فهرست مطالب
پژوهشنامه معارف قرآنی
پیاپی 32 (بهار 1397)
- تاریخ انتشار: 1397/03/01
- تعداد عناوین: 6
-
-
صفحات 7-32یکی از مباحث دیرین و مهم اندیشه وران قرآنی مسلمان، بحث روش های تفسیری است. از دیدگاه آنان، اصلی ترین روش های تفسیری سه روش «قرآن به قرآن»، «روایی» و «عقلی» است. «تفسیر اجتهادی» نیز ترکیبی از این سه روش اصلی است. خاورپژوهان معاصر نیز به بحث روش های تفسیری توجه ویژه ای داشته اند. ژیلیو از جمله همین خاورپژوهان، ضمن تالیف آثار متنوعی در حوزه قرآن، به صورت ویژه به بحث مشروعیت روش تفسیر اجتهادی پرداخته و انتقاداتی را در این باره مطرح کرده است. انتقادات ژیلیو در چهار محور است: 1 شکل گیری تفسیر اجتهادی به اواخر سده دوم مربوط است. 2 در همین زمان، اندیشمندان اسلامی با تفسیر اجتهادی مخالفت کردند. 3 روایات با تفسیر اجتهادی مخالف اند. 4 قرآن موافقتی با تفسیر اجتهادی نکرده است. اما پاسخ اجمالی این انتقادات، به این ترتیب است: 1 شکل گیری روش تفسیر اجتهادی، مربوط به سال های آغازین سده نخست است. 2 مخالفت با این روش تفسیری نیز از همان سده نخست آغاز شده است. 3 بسیاری از روایات موافق روش تفسیر اجتهادی هستند. 4 آیاتی از قرآن به صراحت موافق این روش تفسیری هستند.کلیدواژگان: تفسیر قرآن، تفسیر اجتهادی، تفسیر به رای، مشروعیت تفسیر، ژیلیو
-
صفحات 33-51خداوند متعال در سه آیه از قرآن و با سیاق تهدید، از فرورفتن آب های زمین به گونه ای که امکان بازیافت آن میسر نباشد، سخن گفته است. تحقیقات دانشمندان علوم زمین در سال های اخیر نشان می دهد که این تهدید پروردگار پدیده ای است که به لحاظ علمی کاملا محتمل است و این آیات اشاره ای دقیق به پدیده ای علمی دارند که نه تنها در روزگار نزول قرآن، بلکه تا سالیان پیش، بشر از این پدیده آگاهی نداشت، در حالی که مفسران این آیات را تنها به عنوان «تهدیدی» تفسیر می کردند که به امر الهی یا اعجازگونه رخ خواهد داد. در نظریه علمی مورد بحث، سه نکته شایسته توجه هست: 1 فرورفتن آب به عمق بسیار زیاد در زمین. 2 امکان نفوذ حجمی از آب به اعماق زمین که فراتر از کل آب های زمین است. 3 غیرقابل بازیافت بودن آب هایی که به اعماق زمین نفوذ کرده اند. تحلیل تفسیری واژگان و جملات سه سیاق، تطبیق مفهوم آیه با پدیده علمی پیش بینی شده از هر سه نظر به دست می دهد. این اکتشاف علمی، آیت و نشانه بودن آیات سه گانه مذکور را بر علم مطلق فروفرستنده قرآن آشکار و به اصطلاح کلامیان، اعجاز این آیات را ثابت می کند.کلیدواژگان: اعجاز علمی قرآن، تفسیر علمی قرآن، نفوذ آب به اعماق زمین، علم و دین
-
صفحات 53-76«آیات الست» از مشکل ترین آیات در حوزه تفسیر شمرده می شوند، به گونه ای که اندیشه روشنی از آن ها در میان مفسران دیده نمی شود. از بحث های بنیادین در این زمینه، عمومیت یا اختصاص خطاب در این آیات است. برخلاف مشهور که خطاب «الست بربکم» را با تکیه بر روایات به عموم انسان ها نسبت داده اند، دو تن از مفسران و صاحب نظران به نام تشیع و تسنن، سید مرتضی علم الهدی و جارالله زمخشری، با کنار نهادن روایات، معنایی خاص و معین از این آیات ارائه داده اند. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی تحلیلی به بررسی و تبیین دیدگاه دو مفسر نامبرده پرداخته است. نتایج پژوهش بیانگر فقدان اعتبار برخی از روایات معطوف به آیات محل بحث است. اختصاص خطاب آیه به مخاطبان ویژه و نفی عمومیت خطاب آن گونه که بسیاری از مفسران گفته اند از دیگر نتایج مهم این پژوهش است. نتایج این پژوهش در حل مشکلات متعدد تفسیری ذیل آیه الست کاربرد دارد و با تکیه بر آن می توان برخی از ابعاد مبهم تفسیر آیه الست را روشن ساخت.کلیدواژگان: آیات الست - عالم ذر - سید مرتضی (ره)، زمخشری، آیه میقات
-
صفحات 77-103مکتب ساختارگرایی از جمله مکاتبی است که امروزه در حیطه نقد و تحلیل مسائل ادبی دیدگاه ها و ایده های جدیدی را به میدان ادب وارد کرده است و عموما با استقبال فراوانی روبه رو شده است. مکتب ساختارگرایی در تحلیل قصص قرآن کریم کاربرد فراوانی دارد. یکی از جنبه های اعجاز هنری و تاثیرگذاری قرآن کریم، داستان های قرآنی و ساختار و درون مایه آن هاست، به گونه ای که شیواترین ابزار بیان، انتقال مفاهیم و انگاره های مورد نظر خداوند، روایت و به تصویر کشیدن وقایع در قالب «قصه» است. بر اساس این پژوهش که با روش توصیفی تحلیلی و با هدف ساختارشناسی روایت ضیف ابراهیم(ع) و قوم لوط در رکوع هفتم سوره هود، (فهرست موضوعی شامل آیات 69 تا 83 این سوره) نگارش یافته است، طرح و پیرنگ رکوع مبتنی بر رابطه علت و معلول است و حوادث داستان در ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر هستند. زاویه دید در رکوع بیشتر موارد به صورت سوم شخص (دانای کل) است و راوی (خداوند) بر داستان احاطه کامل دارد. شخصیت های داستان که هر کدام ویژگی های خاصی دارند، عبارتند از: ابراهیم(ع)، همسر ابراهیم(ع)، فرشتگان بشارت و عذاب، لوط(ع)، قوم لوط(ع) و همسر لوط(ع). طبق رکوع، کنش های داستان با محوریت دو پرده اصلی داستان رخ می دهد. محور پرده نخست، ابراهیم(ع) است که به او بشارت می دهند. محور پرده دوم، لوط(ع) است که فرشتگان عذاب قوم او را ابلاغ می کنند. گفتگوهایی میان اشخاص حاضر در داستان صورت گرفته که به داستان جلوه هنری خاصی می بخشد. صحنه پردازی در دو قالب زمان و مکان، به تصورات ذهنی خواننده برای ملموس سازی داستان کمک می کند. هر یک از عناصر قصه، با هدف تربیتی خاصی، ایفای نقش می کنند که در نهایت، هدف اصلی داستان یعنی بعد هدایتی را محقق می سازند.کلیدواژگان: تعارض، آیه 15 سوره نساء، آیه 16 سوره نساء، آیه 2 سوره نور، نسخ
-
صفحات 105-125یکی از صناعات ادبی و اعجازی قرآن، وقوع مجاز در آن است. اصل وقوع مجاز در قرآن پذیرفته بیشتر علمای اسلام است و کتاب های فراوانی در این زمینه نوشته اند. از این میان، ابن تیمیه حرانی (د. 728 ق.) به عنوان برجسته ترین نظریه پرداز جریان سلفی تکفیری وهابیت، وقوع مجاز در قرآن را انکار می کند. وی به عنوان یکی از موسسان جریان تکفیری و آرای او مورد پذیرش این فرقه می باشد. بنابراین، معرفت به اندیشه های ابن تیمیه در حقیقت، شناختن دبدگاه این فرقه است. این مقاله با روشی اسنادی تحلیلی در پی پاسخگویی به این سوال هاست که «دیدگاه ابن تیمیه درباره مجاز چیست؟» و «استدلال های او چقدر محکم است؟». با جستجو در آثار ایشان به این نتیجه رسیدیم که استدلال های ابن تیمیه در انکار وقوع مجاز در قرآن نا پذیرفنی می باشند. در واقع، این استدلال ها شایسته نقد و مناقشه جدی هستند و پذیرش دیدگاه او موجب محرومیت از اعجاز، لطایف و ظرایف قرآن می شود.کلیدواژگان: مجاز، جریان سلفی تکفیری، ابن تیمیه، تاویل، تفویض
-
صفحات 127-158تناسب آیات به عنوان یک دانش مورد توجه اندیشمندان اسلامی قرار گرفته است. دانشمندان مسلمان و خاورشناسان بر سر بحث ارتباط و انسجام و به نوعی پیوستگی مفهومی بین آیات در سور قرآن کریم اختلاف نظر دارند. برای از بین بردن نسبت نبود ارتباط بین آیات درون سور، ضرورت دارد خطوط ارتباطی آیات کشف، شناسایی و تبیین گردد تا به فهم بیشتر، فهم هدف یک سوره و در نهایت، فهم تمام آیات کلام الهی دست یابیم. سوره بقره از جمله سوری است که مفاهیم و موضوعات متنوعی نظیر خداوند، اهل ایمان، تاریخ و داستان سرایی، نبوت و مخالفان حق را در خود جای داده است. منافقان و مشرکان عرب و بنی اسرائیل از جمله مخالفان حقی هستند که در این سوره در مقابل دعوت انبیاء عملکردهای متنوعی دارند و به پیامد اعمال آن ها اشاره شده است. با کشف، شناسایی و تبیین این دو خط ارتباطی، پیوند وثیق و محکم در آیات سوره برقرار می شود و ابهام و پراکندگی ظاهری در آن از بین می رود. در این مقاله، با روش توصیفی تحلیلی درصدد تبیین ارتباط بین دو خط نبوت و مخالفان حق هستیم.کلیدواژگان: سوره بقره، تناسب آیات، انسجام سوره، نبوت، مخالفان حق
-
Pages 7-32One of oldest and most important discussions of the Quranic thinkers is the legitimacy of the interpretive methods. Gilliot is one of the orientalists who have put forth criticisms on the legitimacy of the Ijtihadi interpretation. His criticisms have four dimensions: the Ijtihadi interpretation was established at the end of the second century AH; at the same time, Muslim thinkers opposed the Ijtihadi interpretation; narrations oppose the Ijtihadi interpretation; and there is no agreement with the Ijtihadi interpretation in the Quran. These criticisms are answered in two ways. First, the Ijtihadi interpretation method was established in the early years of the first century AH and the opposition to it occurred at the same time. Second, no narration is against the Ijtihadi interpretation. Those narrations that have prohibited the subjective interpretation of the Quranic text do not refer to the Ijtihadi interpretation. In addition, many narrations agree with the Ijtihadi interpretation. Moreover, some verses of the Quran also agree with the Ijtihadi interpretation.Keywords: The Interpretation of the Quran, Ijtihadi Interpretation, Subjective Interpretation of the Quranic Text, Legitimacy of interpretation, Gilliot
-
Pages 33-51Allah Almighty has spoken in three verses from the Quran and in the context of the threat of the fall of the earth's waters into ways that can not be recovered. Earth scientist studies in recent years have shown that this threat of the Lord is a scientifically quite probable phenomenon, and these verses refer to scientific phenomena not only in the time of the fall of the Quran, which, until many years ago, man was not aware of this phenomenon. Whereas the commentators interpret these verses only as a threat to divine or miraculous actions. In the scientific theory, there are three striking points: first, the water is immersed in extreme depth on the ground; second, the possibility of a large volume of water penetrating deep into the earth, which extends beyond the entire surface of the earth; Third, the unrecoverable waters of the deep Earth has been infiltrated. The interpretive analysis of the three terms' vocabulary and sentences gives the verse a conceptualization of the predicted scientific phenomenon of all three directions. This scientific discovery of the Ayat and the signification of the three verses mentioned above is evident in the absolute knowledge of the underside of the Quran and the so-called miracle sayings of these verses.Keywords: The scientific miracle of the Quran, the scientific commentary of the Quran, the penetration of water to the depths of the earth, science, religion
-
Pages 53-76Alast verses are considered as one of the most difficult verses in exegesis domain, So that there is no clear idea of them among commentators.Of the fundamental discussions hereof is generality or specialty of addressing in these verses.Unlike famed, Alastu birabbikum addressing by relying on narrations has been ascribed to all human beings,Two famous commentators of shi`a and Sunni Seyyed Morteza Alam al-Huda and Jar Allah al-Zamakhshari by setting aside all narrations,have presented a particular meaning of these verses.This research using a descriptive - analytic method ,studies and explains two above mentioned commentator's views.The research results indicate a lack of credibility of some of the narrations concerned with Aalst verse.Assigned address of verse to specific audience and rejecting generality of address-as many commentators have declared-are another important results of this research.The research results are applicable to solve numerous problems of Aalst verse interpretation.And relying on it, some of the ambiguous aspects of interpretating the Aalst verse can be removed.Keywords: Alast verses, zar world (the world of particles), Seyyed Morteza, Zamakhshari, Mighat verse
-
Pages 77-103One of the aspects of the magic art and the effect of the Holy Quran is the Quranic stories and their structures and intuitions. Thus, the most expressive means of conveying the concepts and ideas of God narrated and depicted in the form of story. In this research, a descriptive-analytical method was used with the purpose of writing the structure of the narrative of Dave Ibrahim (AS) and the people of Lot in the seventh genuflection of Surah al-Hud (the subject matter of verses 69-83 of this surah. The plot is based on the relationship of the cause and effect of the story which are closely related to each other. The perspective of bowing in most of the cases is in the third person, and the narrator (God) is surrounded by the story. The characters of the story, each of which has specific characteristics, are Abraham (AS), Abraham’s wife (PBUH), angels of gospel and doom, Lot (AS), the people of Lot (AS), and wife of Lot (AS). According to genuflection, the acts of the story are centered on two main tales of the story. The focus of the first plot is Abraham (PBUH), which is evangelized; the second focus of the second plot is Lot (AS), which angels convey to him the torment of his people. Dialogues have taken place among the people in the story, which brings a particular artistic peripheral to the story.Keywords: Structure, The Story of Dave Ibrahim (AS), The Story of Imam Lot (AS), The Seventh Genuflection of Hood Surah
-
Pages 105-125One of the literary and miraculous qualities of the Quran is the permissible occurrence in the Quran. The principle of the permissible occurrence in the Quran is accepted by the majority of the scholars of Islam and has written many books on this subject. Among these, Ibn Taymiyyah Harani (d. 728 AH) as the most prominent theorist of the Salafist-Takfiri-Wahhabi regime denies the possibility of occurrence in the Quran. Ibn Taymiyyah, as one of the founders of the Takfiri movement and his ideas, are accepted by this cult Therefore, knowledge of Ibn Taymiyyah's thoughts really is knowledge of this cult . This paper, by using analytical method, seeks to answer the question of what Ibn Taymiyya's view about permissible is? and how strong is His arguments? By looking at his works, it is concluded that Ibn Taymiyya's arguments in denying the permissible occurrences of the Quran are unacceptable. These arguments are critically and seriously controversial, and acceptance of his view will deprive the miracles and the delicacy of the Quran.Keywords: Permissible, Salafist-Takfiri Movement, Ibn Taymiyya, Interpretation, submission
-
Pages 127-158One the highly debatable issues between Muslim scholars and orientalists is the conceptual coherence between verses in the holy Quran. The proportion of verses of the holy Quran as a form of knowledge attracted the attention of Islamic scholars. In order to eliminate the lack of relation between the verses inside surah, the discovery, identification, and explanation of the lines of communication of the verses of the Quran is essential, and it helps better understanding, establishment of the purpose of a surah, and ultimately the comprehension of all the verses of the divine words. Surah of al-Baqara is one of the surahs which includes various concepts and themes such as God, faith, history and heritage, prophecy, and opponents of the truth. The hypocrites, the Arabs, and the Israelites are among the dissenters who have showed different reactions towards this surah in response to the invitation of the prophets and the consequences of their actions. By discovering, identifying, and explaining these two lines of communication, a relationship is firmly established between the verses of Surah al-Baqarah, and the apparent ambiguity and dispersion are disappeared in Surah. In this article, through a descriptive-analytic method, we seek to explain the relation between the two lines of prophecy and the opponents of the truthKeywords: Surah of al-Baqara, proportion of verses, coherence of Surah, Prophecy, Opponents of the Right
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.