فهرست مطالب

نشریه پدافند غیر عامل و امنیت
پیاپی 4 (بهار 1392)

  • 242 صفحه، بهای روی جلد: 60,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1392/01/24
  • تعداد عناوین: 7
|
  • غلامرضا جلالی فراهانی، عباسعلی مقدم نژاد، محمدصادق بیک پور صفحات 7-38
    شاخص های پدافند غیرعامل شامل پایداری ملی، افزایش بازدارندگی، کاهش آسیب پذیری، مدیریت بحران و فعالیت های ضروری هستند که برای بررسی نقش آن ها در کاهش آسیب پذیری برنامه ریزی راهبردی جمهوری اسلامی ایران، پرسشنامه ای براساس مولفه های خبرگان طراحی شده، بین 56 نفر از مدیران معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری و سازمان پدافند غیرعامل توزیع گردید که از این میان 34 نفر به پرسش نامه پاسخ دادند. اطلاعات حاضر برای بررسی فرضیه ها ماحصل نظریات این نخبگان است. فرضیه های تحقیق به کمک آزمون T استیودنت و آزمون فریدمن مورد تحلیل قرار گرفته و نتایج تحقیق حاکی از آن است که رابطه معناداری بین نقش شاخص های پدافند غیرعامل و کاهش آسیب پذیری برنامه ریزی راهبردی جمهوری اسلامی ایران وجود دارد. بنابراین به برنامه ریزان راهبردی جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد می شود که از متخصصان و کارشناسان پدافند غیرعامل برای کاهش آسیب پذیری برنامه های راهبردی در تدوین برنامه ها استفاده نمایند.
    کلیدواژگان: آسیب پذیری، برنامه ریزی راهبردی، پدافند غیرعامل، بحران
  • حمیدرضا نادی، ابراهیم خلیلی، علیرضا مرادی صالح صفحات 39-78
    برخورد با مسلمانان و مسئله اسلام ستیزی در جهان غرب پدیده جدیدی نیست. این موضوع ریشه تاریخی داشته و سابقه آن از زمان ظهور دین اسلام است و امروزه، به ویژه پس از حوادث 11 سپتامبر گستره و عمق آن بیشتر شده است. هرساله همزمان با سال گرد حادثه 11 سپتامبر، موج تازه ای از اسلام ستیزی و اسلام هراسی فضای تبلیغی محافل رسانه ای و غیررسانه ای غرب را فرا می گیرد. به طوریقین توجه ویژه آمریکا و هم پیمانانش به این تبلیغات، موجب بروز نمادهایی از اسلام ستیزی در غرب شده است. محققان با استفاده از روش تحقیق توصیفی– تحلیلی در این مقاله، به ماهیت سناریوهای غربی در شکل گیری اسلام ستیزی، راهبردهای اجرایی و دلایل گسترش اسلام ستیزی در غرب و ضرورت دفاع غیرعامل در برابر آن به عنوان دغدغه های اصلی این تحقیق پرداخته اند. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که؛ ماهیت سناریوهای غربی در شکل گیری اسلام ستیزی شامل «اسلام هراسی»، «شیعه هراسی » و «ایران-هراسی » است. «پی گیری سازوکارهای مختلف جنگ نرم»، «بهره گیری از فضای سایبر» و استفاده توامان از سه راه کار «رهنامه مهار»، «نبرد رسانه ای» و «ساماندهی و پشتیبانی از نافرمانی مدنی» از راهبردهای اجرایی شکل گیری اسلام ستیزی هستند. «زمینه های تاریخی»، «مسائل دموگرافیک و جمعیتی»، «نیاز غربی ها به دشمن با شاخصه های جدید»، «بیداری اسلامی و احیای هویت مسلمانان» و «گسترش خشونت و تحجر به نام اسلام» از دلایل اصلی گسترش اسلام ستیزی در غرب هستند. پدافند غیرعامل با استفاده از ظرفیت های فرهنگی دین و جامعه برای تقابل با تهدیدهای دشمن و جلوگیری از پذیرش شکست و ضعف در میان اسلام و مسلمانان در کاهش اثر اسلام ستیزی ایفای نقش می نماید. کلیدواژه: اسلام ستیزی، اسلام هراسی، شیعه هراسی، ایران هراسی و پدافند غیرعامل. 1- مقدمه
    کلیدواژگان: اسلام ستیزی، اسلام هراسی، شیعه هراسی، ایران هراسی و پدافند غیرعامل
  • جعفر حسن پور، امیر حاتمی، عباس مکی صفحات 79-114
    شبکه های اجتماعی مجازی از پدیده های جدیدی است که در مدت کوتاه توانسته است در اغلب حوزه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، اجتماعی و... ورود یافته و به تدریج تبدیل به مولفه ای تاثیرگذار شود. این شبکه ها از قابلیت ها و ظرفیت های بالقوه و بالفعل فراوانی برای ایفای نقش در حوزه ها و مسائل مختلف برخوردار بوده و قادر هستند تا بر روابط موجود بین عناصر و اجزای معادله های مختلف جوامع بشری تاثیر جدی بگذارند. از سوی دیگر پدافند غیرعامل از ضروریت هایی است که در تمام جوامع بشری و در تمام ادوار زمانی مورد توجه قرار گرفته تا دامنه آسیب پذیری دارایی ها، منافع و منابع خودی را در مقابل تهدیدهای مختلف به حداقل ممکن کاهش دهد. پژوهش حاضر باهدف شناخت ظرفیت های شبکه های اجتماعی مجازی در راستای اقدام های پدافند غیرعامل، تلاش می نماید تا با شناخت این ظرفیت ها، برخی از کارکردهای بالا را مورد بررسی قرار دهد. روش تحقیق این پژوهش، موردی- زمینه ای بوده و برای جمع آوری یافته های نظری از فن بررسی اسناد و مدارک علمی استفاده شده است. نتیجه پژوهش حاضر نشان می دهد که قابلیت های شبکه های اجتماعی مجازی در فرایند جمع آوری اخبار و اطلاعات، فعالیت های اطلاعاتی، شناسائی نخبگان و متخصصان و انجام عملیات روانی، مهم ترین ویژگی های این شبکه ها در راستای اقدام های پدافند غیرعامل هستند.
    کلیدواژگان: فضای سایبر، شبکه اجتماعی مجازی، پدافند غیرعامل
  • محسن مرادیان، علی نورزاد صفحات 115-146
    با توجه به اهمیت و نقش سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بیش از 420 سد بزرگ درحال بهره برداری کشور (به ویژه سد بتنی دو قوسی کرج این سد اصلی ترین منبع آب شرب شهر تهران است) به عنوان یکی از منابع راهبردی کشور به شمار می رود بنابراین سوال این است که چگونه تهدید سد کرج می تواند تبعات امنیتی و چالشی سراسری را به همراه داشته باشد؟ در این راستا آسیب پذیر بودن سد و نیروگاه امیرکبیر که از تاسیسات راهبردی کشور بوده در برابر حمله های احتمالی دشمن به عنوان فرضیه تحقیق قرار گرفت. در این تحقیق، از روش تحقیق توصیفی با رویکرد تهدیدمحور استفاده شده است. در این روش پس از شناسایی اهمیت سازه و تاسیسات مورد بررسی، دارایی های سد، مورد ارزیابی قرار گرفت و دارایی های اصلی سد مشخص شده و ارزش هریک از دارایی ها تعیین گردید. پس از آن، تمامی تهدیدهای محتمل برای سامانه مورد بررسی با در نظر گرفتن قدرت دشمن احتمالی ارزیابی شده است. از آنجا که شاخص های مورد بررسی، شاخص های کیفی هستند، با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) این شاخص ها ارزش گذاری شده و کمی شده اند. در نتیجه با تحلیل انواع تهدیدهای احتمالی، میزان آسیب پذیری سد و ارزش دارایی های سد، خسارت های ناشی از این تهدیدها در قالب درصد خطر محاسبه و پیشنهادهای لازم برای بهبود وضعیت بهره برداری سد از نگاه پدافند غیرعامل ارائه شده است.
    کلیدواژگان: تهدیدشناسی، پدافند غیرعامل، سد کرج، روش سلسله مراتبی
  • مجید اصغرزاده، وحید حشمتیان صفحات 147-178
    آموزش، رکن اصلی پیشرفت یک جامعه محسوب شده و هرگونه برنامه ریزی در مورد آن به نتایج اساسی منجر می شود. با توجه به شرایط کنونی میهن عزیزمان و تاکید بزرگان نظام بر دفاع غیرعامل چنین به نظر می رسد که درصورتی که برای این گونه موارد از سطح مدارس برنامه ریزی اصولی به عمل آید، در نهادینه کردن آن تاثیر ژرفی برجای می گذارد. پژوهش حاضر با طرح سه سوال اصلی در مورد نیروی انسانی، مواد آموزشی و نیز هدف گذاری آموزش پدافند غیرعامل با هدف شناسایی ظرفیت های نیروی انسانی موردنیاز و مواد آموزشی و برنامه ریزی درسی مناسب و نیز ترسیم چشم انداز به منظور نهادینه کردن آموزش پدافند غیرعامل صورت گرفته که از طریق دو شیوه ارزیابی میدانی یعنی پرسش نامه محقق ساخته پانزده سوالی و سه پرسش باز – پاسخ از جامعه آماری اعضای کمیته پدافند غیرعامل وزارت آموزش وپرورش داده ها به دست آمده است. برای پاسخ گویی به سوال های پژوهش و نیل به اهداف آن فرضیه های زیر مطرح گردید: 1- با توجه به اهمیت دفاع غیرعامل اهداف وزارت آموزش وپرورش در زمینه برنامه ریزی درسی، آشنا کردن دانش آموزان با ضرورت ها و شیوه های پدافند غیرعامل بوده که در نهایت به نهادینه کردن آن منجر می شود. 2- باتوجه به تفاوت سطح ادراک و رشد شناختی دانش آموزان مقاطع تحصیلی مختلف، وزارت آموزش و پرورش می تواند در برنامه ریزی درسی مقاطع تحصیلی مختلف از مواد آموزشی مناسب بهره به برد. 3- تامین نیروی انسانی مورد نیاز در زمینه آموزش پدافند غیرعامل، آموزش آن ها و ساماندهی آنان در بدنه وزارت آموزش و پرورش، تدابیر این وزارتخانه در زمینه نیروی انسانی محسوب می گردد. پایایی ابزار اندازه گیری از طریق روش آماری موسوم به آلفای کرونباخ 75% محاسبه شده و روایی آن نیز از طریق روایی صوری مورد تایید قرار گرفت. داده های استخراج شده از طریق روش های آماری مناسب (آزمون آماری خی دو) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و ضمن تایید فرضیه های پژوهش نتایج زیر  به دست آمد:وزارت آموزش وپرورش باید در زمینه آموزش پدافند غیرعامل، نیروی انسانی مورد نیاز را تامین کرده و آن ها را در بدنه وزارتخانه جای دهد. با توجه به تفاوت سطح ادراک و رشد شناختی دانش آموزان مقاطع مختلف تحصیلی، از مواد آموزشی مناسب بهره برده و با توجه به اهمیت مقوله دفاع غیرعامل، دانش آموزان را با شیوه های آن آشنا نماید.
    کلیدواژگان: آموزش، پدافند غیرعامل، برنامه ریزی، وزارت آموزش و پرورش
  • حمیدرضا رفعتی صفحات 179-208
    منظور از تهدید سیاسی هر تهدیدی است که بدون در نظر گرفتن منبع آن، امنیت ملی کشورها را از لحاظ سیاسی با خطر مواجه می کند. تهدید مخاطره ای مهم برای بازیگران سیاسی است که شناخت موضوع های مرتبط با آن نقش مهمی در اداره حکومت دارد. برای این شناخت لازم است چگونگی سنجش تهدید مورد توجه و بررسی قرار گیرد. هدف از انجام این تحقیق، برآورد تهدید سیاسی با رویکرد پدافند غیرعامل بوده و محقق قصد دارد به این سوال که برآورد تهدید سیاسی با رویکرد پدافند غیرعامل چگونه صورت می گیرد پاسخ بدهد. در این تحقیق از روش توصیفی استفاده شده و ابزار جمع آوری به صورت میدانی و کتابخانه ای بوده است. نتایج تحصیل شده حاکی از آن است که هر تهدیدی دارای بستری اجتماعی در گذشته و دارای هویت های نامحسوس در درون جامعه است که در صورت درک صحیح و مدیریت آن می توان با هزینه ای کم به نتایج کاربردی در خصوص تامین منافع بازیگر دست یافت و یک پدیده سیاسی که ترکیبی از تهدیدها و فرصت ها هستند را به فرصت تبدیل کرده و از آن به نفع نظام استفاده نمود.
    کلیدواژگان: تهدید، تهدید سیاسی، برآورد تهدید، پدافند غیرعامل
  • محسن مشکوه، سید مصطفی خداییان صفحات 209-242
    حجم سرمایه گذاری ها در بخش دام و طیور، زنبور عسل، آبزیان و صنایع وابسته و مرتبط در اقتصاد ملی و امنیت آن، میزان اشتغال زائی زیر بخش، تامین بهداشت دام و فرآورده های دامی، تحقق امنیت غذائی، حفظ و ارتقای بهداشت عمومی و توسعه پایدار نیازمند برنامه ریزی و آمادگی لازم برای مقابله با تهدیدهای زیستی و کاهش عوارض و آسیب های ناشی از حوادث و بلایای طبیعی احتمالی و حتی تهدیدهای بیوتروریستی است. خطرهای ناشی از احتمال ورود، بروز و شیوع بیماری های دامی و طیور و بیماری های قابل انتقال بین انسان و دام  (بومی، غیربومی، بازپدید و نوپدید) به داخل کشور و وجود بیش از 190 بیماری باکتریائی، ویروسی و انگلی قارچی در انواع دام و طیور بر اهمیت برنامه ریزی واکنش سریع مقابله با تهدیدهای زیستی (غیرعمدی و عمدی) و مدیریت این بحران به وجود آمده و استفاده از راه کارها، اصول و ملاحظه های پدافند غیرعامل در حوزه بهداشت دام و دامپزشکی تاکید می نماید. از طرفی بلایای طبیعی نظیر زمین لرزه، سیل، رانش زمین، خشک سالی، سرمازدگی و... نیز که کشور ایران در معرض انواع مختلف آن قرار دارد، می تواند روی محیط زیست، جمعیت دامی و جوامع انسانی اثرات ناخوشایندی را به جا گذاشته و مجموعه این شرایط می تواند به بحران بیانجامد. در بین خسارت ها و آثار این گونه حوادث، تهدیدهای زیستی از پیامدهای مهم و اساسی قلمداد شده و در اولویت برنامه ها در مدیریت بحران قرار می گیرد. در مدیریت بحران پیش بینی و پیش گیری، آمادگی مقابله، بازسازی و بازتوانی برای کاهش آسیب پذیری، کاهش خسارت ها و بازگرداندن نواحی آسیب دیده به وضعیت عادی و شرایط روانی، اجتماعی جامعه به حالت طبیعی و تعادل مورد توجه قرار می گیرند.
    کلیدواژگان: تهدید زیستی، پدافند غیرعامل، بیوتروریسم، دفاع زیستی، تهدید و آسیب حوزه دام و طیور