فهرست مطالب

فصلنامه تاریخ
پیاپی 44 (بهار 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/02/01
  • تعداد عناوین: 7
|
  • محمود سید *، مجید گل محمدی صفحات 10-20
    مهاتما گاندی یکی از بزرگ ترین شخصیت های اندیشمند و متفکر جهان اسلام است،افکار گاندی این رهبر فرهمند را بر آن داشت تا نقش بزرگی را در بیداری دینی،اخلاقی، اجتماعی و سیاسی هندوان ایفا کند. در بینش وی دین جایگاه اساسی داشت وتاثیر اندیشه های دینی ابعادی را از حیث جنبش های دینی نزد ادیان و مذاهب و آیین های مختلف ایجاد کرد و منجر به یک استراتژی استقلال طلبانه در هندوستان گردید. دین درنگاه گاندی بیشتر در عرصه عمل و تجربه قابل فهم بود و از همین رو آدمی می بایست باعمل به آموزه های دینی و اخلاقی از سطح دین عبور کرده و به ژرفای آن دست یابد. دراین مقاله سعی شده ضمن اشاره به نقش دین اسلام در اندیشه گاندی، برداشت ها ونقطه نظر او در حوزه دین اسلام بیان گردد، همچنین برخی ابعاد مهم در حیطه دین،دین داری، اصول و مبانی آن ها نیز موردبررسی قرار می گیرد.
    کلیدواژگان: خدا، مهاتما گاندی، اسلام
  • سینا فروزش* صفحات 21-43
    جمعیت شناسی تاریخی رشته ای از علم تاریخ است که هدف آن شناخت پدیده های جمعیتی و خصایص و تحولات آن ها در زمان های گذشته است. محققان چه از راه روشن کردن تاریخ جمعیتی خانواده ها و چه از طریق بررسی منظم اطلاعات جمعیتی موجود توانسته اند گذشته جمعیت ها را روشن تر سازند و آثار و نتایج وقایعی چون جنگ ها، بیماری های همه گیر و قحطی را در جوامع مختلف بهتر بشناسند و به این ترتیب به کمک اعداد و ارقام، تصویر گذشته ها را به صورت دقیق ترسیم کنند. مساله اساسی تحقیق حاضر این پرسش اساسی است که چرا میرزا عبدالغفار نجم الدوله در چالش میان سیاست های کنترل و توسعه جمعیتی ایران عصر ناصری، نظریه عدم افزایش جمعیت را پذیرفت؟
    فرضیه تحقیق حاضر این است که عبدالغفار به تاسی از رویکرد گروهی از اندیشمندان غربی که به ایجاد توازن میان جمعیت و پاسخ گویی طبیعت به نیازهای انسانی باور داشتند، با سیاست افزایش جمعیت مخالف بوده است.
    کلیدواژگان: میرزا عبدالغفار نجم الدوله، تهران (دارالخلافه)، نفوس احصائیه (آمار)، قاجاریه
  • نصرالله پور محمد املشی*، فهیمه زهرایی صفحات 44-68
    امروزه وقتی صحبت از شیعه می شود ،غالبا منظور «شیعه امامیه یا دوازده امامی» می باشد، که در آغازدر انتقاد و اعتراض  به دو مساله اساسی از مسائل اسلامی یعنی حکومت اسلامی و مرجعیت دینی پیدا شده است، این فرقه در ادوار مختلف اسلامی دستخوش اتفاقات زیادی گردید که ناشی از  تغییرات حکومتی بوده است. در این مقاله سعی بر آن شده است ، ضمن بررسی اجمالی از شکل گیری تشیع ، به جایگاه سیاسی-اجتماعی شیعیان در سیاست مذهبی حکومت عصر ترکان بپردازیم. بدون تردید سیاست مذهبی فرمانروایان ترک نسبت به شیعیان در چگونگی شکل گیری مناسبات اجتماعی و مذهبی مردم مسلمان با یکدیگر تاثیرگذار و جهت دهنده بوده است.
    کلیدواژگان: تشیع، عزنویان، ترکان، شیعه امامیه
  • فرشید مهری، رضا شعبانی*، قباد منصور بخت صفحات 68-98
    پس از روی کار آمدن رضا شاه وشکل گیری حکومت پهلوی اول تدوین اصولی کتاب های درسی وهماهنگ سازی آن با ویژگی های ناسیونالیسم حاکمیت پهلوی، درآغاز این عصر دردستور کار وزارت معارف قرار گرفت. براین اساس وزارت معارف سفارش تدوین کتاب های درسی تاریخ را به برخی از نویسندگان مورد تایید دستگاه حکومت ارائه می کرد وکتاب های آنها پس از بررسی درکمیسیون مذکور وپس از تایید نهایی شورای عالی معارف به عنوان کتاب رسمی تاریخ در مدارس ابتدایی ومتوسطه ودرمرحله بعد درمراکز آموزش عالی تدریس می شد. گفتنی است شاخصه ناسیونالیستی عصر پهلوی اول که دروجوه باستان گرایی، ایران گرایی، میهن پرستی و شاه دوستی نمود یافت هم کتاب های درسی تاریخ دوره ابتدایی وهم متوسطه را تحت تاثیر قرار داد. بدون تردید، طرز نگرش نویسندگان این کتاب ها در گزینش مطالباتشان با اهداف موردنظر حاکمیت وقت همسو بود. شایان ذکر است مقوله ملت سازی وناسیونالیسم درمتن محتوی کتاب درسی تاریخ این دوره دردووجه ایجابی( تبار ایرانی، وطن ایرانی، شکوه وعظمت ایران با رویکرد باستان گرایی) وسلبی(تازیان وتورانیان) ارائه شده است که درمقاله حاضر این موارد به طور مفصل پرداخته شده است.
    کلیدواژگان: کتاب های درسی تاریخ مدارس ابتدایی و متوسطه، ناسیونایسم، پهلوی اول
  • علی محمودی عالمی، محمد کریم یوسف جمالی*، مهدی موسوی، ناصر جدیدی صفحات 99-126
    یکی از درخشان ترین دوره های تاریخ فرهنگ و تمدن ایران از نظر ترویج هنرهای گوناگون، دوره ی ساسانی می باشد. نواحی ساحلی دریای خزر به ویژه مازندران از دیرباز محل تجلی آثار هنری بوده است و نمونه های بی شماری از این آثار در گوشه و کنار موزه های مختلف در داخل و خارج کشور به چشم می خورد. هنر درخشان دوره ی ساسانی بسیاری از مظاهر زندگی و شکوه پادشاهان را به تصویر کشیده است. با نگاهی عمیق به آثار ساخته شده در این دوره، می توان به آسانی دریافت که استفاده ی وسیع از نقوش پرندگان، حیوانات، گیاهان، ایزدان و موجودات اساطیری به شیوه ای نمادین در این آثار مشاهده می شود. پس از بررسی و تحقیق در مورد کلیه ی آثار تهیه شده در دوره ی ساسانی یک وجه مشترک در همه ی آن ها، نظرها را به خود جلب می کند و آن تشابه و هماهنگی نقوش تزیینی در کلیه ی این آثار به ویژه نقوش برجسته، ظروف فلزی، پارچه ها و مهرها می باشد.هدف از این پژوهش، بررسی عناصر نمادین و اسطوره ای بر روی آثار فلزی مکشوفه از مازندران در دوره ی ساسانی، در پاسخ به سوال چیستی ارتباط مضامین اسطوره ای عصر ساسانی با نقوش خلق شده بر روی آثار فلزی مکشوفه از مازندران در دوره ی ساسانی بوده است.
    کلیدواژگان: ساسانی، مازندران، هنر فلزکاری، مضامین نمادین و اسطوره ای، ظروف فلزی
  • عادل سعیداوی، محمدکریم جمالی*، علی اصغر محمود آبادی، بهزاد معینی سام صفحات 127-149
    موقعیت جغرافیایی ایران سبب ارتباط با اقوام مختلفی از چهار سوی قلمرو این سرزمین گردیده است. به همین خاطر است که ایران را گذرگاه حوادث یا چهار راه حوادث گفته اند و هرگونه رخدادی در آسیا  و بدون اغراق در جهان از همین گذرگاه ایران می گذرد و خود ایران از بعد سیاسی، اقتصادی و فرهنگی- اجتماعی هم از دیگر تمدنهای باستانی تاثیر پذیرفته و هم تاثیرات عمیقی بر آنان گذاشته است که تا عصر حاضر نشانه های این تاثیر و تاثرات را در جوامع مختلف می توان دید. مناسبات سیاسی- اقتصادی و فرهنگی ایرانیان با اعراب در دوران اشکانی بسیار وسیع بود و نقش دولتهای کوچک عرب مرزی در این زمینه بسیار چشمگیر بود؛ به طوری که این دولت به عنوان پل مناسبات تجاری و اقتصادی عمل می کرد. لذا در این پژوهش سعی شده که روابط بین ایرانیان واعراب و نقش این شاهزاده نشین ها روشن گردد.
    کلیدواژگان: اشکانیان، اعراب، بازرگانی، شاهزاده نشین
  • نعمت احمدی نسب*، لاله پروین صفحات 150-176
    شاید این سوال برای بسیاری دیگر هم پیش آمده باشد که «چه شد که در عصر قاجار حدود نیمی از مملکت به سرعت و سهولت از دست رفت؟» و مختصرترین پاسخ این است که از آغاز قرن نوزدهم میلادی استعمار پرسابقه و قدرتمند بین المللی خود را به دستگاه حکومتی کشانید و با استفاده از بی خبری و خودکامگی ایلخانانی که عنوان شاهی می یافتند و مدعیان جاه طلب در جمع شاهزادگان و حاکمان و خوانین و سایر متنفذان روحانی و غیرروحانی قدرت جویی و رقابت و فساد و خیانت را در بین آنان، و اضطراب و ناامیدی و بیم را در سطح جامعه گسترش داد. ارتباط ناسالم با بیگانگان به شرحی که می آید مهم ترین عامل جدا شدن بسیاری از نقاط ایران آن دوره گردید. این تحقیق که بر اساس روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای انجام گرفته، به گونه ای توصیفی - تحلیلی علاوه بر بیان کلیات موضوع - که در دو بخش تفصیلی مقدمه آمده اند - به جزئیات نقش موثر بسیاری از دست اندکاران نگاهی ویژه داشته است.
    کلیدواژگان: انگلستان، روسیه، استعمار، استبداد، خیانت
|
  • Mahmood Seyyed *, Majid Golmohammadi Pages 10-20
    Mahatma Gandhi is one of the greatest figures in the Islamic world scholars and thinkers, Gandhi thought this charismatic leader to take up a major role in awakening of religious, moral, social and political Indians play. In his insight and influence on the religious dimension of religion occupies a central position as the religious movements created by religions and traditions and lead to a strategy of independence was in India.
    Dean looked at more Gandhian in practice and the experience was understandable And so one must practice religious and moral teachings of the religion and passes it to achieve depth.
    In this paper, referring to the role of Islam in Gandhian thoughts, perceptions and point of view he expressed in Islam.
    Also, some important aspects in the field of religion, religiosity, the fundamentals are also examined.
  • Nasroalah Poormohamadi Amlashi *, Fahimeh Zahraee Pages 44-68
    These days when we talk about the Shiite we generally mean those who follow imams or follow 12 imams. These 2 groups were formed in the beginning of criticizing and protest to the two major issues in Islam:  Islamic government and religious authority. These two creeds were changed drastically due to changes in government. In this article we are going to analyze the reasons of Shiite creed formation and the political and social position of Shiites in the Turksdynasty era. Without any doubt, the religious politics of Turks in accordance to Shiites played an important role in the formation of Muslims cultural and religious customs.
  • FARSHID MEHRI, Reza SHAABANI *, GOBAD MANSOUR BAKHT Pages 68-98
    After the rise of Reza Shah and the formation of the first Pahlavi regime, principal codification of textbooks and synchronization of that with Pahlavi regime nationalism features    was agenda by the Ministry of Education in beginning this era. Accordingly, the Ministry of Education order to develop history textbooks offered some authors approved by the government and   the their books was  taught after reviewing Commission and after final approval of the Supreme Council of Education as the official history books in primary and secondary schools and in higher education at a later stage. Also , the first Pahlavi era nationalist index was found in  archaism ,  Iranian nationalism, patriotism and  Shah friendship effects , influenced on  both secondary and primary school history textbooks . Undoubtedly, the attitude style of the authors of the books in the selection of their demands was consistent with the objectives regime at the time. It is worth noting nation – building and nationalism concept of within the context of history textbook content of this period are  provided  in two positive aspect (Iranian descent, Iranian homeland, Iran's glorious greatness with  Archaism approach) and negative aspect  (Tazian  and Turanian ) in the present paper  these cases are investigated in detail.
  • Ali Mahmoudi Alami, Mohammad Karim Yosef Jamali *, Mehdi Musavi Kohpar, Naser Jadidi Pages 99-126
    One of the glorious historical eras in Iranian culture and civilisation, from the aspect of promoting art, is Sasanian era. The coastal areas of the Caspian Sea, especially Mazandaran , have always been where artworks emerged and countless examples of artworks are seen in different museums of Iran as well as outside Iran. The splendid art of Sasanian era has demonstrated the life and magnificence of kings. With a deep look at the artworks in this era, one can easily realise that the extensive use of shapes such as birds, animals, plants, gods, and mythological creatures (fantasy creatures) were depicted. By examination and investigation of the collected Sasanian artworks, a common feature among them catches one's eyes. That common feature is the similarity and harmony of decorated shapes in all these artworks especially reliefs, metal dishes, fabrics and stamps. This study aims at investigating the symbolic and mythological elements in the metalwork of Sasanian era by examining the shapes on the discovered metalwork in Mazandaran Province. This study is an attempt to answer the following question: What is the relationship among the mythological themes in Sasanian era based on the discovered shapes of their metalwork in Mazandaran Province.
  • Adel Saedavi, Mohammad Karim Jamalli *, Ali Asghar Mahmood Abadi, Behzad Moyini Sam Pages 127-149
    The geographic location of Iran has been linked to various tribes across the territory of this land. That is why Iran has been described as the "road of events" or the four routes of incidents, and any event in Asia without exaggeration in the world passes through this passage of Iran, and Iran itself is influenced by other political, economic and cultural-social aspects of other ancient civilizations. And have had a profound effect on them that, until the present day, there are signs of this impact and effects in different societies. The political, economic, and cultural relations of Iranians with the Arabs during the Parthian era were vast and the role of small Arab-border states in this area was very impressive, so that this government acted as a bridge between commercial and economic relations. Therefore, in this research, it has been tried to clarify the relationship between the Iranian and the Arab and the role of these princes
  • Neamat Ahmadi Nasab *, Laleh Parvin Pages 150-176
    Perhaps this is many people’s question that “what has happened in Qajar era that about half of the country was lost?” and the smallest answer is that since the beginning of the nineteenth century, international longtime and powerful colonial appears in state apparatus and by using ignorance and tyranny of men who were king, and ambitious claims between the princes and rulers and influential people, expanded the power saving and competition and corruption and betrayal between these men and released anxiety and frustration and fear between population. Unhealthy relationship with aliens was the most important reason of detaching many parts of Iran in that era. This study that is an analytical - descriptive study based on library data collection, in addition to present the general items, tries to discrib the role of traitors in Qajar era in separating apart Iran.
    Keywords: England, Russia, Colonialism, Tyranny, Treachery