل می تواند این خسارات و صدمات را تشدید کند. بنابراین، ارزیابی درختان به منظور اطمینان از سلامتی آن ها و این که آیا می توانند در برابر حوادث آینده مقاومت کنند، امری بسیار ضروری است تا بدین وسیله بتوان از هزینه های مختلف و صدمات بعدی جلوگیری کرد یا تا حد امکان آن را کاهش داد.
  • صفحه 112
|
  • Adel Jalili* Page 3
  • Jaber Sharifi *, Mohammad Fayaz, Younes Rostami Kia, Farzaneh Azimi, Parvaneh Ashouri Pages 21-26
    The study of ecological areas in Ardabil province with the aim of controlling and differentiating land use and recognizing the rangeland species type was conducted in 2010-2012. According to recent surveys, the area of ​​Ardebil province is estimated to be about1,777,736 hectares. The total lands are included: rangelands and forests about 685,707 hectares (38%), cultivated lands about 1,062,924 hectares (60%), rock and bare outcrops of about 14,628 hectares, water levels of 1,186 hectares (1%) and urban and industrial lands are about 13,291 hectares (1%). 66 rangeland types were divided into four groups in the rangelands of the province as follow: Artemisia, Astragalus, perennial grasses and Onobrychis. In addition, five individual types as Peganum, Caparis-Iris, Carex-Iris, Salsola-Poa and Trifolium-Trisetum were identified. Moreover, the forest habitats of the province are composed of eight types of Quercus–Fagus, Corylus avellana Mixed, Carpinus–Corylus, Tamarix–Salix, Quercus-Carpinus-Zelkova,, Quercustype, Pistacia atlantica subsp mutica type and Crataegus-Paliurus spina – Christi- Acer monspessulanum Mixed type. The results of this research including the area and position of natural resources types as well as vegetation map can be used as a scientific document and reference for the implementation of applied research projects by executive organizations in Ardebil Province.
    Keywords: Ecological zones, Plant groups, vegetation types, Ardabil province
  • Heidar Sharafieh *, Hamid Sakenin Chelav, Mohammad Reza Arefi Pour Pages 27-31
    Iran's leafy forests are very rare and valuable in terms of environment and promenade. Juniperus is one of the native Needles inhabitants of Iran, which occupies more than one million hectares in Iran's mountainous forests while some bases are about 2000 years old. During the last two decades, Arthousebius oxycedri is one of the most important factors for drying Juniperus trees in Alborz habitats. This species is semi-parasite on the branches causing the physiological imbalance and after a few years the entire tree is overwhelmed and eventually causes it to die. According to reports in infected areas, 25 to 30% of the Juniperus trees have been affected by this parasite and 1 to 3% has completely dried up. In this regard, various control methods are considered, which one of them is the removal of the parasite before its seeding stage.
    Keywords: Juniperus forests, dwarf mistletoe, Semnan, Semi- Parasitic
  • Javad Motamedi *, Ali Ashraf Jafari, Mehdi Zohdi Pages 33-42
    Nowadays, due to climate change and drying of Urmia Lake, and the recession of water, a number of vegetation communities have disappeared and other communities have emerged. Alhagi pseudalhagi has also been degraded by extensive ecological, habitat, anatomical, morphological, physiological, genetic and biological properties, and has been dispersed along the border with agricultural soils, which, in the absence of management, agricultural land will be compromised. Therefore, based on climate change and the urgent need to provide part of forage from less-water efficient, not common and, salt and drought-resistant it can be stated that the most important application of Alhagi pseudalhagi is forage. . However, there is no report on the grazing of Alhagi pseudalhagi by the dominant livest of region which is native cattle and buffaloes. Hence, the best way to deal with it is to graze various livestock and targeted grazing from its breeding grounds. This method can restore the equilibrium to the ecosystem, in which a more balanced utilization of all the halophytic species of the margin of the lake can be considered.  The camel's grazing in the degraded lands will be able to control the growth of seed production and, to a large extent, the spread of pests and disease. Considering all the factors affecting the profitability of gazing camel, it can be say that the pasture cultivation is an effective remedy for deficiency of forage. In fact, their potential contribution to preventing livestock losses in the non-growing season is their most important advantage. In addition, there are other benefits such as oil production, bio-ethanol, aromatic compounds, vegetarian manna, honey production, and so on. Therefore, its cultivation in saline pastures and direct grazing of livestock from them are recommended. Hence, the creation of artificial pasture requires further research on the pattern sites and a low risk for biodiversity in rangelands.
    Keywords: Weed species, Plant communities, Targeted grazing, Livestock feeding, Halophytes
  • Ebrahim Sharifi Ashoorabadi * Pages 43-50
    In ecosystems that managed by human, some of inputs were exposed. Over application of inputs without suitable efficiency can destroy food and soil and water resources. In the production process, it is necessary to consider energy efficiency. This index could be used for valuation of the stability of production system and increase the energy efficiencyby input management. Energy efficiency in agro ecosystem includes the ratio of output to input energy. In order to estimation of energy efficiency in agro ecosystems special software was designed and programmed. In the software, operations and inputs as well as yields based on energy efficiency were evaluated. Moreover, for each production unit the level of energy efficiency and label energy for crop ecosystems can be determined.
    Keywords: Computer package, energy efficiency, energy label, soil fertility, medicinal plants, Foeniculum vulgare
  • Parviz Moradi *, Ali Ashraf Jafari Pages 51-56
    Tall fescue (Festuca arundinacea) is one of the most important grasses in the temperate climate which there is a lack of information on its adaptability in cold and semi-arid regions. The forage yield and quality of the species were evaluated using 36 domestic and exotic populations in Zanjan agricultural and Natural Resources Research and Education centre.A RCBD design layout was also chosen for analysing the data of irrigated and dry farming conditions. Forage yield was used to evaluate the forage quantity. Hence, leaf to stem ratio, digestibility and crude protein percentage were used to evaluate forage quality. Results showed significant differences in all traits except for digestibility. Based on the results, genotype 4 (from Australia) with average yield of 3402 kg/h and genotype 19 (from Russia) with average yield value of 2113 kg/h was recommended for irrigated and dry farming condition, respectively. However, genotype 35 (from Ireland) was recommended for both conditions. Considerably high forage yield and quality in native genotype 16 (from Charmahal o Bakhtyari was reported. In conclusion, tall fescue could be recommended for cold climate such as Zanjan province, because of its cold tolerance, high forage production and soil protection.
    Keywords: Cold climate, forage quality, forage yield, tall fescue, Zanjan
  • Habib Zare *, Tayyebeh Amini, Behnoosh Jafari Gorzin Pages 80-93
    Hyrcanian province or Caspian zone with its unique ecological characteristics is an important part of plantbiodiversity of Iran of these, the Orchids are one the most important plants for the flora of Iran. Here, basedon collecting of flora of Mazandaran province and other related projects, some of Orchid species wereselected and noticed for more studies. In this regard and by doing field studies on main sites over 5 years,many of Orchid taxa were collected and the distribution range and main sites were identified. Ecological traitsof the species and also their sites were noted and evaluated, in addition to description of orchid species,some botanical characteristics were presented with proper photos. Finally, by resulting the data, Iran’sorchids list was presented and biodiversity values of some of the important orchid species were describedfor the Hyrcanian province. Thus, using these data can help us to reach conservation aims for protectingrare and threatened species.
    Keywords: Hyrcanian province, Orchidaceae, Biodiversity, Rare plant
  • Azade Akhavan Roofigar *, Ali Bagheri, Ziba Jamzad, Adel Jalili Pages 101-105
    Allium is one of the largest genera of Monocots and Iran is one of the most important centers of diversity ofit. Allium austroiranicum is considered as an endemic species of Iran and A. chlorotepalum as an endemicspecies of Isfahan province. The first one is distributed in many habitats in Iran, but the latter has limited distribution and is present only in western regions of Isfahan province. Based on the IUCN guidelines three criteria were used to evaluate the conservation status of these endemic Allium species as follows: extent of occurrence, area of occupancy and number of mature individuals. Our studies have shown that these two speciesare classified as “Endangered” and special attention and full conservation of them is needed. In addition, theirhabitats are exposed to various destructive activities, which may threaten the survival of these species.
    Keywords: Allium, Endemic species, IUCN, medicinal plants, Iran
  • Maryam Teimouri * Page 107
  • Parvin Salehi Shanjani * Page 108
  • Maryam Masoum Tamimi * Page 109