نشریه تغییرات اجتماعی - فرهنگی
سال هفتم شماره 1 (پیاپی 28، بهار 1390)

مصرف کالاهای فرهنگی، بعدی از حیات فرهنگی است که در آن روند انتقال فرهنگ، از زمانی که به صورت یک کالا در می آید و عرضه می شود تا مصرف آن مورد بررسی قرار می گیرد. در این مطالعه که در سال 89 انجام گرفت، از روش نمونه گیری تصادفی ساده حجم نمونه ای به تعداد 360 نفر از طریق فرمول تعییین حجم نمونه کوکران انتخاب کردیم و پس از جمع آوری اطلاعات نتایج زیر به دست آمد: بین پایگاه اقتصادی اجتماعی، درآمد، سن، اوقات فراغت و مصرف کالاهای فرهنگی رابطه معنادار و بین تحصیلات، و محل سکونت و میزان مصرف کالاهای فرهنگی تفاوت معناداری وجود دارد. و تفاوت بین جنسیت و میزان مصرف کالاهای فرهنگی تایید نشد. تاثیر پایگاه اقتصادی اجتماعی در نوع کالای فرهنگی مصرفی فرد نیز تایید شد

چالش مذکور حاصل رابطه دوسویه فرد با سنت و نوگرایی است . این رابطه از یک سو متضمن وفاداری فرد به سنت ها و از سوی دیگر مستلزم گرایش فرد به نوگرایی است. در تحقیق حاضر برای بررسی مفهوم این چالش در زنان استان چهارمحال و بختیاری به مقایسه دو گروه 200 نفره از هر دوطیف بین سنین 20 الی 40 ساله به صورت نمونه گیری خوشه ای  انتخاب شده اند و با روش مصاحبه و پرسشنامه بین این گروه با استفاده از آزمون های تی تک متغیره ، آزمون تی مستقل ، آزمون کای اسکور و... اقدام به بررسی تفاوت ویژگی های دو گروه نموده ایم . هدف کلی تحقیق بررسی این چالش در میان زنان استان چهارمحال و بختیاری است که اهداف جزئی آن شامل علل و عوامل اجتماعی این چالش ، بررسی پیامد و آسیب های برخواسته از آن و نهایتا ارائه راهکارها در زمینه مذکوردر بین زنان جامعه مورد تحقیق می باشد . فرضیات تحقیق شامل : 1- بین ارزشهای نوگرا با سنت گرا رابطه معکوس وجود دارد .2- بین هرم قدرت در هر دو گروه زنان رابطه معنا دار وجود دارد 3- بین نمرات پیشرفت و سطح توسعه دو گروه از زنان رابطه معنادار وجود دارد .4- بین تاثیر آموزش مهارتهای زندگی در زنان سنت گرا یا نوگرا تفاوت وجود دارد.لذا نتایج تحلیل داده ها بدین شرح می باشد که نوگرایی باعث ایجاد تغییر در نگرش زنان استان در زمینه مسائل زندگی و جامعه شده است و اثرات سنت گرایی هنوز هم بر زنان استان حاکم است و هر پنج عامل تغییر ارزشها ، تغییر در هرم قدرت ، توسعه انسانی پیشرفت و تعارض نقش ها به عنوان چالش های سنت گرایی و نوگرایی در میان جامعه مورد تحقیق شناخته می شود و نهایت گذار از سنت گرایی به نوگرایی جامعه مورد تحقیق را به توسعه پایدار نزدیک می نماید

خانواده به عنوان مهم ترین و اساسیترین جایگاه امن انسانی به دلیل تحولات ناشی از پیامدهای مدرنیته و نوشدن جوامع بشری دچار تغییر و تحولاتی گشته است که در این میان جامعه ایران هم خالی از این دگرگونی نیست و به واسطه این تحولات، خانواده در دوره جدید، گونه هایی مختلف را درخود پذیرفته است و همچنین سرمایه اجتماعی این گونه های مختلف خانوادگی را متحول گردانیده است، در این مقاله، هدف اصلی تحقیق، شناسایی این گونه ها و مقایسه سرمایه اجتماعی خانواده ها درمیدان تحقیق می باشد. روش تحقیق پیمایشی و اسنادی بوده استفرضیات طراحی شده برای پژوهش فوق عبارت است از :1 تجددگرایی سنت مآبانه با حراست از سرمایه ی اجتماعی خانواده قرین است. 2 تجددگرایی جدید و درحال گذار بزرگ ترین تاثیر را بر کاهش سرمایه ی اجتماعی خانواده ی ایرانی به جای گذاشته است. 3 تجددگرایی پسامدرن موجب افزایش سرمایه ی اجتماعی خانواده ی ایرانی می شود.  بررسی نتایج به دست آمده گویای به وجودآمدن گونه های مختلف خانواده درجامعه ایران بوده است، هم چنین نتایج به دست آمده نشان داد، بین میزان تجددگرایی و سرمایه ی اجتماعی رابطه معناداری وجود دارد.لازم به یادآوری است که برای ساختن مقیاس ها از آرای نظری صاحب نظران رویکرد دیالکتیکی بودن پدیده های اجتماعی و همچنین آرای صاحب نظران حوزه سرمایه اجتماعی(پاتنام، کلمن، پورتس، بوردیو، گوشال،پتری راسکانن) استفاده گردیده است. قابل ذکراست که چارچوب نظری پژوهش، رویکردی تلفیقی می باشد

مقاله حاضر به بررسی سبک زندگی و مصرف رسانه ای در بین شهروندان شهرستان تنکابن می پردازد. مسئله اصلی مورد بحث در مقاله بررسی پیوند دو مفهوم مهم جامعه شناختی یعنی مصرف رسانه ای و سبک زندگی  است. نظریه هایی که در این نوشتار  استفاده شده است عبارت است از: نظریه های مربوط به سبک زندگی 1- نظریه مصرف تورشتاین وبلن ،2- نظریه قشر بندی ماکس وبر و3 - نظریه سبک زندگی و مصرف پیر بوردیو ودر کنار اینها نظریه های مربوط به اثرات رسانه ها نیز1- نظریه گلوله یا تزریقی 2- نظریه استفاده و خشنودیو در نهایت  3- نظریه کاشت جورج گربنر .اصلی ترین نظریه هایی که قادر به تبیین تئوریک مساله ی این تحقیق بود نظریه کاشت و نظریه بوردیو است.از ترکیب دو نظریه پیر بوردیو و نظریه کاشت گربنر به رابطه بین سبک زندگی و مصرف رسانه ای توجه شده است. با استفاده از روش پیمایش وابزاراصلی آن یعنی پرسشنامه،موضوع اصلی این تحقیق در بین 240 نمونه از 43280 نفر جمعیت از ساکنان شهرستان تنکابن بررسی گردید. بر اساس مدل نظری ارائه شده برای سبک زندگی سه نوع سبک یعنی: 1- عوامانه 2- میان مایه یا متوسط و 3- نخبه گرایانه تعریف شد و و این سبک ها را در ارتباط با مصرف رسانه ای مبتنی بر دو پارامتر تماشای شبکه های صدا و سیما و شبکه های تلویزیونی ماهواره ای سنجیدیم. یافته های این تحقیق نشان می دهد که بیشتر کسانی که به تماشای برنامه شبکه های تلویزیونی صدا و سیما می پردازند سبک زندگی شان عوامانه است.بیشتر کسانی که به عنوان پربیننده در تماشای برنامه های ماهواره ای تعریف شدند سبک زندگی شان میان مایه یا متوسط است.بیشترکسانی که از طرفی مخاطب فیلم و سریال های شبکه های تلویزیون صدا و سیما هستند و از طرفی  به موسیقی پاپ ایرانی و موسیقی سنتی علاقه دارند ، سبک زندگی شان عوامانه است.و بیشترکسانی که بیننده  فیلم های سینمایی ماهواره هستند و به موسیقی پاپ خارجی نیز علاقه دارند سبک زندگی شان میان مایه است. بیشترکسانی که بیننده موسیقی و ترانه های شبکه های ماهواره به ویژه موسیقی کلاسیک هستند سبک زندگی شان نخبه گرایانه است

در طول تاریخ در نظام های کیفری، نمونه های مختلفی مطرح بوده است که از این میان، نمونه عدالت سزادهنده هنوز در سیستم کیفری کشورها به اجرا در می آید.در این نمونه، همواره بزهکار را مستحق کیفر متناسب با شدت بزه می دانند و تاکید دارند که با فرد بزهکار بایستی آنگونه رفتار شود که او با دیگران کرده است. چنین رویکردی  به جهت محرومیت بزهکاران از حقوق اجتماعی خویش  در حال حاضر به چالش کشیده شده است؛ طوریکه منتقدان عدالت کیفری، عدالت ترمیمی را جایگزین مناسب آن تلقی کرده و معتقدند می توان از طریق سازکارهای اجتماعی تعاملی میان بزهکار و بزه دیده، ضمن جبران خسارت بزه دیده، بزهکار  را به جای حبس در زندان به جامعه برگرداند. به همینخاطر، مقاله حاضر در نظر دارد با نگاهی بین رشته ای؛ یعنی جامعه شناسی حقوقی و به روش تحلیلی- تطبیقی، هر دو رویکرد  یاد شده را  بررسی و تحلیل علمی نماید.

سبک زندگی مفهومی است که با انتخابی شدن زندگی روزمره معنا می یابد. بدین ترتیب که برخلاف جوامع سنتی که افراد ، جایگزین و بدیل اندکی در میان برنامه های زندگی داشتند، در جامعه معاصر به واسطه ی اهمیت یافتن خود و مسوولیت شخصی و ظهور و پیدایش جامعه مصرفی در زندگی بجای جامعه تولید و اشتغال گذشته ، قدرت انتخاب بیشتر شده است. مصرف مفهومی نیست که در خلا  قابل فهم باشد. مصرف معطوف به چیزی است و در روابط اجتماعی انسان ها قابل فهم است . مصرف بعنوان یک پدیده اجتماعی اقتصادی ریشه در جامعه صنعتی جدید دارد. یکی از پیامدهای گسترش مصرف و مصرف گرایی را ظهور جامعه مصرفی می دانند . از این منظر آنچه جامعه سنتی را با جامعه مصرفی متمایز می سازد ، فراوانی و هجوم وسیع اجناس ، کالاها و خدمات است . هدف مطالعه ی حاضر آن است که برخی عوامل اجتماعی فرهنگی موثر بر سبک زندگی مصرفی را در گوشه ای از جامعهی ایران نشان دهد و گرایش به ابعاد مختلف آن را معین کند. روش بکار رفته در این پژوهش بصورت پیمایشی و جمع آوری اطلاعات با ابزار پرسشنامه انجام گرفته است. نمونه ی مورد مطالعه این تحقیق حدود 400 نفر از مردم بویژه جوانان ساکن در شهرستان آستارا بوده است

هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل فردی - اجتماعی مرتبط با خشونت علیه زنان متاهل ناحیه 6 شهر مشهد در سال 89-1388 می باشد که حجم نمونه آن 250نفر است.چارچوب نظری استفاده شده در این تحقیق نظریه اکولوژیکی می باشد و اعتبار آن به روش صوری و پایایی آن به کمک آلفای کرونباخ سنجیده شده است. متغیرهای مورد بررسی اینپژوهش شامل سطح تحصیلات زوجین، سن ازدواج زوجین، شاغل بودن زوجین، روابط زوجین و پایگاه اجتماعی زوجین می باشد. روش تحقیق حاضر پیمایشی است و علاوه بر پرسشنامه در انجام این تحقیق از ابزار کتابخانه و اسناد و مدارک برای جمع آوری اطلاعات و همچنین آمار توصیفی و استنباطی و نرم افزار spssاستفاده شده است.نتایج نشان داد که بین متغیرهای پایگاه اجتماعی زوجین با خشونت فیزیکی، اجتماعی، روانی، اقتصادی و همچنین متغیرهای سطح سواد زوجین، روابط زوجین و سن ازدواج همسر با خشونت علیه زنان از طریق تجزیه و تحلیل کای اسکوئر و آزمون همبستگی اسپیرمن رابطه معنادار معکوس (منفی) حاصل شده است. در حالی که بین متغیر شاغل بودن زوجین با خشونت علیه زنان رابطه معنادار مستقیم (مثبت) به دست آمده است.در پایان محدودیت های پژوهش ذکر شدند و پیشنهاداتی ارائه شد.

تحقیق حاضر تلاش دارد موانع متعددی را که بر سر راه توسعه صنعت گردشگری استان آذربایجان شرقی وجود دارد بررسی نماید و در نهایت راهکارهای مناسبی در راستای بر طرف کردن هر یک از این موانع پیشنهاد دهد.به منظور بررسی مساله و پاسخگویی به سوال های تحقیق، در چارچوب نظریه «جان ترایب» ، ده فرضیه تدوین گردید . برای اجرای این تحقیق از روش های«مطالعه میدانی» و «توصیفی- پیمایشی» استفاده شده ، بدین صورت که بعد از تعریف عملیاتی متغیر های تحقیق و شاخص سازی آن ها، برای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز، پرسشنامه ای از طریق محقق، در قالب 40 سوال ساخته شد و پس از بررسی و تایید روائی و پایایی آن، در اختیار پرسش شوندگان که کارکنان ادارات گردشگری استان آذربایجان شرقی بودند ، قرار داده شد.جامعه آماری پژوهش حاضر 220 نفر می باشد. روش نمونه گیری از نوع تصادفی ساده انتخاب شد و از طریق فرمول کوکران، نمونه آماری 89 نفر برآورد گردید لذا تعداد 130 پرسشنامه توزیع شدو تعداد 100 پرسشنامه کامل جمع آوری گردید. اطلاعات به دست آمده وارد نرم افزار spssشد و نتایج حاصل از طریق آمار توصیفی در قالب جداول فراوانی و درصد و نمودار دایره ای خلاصه گردید و به منظور تجزیه و تحلیل داده های تحلیلی برای آزمون فرضیه ها در چارچوب آمار استنباطی از آزمون های «کالموگروف- اسمیرنف» و «کای دو یک جانبه» استفاده گردید.نتایج آزمون فرضیه ها بیانگر آن شد که تمام فرضیه ها مورد تایید قرار گرفتند. برای اولویت بندی تاثیر هر یک از عوامل، از آزمون «فریدمن» استفاده گردید. در نهایت راهکارهای عملیاتی در راستای توسعه صنعت گردشگری استان آذربایجان شرقی، پیشنهاد شده است

چکیدهدین یکی از قدیمی ترین و مهم ترین نهادهای اجتماعی است. گاهی ادعاهایی مبنی بر کاهش دینداری در بین افراد جامعه، بخصوص نوجوانان و جوانان به گوش می رسد. با توجه به نقش دین در وفاق و انسجام اجتماعی، ضعف پایبندی به رفتارهای دینی می تواند آثار سوئی به دنبال داشته باشد. مقاله ی حاضر برگرفته از پژوهشی با عنوان «بررسی جامعه شناختی عوامل موثر بر رفتار دینی دانش آموزان» است، که قصد دارد به سنجش دینداری و عوامل موثر برآن در بین دانش آموزان شهر چالوس بپردازد.جامعه ی آماری پژوهشی این مقاله عبارت است از کلیه ی دانش آموزان سوم دبیرستان شهرستان چالوس(1697 نفر) که از بین آنها 234 نفر با استفاده از نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده اند. براساس یافته های تحقیق، میانگین دینداری (رفتار های دینی) در بین دانش آموزان برابر با 37/3 که نمره این میانگین از 5 بوده است و تحت تاثیر متغیرهای زیر است:دیدگاه دانش آموزان درمورد مذهبی بودن والدین شان، بیشترین تاثیر مثبت را بر رفتارهای دینی دانش آموزان دارد. همچنین میان متغیرهای «درمعرض آموزش های مذهبی قرار گرفتن» و «پاداش گرفتن در قبال انجام اعمال دینی»، «تعلق به گروه» با رفتار دینی دانش آموزان رابطه ی معناداری و مثبتی وجود دارد. این متغیر ها در مجموع    57 درصد از واریانس متغیر وابسته را تبین نموده است.

پژوهش حاضر به بررسی تاثیرات تاسیس دانشگاه آزاد اسلامی بر ابعاد اقتصادی، اجتماعی، آموزشی و فرهنگی زنان تحصیل کرده شهرستان خلخال می پردازد. در این مطالعه هدف آن است که تاسیس دانشگاه چه تاثیراتی از ابعاد مختلف بر روی زنان داشته است. پژوهش با روش پیمایشی و جامعه آماری زنان تحصیل کرده شهرستان خلخال، بخش ها و توابع و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 219 نفر می باشد. روش نمونه گیری تصادفی بوده است و تاثیر متغیر مستقل (تاسیس دانشگاه) بر ارتقای آموزشی، فرهنگی زنان بررسی شده است. نتایج نشان می دهد بین تاسیس دانشگاه با ارتقای آموزشی، فرهنگی و اقتصادی زنان رابطه وجود دارد