فهرست مطالب
نشریه حقوق اساسی
پیاپی 25 (بهار و تابستان 1395)
- تاریخ انتشار: 1395/08/25
- تعداد عناوین: 6
-
صفحات 1-26
کرامت در معنای شرافت و حرمت، مفهومی اختلافی است. این واژه یکی از مفاهیم بنیادی در اندیشه سیاسی و حقوقی است. با وجود اهمیت و جایگاه مهم کرامت معنا و قلمرو آن همچون بسیاری از مفاهیم حوزه‌های اندیشه و تفکر دچار تشتت می‌باشد. کرامت ذاتی یا کرامت انسانی، صرف نظر از ریشه، بنیان و قلمرو شمول آن در نگرش های دینی و عرفی مورد پذیرش و تاکید قرار گرفته است. علامه محمدتقی جعفری رویکرد خاصی به کرامت ذاتی داشته و ضمن پذیرش آن به عنوان یک پدیده ذاتی و طبیعی آن را سلب شدنی و وابسته به سرشت کردارهای ارادی و آزاد می‌داند. بنابراین در این نگرش اگرچه در بدو تکوین خمیر مایه انسان، وی از ارزش ذاتی برخوردار است و این ارجمندی هوده استعدادها و شایستگی های به ودیعت نهاده شده الهی در وجود اوست، اما نتیجه اعمال و کردارهای وی می‌تواند آن را از اثر تهی سازد. آدمی با پشت کردن به صلاحیت‌های وجودی خویش و ارتکاب جنایت و خیانت، گوهر ارزشی خود را که همانا کرامت ذاتی یا انسانی است از دست می دهد. پس ذاتی بودن کرامت در اینجا به مفهوم غیر قابل انتزاع بودن از وجود آدمی نیست. این نوشتار درپی تبیین و نقادی نظریه فوق است. زیرا ذاتی بودن با قابل سلب بودن امکان جمع نمی یابد.
کلیدواژگان: کرامت ذاتی، کرامت ارزشی، سلب کرامت، حق، حکم، اسلام -
صفحات 27-71
آزادی آکادمیک به آزادی موسسات دانشگاهی و پژوهشی و اعضای جامعه علمی (استادان، پژوهشگران و دانشجویان) در تحقیق، پژوهش و آموزش، انتشار و انتقال نتایج آن با استفاده از ابزارهای مختلف به دور از هرگونه فشار از طرف گروه های قدرت سیاسی، مذهبی و مسلکی اطلاق می‌شود. تحقق آزادی آکادمیک در بعد فردی و نهادی نیازمند حمایت دولت ها بدون مداخله و با رعایت استقلال اعضای جامعه علمی و استقلال نهادی است. اعلامیه های مختلف جهانی، منطقه ای و ملی از جمله اعلامیه جهانی حقوق بشر، اعلامیه های لیما، کامپالا، دارالسلام و اصول آزادی آکادمیک و تصدی به طور مستقیم یا غیر مستقیم به حمایت از این آزادی پرداخته اند. اما یک سند الزام آور جهانی و تضمینات حقوقی لازم در نظام بین المللی حقوق بشر و همچنین در نظام های منطقه ای برای حمایت از این آزادی وجود ندارد. اما در قانون اساسی و قوانین و مقررات عادی داخلی بعضی کشورها صراحتا به آزادی آکادمیک اشاره و از آن حمایت شده است، هرچند که در بسیاری از کشورها چنین مقرراتی وجود ندارد. واقعیت این است که برای برخورداری از آزادی آکادمیک با عناصر و واقعیت های فکری، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، مذهبی و صنفی در تعامل، چالش و حتی تقابل قرار می‌گیریم اما مفاهیمی از قبیل تولید آزادانه علم توسط اعضاء جامعه علمی، آموزش، مسئولیت اجتماعی جامعه علمی، سلامت، به زمامداری و پیش تازی اصحاب علم در پدیده جهانی شدن اهمیت و ضرورت پرداختن به آزادی آکادمیک را روشن می سازد که در اسناد مختلف حقوق بشری در ارتباط با آموزش عالی، آزادی آکادمیک و استقلال دانشگاه مورد تاکید قرار گرفته است. در این مقاله تحت عنوان «آزادی آکادمیک در نظام بین المللی حقوق بشر» به بررسی افراد و مراکز علمی مورد حمایت آزادی آکادمیک، حدود این آزادی و سازوکارهای حمایتی از آن در نظام بین المللی حقوق بشر و نظام های منطقه ای و به طور کلی در نظام های داخلی پرداخته شد و بطور خلاصه این نتیجه حاصل شد که استادان، دانشجویان و پژوهشگران، دانشگاه ها و مراکز علمی و پژوهشی مورد حمایت آزادی آکادمیک هستند اما مدارس از دایره حمایت این آزادی خارج است، این آزادی مطلق نیست و به وسیله حدود و ثغوری محدود می شود و سازوکارهای حمایتی موجود در نظام بین المللی حقوق بشر و همچنین نظام های منطقه ای و قوانین داخلی کشورها برای حمایت از این آزادی بسیار ضعیف است و یک سند الزام آور جهانی و تضمینات حقوقی لازم در نظام بین المللی حقوق بشر و همچنین در نظام های منطقه ای و قوانینی مترقی در نظام های حقوقی داخلی کشورها برای حمایت، رشد و شکوفایی این آزادی مورد نیاز است.
کلیدواژگان: آزادی آکادمیک، استقلال دانشگاه، حقوق بشر، آزادی علمی -
صفحات 73-93
امنیت و آسایش از جمله لوازم هر شغلی است و هر چه میزان این امنیت بیشتر باشد، انسان با توان و حوصله بیشتری به کار خود مشغول می‌شود. از جمله مشاغلی که به خاطر حساسیت کاری، احتیاج زیادی به امنیت دارد، نمایندگی مجلس است، چرا که یک نماینده مجلس هر چند از یک حوزه انتخابیه و منتخب گروهی از مردم است اما حق اظهار نظر در تمام امور کشور را دارد و تصمیمات او بر سرنوشت کل کشور تاثیر می‌گذارد. پس طبیعی است که به خاطر وظیفه سنگینی که بر دوش دارد نیاز به مصونیت هم دارد. امروزه یکی از موضوعات مهم در نظام های سیاسی، مصونیت نمایندگان مجلس است، با توجه به حریم و امنیت حرفه‌ای و آسودگی قانون گذاران از اهمیت ویژه ای برخوردار است، مصونیت حمایت قانونی در برابر توطیه‌های احتمالی است که ممکن است علیه نمایندگان صورت بگیرد. در این مقاله قصد بررسی تطبیقی مصونیت نمایندگان مجالس ایران و تاجیکستان به عنوان دو کشور مسلمان با نظام های حقوقی متفاوت با توجه قانون اساسی، قوانین عادی، آیین نامه داخلی مجلس و نظر حقوقدانان دو کشور پرداخته ا‌یم.
کلیدواژگان: نمایندگان، عدم تعرض، مصونیت پارلمانی، مصونیت قضایی، مجلس قانون گذاری -
صفحات 95-118
پیدایش مجلس به عنوان یکی از قوای حاکم و تاثیر گذار در کشورها، مرهون تلاش های بشری جهت تحقق دموکراسی و اعمال حاکمیت ملی و نظرات و آثار اندیشمندان بزرگی نظیر جان لاک، شارل دومونتسکیو و... بوده است. مجلس در عصر کنونی به عنوان نهادی مهم و غیر قابل انکار ، مطابق با اصل تفکیک قوا به انجام وظایف خود می پردازد. پارلمان به لحاظ ساختار می تواند تک مجلسی یا دومجلسی باشد که امروزه در غالب کشورها نظام دومجلسی، حاکم است و این پرسش مطرح می شود که دلایل پیدایش مجالس دوم قانون گذاری چیست؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت دلایل پیدایش این مجالس از کشوری به کشور دیگر متفاوت است که عمده ترین آن ها عبارتند از دلایل تاریخی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی و عرف رایج در کشورها. البته شایان ذکر است که بیشتر کشورها در خصوص نظام دومجلسی، از کشورهای انگلستان و آمریکا الهام گرفته اند. این که وجود مجالس دوم ضروری است یا خیر، همواره با استدلال موافقان و مخالفانی همراه بوده است. گفته می شود که وجود مجالس دوم جهت جلوگیری از اقدامات شتاب زده مجالس نخست و با توجه به جوان تر بودن سن و اندیشه های پرتلاطم و گاهی احساسی نمایندگان این مجالس ضروری است. عده ای نظام دومجلسی را متناسب با کشورهای فدرال و نظام تک مجلسی را متناسب با کشورهای بسیط می داند که این نظر خالی از اشکال نمی باشد. زیرا همان گونه که اشاره شد وجود مجالس دوم علاوه بر بافت و ترکیب سیاسی کشورها به عوامل دیگری نیز بستگی دارد.
کلیدواژگان: مجلس نخست، مجلس سنا، قانون گذاری، مردم سالاری، انتخابات، نمایندگی -
صفحات 121-149
جان دیویی (1859-1952) یکی از بزرگ‌ترین فلاسفه سیاسی قرن بیستم و از پیشتازان پراگماتیسم است. اندیشه های او در باب چیستی فلسفه، آموزش، جامعه و سیاست، منشا مباحث فراوانی بوده است. رابطه او و پراگماتیسم، یکی از نقاط کانونی منازعه مفسران و شارحان است. دیویی در ابتدا متاثر از فلسفه هگل بود، اما به تدریج تحت تاثیر افکار و آرای روان‌شناسی جیمز میل با نام «اصالت فایده» قرار گرفت که رمز و نقطه آغاز گرایش وی به پراگماتیسم بود. «تغییر و دگرگونی» یکی از کلیدهای فلسفه دیویی است. برخی بر این اعتقادند که دیویی پیشگام چالش‌های میان مکتب فردگرایی لیبرال و فضای اجتماعی است که در آن فرد مورد توجه است. در حقیقت گاهی دیویی تمایل دارد میان دکترین خود یا سرشت اجتماع‌گرا، با شکلی خودآگاه از لیبرالیسم از نظر تاریخی و فرهنگی، ارتباط برقرار کند. همچنین دیویی را منبعی الهام‌بخش برای مللی می‌دانند که در آنها دموکراسی مشارکتی و مشورتی رونق دارد و گاهی او را پیشرو فلاسفه و نظریه‌پردازانی همچون یورگن هابرماس و جان رالز می‌دانند. تلاش جان دیویی در برقراری پیوند میان دموکراسی و تعلیم و تربیت و تاکید بر رابطه متقابل و تقویت‌کننده آن، دو رکن اساسی اندیشه سیاسی او هستند.
کلیدواژگان: جان دیویی، اندیشه سیاسی، پراگماتیسم، دموکراسی مشارکتی، جامعه دموکراتیک -
صفحات 151-174
مفهوم قانون از کلیدی ترین مفاهیم دانش حقوق و دنیای مدرن می باشد و ایرانیان در آغاز انقلاب مشروطیت با این مفهوم مواجه شدند. هر دو طیف روشنفکران و روحانیون حاضر در انقلاب مشروطیت درباره این مفهوم تاملات مهمی کردند. به علت گسترده بودن موضوع در این مقاله صرفا دیدگاه روحانیون مورد بررسی قرار می گیرد و دلایل مخالفان و موافقان قانون در بین روحانیون و جدال آنها مورد بررسی قرار می گیرد و نشان داده می شود که چگونه در مباحث مطرح شده میان دو طیف شیخ فضل الله نوری و شاگردان آخوند خراسانی برخی از مباحث مهم در خصوص قانون رمزگشایی شد. کوشش های نظری ایرانیان در خصوص قانون معطوف به دو هدف بود: نخست نسبت قانون با شرع بود و اینکه جعل قانون چه نسبتی با شریعت و فقه دارد و برای ایجاد قوانین چه استفاده ای می توان از فقه کرد، دوم ویژگی های قانون بود یعنی اینکه این متن که به عنوان قانون تصویب می شود باید چه ویژگی هایی داشته باشد. در جدال فقیهان مساله نخست بیشتر کاویده شد که در این مقاله مورد بررسی قرار می دهیم.
کلیدواژگان: قانون، شریعت، فقه، نایینی، نوری
-
Pages 1-26
Dignity in the sense of honor and reverence is a controversial concept.this word is a foundamental concept inpolitical and legal thought. Despite of its significance, like many other, it is not a simple phenomena. Regardless of disagreement about its root and territory, it is considered as a very important concept. Mohammad Taghi Jafari has an unique idea about dignity and believe on it as an alienable characteristic. The Man mayreject his internal abilities and then lose his dignity.
This paper is a critical review of Jafari’s theory.Keywords: inherent dignity, aleination of dignity, right, order, Islam -
Pages 27-71
This article first studies the meaning as well as the elements and characteristics of the academic freedom and elaborates the human rights foundation of this fundamental freedom. The article then refers to the state obligations to both refrain from any interference and provide protection needed in academic institutions. The article also reviews international documents and certain state constitutions which deal with academic freedom. This article finally examines the scope and also the limits of academic freedom should be enjoyed by the faculty members and students in academic environment as well as the topics they deal with in their research. The article concludes that there should be a bounding document in the international human rights law to recognize this important freedom and to require states to provide more serious protection and mechanisms for academic freedom
Keywords: Academic freedom, university independence, human rights, scientific freedom -
Pages 73-93
Security and tranquility are vital devices in each occupation and the more excess Security individuals have in working conditions, the more extra potent and compass, they will have in their working conditions. Representative Parliament is sensitive position and also it needs more to security. Because the representatives were elected from frequent individuals so they are set forth ideas in whole of community and their decisions impact on whole of society. So Representatives parliament needs immunity because they have hardly their duties. Today one of the most important issues in the political system, immunity Representative Parliament. Due to privacy and professional security and peace of legislators is of particular importance .Immunity is a legal protection against possible plots which may be taken against members of representatives. In this article Parliamentary immunity is intended comparative study between Iran and Tajikistan as the two Muslim societies and with different legal systems According to the constitution; we studied laws, rules of procedure of Parliament and the opinion of legal experts of the two societies.
Keywords: Representatives, Noninterference, Parliamentary immunity, judicial immunity, Legislative assembly -
Pages 95-118
Genesis of parliament house, as one of the dominant and influential powers in the countries, is realized thanks to the human efforts for democracy and the exercise of national sovereignty and the opinions and works of great thinkers such as John Locke and ideas of Charles de Montesquieu. Parliament can be of unicameral or bicameral structure. Nowadays, the bicameral system is prevailing in most of the countries. Now this question is raised that what are the reasons for the emergence of the second legislative assemblies? In response to this question, it must be said that the reasons for the emergence of these second legislative parliaments vary from country to country, most of which include historical, cultural, economic and social reasons as well as the traditions of the countries. It is worth noting that most countries are inspired from UK and America about bicameral system establishment. The second parliament is necessary or not, is always associated with pros and cons’ reasoning. Some people find the bicameral parliament system suitable for federal countries and the unicameral parliament system for simple government countries. This view is not without difficulties, because as we mentioned before, the necessity of bicameral parliament system in addition to the political structure and composition of the countries, depends on other factors as well.
Keywords: first parliament, the Senate, legislative, democratic, elections -
Pages 121-149
John Dewey (1859-1952), one of the greatest political philosophers of the twentieth century. His ideas on the nature of the philosophy, education, society, and politics has been the source of great debate. Democracy, for John Dewey, is emphatically not just a form of government; it is an ethical way of life. And yet, historically, it is in a state of fragility, due to the ascendancy of liberal individualism and market holism, which are practically unable to meet the social needs of the day and threaten to eclipse the public that is essential for democracy to survive. Exposing the politics of liberal individualism, and the huge inequalities it generates, Dewey suggests replacing its social forms with those of the scientific community of inquiry and its ethos of experimentation and co-operation. Dewey thus separates the pathologies of modernity (the social forms associated with individualism and capitalism) from its qualities (the scientific progress achieved through intelligent interaction and mutual learning), by recommending in the public sphere the same innovation responsible for such huge technological advances. But in doing so, Dewey, and, less excusably, his contemporary admirers, neglect the politics of democratic experimentalism, failing to explain its manner of concrete resistance (or, in hindsight, its capitulation) to the pathologies of modern capitalism, and to consider, in a more general sense, the significance of political power and political action. This neglect, it is suggested here, undermines the contemporary revival of Deweyan pragmatism as a public philosophy committed to democracy as an ethical way of life.
Keywords: John Dewey, political thought, pragmatism, participatory democracy, democratic society -
Pages 151-174
The concept law is one of the key concepts.in law knowledge. The Iranian In the beginning Constitutional Revolution faced with this concept. Both types of intellectuals and Clergymen in the Constitutional Revolution were an important reflection on this concept. Because of the broad nature of the subject in this article are solely the views studied Clergymen and The reasons for the pros and cons of the Clergymen and their battle to be reviewed. And show how the discussions between the two spectra Sheikh Fazlullah Nuri and students Akhund Khorasani some important issues about the law were decoded. An Iranians theoretical effort of the law is focused on two goals. The First of relationship between Sharia and law, and to create law what use from feghh. The second characteristic of the law means that the text will be adopted as what features have. The first question was discussed in the Clergymen and in this article we examined.
Keywords: law, sharia, feghh, Naeeni, Nuri
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.