فهرست مطالب

معماری سبز - پیاپی 16 (شهریور 1398)

نشریه معماری سبز
پیاپی 16 (شهریور 1398)

  • تاریخ انتشار: 1398/06/02
  • تعداد عناوین: 7
|
  • داوود امامی میبدی *، محمدرضا اولیاء، فرهاد تهرانی صفحات 1-12
    مجموعه سلطان محمود در بندرآباد در فاصله 06 کیلومتری یزد توسط شیخ تقی الدین دادا در اواسط قرن هفتم دایر گردید. مجموعه بندر آباد به جهت واقعشدن در درون بارو و حصار کهن به همراه دیگر عناصر معماری از اندام های اصلی و ساختارهای بافت روستا محسوب میشود. مجموعه بندر آباد در گذشته مهمترین و تاثیرگذارترین عنصر بافت بوده و بخش مهمی از هویت روستا در آن سرشته و به آن پیوسته بوده اگرچه از اهمیت و تاثیرگذاری آن کاسته شده، اما اطلاعات ارزشمند از تاریخ معماری بومی را در خود جای داده است. مجموعه بندر آباد رستاق کهن ترین اثر روستای بندر آباد در دوران پس از اسلام می باشد، مبین تاریخ بافت در پژوهش ها به شمار می رود و در هیئت و ساختار مجموعه منظومه ای از دگرگونی و تغییرات متعلق به دوره های تاریخی مشاهده می گردد که در طول زمان با علل و اندیشه های متفاوت به وجود آمده است. در این مقاله سعی شده به واکاوی گوشه سازی گنبد در دوره های تاریخی پرداخته و پس از بررسی نظریات ارائه شده درباره مجموعه، به تحلیل ساختاری گوشه سازی ها پرداخته شود. ویژگی های بارز معماری بنا و به ویژه کیفیت درخشان تزیینات گچی، عملا وجوه دیگر معماری، از جمله چپیره آن را، در مطالعات انجام شده، تحت الشعاع قرار داده است. از طرفی، در نگاهی کلیتر، مطالعات انجام شده در مورد منطقه انتقال نیز بیشتر مبین ویژگی های شکلی، سبکی و یا سازهای در نحوه پیش نشستن گوشه ها (گوشه سازی ها) بوده اند و محتوای کلی آن، از منظر هندسه و در قالب یک نظام هندسی را کمتر می توان یافت. در این رویکرد، یافته های حاصل از تحقیقات میدانی و مطالعات کتابخانه ای، در قیاس و استنتاج با الگوها و نمونه های هم عصر، طی روندی تحلیلی تاریخی، ارزیابی می شوند. سرانجام، نتایج این پژوهش، مبین جایگاه و اهمیت دانش هندسه در شکل گیری الگویی بدیع از نظام هندسی مذکور در چپیره گنبد آرامگاه مجموعه است که راه حلی متفاوت از سنت رایج آل مظفر را در دستیابی به شانزده ضلعی منتظم زیر گنبد ارائه می دهد.
    کلیدواژگان: گنبد، گوشه سازی، پتکانه، اسکنج، منشورهای هشت و شانزده پهلو، هندسه
  • علیرضا مشبکی اصفهانی *، محمدرضا مشبکی اصفهانی صفحات 13-20
    امروزه در عصر صنعت، انقلاب صنعتی و پیشرفت های فنی- تکنولوژیکی مسائل و مشکلات فراوانی را به وجود آورده است. مصرف انرژی فسیلی و آلودگی ها و تغییرات اقلیمی حاصل از آن و تولید گازهای گلخانه ای از جمله دیاکسید کربن به معضلی برای جوامع بشری تبدیل شده است. همچنین با توجه به رو به اتمام بودن منابع سوخت فسیلی، امروزه نیاز به یافتن جایگزین مناسبی به عنوان سوخت بیشازپیش احساس میشود. در راستای حل این موضوع لزوم بررسی همه جانبه و اصلاح ساختار ساختمان های در حال احداث، امری ضروری به نظر میرسد. یکی از راهکارهای ارائه شده در این راستا ساختمانی است که انرژی مصرفی کل سال آن با (ZEB) ، می باشد (ZEB) طراحی و ساخت ساختمان های انرژی صفر منابع انرژی تجدید پذیر فراهم شود. اصل مصرف انرژی شبکه صفر به عنوان یک ابزار برای کاهش آلایندگی کربن و کاهش میزان وابستگی به سوخت های فسیلی در نظر گرفته می شوند. تکنولوژی استفاده از انرژی جلبکی، یکی از روش های ارائه شده جهت ساختمان های صفر انرژی می باشد. این پژوهش به بررسی چگونگی استفاده از انرژی جلبکی به عنوان انرژی مصرفی در ساختمان ها می پردازد، در این راستا مطالعات به صورت اسنادی- کتابخانه ای انجام شده و شاخصه ای انرژی تولید شده از این طریق و همینطور عوامل موثر بر میزان آن، از طریق مطالعات ادبیات موجود و آزمایشات صورت گرفته استخراج شده است.
    کلیدواژگان: ساختمان های انرژی صفر (ZEB)، منابع انرژی تجدیدپذیر، ریز جلبک، نما جلبک
  • شادی رحیمی نژاد، احمد میرزا کوچک خوشنویس صفحات 21-36
    گرچه ایران از غنی ترین منابع انرژی برخوردار است، اما تلف کردن و استفاده نادرست از آنها خسارات جبران ناپذیری را به بودجه سالانه کشور تحمیل میکند لذا بهینه سازی مصرف انرژی از طریق مدیریت آن در امر ساخت و ساز از جایگاه مهمی برخوردار است. منابع اطلاعاتی بسیار زیادی در مورد ویژگی های مواد ساخت و سازی که مسئولیت پذیری زیست محیطی را در برداشته باشند، وجود دارد؛ چه در طراحی و چه در اجرای ساختمان سازی، اما منابع بسیار اندکی برای طراحی داخلی ساختمان های متمرکز در دست است. به منظور طراحی داخلی مراکز تجاری و کاهش اثرات زیست محیطی ساختمان ها، طراحان می بایست درک عمیقی از موضوعات طراحی داخلی پایدار داشته باشند، زیرا آنها هستند که مولفه های داخلی ساختمان را تعیین می کنند. با توجه به رویکرد بالا این سوال پژوهشی در ذهن به وجود می آید که: طراحان داخلی تجاری ایرانی چقدر نسبت به طراحی پایدار آگاهی دارند و این نوع طراحی چطور می تواند اثرات زیست محیطی ساختمان را تقلیل دهد؟ آموزش مباحث مرتبط با پایداری به عنوان اولین گام در آشنایی با ضرورت مباحث پایداری و تلاش در آگاi سازی و ترویج این مباحث محسوب می شود. روش تحقیق بکار گرفته شده در این نوشتار مبتنی بر مطالعات اسنادی و مرور متون و توزیع پرسشنامه بین معماران داخلی و تحلیل آن است. نخست به بیان فرهنگ و سیمای مواد پرداخته شده و با تشریح لزوم توجه به معماری پایدار و اخلاق زیست محیطی به ذکر اصول پایداری در دنیا اشاره شده است. سپس با بررسی چالش ها، راهکارهایی جهت نهادینه شدن مفاهیم مرتبط با معماری پایدار در بین معماران ارائه شده است. راهکارهای ارائه شده در این مقاله میتواند زمینه های استفاده گسترده از چنین سیستم هایی را در بخشهای مختلف صنعت ساختمان و مسکن فراهم کند.
    کلیدواژگان: معماری پایدار، معماری، توسعه پایدار، مصالح پایدار، معماری داخلی تجاری
  • مهتاب تنکابنی *، شمیمه منجمی صفحات 37-44
    از گذشته، فضاهای سبز در محیط های باز همانند بام، حیاط، تراس و... روی آب و هوای زیستگاه انسان تاثیر بسزایی داشته و نیز این سبزینگی باعث دریافت و جذب گرما و اشعه ی خورشید شده و نیز محیط خنکی را برای ساکنین به همراه میآورد؛ از نگرانی های امروز در سراسر دنیا بحث انرژی میباشد. از راهکارهای مفید برای هم ساکنین و هم اقلیم، میتوان به استفاده از بام سبز اشاره کرد، همچنین شناخت مزایای بام سبز و استفاده از آن در ساختمان در کنار کنترل حرارتی فضای زندگی اهمیت قابلت وجهی دارد. رفتار حرارتی بام سبز با توجه به مواردی باعث کنترل مصرف انرژی می شود؛ ازجمله ی این موارد می توان به ضخامت و نوع خاک، پوشش گیاهی، انتقال حرارتی سقف، عایق بندی، اقلیم و سطح مقطع برگ اشاره کرد.
    کلیدواژگان: بام سبز، عملکرد (انتقال) حرارتی ساختمان، کاهش مصرف انرژی
  • مریم ابراهیم نژاد حقیقی، نیاز اسمعیلی صفحات 45-58
    تحقیقات متعددی درباره بازار، محیط، فرهنگ و پایداری فرهنگی در ایران و سراسر دنیا ارائه شده است که هرکدام از زاویه ای خاص موضوع را ارزیابی نموده و به نتایج متفاوتی نیز دست یافته اند. این تحقیق به تاثیر خلق یک کاربری مانند یک راسته بازار اتفاق محور، بر پارامترهای فرهنگی به عنوان هدف اول؛ تاثیر خلق فضاهایی جدید و رویدادهایی تازه در بازار بر پایداری فرهنگی و محیطی به عنوان هدف دوم؛ و شناخت مفهوم فرهنگ به عنوان هدف سوم پرداخته است. این تحقیق توصیفی-تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه ای و مطالعات میدانی می باشد. مطالعات میدانی از طریق پرسشنامه و در زمینه فرضیه تحقیق است. جامعه آماری تحقیق شهروندان شهر شیراز هستند که روزانه در بازارهای مختلف این شهر حضور می یابند. در این راستا عوامل زمین های و جمعیت شناختی نظیر سن، جنسیت، تاهل، سطح تحصیل، شغل، دلیل حضور در بازار و میزان حضور در بازار به عنوان عوامل جمعیت شناختی در توزیع پرسشنامه مدنظر بوده است. حجم نمونه تعداد 670 نفر از شهروندان بوده اند که به صورت ساده تصادفی انتخاب شدند و پاسخ به سوالات از طریق یک طیف 3 می باشد که سطح پایایی و روایی / لیکرت پنجتایی از خیلی کم تا خیلی زیاد میباشد. آلفای کرونباخ تحقیق عدد 83 بالایی را گزارش می کند. همچنین از طریق مصاحبه با شهروندان نظرات کاملتری از آنها به دست آمده است. پرسشنامه بررسی شده و نتایج به صورت توصیفی و تحلیلی شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن بود که: spss با کمک نرم افزار فرضیه های تحقیق مورد تائید می باشد و بر این اساس با خلق یک کاربری مانند یک راسته بازار اتفاق محور، می توان پارامترهای فرهنگی مانند اتفاقات جمعی را افزایش داد. همچنین با خلق فضاهایی جدید و رویدادهایی تازه که مطابق با فرهنگ مردم یک شهر باشند، می توان به اثربخشی هر چه بیشتر در زمینه پایداری فرهنگی و محیطی کمک کرد.
    کلیدواژگان: بازار، محیط، فرهنگ، پایداری فرهنگی
  • فاطمه پناهی *، مسعود ملک زاده، علی شرقی صفحات 59-70
    با توجه به ساعات کار و ابعاد کتابخانه ها که هر روز از آغازین لحظات صبح تا اواخر شب ها باز و مشغول ارائه خدمات به مخاطبین خویش هستند می توان گفت که این بناها در زمره ابنیه با مصرف انرژی بالا در امر ایجاد تهویه مطبوع و آسایش حرارتی قرار می گیرند که باعث می گردد هزینه بهره برداری از آنها خیلی زیاد باشد. براین اساس، منظور از پژوهش حاضر پیش از آنکه در پی دستیابی به فرمولی برای خلق پروژهای موفق در زمینه معماری باشد، سعی در جلب توجه ویژه صاحب نظران اهلفن و سیاست گذاران به مقوله بهینه سازی مصرف انرژی و معماری پایدار و به طور خاص، بررسی رابطه بین عملکرد فضاهای مختلف کتابخانه با سیستم های تهویه طبیعی است. هدف این تحقیق در درجه اول دلپذیرتر کردن فضای کتابخانه برای دانشجویان و کاربران به جهت طولانی بودن ساعت اقامت در این بنا و در درجه دوم ارائه راهکارهایی برای ارتقاء آسایش حرارتی و بهینه سازی مصرف انرژی مرتبط با طراحی کتابخانه در راستای چگونگی استفاده از انرژی های پاک در امر تهویه می باشد. نتایج این پژوهش حاکی بر آن است که سیستم و اصول تهویه طبیعی منافاتی با عملکرد فضاهای مختلف کتابخانه ندارد و می توان با در نظر گرفتن و اعمال ضوابط در طراحی همساز با اقلیم، از تهویه طبیعی و مزیت های آن به عنوان ارائه راهکارهایی برای ارتقاء شرایط آسایش حرارتی کاربران و بهینه سازی معماری کتابخانه ها در اقلیم گرم و خشک بهره برد. گرداوری اطلاعات در این تحقیق با استفاده از جدیدترین پژوهش ها و مقالات در منابع کتابخانه ای، استفاده از سایتهای معتبر، اطلاعات محلی، مطالعه میدانی و تهیه پرسشنامه در زمینه مورد نظر می باشد.
    کلیدواژگان: کتابخانه، تهویه طبیعی، ارتقاء آسایش حرارتی، کاهش مصرف انرژی
  • حسن رضایی، صمیمه فاضل مدنی * صفحات 71-84
    محله قلعه آبکوه مشهد قبل از توسعه فیزیکی شهر، به صورت روستایی در فاصله 6 کیلومتری غرب آن قرار داشته که با 1306 و تصویب آن در سال 1301 ، اراضی بایر پیرامون آن در مسیر توسعه - انجام مطالعات طرح جامع شهر در سال 08 قرار گرفت. به دنبال آن طرح تفصیلی مجزایی برای اراضی بایر تهیه شد و درواقع محلات جدید شهر شامل "شهر جدید" و "آبکوه" به وجود آمدند. به منظور پیوند بافت قلعه آبکوه با نقشه جدید شهر، چگونگی توسعه به سمت این روستا در طرح 1361 با اجرای بخشی از آن به منظور پیوند محله "شهر جدید" با محدوده - تفصیلی مشخص گردید که در سال 61 مرکزی شهر مشهد، بافت قدیمی آن با احداث محور ارتباطی از هم گسیخته شد و بافت به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم شد که در طول زمان با تحولی عمده، به یک محور ارتباطی- اقتصادی پرتردد تبدیل شد؛ اما بعدازاین اقدام به دلایل اجتماعی، سیاسی و مدیریتی گوناگون سایر پیشنهادها طرح تفصیلی اجرا نشد و در نتیجه بافت قدیمی در شرایط نیمه اصلاحی سنتی و حالت روستایی خود باقی ماند که امروزه به یک محدوده ویژه در دل شهر مشهد تبدیل شده است. از نگاه نویسندگان با توجه به ویژگی های محله (آبکوه) بایستی نگاه متفاوت و منطبق با شرایط آنجا مدنظر قرار گیرد. با نگاهی به گذشته می توان دریافت که استفاده از پیشنهادات کارشناسان مجرب و بومی حوزه شهرسازی، تطبیق راهبردهای اجرایی طرح با نیازهای واقعی شهروندان، بهره گیری مداوم از نظرات و مشارکت ساکنین از طریق مدیریت ویژه توسط مشاور متخصص مقیم از اصلی ترین عوامل در به انجام رساندن موفق طرح های توانمندسازی بافت های فرسوده در مشهد به خصوص محدوده آبکوه بوده و بایستی به طور مستمر مورد توجه دستاندرکاران امور شهر باشد. در این مقاله سعی شده با بررسی روند تحولات نحوه مداخلات شهری در محدوده آبکوه از گذشته تا اواسط دهه اخیر، ضمن اشاره به تفاوت ها و شباهت ها اصول مندرج در طرح های بالادستی به روش قیاسی-تحلیلی به مدلی ترکیبی و کارآمد اشاره شود.
    کلیدواژگان: تحولات، مداخله شهری، آبکوه، مشهد