نشریه مهندسی و مدیریت کیفیت
سال هفتم شماره 1 (بهار 1396)

تخریب گسترده محیط زیست و انتشار روز افزون گازهای گلخانه ای، باعث ایجاد نگرانی های زیست محیطی در میان جوامع و دولت ها شده است. یکی از راهکارهای کاهش آلایندگی زیست محیطی، پیاده سازی زنجیره تامین سبز است. در این پژوهش انتخاب تامین کنندگان سبز تجهیزات نیروگاه های زیست توده و نحوه تخصیص تقاضا به آن ها به عنوان یکی از کلیدی ترین تصمیمات راهبردی زنجیره تامین مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به تعدد معیارها در این مساله، استفاده از روش های مقایسه زوجی برای وزن دهی کارآمد نخواهد بود. در مدل تلفیقی ارایه شده، از روش تحلیل مولفه های اصلی برای مقابله با این چالش استفاده شده است. در نهایت با استفاده از یک مدل برنامه ریزی ریاضی چند هدفه، میزان تخصیص تقاضا به هر تامین کننده مشخص می گردد. روش پیشنهادی برای انتخاب تامین گنندگان سبز تجهیزات نیروگاه زیست توده شیراز مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاصله بیانگر کارآیی مدل پیشنهادی برای انتخاب تامین کنندگان سبز تجهیزات نیروگاه زیست توده است.

بهینه سازی چندپاسخی که با روش رویه ی پاسخ انجام می شود، بسیار پرکاربرد است. قبل از بهینه سازی، نیازمند انتخاب و برازش مدل مناسب برای هر پاسخ هستیم. یک مسئله اصلی که ممکن است به دلیل برازش نادرست مدل ها و نرسیدن به راه حل های بهینه اتفاق بیفتد، بدمشخص سازی مدل است. روش مدل رگرسیونی استوار که یک روش نیم پارامتری برای براور‏د است می تواند از هر دو روش براورد پارامتری و ناپارامتری در مقابل بدمشخص سازی مدل عملکرد مناسب تری داشته باشد. در این پژوهش، استفاده از یک روش مدل رگرسیونی استوار برای بهبود براورد مدل پیشنهاد شده است و برازش های مناسب هر یک از پاسخ ها با یکی از روش های بهینه سازی چندپاسخی یعنی تابع مطلوبیت بررسی خواهد شد. در ادامه، یک مطالعه کاربردیبرای مقایسه ی روش های پارامتری‏‏، ناپارامتری و نیم پارامتری ارائه می شود. نتیجه های این مطالعه نشان می دهند که عملکرد مدل رگرسیونی استوار، در بسیاری از موقعیت ها و همچنین در مرحله ی مدل سازی، از دو روش دیگر مناسب تر است. ‏بنا بر این‏، نتیجه های بهینه سازی با مدل رگرسیونی استوار بسیار قابل اعتمادتر هستند.

به دلیل کمبود آب در عصر کنونی و حمایت دولت ها در زمینه تعویض خطوط فرسوده انتقال آب، صنعت لوله های پلی اتیلنی به یکی از جاذبه های مورد علاقه برای سرمایه گذاران تبدیل شده است. اما یکی از دغدغه ها جامعه بحث کیفیت این لوله ها می باشد. لذا در تحقیق حاضر، میزان تاثیرگذاری سیستم مدیریت کیفیت بر کیفیت لوله های پلی اتیلنی با استفاده از پویایی های سیستم مورد بررسی قرار می گیرد. مطالعه موردی این تحقیق، یکی از شرکت های صنعت لوله سازی کرمان می باشد. در این مقاله با استفاده از نظر نخبگان صنعت، متغیرهای ضروری شناسایی و نمودار علی و معلولی و نمودار حالت و جریان با استفاده از نرم افزار ونسیم ترسیم گردید. نتایج تحلیل ها نشان داد که به هنگام پیاده سازی سیستم مدیریت کیفیت باید کلیه واحدهای سازمانی با یکدیگر هماهنگ بوده و نقش مدیریت در آن بسیار کلیدی می باشد به طوری که هر گونه اهمال مدیریت موجب بی کیفیتی محصول، کاهش رضایت مشتریان و به دنبال آن کاهش میزان فروش محصولات و افزایش ضایعات و در نهایت قرار گیری سازمان در حالت انحلال، ورشکستگی و تضاعف می شود.

یکی از پرکاربردترین زمینه ها در برنامه ریزی تولید مربوط به تعیین مقدار و توالی تولید محصولات است. توسعه مدل های تعیین اندازه دسته تولید به عنوان یکی از شاخه های علم برنامه ریزی تولید همواره جایگاهی خاص در میان پژوهشگران داشته است. تعیین اندازه دسته تولید به معنی شکستن یک دسته به تعدادی زیردسته است که هر زیردسته پس از تکمیل برای ادامه عملیات به ماشین بعدی منتقل می گردد به طوری که عملیات بتوانند هم پوشانی داشته باشند. هدف پژوهش حاضر، تعیین اندازه دسته تولید با در نظر گرفتن هزینه های توزیع و با استفاده از وسایل بارگیری واحد مثل پالت و کانتینر می باشد. مسائلی که با تصمیمات مربوط به تعیین اندازه دسته تولید و بارگیری محصولات در دستگاه ها همراه است، نیز در این مطالعه مدل سازی شدند که در این مدل ها، محدودیت هایی مثل محدودیت های وزنی، محدودیت های حجمی یا مقدار بار بارگیری شده در صندوقچه ها نیز در نظر گرفته شده اند. سرانجام، مدل های MIP بر اساس روش "انشعاب و برش"  بر یک بسته بهینه سازی بررسی شدند و نتایج حاصل از این روش نشان داد که این روش ها امکان اجرا بر بسیاری از موقعیت های عملی مختلف را دارند.

در کنترل کیفیت آماری، معمولا تمرکز و پراکندگی مشخصه های کیفیت پیوسته در یک فرایند، تواما و با کمک دو نمودار بررسی می شوند. بدین ترتیب تغییر ها در هر یک به صورت همزمان قابل شناسایی خواهند بود. به علت کارایی بالای نمودار های کنترل توام میانگین و انحراف معیار با نمونه گیری دوگانه در شناسایی سریع تغییر های میانگین و انحراف استاندارد فرایند، بحث و بررسی در مورد این دسته از نمودار ها لازم و ضروری به نظر می رسد. در این مقاله، بر پایه ی نتایج حاصل از طراحی نمودار های کنترل توام میانگین و انحراف معیار با نمونه گیری دو گانه، نمودار های کنترل توام میانگین و انحراف معیار با نمونه گیری سه گانه معرفی می شوند. طراحی آماری توام نمودار های کنترل میانگین و انحراف معیار با نمونه گیری سه گانه به عنوان مسئله ی بهینه سازی فرمول بندی می شوند و برای حل این مسئله، الگوریتم ژنتیک پیش نهاد می شود.

برای افزایش توان رقابتی سازمان ها، راه کارهای متعددی وجود دارد. یکی از بهترین راه کارهای ارائه شده، بهبود بهره وری و کارایی است. روش تحلیل داده ها (DEA) که یک روش ریاضی و از بهترین روش های ناپارامتریک است، کارایی سازمان ها را بر اساس متغیرهای ورودی و خروجی اندازه گیری می کند. واحدهایی که نمره کارایی آن ها برابر یک شود، کارا هستند. همچنین با استفاده از روش اندرسون-پیترسون (AP) واحدهای کارا رتبه بندی می شوند. در این تحقیق، یک روش توسعه ای جدید برای ارزیابی و رتبه بندی سازمان ها بر اساس امتیاز کارایی ارائه گردیده است. مطالعه موردی تحقیق ارزیابی کارایی شرکت های سیمان پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار است که با استفاده از مدل جمعی و اندرسون-پیترسون، رتبه بندی شدند. همچنین رتبه شرکت ها با استفاده از مدل توسعه ای جدید و مدل TOPSIS محاسبه و با یکدیگر مقایسه گردید. نتایج نشان داد که رتبه شرکت ها با استفاده از مدل توسعه ای جدید (N-DEA) راه حل مناسبی جهت محاسبه کارایی و رتبه بندی واحدهای تصمیم گیرنده است.