ماهنامه شباک
پیاپی 43 (تیر 1398)

تاب آوری در برابر مخاطرات یکی از موضوعات مهم و مورد توجه اندیشمندان در سال های اخیر است. تاب آوری به این معنی است که پس از وقوع مخاطره سیستم بتواند به حالت قبل از وقوع برگردد و به کار خود ادامه دهد. از آنجایی که در محدوده 111 کیلومتری مرکز شهر اصفهان تعداد زیادی گسل از جمله 36 گسل فعال وجود دارد که این گسل ها ده ها تا صدها کیلومتر درازا دارند، این شهر شهری لرزه خیز محسوب می گردد؛ لذا بررسی میزان تاب آوری این شهر در برابر زلزله احتمالی و ارزیابی میزان موفقیت سیاست های کالبدی اتخاذ شده در چند سال اخیر در شهر اصفهان اهمیت فراوان دارد. در این تحقیق فاکتورهای موثر در تاب آوری کالبدی شهر در برابر زلزله در سال های 28 تا 59 مورد بررسی قرار گرفته و با تعریف شاخصی تحت عنوان شاخص موفقیت، میزان موفقیت سیاست های کالبدی در جهت افزایش تاب آوری ارزیابی شدند. نتایج حکایت از آن دارد که با توجه به شاخص موفقیت، گرچه می توان سیاست های نوسازی در بافت های فرسوده را در این شهر موفق دانست اما با توجه به شاخص موفقیت در معیار تراکم ساختمانی و جمعیتی در این سال ها موفق نبوده ایم.

در سالیان اخیر به دلیل شرایط جغرافیایی با روند کاهش مخازن ذخیره آب روبه رو بوده ایم. کشور ایران به سبب شرایط اقلیمی که داراست با چالش کمبود آب رو به رو بوده و عمده این چالش ها به خاطر نبود مدیریت مناسب در روند ذخیره آب و یا عدم مکانیابی مناسب مخازن ذخیره آب در فصول بارانی به شمار می رود. منطقه 1 شهر تهران به خاطر وسعت جغرافیایی و شرایط اقلیمی که داراست با میزان قابل توجه باران در فصول ابی رو به رو بوده که مدیریت مناسب و ذخیره این آب میتواند در فصول گرم میزان قابل توجه ای از آب مورد نیاز را تامین کند. در این پژوهش که با هدف مکان گزینی مخازن ذخیره آب در سطح منطقه 1 شهر تهران صورت گرفته از روش های تحلیل فضایی-مکانی استفاده کرده ایم. روش انجام پژوهش به این صورت است که ابتدا با استفاده از مطالعات نظری معیارها و شاخص ها استخراج شده و سپس با استفاده از پرسشنامه سلسله مراتبی با تکمیل7 عدد از پرسشنامه و تکمیل اطلاعات مکانی، لایه ها در محیط GIS روی هم گذاشته شد. نتایج حاصله بیانگر این موضوع بوده که نواحی شمالی و شرقی منطقه 1 شهر تهران از جمله مناطق مساعد جهت ایجاد مراکز ذخیره آب به شمار می رود.

فضاهای غیر رسمی دانشگاه، عرصه تعاملات و روابط قوی احساسی و ادراکی دانشجویان تلقی می شود دانشگاه های کنونی ایران، تمام توجهات برنامه ریزان و طراحان معطوف به فضاهای درونی است و هیچگونه برنامه آموزشی مستقلی برای فضاهاهای باز و غیر رسمی در دانشگاه ها و فضاهای و فضاهای آموزشی، برنامه ریزی برای طراحی و کیفیت بخشی به فضاهای باز صورت نگرفته است؛ لذا این بستر فاقد انسجام و هویت لازم بوده و به ارضای کامل نیازهای آموزشی، بازی و استراحت، یادگیری و خلاقیت دانشجویان نمی انجامد؛ بنابراین هدف از پژوهش حاضر ارتقاء کیفی فضاهای غیررسمی دانشگاه ها و بسترسازی آن جهت شکوفاسازی خلاقیت و نشاط سازی و سرزندگی آن برای دانشجویان می باشد. چرا که قرار دادن دانشجویان به خصوص در رشته هنر و معماری در محیطی سالم برای تعلیم و تربیت، بازی و ورزش و معاشرت و رشد حق اوست. اگر دانشجویان مجبور باشند در فضایی آموزش ببینند که حس جستجوگری شان را نابود کند و مانع رشد و خلاقیت آنها گردد، تلاش برای ارتقا کیفیت یادگیری، بی ارزش خواهد بود.رشد و ظهور خلاقیت بستگی به عواملی جز هوش و استعداد دارد. با توجه به اینکه بهره مندی و تجربه هر یک از این ویژگی ها درمحیط به مشخصات فردی و سابقه ذهنی افراد بستگی دارد تلاش شد تا الگویی برای طراحی محیطی دارای تنوع و تازگی و منطبق با اصول معماری ارائه گردد. هدف از پژوهش حاضر ارائه اصول و معیارهایی برای پرورش خلاقیتهای محیطی دانشجویان به کمک طراحی معماری و منظر دانشگاه ها است.

در طراحی معماریروستایی کیفیت زندگی ساکنین از اولویت مهم و اساسی به شمار می آید. به دلیل تاثیرگذاری معماری روستایی در سایر ابعاد زندگی روستاییان، بررسی و ارزیابی طراحی معماری روستایی ازاهمیت بسیاری برخوردار است. پژوهش حاضر با هدف اصلی بررسی امکان وجود رابطه ی طراحی معماری روستایی در ارتقاء حس تعلق مکانی ساکنین روستای قصلان،واقع در شهرستان قروه به انجام رسیده است. روش شناسی این پژوهش توصیفی تحلیلی است و داده های آن از طریق روش پیمایشی مبتنی بر استفاده از پرسشنامه بسته و انجام مصاحبه کیفی از 619 نفر ازساکنین روستای قصلان جمع آوری شد. نتایج پژوهش نشان میدهداز میان مولفه- های طراحی معماری روستایی درروستای نمونه، شاخص اقتصادی و مدت سکونت درروستا بر حس تعلق مکانی روستاییان بیشترین تاثیررا داشته است. همچنین نتایج بیان میکنند که شاخص های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیطی درروستای مطالعه شده تفاوت معناداری بایکدیگر دارند.

مساجد و مکان هایی نظیر آن برای ارائه معانی الهی خلق می شوند به همین دلیل معماران از ابزاری مانند هندسه و تناسبات طلایی برای ارائه آن استفاده می نمایند تا مفاهیم را به کاربران آن مکان منتقل نمایند که اثری نظیر این مسجد یکی از نمونه های موفق آن میباشد. در این تحقیق مسجد جامع اصفهان نمونه موردی میباشد که به دلیل دارا بودن معماری دوره های مختلف در خود لقب موزه مساجد را گرفته است. از این رو در این تحقیق به تحلیل هندسی پلان این اثر و عناصر مختلفی که در دوره های مختلف و توسط معماران مختلف نیز بنا شده اند پرداخته شده است. روش انجام پژوهش به صورت تجزیه و تحلیل هندسی و تناسب یابی پلانی صورت پذیرفته است. همچنین به این مسئله که از چه نوع هندسه و تناسبات طلایی در این اثر هنری استفاده شده نیز پرداخته شده است. یافته های حاصل از این پژوهش نشانگر دارا بودن اشتراکات تناسبی و هندسی در بین تمامی سبک های معماری بکار رفته در دوره های مختلف در این بنا میباشد که این اثر را به عنوان یک اثر یکپارچه به عنوان مسجد جامع اصفهان ارائه میدهد.

امروزه ازدواج سپید به عنوان یکی از تهدیدهای مهم پیش روی خانواده ایرانی قرار دارد؛ در این نوع از روابط، زن و مرد بدون هیچ گونه تعهد قانونی، با یکدیگر زندگی می کنند و بدون هیچ گونه مسئولیتی نیز از هم جدا می شوند. در حقیقت، این نوع از ازدواج با ایجاد بستر مناسب جهت برقراری روابط موازی و متعدد جنسی می تواند پیامدهای مخربی را برای خانواده و جامعه در پی داشته باشد. در راستای مقابله با ازدواج سپید، ایجاد راهبرد پیشگیرانه ضروری جلوه می کند؛ در این خصوص، پیشگیری اجتماعی به خاطر تدابیر اجتماع محور و متنوعی که دارد می تواند به نحو مناسبی آحاد جامعه را در مقابل چنین روابط شومی ایمن نگاه دارد. البته تدابیر پیشگیرانه اجتماعی زمانی می توانند آثار عملی را به دنبال داشته باشند که در مقابل عوامل ایجاد ازدواج سپید قرار گیرند. با این اوصاف، در این جستار تلاش بر آن است تا با علت شناسی ازدواج سپید، راهبرد پیشگیرانه اجتماعی مناسبی در مقابل آن ها مورد بررسی و معرفی قرار گیرد.