نشریه مهندسی و مدیریت کیفیت
سال هفتم شماره 2 (تابستان 1396)

امروزه فرایند تولید بیشترمحصولات به گونه ای است که محصولات طی مراحل مختلف به هم وابسته ای بوجود می آیند.بدلیل وجودخاصیتی در این گونه فرایندها موسوم به خاصیت آبشاری، پایش جداگانه ی مراحل بدون در نظر گرفتن رابطه ی بین مشخصه های کیفی در مراحل مختلف و با استفاده از نمودارهای کنترل مرسوم، باعث افزایش خطا در نتایج می شود. یکی از نمودارهای کنترل پرکاربرد و تخصصی که برای پایش فرایندهای چندمرحله ای استفاده می شود،نمودارهای انتخاب عامل انحراف می باشد. این گونه از نمودارهای کنترل بیشتر برای مشخصه های کیفی نرمال توسعه داده شده و مورداستفاده قرارگرفته اند. در این مقاله، دو نمودار کنترل براساس الگوهای خطی تعمیم یافته به منظور پایش یک فرایند دو مرحله ای با مشخصه کیفی دو جمله ای در مرحله دوم پیشنهاد شده است. در رویکرد پیشنهادی به منظور پایش متغیر دو جمله ای، یک نمودار کنترل جمع تجمعی و یک نمودار کنترل میانگین متحرک موزون نمایی دوگانه با در نظر گرفتن رابطه بین مشخصه های کیفی در دو مرحله طراحی شده است. نمودارهای کنترل پیشنهادی براساس مقادیر باقی مانده انحراف بنا نهاده شده اند که به منظور برقرار کردن رابطه بین مشخصه های کیفی مرحله اول و دوم از یک تابع رابط جدید در چارچوب الگوی خطی تعمیم یافته استفاده شده است. عملکرد نمودارهای کنترل پیشنهادی با استفاده از شبیه سازی و براساس معیار متوسط طول دنباله ارزیابی شده است. نتایج نشان دهنده آن است که توانایی کشف نمودارهای کنترل جمع تجمعی و میانگین متحرک موزون نمایی دوگانه پیشنهادی به مراتب بهتر از نمودارهای کنترل موجود در ادبیات موضوع می باشد.

هدف اصلی این تحقیق، ارزیابی عملکرد سیستم مدیریت دارایی فیزیکی در مجتمع نفت و گاز پارس جنوبی می باشد. در این تحقیق، از روش ترکیبی سیستم ارزیابی کارت امتیازی متوازن و مدل فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی استفاده شده است. معیارهای ارزیابی مطابق یا سیستم شش وجهی کارت امتیازی متوازن شامل فرآیندهای داخلی، مالی، ذینفعان سازمان، یادگیری، رضایت مندی کارکنان و محیط سازمان می باشد. اندازه گیری ضرایب اثربخشی معیارهای ارزیابی از طریق مدل فرآیند تحلیل سلسه مراتبی فازی انجام گرفته است. داده ها از طریق مصاحبه با خبرگان صنعت نفت در حوزه ی مدیریت دارایی فیزیکی گردآوری شده است.  استفاده از سیستم کارت امتیازی شش وجهی احتمال درستی نتایج خروجی از سیستم ارزیابی را افزایش می دهد. نتایج تحقیق نشان می دهد، فرآیندهای داخلی و مالی با اوزان برابر 29%، محیط سازمان با وزن 18%، یادگیری با وزن 17%، ذینفعان سازمان با وزن 5% و رضایت مندی با وزن 2% به ترتیب میزان عملکرد سیستم مدیریت دارایی فیزیکی در سازمان است. عملکرد سیستم های سنتی صیانت از تجهیزات، عموما از طریق شاخص های کلیدی عملکرد مثل قابلیت اطمینان و یا قابلیت دسترسی اندازه گیری می شود. اما در این تحقیق اندازه گیری عملکرد سیستم مدیریت دارایی فیزیکی از روش ترکیبی سیستم ارزیابی کارت امتیازی متوازن و مدل فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی انجام شده که در نوع خود می تواند یک خلاقیت و نوآوری در حوزه ی مدیریت دارایی فیزیکی تلقی شود.

شناسایی تغییرات معنادار در شاخص های کلیدی فرآیندهای مالی یکی از نکات مورد توجه در سال های اخیر و پس از بحران های مالی می باشد. نمودارهای کنترل یکی از ابزارهای قدرتمندمورد استفاده در این زمینه می باشد. نکته قابل توجه در استفاده عملی از نمودارهای کنترل، تخمین پارامترهای فرآیند بر اساس داده های در دسترس می باشد. علیرغم تحقیقات گسترده در زمینه بررسی تاثیر تخمین پارامترها بر روی عملکرد نمودارهای کنترل، تحقیقات کمی بر روی فرآیندهایی با مشاهدات وابسته زمانی صورت گرفته است. با توجه به اهمیت و کاربرد گسترده مدل سری زمانی Auto Regressive Conditional Heteroskedasticity (ARCH) در پایش فرآیندهای مالی، در این مقاله، به بررسی تاثیر اندازه نمونه اولیه برای تخمین پارامترهای مدل بر روی عملکرد نمودارهای کنترل فاز 2 پرداخته می شود. عملکرد هر یک از نمودارهای کنترل با استفاده از مطالعات شبیه سازی و بر اساس معیارهای AARL و SDARL بررسی و نتایج حاصل تشریح می گردد.

در این مقاله قصد داریم با نگاه به مفهوم مدیریت کیفیت و نقش واحد های کاری سازمان، به شناسایی و معرفی معیارهای اصلی مدل تعالی واحد های کاری پرداخته و آنها را معرفی نماییم. اینکه چگونه فاکتور های کلیدی مدیریت کیفیت جامع میتواند یک سیستم مدیریتی در واحد های کاری سازمانها را بهبود، و عملکرد آنها را ارزیابی کند. لذا ابتدا با جستجو در پژوهش ها و مدلهای مختلف مدیریت عملکرد و تعالی، معیارهای مرتبط بررسی و شناسایی شده و از طریق یک پنل دلفی مهمترین آنها در تعالی واحد کاری در چند بار نظر خواهی از خبرگان تعیین شدند. سپس با استفاده از مفاهیم مدیریت کیفیت، مدیریت تولید، مدیریت فرآیندها و پروژه ها، مدیریت ریسک و... در مدل هایی نظیر مدل تعالی سازمان EFQM، ایزو 9001، تولید ناب، مدل تکامل قابلیت یکپارچه سازی و... به شناسایی زیر معیارهای هر یک از آنها، از طریق همان پانل دلفی پرداخته و نهایتا  معیارهای اصلی مدل مفهومی تعالی واحدهای کاری را ارائه کردیم. این مقاله تلاش دارد تا شکاف موجود درپژوهش های موجود در مدیریت عملکرد واحدهای کاری را تکمیل نماید و در کشف متغیرهایی که بتواند نتایج حاصله از رضایت مشتریان و ذی نفعان یک واحد کاری را بهبود دهد به رهبران واحد های کاری کمک کند.

کارکرد اصلی یک نمودار کنترلی، کمک به مدیریت تشخیص منابع مختلف تغییرپذیری در یک فرایند تولید است. همچنین نمودار کنترلی به طور گسترده در زمینه ی صنعت به عنوان یک ابزار جهت نظارت بر یک فرایند تولید به منظور بهبود کیفیت محصول استفاده می شود. متداول ترین نمودار کنترلی با در نظر گرفتن یک مشخصه، نمودار کنترلی  می باشد. در این مقاله یک مدل طراحی اقتصادی و طراحی آماری-اقتصادی به منظور طراحی بهینه ی نمودارهای کنترلی  با در نظر گرفتن توزیع وایبول تعمیم یافته ی جدید دو پارامتری به عنوان سازوکار شکست فرایند پیشنهاد و ارائه نموده ایم و در سطح نمونه گیری یکنواخت و نایکنواخت به مقایسه ی این دو مدل طراحی پرداخته ایم. از مقایسه ی انجام شده نتیجه می گیریم که مدل آماری-اقتصادی از نظر دست یافتن به خواص آماری نمودار کنترلی مطلوب از مدل اقتصادی بهتر اما پرهزینه تر می باشد.

بهره ‏وری و شاخص ‏های مرتبط با آن برای سازمان‏ ها به خاطر تاثیر گذاری مستقیم بر عملکرد و کارایی سازمان بسیار اهمیت دارد. امروزه شرکت‏ ها و سازمان‏ ها به بحث زیست‏ محیطی و استانداردهای مطرح در این حوزه برای بدست آوردن مزیت‏ های رقابتی اهمیت فراوانی قائل هستند. در حوزه زیست ‏محیطی استاندارد  ISO 14001 مطرح است. در این مقاله در ابتدا به بررسی هریک از مفاهیم بهره ‏وری و زیست‏محیطی به طور جداگانه پرداخته شده است، سپس ابعاد و معیارهای هریک از آنها استخراج شده است. بر این اساس، برای موضوع بهره ‏وری 20 شاخص و برای زیست‏محیطی 13 شاخص از مقالات و کتب استخراج شده است. این مقاله به  دو روش مطالعه توصیفی و اکتشافی انجام شده است. در مطالعه توصیفی به استخراج شاخص‏ها و مفاهیم تاثیر گذار بر دو موضوع بهره‏وری و زیست‏محیطی به صورت جداگانه پرداخته شده است و مطالعه اکتشافی به بیان ارتباط بین مفاهیم و شاخص‏های مطرح شده در دو حوزه بهره ‏وری و زیست ‏محیطی، که بر گرفته از مرور ادبیات می‏ باشد و با توجه به مفاهیم و موضوعات مطرح شده پرسش‏نامه‏ ای برای پیداکردن ارتباط معنادار بین دو موضوع بهره‏ وری و زیست ‏محیطی تدوین شد که در بین خبرگان صنعت و دانشگاه توزیع و نتایج آن جمع آوری شد و با استفاده از آزمون t در سطح 0.05= α ما توانستیم شاخص‏ های مرتبط را استخراج و از بین آن‏ ها هم شاخص‏ هایی که ارتباط قوی ‏تر دارند در حوزه‏ های مختلف مشخص شدند.