پژوهشنامه جغرافیای انتظامی
پیاپی 25 (بهار 1398)

فراهم نمودن امنیت هرچه بیشتر شهروندان و کاهش بحران در شهرها درگرو رعایت برخی تمهیدات و اصول پدافند غیرعامل است. در این راستا پژوهش های مکان یابی به عنوان مهم ترین معیار پدافند غیرعامل در جهت انتخاب نقطه ای با ضریب امنیت مکانی بالا می باشند. مکان یابی عرصه های مسکونی شهر دزفول به دلیل قرارگرفتن در استان مرزی خوزستان، حائز اهمیت است. پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی و پیمایشی انجام شده که در آن با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای، اقدام به جمع آوری اطلاعات در زمینه معیارهای مکان یابی عرصه های مسکونی شده و با استفاده از پرسشنامه و روش AHP  به محاسبه وزن معیارها با نرم افزار  Expert Choice پرداخته شده است و پس از تعیین معیارهای موثر در مکان یابی در محیط تحلیلی GIS پهنه های مناسب برای ایجاد عرصه های مسکونی تعیین شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که فاصله از مراکز حساس نظامی با وزن (066/0) از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین محدوده های مناسب جهت استقرار عرصه های مسکونی در شهر دزفول شناسایی شده است که می توان به عنوان نمونه به کوی بهمن، شهرک آزادگان و کوی بوستان اشاره کرد.

هر جرم دارای ظرف مکانی و زمانی منحصربه فرد است که آن را از دیگر رفتارها متمایز می سازد و باعث می شود تا رفتار مجرمانه در واحد مکان، توزیع فضایی یکسانی نداشته باشد. هدف از این پژوهش تجزیه وتحلیل جغرافیایی سرقت داخل خودرو در شهر گرگان، به منظور شناسایی کانون های جرم خیز و بررسی علل شکل گیری این کانون ها است. پژوهش حاضر از نظر نوع و هدف کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی- تحلیلی با تکنیک پیمایشی است. اطلاعات موردنیاز پژوهش با دو روش کتابخانه ای و میدانی تهیه شده است. بدین منظور تعداد (610) فقره سرقت داخل خودرو (در نیمه اول سال 1395) به عنوان جامعه آماری به صورت تمام شمار، موردمطالعه قرارگرفته است. با استفاده از آزمون های آماری در ArcGis، کانون های سرقت داخل خودرو در شهر گرگان شناسایی و مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. از تعداد (52) محله موجود در شهر گرگان تعداد (10) محله به عنوان کانون های جرم خیز شناسایی و با بررسی به عمل آمده مشخص شد بین تراکم جمعیت و افزایش سرقت داخل خودرو رابطه وجود دارد. بر اساس یافته های پژوهش مشخص می شود، با تجزیه وتحلیل جغرافیایی جرم و استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی می توان کانون های جرم خیز شهر را شناسایی و علل شکل گیری آن را مشخص کرد

انتقال بین حوضه ای آب، پیامدهای فراوانی در حوزه های مختلف دارد؛ پژوهش حاضر باهدف شناسایی پیامدهای اجتماعی و امنیتی انتقال آب از بهشت آباد استان چهارمحال و بختیاری به زاینده رود استان اصفهان انجام شد. ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر رویکرد پژوهش، ترکیبی است. جامعه مشارکت کنندگان بخش کیفی، خبرگان لشگری و کشوری بودند که به صورت هدفمند با (32) نفر از آن ها مصاحبه انجام شد. از جامعه آماری (2000) نفری کارکنان انتظامی نیز بر اساس رابطه کوکران (384) نفر به روش تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. داده های بخش کیفی به روش تحلیل مضمون استخراج و در قالب پرسشنامه محقق ساخته طراحی شد. اعتبار صوری و محتوایی پرسشنامه بر اساس نظرات (12) نفر از کارشناسان مرتبط با موضوع و پایایی پرسشنامه، با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ و دستیابی به مقدار (78/0) تایید شد. نتایج نشان داد که در سطح معناداری (001/0) بین مقوله های بروز درگیری های محلی، بروز مزاحمت ها و درگیری با ماموران و بروز اجتماعات غیرقانونی ازنظر میانگین رتبه ها اختلاف معنادار وجود دارد. در مجموع نتایج آزمون فریدمن نشان داد که مقوله بروز درگیری های محلی، رایج ترین پیامد اجتماعی است که لازم است آمادگی مقابله با آن به خصوص در نهادهای امنیتی و انتظامی پیش بینی شود.

این پژوهش با هدف شناخت تاثیر شبکه های مجازی تحت موبایل در گرایش به اعتیاد نوجوانان استان فارس صورت گرفته و مهم ترین پرسش این است که سهم شبکه های مجازی تحت موبایل (از طریق ایجاد تبلیغات مثبت، به اشتراک گذاری اطلاعات، کاهش کنترل های اجتماعی معمول، اطلاعات ارائه شده، حمایت های مجازی- اجتماعی، ایجاد و تقویت روابط اجتماعی مجازی)، در گرایش نوجوانان به مصرف موادمخدر تا چه اندازه است؟ این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش، توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری مورد تحلیل شامل کلیه نوجوانان (15- 19) ساله جامعه شهری شهرستان شیراز و تعداد نمونه (383) نفر که با استفاده روش نمونه گیری خوشه ایچندمرحله ای انتخاب شده اند و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته است. نتایج پژوهش نشان می دهد، بین مولفه های شبکه ها (اشتراک نظرات مثبت کاربران، تبلیغات مثبت شبکه های مجازی، حمایت های مجازی- اجتماعی، ایجاد و تقویت روابط اجتماعی و اطلاعات ارائه شده مجازی در خصوص شیوه های تولید و مصرف موادمخدر) و گرایش به اعتیاد نوجوانان از طریق شبکه های مجازی تحت موبایل رابطه معنادار وجود دارد. همچنین نتایج بیانگر آن است   که بین بعد کاهش کنترل های اجتماعی معمول شبکه های اجتماعی تحت موبایل و گرایش به اعتیاد نوجوانان از طریق شبکه های مجازی تحت موبایل رابطه معنادار وجود ندارد. با توجه به میانگین نمرات ارائه شده از سوی نمونه آماری پژوهش، تاثیر میزان سن نوجوانان در گرایش به اعتیاد از طریق شبکه های مجازی تحت موبایل معنی دار می باشد.

ناهنجاری های اجتماعی از مهم ترین عوامل تهدیدکننده امنیت در شهرها محسوب می شوند. پژوهش حاضر با هدف بررسی ابعاد و پارامترهای جرم خیز در بروز شکل گیری الگوهای فضایی و جرائم شهری در شهرهای قزوین در راستای شناسایی انواع ابعاد و پارامترهای جرم خیز در بروز بزهکاری به منظور پیشگیری و کنترل انجام گرفته است. روش پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر اجرا توصیفی و پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش مجموعه جرائم اقتصادی، اجتماعی و امنیتی در محدوده کلانتری های (11)، (12)، (13)، (14) و (17) در سال (1390) می باشد. در این پژوهش عوامل اقتصادی، اجتماعی و کالبدی به عنوان ابعاد پارامترهای موثر بر شکل گیری الگوهای فضایی جرم موردبررسی قرارگرفته اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که بین ارتکاب انواع جرائم و عوامل اقتصادی، اجتماعی و کالبدی رابطه معناداری وجود دارد. تحلیل واریانس یک طرفه نیز نشان داد که آماره آزمون از مقدار بحرانی (84/3 F =) بزرگ تر است و سطح معنی داری نیز از (05/0) کوچک تر است. اثر عوامل اقتصادی بر شکل گیری جرائم واقع و آشکار است، به طوری که نتایج آزمون توکی و شفه در بیان تفاوت میانگین (452/0-) و با سطح معنی داری در تایید تاثیر ارتباط مستقیم بین عامل اقتصادی و بروز جرائم می باشد.

در دنیای امروز بحث احساس امنیت و فواصل بین انسان ها به یکی از دغدغه های انسان مدرن تبدیل شده است. به طوری که هر شخص به ترسیم شکل خاصی از خلوت و تعیین فاصله خود با دیگران برای زندگی فردی و جمعی می پردازد؛ بنابراین تشریح مفهوم فاصله، جهت درک بهتر و پی بردن به اهمیت آن در زندگی اجتماعی افراد از اهمیت بالایی برخوردار است و بررسی تاثیر این فواصل در افزایش امنیت اجتماعی، هدف این پژوهش است. به این منظور، نخست به بررسی نظری فواصل انسانی پرداخته و سرانجام تلاش می شود تا شاخصه های عملی برای ایجاد این فواصل در جهت افزایش امنیت اجتماعی و رسیدن به آرامش شهروندان مشخص شود. روش پژوهش، استدلال منطقی است. دستاورد این پژوهش آن است که علاوه بر معیارهای ذهنی که نقش برجسته ای در تامین این فواصل دارند؛ شرایط کالبدی خانه های شهری نیز از اهمیت بالایی برخوردارند.