فهرست مطالب

اکتشاف و تولید نفت و گاز - پیاپی 167 (امرداد 1398)

ماهنامه اکتشاف و تولید نفت و گاز
پیاپی 167 (امرداد 1398)

  • تاریخ انتشار: 1398/05/12
  • تعداد عناوین: 13
|
  • عبدالرحمن مغانی*، ابوذر صادقی، علی رحیمی صفحات 3-8

    استفاده از تزریق شیمیایی برای افزایش بازیافت در مخازن نفتی در دهه های اخیر بسیار رواج داشته است. اما این مواد هرچند در تغییر ترشوندگی و کاهش نیروی کشش بین سطحی آب و نفت موثر بوده اند ولی هزینه ی بالای آنها و آسیب هایی که بر محیط زیست وارد می کنند، همواره دغدغه ی اصلی صنعتگران بوده است. در این مطالعه هدف اصلی بررسی تاثیر سورفاکتنت طبیعی عصاره ی برگ درخت زالزالک بر روی تحرک پذیری سیالات مخزن و همچنین ازدیاد برداشت نفت می باشد. برای اینکار غلظت های مختلفی از این سورفاکتنت با آب سازندی تهیه گردید. با استفاده از تست pH و هدایت سنجی، غلظت بحرانی محلول مشخص شد. تزریق در مغزه ی کربناته با استفاده از غلظت بحرانی سورفاکتنت انجام شد. نتایج به دست آمده در قالب منحنی های بازیافت نفت، افت فشار در طول مغزه و جریان جزیی ارایه گردیدند. بعد از آنالیز این منحنی ها، مشخص شد که این سورفاکتنت تاثیر بالایی در افزایش بازیافت نفت، تشکیل امولسیون و کاهش اشباع نفت باقی مانده در مغزه داشته است. لذا استفاده از این سورفاکتنت طبیعی به دلیل کم هزینه بودن و سازگار بودن با محیط زیست، می تواندگزینه ای خوب برای تحقیقات عملیاتی در حوزه ی بالادستی صنعت نفت باشد.

    کلیدواژگان: سورفاکتنت طبیعی، تحرک پذیری، ازدیاد برداشت، جریان جزئی، سیلاب زنی
  • سجاد مظفری*، محمد بهنود صفحات 9-16

    حفاری جهت‌دار و به‌طور خاص geosteering یک ابزار قدرتمند زمین‌شناسی جهت توسعه یک میدان به روش ایده‌ال بوده و همچنین، باعث افزایش پایداری چاه در حفاری جهت‌دار است. علاوه‌بر لرزه‌نگاری چهار‌بعدی و تکمیل چاه پیشرفته،  geosteering نیز به نسل جدیدی از تکنیک های توسعه مخازن اضافه گردید که شرایطی را برای متخصصان مخزن ایجاد می‌کند تا آنها بتوانند کار خودشان را به یک روش بسیار موثر و درست انجام دهند.
    هدف این مقاله نشان دادن این موضوع است که چگونه نمودارهای پیشرفته چاه می‌توانند در ساخت یک مدل چاه پایدار و مخزن استفاده شوند. مدل‌سازی پیشرفته مخزن توسط لرزه‌نگاری انجام می‌شود که به‌طور کلی امروزه به‌صورت سه‌بعدی است. بنابراین یک مجموعه داده منحصربه‌فرد تولید می‌کند که می‌تواند کل حجم مخزن را شامل شود. داده جمع‌آوری شده از چاه‌ها می‌تواند نقاط کالیبراسیون را برای لرزه‌نگاری فراهم کند. حجم مخزن می‌تواند با پارامترهای واقعی مخزن تکمیل شود.

    کلیدواژگان: حفاری جهت دار، تکمیل چاه پیشرفته، لرزه نگاری، کالیبراسیون، پایداری چاه
  • هادی نوری زادگان*، غلامرضا شهروزی صفحات 17-30

    خستگی به‌عنوان دلیل اصلی ناتوانی اجزا رشته حفاری شمرده می‌شود. ناتوانی خستگی یکی از مشکلات پرهزینه در عملیات حفاری چاه‌های نفت و گاز است که ممکن است علاوه‌بر اینکه باعث ایجاد وقفه های طولانی عملیات حفاری گردد، منجر به افزایش هزینه‌ی مانده‌یابی و حتی در برخی موارد از دست رفتن چاه شود. ناشناخته بودن برخی از پارامتر های موثر بر خستگی مانند کیفیت متریال و ساخت قطعات، فرکانس بارگذاری و شرایط عملیات موجب پیچیدگی موضوع خستگی و تخمین نادرست عمر کارکرد قطعات می‌گردد. در بخش اول این مقاله پارامتر های موثر بر خستگی اجزا رشته حفاری بررسی می گردد. در بخش دوم، تعیین برنامه بازرسی دوره ای رشته حفاری توضیح داده شده است. در این بخش استفاده از روش های سنتی مانند ساعت کارکرد یا متراژ حفاری با معیار آسیب خستگی تجمعی جهت تعیین فواصل بازرسی دوره ای مقایسه گردیده است. نشان داده می شود تقریب عمر خستگی با روش های تنش-عمر، کرنش-عمر و مکانیک شکست جهت تعیین آسیب خستگی قابل انجام است. همچنین مشخص می شود استفاده از معیار آسیب خستگی تجمعی که در استاندارد API ارایه گردیده در برخی موارد مانند محیط های غیر خورنده و تنش های پایین، غیرمحافظه‌کارانه و در محیط های خورنده و تنش بالا محافظه‌کارانه است که دلیل آن، روش محاسبه عمر خستگی به‌کار گرفته شده و فرضیات اولیه بوده است در حالی که استفاده از روش مکانیک شکست بر مبنای شروع و گسترش ترک، یک راه‌حل عملی برای تعیین فواصل بازرسی و جلوگیری از ناتوانی خستگی را نتیجه می‌دهد. همچنین، در بخش سوم به روش‌های شناسایی ناتوانی خستگی پرداخته شده و اقدامات اصلاحی به‌منظور کاهش این آسیب توضیح داده می شود.

    کلیدواژگان: خستگی، رشته حفاری، بازرسی دوره ای، آسیب خستگی تجمعی
  • مهدی رضوی فر*، جعفر قاجار صفحات 31-38

    امروزه کاهش تولید نفت از مخازن مشکل اصلی در صنعت نفت است. برای افزایش تولید نفت روش های متفاوت در شرایط مختلف وجود دارد. تزریق آب از روش های مفید برای افزایش تولید نفت از مخازن است. در سال های اخیر با تغییر شوری آب تزریقی به مخزن و تزریق آب با شوری کم، تولید از مخازن نفتی افرایش داشته است. تصاویر دیجیتال سنگ روشی دقیق برای تحلیل و ارزیابی نتایج آزمایش‌ها در محیط متخلخل هستند. تصاویر گرفته شده از محیط متخلخل سنگ در مقیاس میکرو (و حتی نانو) دقیق‌ترین اطلاعات را از مکانیسم‌های تولید نفت در روش های متفاوت از تولید نشان می دهد. در این مطالعه، مروری بر نتایج آزمایش‌های تزریق آب با شوری کم در مغزه های سنگی به روش آنالیز دیجیتال مغزه انجام شده است. طبق نتایج حاصل از آزمایش‌های دیجیتال سنگ،کاهش شوری آب تزریقی با تغییر ترشوندگی سنگ از نفت دوست به آب دوست، مهاجرت رس ها و تشکیل امولسیون آب در نفت باعث افزایش تولید نفت از مخازن نفتی می شود. اگر آب تزریقی دارای شوری کم باشد؛ امکان تشکیل امولسیون های آب در نفت و مهاجرت رس ها در حفرات سنگ افزایش ‌یافته و راندمان تولید نفت بیشتر می گردد. هدف این مطالعه بررسی و اثبات مکانیسم‌های دخیل در فرایند تزریق آب با شوری کم در مخازن نفتی به کمک روش های تصویربرداری است.

    کلیدواژگان: آنالیز دیجیتال مغزه، تصویربرداری از سنگ، تزریق آب با شوری کم، تغییر ترشوندگی سنپ، تشکیل امولسیون آب در نفت، ازدیار برداشت نفت
  • حسین رضایی*، فاطمه حسنی صفحات 39-48

    پدیده‌های بین‌سطحی و برهمکنش‌های شیمیایی در فصل مشترک بین فازهای مختلف در تکنولوژی های صنعت نفت بسیار حایز اهمیت می‌باشند. این سطوح از فصل مشترک بین فازهای جامد/مایع مانند سنگ مخزن/نفت، مایع/مایع مانند نفت/آب نمکی گرفته تا فصل مشترک بین فازهای گاز/مایع مانند تشکیل فوم در صنایع پایین‌دستی را شامل می‌گردند. سطح فعال ها به‌دلیل ساختار و خواص ویژه‌ای که دارند، نقش مهمی را در رفتار سطوح بین فازی ایفا می‌نمایند که آنها را برای صنعت نفت بسیار با ارزش ساخته است. در مقاله پیشین، پدیده های بین سطحی مختلف مانند جذب سطحی فیلم های سطح فعال، خودشکل گیری و تشکیل مایسل ها، زاویه تماس، ترشوندگی، فوم ها و امولسیون ها در فرایندهای مختلف صنعت نفت بررسی گردید. در بخش دوم این تحقیق، اهمیت رفتار جذبی و تجمعی سطح فعال ها و کاربرد آنها در عملیات متفاوت این صنعت نظیر حفاری، ازدیاد برداشت، کفزدایی، جلوگیری از خوردگی، پاکسازی لکه های نفتی، جداسازی آب و نفت‌(نمکزدایی) و سیال‌سازی مواد بسیار ویسکوز نیز مورد بحث قرار خواهد گرفت.

    کلیدواژگان: سطوح بین فازی، سطح فعال، پدیده های سطحی، ازدیار برداشت نفت
  • حمیدرضا ثقفی* صفحات 49-54

    استفاده از ژل‌های پلیمری یکی از مورد اعتماد‌ترین راه حل‌ها برای بهبود یکپارچگی تولید در مخازن ناهمگن به‌منظور داشتن بازده جارویی[1] بهتر است. در این مقاله، ذرات ژل از پیش تشکیل شده‌ای جدید برای کنترل یکپارچگی تولید در مخازن نفت با دما و شوری[2] بالا تولید شده‌اند. در ساخت این ذرات، چهار جزء مونومری N,N-dimethyl acrylamide (DA) ، 2-acrylamido-2-methylpropane sulfonic sodium salt (AMPSNa) ،acrylamide (AM) و N-vinylpyrrolidone (NVP) به‌منظور سنتز به روش همبستگی رادیکال‌های آزاد[3] در دمای اتاق و با استفاده از N,N-methylenebis (acrylamide) (MBA) به‌عنوان عامل پیونددهنده[4] پلیمرها، بکاررفته است. خواص مکانیکی و تورمی ذرات ژل از پیش تشکیل شده با افزودن Nano clay Montmorillonite Na+  و آمونیوم کلراید[5] بهبود داده شدند. همچنین، یک عامل پایدار کننده دما برای سازگار کردن ذرات ژل از پیش تشکیل شده با شرایط مخازن دارای دما و درجه شوری بالا نیز افزوده شد. مطالعات منظمی بر روی روش تهیه ذرات ژل از پیش تشکیل شده و تاثیر ترکیب درصد آن‌ها   بر میزان نسبت تورم ذرات ژل از پیش ساخته شده انجام گرفت.

    کلیدواژگان: ذرات ژل از پیش تشکیل شده، یکپارچگی تولید، سنتز، نسبت تورم
  • رضا بندریان* صفحات 55-64

    برخی از شرکت‌های ملی نفت پس از تاسیس به طور فزاینده ای میل به اجرای استراتژی‌های گسترش بین‌المللی از خود نشان داده و به رقابت با شرکت های بین‌المللی نفت و دیگر رقبا پرداختند. در این خصوص شرکت‌های ملی نفت که قصد بین‌المللی شدن را دارند با استفاده از تجربیات دیگر شرکت‌های ملی نفت که این مسیر را طی کرده‌اند قادر خواهند بود بسیاری از چالش‌های پیش روی خود را از میان بردارند.
    مجموعه‌ای از الزامات داخلی و بین‌المللی انتظارات خاصی از صنعت نفت ایران بوجود آورده که مهم‌ترین آن ضرورت حفظ جایگاه و موقعیت ایران در بازارهای جهانی به عنوان بزرگ‌ترین دارنده ذخایر هیدروکربوری دنیاست و لازمه آن حرکت به سمت بین‌المللی شدن است. شرکت ملی نفت ایران برای بین المللی شدن و حضور در محیط بین المللی نیاز به پیروی از الگویی کامل و رویکردی تعاملی در زمینه بین المللی شدن دارد. با توجه به وجود تجربه‌های موفق بین‌المللی شدن در صنعت نفت جهان، لذ این مقاله بدنبال آن است تا بر مبنای تحلیل الگوی حرکت موفق شرکت‌های ملی نفت جهانی شده به ارایه یک الگوی عمومی از مسیر حرکت جهانی شدن شرکت‌های ملی نفت بپردازد.

    کلیدواژگان: بین المللی شدن، شرکت های ملی نفت، الگوی کسب و کار بین المللی، فناوری حوزه بالادستی صنعت نفت
  • سروش امیری* صفحات 65-75

    ایران بر موضوع تصمیم‌گیری و حل‌و‌فصل مسایل دریای خزر بر اساس اتفاق آرا تاکید دارد و معتقد است که رعایت این اصل الزامی است و تنها در این صورت است که کشورهای ساحلی به یک توافق پایدار خواهند رسید. همچنین با توجه به اینکه دریای خزر یک دریای بسته محسوب می‌شود و تامین منافع یک کشور ساحلی درگرو همکاری با دیگر کشورهای ساحلی است، همکاری در خصوص منافع مشترک و پرهیز از اقدامات یک‌جانبه یا چندجانبه که در مغایرت با منافع دیگر کشورها باشد، در دریای خزر اهمیت زیادی دارد. این در حالی است که در مقابل ایران، کشورهای روسیه، قزاقستان و آذربایجان با توجه به وجود منابع سرشار نفت و گاز در سواحل خود، دریای خزر را دریای بسته می‌دانند و این دیدگاه را مطرح می‌کنند که حق هر کشور از رژیم حقوقی خزر را باید با تقسیم محاسبه کرد؛ دیدگاهی که البته موردتوجه ایران و ترکمنستان قرار نگرفته است.. مقاله حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و با ابزار گردآوری کتابخانه ای درصدد تبیین " جایگاه ژیوپلیتیکی و انرژی(نفت،گاز) ایران در دریای خزر بعد از فروپاشی شوروی" می باشد.استخراج و فروش ذخایر انرژی خزر بدون توجه به قراردادهای 1921 و 1940 میان ایران و شوروی سابق و نیز نفوذ قدرت‌های بیگانه در این منطقه سبب مشکلات عدیده شده است. در مورد «موقعیت ژیوپلیتیکی -ژیواکونومیکی دریای خزر و خطوط لوله انتقال انرژی آن و تاثیراتش بر منافع و امنیت ایران باید تاکید کرد که ج.ا.ا. پس از فروپاشی نظام دوقطبی به‌واسطه هم‌جواری با این منطقه مهم و قرار گرفتن در هارتلند انرژی جهان، بهترین، کوتاه ‌ترین به‌صرفه‌ترین و امن‌ترین مسیر برای انتقال انرژی این منطقه به بازارهای جهانی به شمار می‌رود. با توجه به ظرفیت‌های ژیوپلیتیک ایران و نیز موقعیت ژیواستراتژیک که به‌صورت ایجابی در تامین امنیت ملی و افزایش وزن ژیوپلیتیکش موثر است.

    کلیدواژگان: دریاچه خزر، جمهوری اسلامی ایران، منافع ملی، ژئوپلیتیکی، ژئواکونومیکی
  • نیاز نیسانی سامانی* صفحات 76-80

    یکی از مواردی که در صنعت نفت و گاز همواره مد نظر مدیریت تولید و مهندسین فرآوری و انتقال می باشد حفظ تولید پایدار است و از مهمترین الزامات تولید پایدار، جلوگیری از تشکیل انواع رسوبات واکس،آسفالتین ، یخ زدگی و تشکیل هیدرات بمنظور جلوگیری از ایجاد مشکلات مربوط به زنجیره تولید خصوصا خطوط لوله انتقال می باشد که هریک در دامنه وسیعی قابل بررسی خواهد بود[1]. لذا چنانچه شرایط تشکیل هریک از موارد مذکور در فرآیند تولید و انتقال، محتمل باشد لازمست راهکارهای لازم در راستای عدم تشکیل آنها اتخاذ گردد. که دراینخصوص رویکردهای مختلفی وجود دارد. با توجه به گستردگی موضوع هریک از مواردی که تهدیدی بر پایداری جریان می باشد لازمست جداگانه مورد بررسی قرار گرفته و متعاقبا" راهکارهای مربوطه اتخاذ گردد. لذا این گزارش با تمرکز بر راه های جلوگیری از تشکیل هیدرات در خطوط لوله انتقال گاز غنی تولیدی از یک میدان گازمیعانی مشترک دریایی تهیه گردیده و مختصری به مسایل پیرامون حفاظت فنی خط لوله از خوردگی نیز می پردازد.

    کلیدواژگان: پایداری جریان، هیدرات، گاز میعانی، میدان مشترک
  • محمدحسن ایکانی، علی الیاسی، حسین خانی، ناهید خندان * صفحات 81-91

    هیدروژن یکی از منابع جذاب انرژی پاک است که می تواند با بازدهی بالا در سیستم های تولید توان متحرک و یا ساکن، مورد استفاده قرار گیرد. این عنصر در طبیعت بصورت خالص وجود ندارد اما می توان آن را  با روش های مختلف از سایر مواد طبیعی همچون گاز طبیعی، آب، زغال سنگ و... بدست آورد. فرایند حلقه های شیمیایی یکی از روش های مناسب برای تولید هیدروژن و گاز سنتز می باشد. یکی از مزایای این فرایند انعطاف پذیری در برابر مواد اولیه (واکنشگر) است. فرایند حلقه شیمیایی را می توان با استفاده از واکنشگرهای مختلفی مثل زغال سنگ، بایومس، هیدروکربن های سبک، روغن، الکل ها و مخلوط متان/کربن دی اکسید و متان/هیدروژن و کربن مونوکسید انجام داد. در این فرایند اکسیژن مورد نیاز برای شکست واکنشگر توسط اکسید فلزی (حامل اکسیژن) تامین می شود. با استفاده از این فرآیند، می توان هیدروژن را با بازدهی بالایی تولید نمود. مهمترین مزیت این روش تولید هیدروژن خلوص بالا بدون نیاز به واحد خالص سازی و جداسازی هیدروژن و همچنین عدم نیاز به واحد تولید اکسیژن است. علاوه بر این، عدم تماس مستقیم سوخت و هوا در فرآیند مزبور، از نقطه نظر ایمنی و عدم وقوع انفجار و همچنین عدم آلایش محصول تولیدی با گازهای حاصل از سوختن هوا مثل نیتروژن، از نقاط قوت آن محسوب می شود.

    کلیدواژگان: تولید هیدروژن، گاز سنتز، فرایند حلقه شیمیایی، حامل اکسیژن
  • صفحات 92-95
  • صفحات 96-100