فهرست مطالب

پژوهش نامه ایرانی سیاست بین الملل - سال ششم شماره 2 (پیاپی 12، بهار و تابستان 1397)

پژوهش نامه ایرانی سیاست بین الملل
سال ششم شماره 2 (پیاپی 12، بهار و تابستان 1397)

  • تاریخ انتشار: 1397/05/09
  • تعداد عناوین: 7
|
  • روح الله اسلامی شعبجره، محمد صحرایی* صفحات 1-20
    سیاست خارجی یعنی داشتن رویه ای اندیشه ای و فکر شده در ارتباط با سایر بازیگران بین الملل است. طبیعی است که تنها کشورهایی از سیاست خارجی برخوردارند که قدرت مند هستند. ساسانیان سلسله ای اثرگذار، قدرت مند و دارای سبک اندیشه ای و کنشی در سیاست است به نحوی که متغیر مهمی در ساختار بین الملل دوره باستان داشته است. مضمون این پایان نامه بررسی الگوی سیاست خارجی ایران با استفاده از چارچوب تئوریک هالستی است. نگارنده کوشش کرده است در بررسی الگوی سیاست خارجی ساسانیان، مهم ترین عوامل روابط فراگیر ایران با همسایگانش به ویژه رقیب قدرتمند آن امپراتوری روم، مواردی همچون ارمنستان، به رسمیت شناختن دین مسیحیت در روم، رقابت اقتصادی و تجاری بین ایران و چین و روم و توسعه طلبی دو ابر قدرت (ایران و روم) در بین النهرین و شبه جزیره عربستان را درنظر بگیرد. در این پژوهش شاخص هایی همچون اهداف، جهت گیری، ابزارها، اقدامات و تکنیک های سیاست خارجی ساسانیان مورد تحلیل قرار گرفته است. فرضیه چنین است که الگوی سیاست خارجی ساسانیان بر اساس الگوی خاص ایران شهری است. برای اثبات این فرضیه تاریخ سیاست خارجی ساسانیان در ارتباط با اعراب، ترک ها، چینی ها و رومی ها مورد تحلیل قرار گرفته است. الگوی ایران شهری ساسانیان بر اساس دفاع از دین زرتشت و هویت ملی ایران شهر بوده است که حتی بعد از اسلام نیز در دولت هایی چون صفویه و جمهوری اسلامی تکرار شده است.
    کلیدواژگان: ساسانیان، سیاست خارجی، الگو، اندیشه ایران شهری، نظریه سیستمی، هالستی
  • هادی اعظمی، محمد نظری*، سیدعلی حسینی صفحات 21-52
    مکیندر از صاحبنظران علم ژئوپلیتیک نوشته است که هر کس بر اروپای شرقی تسلط یابد بر هارتلند مسلط می شود و کسی که بر هارتلند مسلط شود بر جزیره دنیا مسلط شده است و کسی که به این مرحله برسد می تواند دنیا را کنترل نماید. اوکراین یکی از اجزای اصلی هارتلندی بود که او اظهار می‏داشت. اکنون بحران اوکراین به یکی محورهای رویارویی و رقابت ژئوپلیتیک بین روسیه و امریکا و ناتو تبدیل شده است. بحران اوکراین از جمله منازعات بین المللی است که دامنه آن به سرعت از قلمرو ملی خارج شده و به مساله مهم در تعاملات بین المللی به خصوص بین قدرت های موثر آن تبدیل شده است تا جایی که به اعتقاد برخی از استراتژیست‏ها، بستری را برای احیای جلوه هایی از جنگ سرد فراهم کرده است. البته اگر چه به کار بردن اصطلاح جنگ سرد با مولفه های شناخته شده آن چندان واقع بینانه نیست، اما نتیجه این بحران بر مناسبات بین المللی و قواعد بازی آن تاثیر عمیق و تعیین کننده خواهد گذاشت. در پژوهش حاضر که ماهیتی توصیفی دارد، داده ها و اطلاعات مورد نیاز به روش کتابخانه ای گرد آوری شده و ضمن پرداختن به جایگاه و اهمیت ژئوپلیتیک اوکراین برای روسیه و آمریکا، دو بازیگر موثر در این جریان و ترسیم وضعیت مورد انتظار، بیان شده است. نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که دلیل اصلی منازعه اوکراین، بعد مهم و کلیدی ژئوپلیتیک این کشور برای دو قدرت بزرگ روسیه و آمریکا می‏باشد. در انجام پژوهش حاضر از روش کیفی از نوع تبیینی و منابع الکترونیک و نوشتاری استفاده شده است.
    کلیدواژگان: رقابت ژئوپلیتیک، روسیه، آمریکا، اوکراین
  • طه اکرمی* صفحات 53-82
    پس از سال 2006 و به روی کار آمدن دولت محافظه کار هارپر، سیاست خارجی کانادا تغییر جهت داده و کمتر به عنوان حافظ صلح در عرصه بین المللی حاضر شده است. همچنین تمایل به ارتباط با آسیا و دفاع از اسرائیل نیز از اولویت های سیاست خارجی کانادا در این دوره بوده است. این مقاله، در پی پاسخ به عوامل تاثیرگذار بر سیاست خارجی کانادا در بازه زمانی 2006 تا 2015 می باشد. در این راستا، در چهارچوب مدل پیوستگی روزنا، منابع و عوامل موثر در تغییر جهت گیری سیاست خارجی دولت هارپر مورد بررسی و تجزیه وتحلیل قرار می گیرند. این مقاله با بررسی منابع پنج گانه پیش نظریه روزنا به این نتیجه می رسد که عامل "فرد" مهم ترین تاثیر را نسبت به سایر عوامل (نقش، حکومت، جامعه و محیط بین الملل) در اتخاذ سیاست خارجی کشور کانادا ایفا کرده است.
    کلیدواژگان: سیاست خارجی کانادا، مدل پیوستگی روزنا، هارپر، کشور حافظ صلح
  • مهدی زیبایی*، رضا سیمبر، احمد جانسیز صفحات 83-108
    به طور کلی عمده ادبیات تولید شده در جامعه شناسی تاریخی روابط بین الملل به دو بخش تقسیم می گردد. در بخش اول محققان با توجه به شناخت شناسی و هستی شناسی و روش شناسی نظریه جامعه شناسی تاریخی به عنوان رویکردی التقاتی سعی در افزایش غنای نظری آن دارند. در بخش دوم پژوهشگران با اتصال سطوح تحلیل داخلی و خارجی و برجسته سازی نقش محیط بین الملل در آغاز و انجام تحولات به دنبال ارائه تفسیری جامع از پدیده های سیاسی می باشند. در این راستا نظم فراملی به عنوان پدیده ای برآمده از روابط اجتماعی ملهم از عناصر تاثیرگذاری است که ریشه در دو سطح داخلی و بین المللی دارد. نوشتار حاضر قصد دارد با عبور از چارچوب حاکم بر جریان اصلی روابط بین الملل که صرفا متکی بر شاخصه های واحد نظیر قدرت، امنیت، اقتصاد، هویت و... می باشند اقدام به ارائه یک رویکرد نظری خاص برای تحلیل نظم فراملی در بستر نظریه جامعه شناسی تاریخی روابط بین الملل نماید. در این راستا مولفان بر این باورند که نظم بین الملل پدیده ای اجتماعی است که دامنه آن از سطوح فرو ملی آغاز می شود و گرایشات فراملی را نیز در بر می گیرد.       
    کلیدواژگان: نظم فراملی، جامعه شناسی تاریخی، همبسته دولت-جامعه، بین الملل، هویت و جنگ
  • علی اصغر ستوده*، سید امیر نیاکویی صفحات 109-136
    سیاست خارجی ترکیه مدرن بعد از شکل گیری بر مبنای گرایش به غرب بوده که با عضویت در ناتو نمود پیدا کرد. بااین حال، پایان جنگ سرد به شکل اساسی وابستگی های امنیتی ترکیه را تغییر داد. استراتژی «مشکلات صفر با همسایگان» و «عمق استراتژیک» حزب عدالت و توسعه بعد از صعود به قدرت واکنشی به این تغییرات بوده است؛ اما انقلاب های عربی و درنهایت منازعات داخلی سوریه و عراق به شکل اساسی باعث بازتعریف اولویت ها و وابستگی های امنیتی جدید ترکیه شده است. در این راستا، این پرسش مطرح می شود که پویش های امنیتی جدید خاورمیانه، به ویژه منازعات داخلی سوریه و عراق، چه تاثیری بر شکل گیری اولویت ها و وابستگی های امنیتی جدید ترکیه داشته است؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که پویش های امنیتی جدید خاورمیانه باعث گذار ترکیه از مجموعه امنیتی بالکان -ترکیه به مجموعه امنیتی خاورمیانه شده است و این گذار در دو دوره زمانی اتفاق افتاده است. در دوره نخست، پویش های جدید، فرصت هایی برای افزایش نقش منطقه ای ترکیه در رقابت با رقیبان منطقه ای بخصوص جمهوری اسلامی ایران ایجاد نمود؛ و در دوره دوم، منازعات داخلی سوریه و عراق پیوستگی امنیتی ترکیه را با مجموعه امنیتی خاورمیانه در چهارچوب صعود بحران کردی و بنیادگرایی اسلامی افزایش داده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی و روش گردآوری داده ها، کتابخانه ای و اینترنتی است.
    کلیدواژگان: ترکیه، مجموعه امنیتی خاورمیانه، پویش های امنیتی، سوریه، عراق
  • غلامعلی سلیمانی* صفحات 137-160
    مطالعه تصمیم گیری در سیاست خارجی را نخستین گام برای شناخت معناها و پیچیدگی های کنش در نظام بین الملل می دانند. در این میان بحث در مورد تصمیمات عقلانی و غیر عقلانی مجادلات فکری متعددی را در پی داشته است؛ گروهی بر تعریف تصمیات عقلانی و برخی دیگر بر لیست کردن آن چه غیر عقلانی است، تاکید دارند. فارغ از مجادلات فوق، هدف این پژوهش پرداختن به محدودیت ها و موانع موجود بر سر راه تحقق نوع آرمانی الگوی عقلانی تصمیم گیری در سیاست خارجی است. با این وصف، سوال اصلی پژوهش این است که آیا به لحاظ روش شناختی در مقام عمل امکان تحقق مفروضات مدل عقلانی در تصمیم گیری سیاست خارجی وجود دارد؟ در پاسخ به سوال فوق با اتکای به روش اسنادی در گردآوری داده ها و همچنین به کارگیری روش تحلیلی، نگارنده معتقد است مدل عقلانی در حوزه روش شناختی با سه دسته از محدودیت ها و موانع محیطی، شناختی و همچنین عصبی و عاطفی مواجه است که مانع از تحقق عقلانیت کامل در تصمیم گیری های سیاست خارجی می شود.
    کلیدواژگان: مدل عقلانی، انسان اقتصادی، روان شناسی شناخت، علم عصب شناسی
  • عنایت الله یزدانی، سید سعید حسن زاده*، مهناز گودرزی صفحات 161-192
    سیاست خارجی قدرت های بزرگ در روند تحولات و مسائل بین المللی و منطقه ای از اهمیت بسزایی برخوردار بوده است. کشور سوریه تقریبا بیش از پنج سال است که با معضلی به نام تروریسم دست به گریبان شده است. از ابتدای شروع منازعات، قدرت های بزرگ هریک به نوعی نسبت به این بحران واکنش نشان دادند. ایران که از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی متحدی استراتژیک برای سوریه به حساب می آمد، به طور علنی به حمایت از دولت بشار اسد برخاست و با انواع کمک های مالی و نظامی، حمایت همه جانبه خود را از دولت بشار اسد به جامعه جهانی نشان داد. از دیگر سو، سوریه برای فرانسه یک کشور تاثیر گذار به حساب می آید و تحولات سیاسی این کشور و آینده آن برای فرانسه مهم به شمار می رود. فرانسه اولین کشوری بود که ائتلاف نیروهای مخالف سوری را تنها نماینده مشروع مردم سوریه به رسمیت شناخت، اما این مواضع تند به دنبال حملات تروریستی که در 13 نوامبر 2015 توسط گروه تروریستی داعش صورت پذیرفت، به نوعی تعدیل شد و باعث شد که فرانسه سیاست خارجی خود را در قبال سوربه تغییر دهد. این مقاله سعی دارد به این سوال بپردازد که جهت گیری سیاست خارجی ایران و فرانسه در قبال بحران سوریه چگونه بوده است؟ مفروض مقاله این است که سیاست خارجی ایران در قبال تحولات سوریه در مسیر حفظ وضع موجود (بقای بشار اسد) استوار است و فرانسه در سیاست خارجی خود در قبال این تحولات، سیاست تهاجمی در قالب همگرایی محتاطانه با آمریکا را برگزیده است.
    کلیدواژگان: سیاست خارجی، تروریسم، بحران سوریه، جمهوری اسلامی ایران، فرانسه
|
  • Roohollah Eslami *, Mohammad Sahrae Pages 1-20
    Foreign policy refers to adopting a thought-out procedure in relation to other international actors. Only powerful countries conduct foreign policy. The powerful Sassanid Empire had a style of thought and action in foreign relations during the ancient period. This thesis aims to study Iranian foreign policy using Holsti’s theoretical framework. This research attempts to study some of the most important issues in the Sassanid foreign policy, including competition with the Roman Empire and China, relations with the Armenians, recognition of the Christianity religion in Rome, and the expansion of the Roman Empire in the Mesopotamia and the Arabian Peninsula. In this research, approaches, tools, actions, and techniques of Sassanid’s foreign policy are analyzed. This research argues that the foreign policy pattern of Sassanid dynasty was based on Iranshahr pattern. Sassanid’s foreign policy history in relation to Arabs, Turks, Chinese, and Romans has been analyzed to support this argument. Iranshahr pattern of Sassanid dynasty was based on maintaining Zoroastrianism and the national identity of Iranshahr. Iranshahr also emerged after the rise of Islam in the Safavid and Islamic revolution.
    Keywords: Sassanian, Foreign policy, Pattern, Iranshahr ideology, Systemic theory, Holsti
  • Hadi Azami, Mohammad Nazari *, Seyyed Ali Hosseini Pages 21-52
    According to Halford Mackinder’s theory of the Heartland, dominating of the Eastern Europe is key to dominate the Heartland, and dominating of the Heartland is key to dominate the world. Ukraine is one of the main components of the so-called Heartland. The recent Ukraine crisis is an important US-Russian geopolitical confrontation followed by various international disputes. This competition reminds expert the Cold War. This study is conducted using the descriptive-analytical method. Data are gathered from library sources. This research investigates the geopolitical importance of Ukraine for Russia and the US. The results show that the main reason for the conflict in Ukraine is the US-Russian geopolitical competition.
    Keywords: Geopolitical competition, Russia, United States, Ukraine
  • Taha Akrami * Pages 53-82
    In 2006, when the Harper conservative government took office, the Canadian foreign policy changed its path and was less frequently appeared in the international arena as a peace keeper. Also Canadian has been keen to protect Israel. This article tries to find out the influential sources in the Canadian foreign policy. To this aim,  using James Rosenau Continuity Model, the sources and influential factors affecting the change in Harper’s conservative government foreign policy orientation will be investigated. By using the 5 sources of Rosenau pre-theory, this article concludes that the element of Individual has the most important effect on the Canadian foreign policy making.
    Keywords: Foreign policy, Continuity model, Harper, Peace keeping country
  • Mehdi Zibaei *, Reza Simbar, Ahmad Jansiz Pages 83-108
    The main body of academic literature on Historical Sociology of International Relations (HSIR) is divided into two parts. The first part is produced by the scholars who are trying to enrich this theory as an eclectic approach. The second part relies on the researchers who are seeking to provide a meaningful interpretation of political incidents by connecting the interior and exterior levels of analysis and making the role of international setting inflated. The international system as a phenomenon that stems from the social relations, in this context, is affected by the striking variables that are based on both internal and international milieus. This research paper intends to go beyond the mainstream approach in IR which relies on level of analyses such as power, security, economics, identity, and so forth by drafting an especial theoretical approach in order to explain the international system in the HSIR context. The authors, furthermore, believe that the international system is a social phenomenon that includes a wide variety of relations from the sub-national level to the international tendencies.         
    Keywords: International system, Historical sociology, State-society complex, Identity, Warand revolution
  • Aliasghar Sotoudeh *, Sayed Amir Niakoee Pages 109-136
    Foreign policy of the modern Turkey was established on a western orientation signified in its NATO membership. However, the end of the Cold War drastically changed Turkey's security dependencies. Zero problems with neighbors and Strategic Depth policies of Justice and Development Party since its ascent to power were the reactions to these changes. Meanwhile, the security dynamics following the Arab spring and the civil wars in Syria and Iraq drastically changed the security priorities and dependencies of Turkey. In this regard, the present paper explores how the new security dynamics in Middle East, especially civil wars in Syria and Iraq, have affected Turkey's security priorities and dependencies.The findings of the paper illustrate that the new security dynamics have convinced Turkey to shift from Balkan-Turkey security complex to the Middle East security complex. This transition has been formed in two periods. In the first period, new dynamics created many opportunities to increase Turkey's regional role in competition with other regional players, especially Iran. In the second period, the expansion of civil wars in Syria and Iraq increased the dependences of Turkish national security to the Middle East security complex. The Kurdish problem and Islamic fundamentalism arose from the power vacuum in Syria and Iraq have been the most important threats linking Turkey to the security complex of the Middle East. The methodology of the present paper is descriptive-analytical, and the data collection method is based on the library and internet sources.
    Keywords: Turkey, Middle East security complex, Security dynamics, Syria, Iraq
  • Gholamali Soleymani * Pages 137-160
    The study of decision-making in foreign policy is the first step to understnding the meaning and complexity of the actions in the international system. The discussion of what the rational and irrational decisions are, have so far raused numerous intellectual debates in the international relations. Some scholars focus and insist on the definition of rational decisions while others list what irrational decison are. Regardless of the above debate, this study aims to address the constraints and obstacles of the realization of the ideal type of rational decision-making in foreign policy. The research question is about the assumptions of rational model decision-making in foreign policy methodologicaly in practice. In response to the above question, relying on the documentary method of collecting data and applying analytical method, the author believes that the rational model in the the methodological aspect has three kinds of constraints including environmental barriers, cognitive, and emotional and Nervous ones.
    Keywords: Rational choice model, Economic man, Cognitive psychology, Neouroscience
  • Enayatollah Yazdani, Seyyed Saied Hassanzadeh *, Mahnaz Goodarzi Pages 161-192
    Since the beginning of the Syrian crisis, the great powers have tried to play a role in it. Since the beginning of the Islamic Revolution, Iran has been a strategic ally of Syria. Iran has openly supported Bashar al-Assad government through financial and military aid. By the way, the political developments in Syria and its country matters to the French government. France was the first country to recognize the coalition of Syrian opposition forces as the sole legitimate representative of the Syrian people. However, the 2015 Paris terrorist attack by ISIS convinced the French to alter their policy. Accordingly, France foreign policy towards Syria changed. This paper aims to study the foreign policy of Iran and France towards the Syrian crisis. The paper argues that Iranian foreign policy towards Syria is based on maintaining the status quo (the survival of Bashar al-Assad). Yet, France foreign policy towards these developments is a conservative offensive one in the form of convergence with the US.
    Keywords: Foreign policy, Terrorism, Syria crisis, The Islamic Republic of Iran, France