فصلنامه مطالعات طراحی شهری و پژوهش های شهری
سال دوم شماره 2 (تابستان 1398)

توسعه زیرساخت های حمل و نقل در شهرها نقش بسیار موثری در ایجاد مسیرهای مناسب دوچرخه سواری دارد. از این رو ایجاد یک مسیر دوچرخه سواری جدید نیازمند زیرساخت حمل و نقل است و با ایجاد یک مسیر برای دوچرخه سواری برای ارائه خدمات و یا سکونت جذب منطقه اطراف محور و یا خیابان می شود. این چرخه سبب شکل دهی به فرایند رشد شهر می شود. روش تحقیق حاضرکیفی-کمی و ماهیت آن و روش اثبات فرضیه توصیفی-تحلیلی است. ابزارهای مورداستفاده تکنیک AHP و نرم افزار GIS بوده که جهت مکان یابی مسیرهای ویژه دوچرخه سواری استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان میدهد که بر اساس تکنیک AHP از بین معابر مورد بررسی مطابق با بررسی های صورت گرفته، بلوار جمهوری اسلامی بیشترین امتیاز را در برگرفته است و پس از انتخاب با تجزیه وتحلیل های صورت گرفته با نرم افزار GIS نیز شاخص های مکان یابی دوچرخه سواری بررسی شده و مشخص گردید که کلیه شاخص ها در بلوار جمهوری اسلامی صادق می باشند. بررسی های صورت گرفته از تکنیک swot نیز نشان می دهد که راهبرد به دست آمده از نوع " WO ،" راهبرد محافظه کارانه می باشد.

اکثر جوامع درحال توسعه با توجه به علاقه به تمرکز و اجرای طرح ها و برنامه ها در خارج از شهر و داشتن اقتصاد تک بعدی، مدیریت شهری زیر نظر مستقیم دولت کنترل و هدایت می شود. ایران نیز در مدیریت شهری و منطقه ای جزء این گروه قرار دارد. به همین دلیل سبب فاصله گرفتن از مدیریت سیستمی و منسجم گردیده است. امروزه با افزایش علم و تکنولوژی و منسوخ شدن سیستم سنتی تصمیم گیری دیگر خبری از تصمیمات از بالا به پایین نیست، بلکه در آن تصمیم ها با اشتراک کلیه صاحبان منافع اتخاذ می شود. حکمروایی شایسته شهری نیز به دنبال تحقق همین برنامه می باشد. هدف از تحقیق پیش رو، سنجش وضعیت حکمروایی شایسته شهری و نشان دادن نقش مهم شهروندان به اهداف اساسی است. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی – تحلیلی و گردآوری اطلاعات میدانی و با آنالیز پرسشنامه های تکمیل شده از شهروندان به تعداد 559 نفر و کارشناسان و متخصصان شهری به تعداد 40 نفر صورت پذیرفته است. سپس از نرم افزار GIS ARC جهت تهیه نقشه های محدوده مورد مطالعه و مدل SWOT استفاده گردید. نتایج نشان می دهد از میان چهار حالت تهاجمی، محافظه کارانه، رقابتی و تدافعی شهر قائمشهر از نظر موقعیت حکمروایی شایسته شهری در حالت تدافعی قرار دارد. به همین دلیل راهبردهای مناسب جهت موقعیت تدافعی و با استفاده از ماتریس کمی برنامه ریزی راهبردی جهت اولویت بندی هر یک از راهبردها مشخص گردید.

گردشگری شهری فرم بسیار مهمی از گردشگری در سطح جهان است که به دلیل مطرح شدن گفتمان جهانی شدن و ظهور مفاهیمی چون اقتصاد دانش بنیان، طبقه ی خلاق، تشخص مکان و امثالهم به یکی از بحثهای داغ محافل مدیریت شهری در سالهای اخیر بدل شده است؛ در عرصه ی رقابتی منتج از این جریانات، از اهم چالش های پیش روی مدیران و متولیان امور شهری، شناسایی نیازهای مخاطب و عوامل تاثیرگذار بر آن می باشد؛ یکی از این عوامل، عامل جمعیت شناختی و به طور خاص وضعیت انفجاری رشد جمعیت سالمندان در عصر حاضر است که از پی آن، خیل عظیمی از متقاضیان سالمند را به بخش ثابتی از بازار گردشگری شهری در دنیا و ایران بدل کرده و در کنار مباحثی چون طراحی همه شمول و دسترس پذیری منجر به شکل گیری مفاهیمی چون »گردشگری برای همه« و »گردشگری خاکستری« شده است. در همین راستا، با نظر به پتانسیل های گردشگری موجود در ایران، اهمیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی توسعه ی این صنعت برای ایران به عنوان یکی از کشورهای درحال توسعه، روند رو به رشد جمعیت سالمندان در این کشور و ضرورت اختصاص سهمی از جهانی شدن و تعامل با دنیا به خود، نوشتار حاضر در پی آن است با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی و به عنوان دیباچه ای بر بحث گردشگری شهری با تاکید بر سالمندان، ضرورت پرداختن به عمده ترین متقاضی گردشگری شهری در سال های آتی را عنوان سازد.

بازارهای ایرانی یکی از مهم ترین بخش های تشکیل دهنده ساختار شهر در شهرهای تاریخی و فرهنگی باستان بوده اند. این بازارها عالوه بر تاثیرگذاری بر ساختار کلی شهر و شکل گیری محله ها، به عنوان یکی از مظاهر مهم معماری، در میان مردم از اهمیت برخوردار بوده و در جهان نام آور شده اند. هدف این مقاله شناسایی و استخراج مولفه های تاثیر گذار در معماری دوره های صفویه و زندیه در جهت کاربست مجدد در فضاهای دوره معاصر می باشد. نمونه های بررسی شده در این مقاله بازار قیصریه اصفهان و بازار وکیل شیراز می باشد.این تحقیق بر اساس شیوه توصیفی – تاریخی با رویکرد کیفی و نگرش کالبدی صورت گرفته است. نحوه گردآوری اطالعات در بخش ادبیات و پیشینه پژوهش با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و میدانی و بررسی اسناد تاریخی و در بخش تحلیل با منطق قیاسی انجام شده است. نتایج حاصل از این تحقیق کمک بسیاری به بازشناسی جایگاه و پیشینه ی تاریخی شهرهای اصفهان و شیراز، همچنین میزان اهمیت و رونق آن در زمان های گذشته خواهد کرد.

گردشگری عاملی مهم در کیفیت زیستی و ارتقای سطح زندگی ساکنین مناطق روستایی بوده و بازتاب مطلوبی را در این مناطق دارد. توسعه گردشگری با توجه به ابعاد مختلفی که دارد)اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و...) می تواند به عنوان عاملی مهم در توسعه روستاها موردتوجه باشد. شناخت ابعاد گردشگری و بررسی آنها می تواند در رضایت ساکنان و گردشگران در یک ناحیه موثر باشد و سبب افزایش جذابیت گردشگری در این نواحی شود. هدف از این پژوهش تعیین مولفه های تاثیرگذار بر گردشگری روستایی و بررسی هریک در روستاهای مورد پژوهش در استان های مورد نظر م یباشد. وجود جاذبه های بومگردی و امکانات رفاهی در یک مقصد گردشگری می تواند در افزایش جذب گردشگران به آن ناحیه موثر باشد. روش پژوهش در اینجا به شیوه پیمایشی و توصیفی تحلیلی می باشد. در این مقاله ابتدا شاخصه های موثر در گردشگری تبیین شده و سپس به بررسی این شاخصه ها در 2 استان کشور با بیشترین و کمترین میزان گردشگر پرداخته شده است. یافته های به دست آمده با توجه به آمارهای بررسی شده نشان میدهد که افزایش یا کاهش میزان گردشگران مقاصد گردشگری با افزایش یا کاهش جاذبه های گردشگری در کنار خدمات رفاهی ارتباط مستقیم دارد.

کودک در دنیای امروز جایگاه بسیار ویژهای دارد. در کشورهای پیشرفته روش های آموزشی را در جهت شکوفایی استعدادهای بالفطره کودکان تعیین می نمایند. کودکان جهت رشد نیاز به شناخت توانایی ها و نیازهای روحی و جسمی و پتانسیل های درونیشان دارند. بدین منظور به فضایی نیاز دارند که بتوانند آزادانه در آن بازی کنند و خود با توجه به فطرت خویش به جستجو و تجربه بپردازند؛ اما در شهرهای کنونی با افزایش جمعیت و نیاز به اماکن مسکونی و تخریب خانه های ویلایی و تبدیل آنها به آپارتمان ها سبب شده که فضای باز و امن و مناسب کمتری برای فعالیت های کودکان یافت شود. کودک امروز به دلیل عدم ایمنی و امنیت محیط شهری در اتاق کوچکی در آپارتمان محبوس شده است. درحالیکه او فضایی میخواهد تا خال حضور طبیعت را در زندگی اش پر کند و مکانی که بتواند زمینه مناسب برای پرورش و رشد استعدادهایش را فراهم کند. “پارک کودک“ پارکی است، در مقیاس کودکان(رده سنی 0-82 سال) که با تلفیق معماری و طبیعت، سبب ایجاد فضاهای انعطاف پذیرو متنوع می شود و این امکان را برای کودکان به همراه والدین ایجاد می کند. در این مقاله تالش شده است تا فضاهایی صرفا در مقیاس کودکان، با تاکید بر بهره گیری از قابلیت های محیطی و آموزشی به منظور پی بردن به استعدادها و علایق آنها و رویکردی جهت ارتقاء خلاقیت و حس بازی انگیزی در آنان با تدابیر استفاده ی همسان کودکان معلول در کنار سایر کودکان همچنین ایجاد محیط تفریحی چندمنظوره همگام با فعالیت های آموزشی برای رشد خلاقیت به همراه استفاده از پوشش گیاهی مناسب و باال بردن انتخاب و تصمیم گیری کودکان مهیا شود.

در این پژوهش سعی بر آن شد تا با آشنایی در خصوص مدیریت بحران و میزان آسیب پذیری شهر در برخورد با حوادث غیرمترقبه مواردی اعلام و با توجه به افزایش دانش بشر در خصوص شهر و شهرسازی و رشد روزافزون تقاضای سکونت افراد در مناطق شهری، لازم است برنامه ای مناسب جهت مقابله در هنگام مخاطرات طبیعی محتمل انجام گیرد؛ که سالانه هزینه های بسیار زیاد جانی و مالی را به بار می آورد و در باب مفهوم توسعه پایدار با تاکید بر توسعه و چشم اندازهای شهری مطالبی ارائه گردد. هدف این تحقیق معرفی راه های دستیابی به اهداف توسعه پایدار است. بحث توسعه پایدار بر این فرض است که جوامع نیاز به مدیریت سه نوع سرمایه (اقتصادی، اجتماعی و طبیعی) دارند که ممکن است ناپایدار باشند. توسعه پایدار یک اصل سازمان دهنده برای زندگی انسان است. این فرض یک آینده مطلوب را برای جوامع بشری بدون تضعیف پایداری سیستم های طبیعی و محیط زیست فراهم می کند.