فهرست مطالب

مطالعات تاریخی - پیاپی 64 (بهار 1398)

نشریه مطالعات تاریخی
پیاپی 64 (بهار 1398)

  • تاریخ انتشار: 1398/03/31
  • تعداد عناوین: 6
|
  • حمیدرضا اسماعیلی* صفحات 5-41

    مقاله حاضر به بررسی نفوذ و قدرت اقتصادی بعضی از خاندانهای بهایی در دوران حکومت پهلوی دوم میپردازد. درباره فعالیتهای اقتصادی افرادی مانند حبیب ثابت پاسال و هژبر یزدانی که از طریق فساد اقتصادی به ثروت هنگفتی دست یافته بودند کتابهای متعددی به نگارش درآمده است. اما درباره برخی اشخاص و خاندانهای دیگر بهایی که در دوران پهلوی به فساد اقتصادی آلوده بودند و از این طریق به ثروت زیادی دست یافته بودند پژوهش چندانی صورت نگرفته است. مقاله حاضر با بررسی موردی تعدادی از این خانواده ها بخش دیگری از فعالیت اقتصادی بهاییان را در دوران پهلوی دوم مورد مطالعه قرار داده است. این پژوهش مبتنی بر اسناد دولتی است و روایتی توصیفی دارد.

    کلیدواژگان: سازمان سیاسی بهاییت، اقتصاد سیاسی، الیگارشی عصر پهلوی
  • عیسی مولوی وردزنجانی*، یعقوب توکلی صفحات 42-62

    در اواخر دهه چهل و اوایل دهه پنجاه شمسی جنگ چریکی بهعنوان راهکاری که در بعضی از کشورها توانست به موفقیت برسد در ایران هم برای مبارزه با رژیم پهلوی مدنظر قرار گرفت. اما این فعالیتها بدون دستیابی به اهداف خود به شکست انجامید. مساله بنیادین تحقیق حاضر، بررسی ناکامی جنگ چریکی در ایران دوران پهلوی دوم است. مطابق آنچه که در این تحقیق به دست آمده است، نارسایی ایدیولوژیک و استراتژیک مهمترین علل شکست گروه های چریکی در ایران بوده است.

    کلیدواژگان: جنگ چریکی، دوران پهلوی، مارکسیسم
  • علی اکبر عاصیان* صفحات 63-97

    این مقاله به بررسی «پروژه جمهوریت» که در زمستان 1302 توسط رضاخان به اجرا گذاشته شد می‌پردازد. این پروژه از سه بازوی نظامی، تبلیغی و سیاسی پارلمانی برخوردار بود. رضاخان پیش از آن و برای اجرای پروژه، ابزارهای لازم را که عبارت بودند از وزارت جنگی و رییس‌الوزرایی به دست آورده بود. او با اقدامات مختلفی از جمله تهدید و تطمیع مخالفان و استفاده از امکانات وزارت جنگ و ابلاغ دستورالعمل به نظامیان و دولتمردان سعی داشت تا پایان اسفند 1302 طرح مذکور را در مجلس به تصویب برساند و حکومت قاجار را منحل سازد. در این دوران حکومت قاجار در ضعیف‌ترین وضعیت خود به‌سر می‌برد و تنها قدرتی که توانست مانع از اجرای پروژه شود روحانیت و قدرت اجتماعی آن بود. با تجلی این قدرت بود که مجلسیان توانستند در برابر پروژه جمهوریت بایستند و مانع از تصویب آن شوند.

    کلیدواژگان: رضاخان، دوره پنجم مجلس شورای اسلامی، جمهوریت، نظامیان، سال 1302
  • محمد محبوبی* صفحات 98-113

    حزب ایران نو جزو معدود احزابی است که در دوره پهلوی اول تاسیس شد. این حزب حکومتی بسته توسط تیمورتاش و با الگوگیری از احزاب ایتالیایی در اوایل 1306 فعالیت خود را آغاز کرد. تیمورتاش با تاسیس این حزب در پی ایجاد اقتدارگرایی حزبی و تشکیل یک نظام سیاسی تک‌حزبی تمامت‌خواه بود، اما چون این هدف با نظام و برنامه‌های اقتدارگرایانه فردی رضاخان تقابل داشت، در نتیجه با شکست مواجه شد و بساط آن در کمتر از دوسال برچیده شد.

    کلیدواژگان: حزب ایران نو، تیمورتاش، رضاشاه، حزب ض، الف، حزب ایران جوان، حزب تجدد
  • مهدی عطریان* صفحات 114-129

    تحقیق حاضر درصدد بررسی حکومت پهلوی در چهارچوب اندیشه سلطانی است. اندیشه حکومت‌های سلطانی ابتدا توسط ماکس وبر مطرح شد و سال‌ها بعد توسط خوان لینز شرح و بسط یافت. وی در خلال بحث نظری خود از حکومت پهلوی به عنوان نمونه یک رژیم سلطانی نام برد. این مقاله اکنون درصدد آن است که در چهارچوب این نظریه، حکومت پهلوی اول و دوم را مورد بررسی قرار دهد. این نظریه در زمینه مطلقه شدن و سقوط حکومت پهلوی می تواند راهگشا باشد و علل بسیاری از عملکردها و رفتارهای دو شاه پهلوی را شرح دهد.

    کلیدواژگان: سلطانیسم، پهلوی، رضاشاه، محمدرضا شاه، خوان لینز
  • محدقلی مجد* صفحات 130-155

    مقاله حاضر به بررسی برخی اقدام‌های آرتور اپهام پوپ از عناصر سیاسی و اطلاعاتی آمریکا که در زمینه کاوش‌های باستانی و نیز قاچاق و تجارت عتیقه دست داشته می‌پردازد. دوره زمانی این تحقیق مربوط به دوران پهلوی اول است و منابع آن مبتنی بر اسناد وزارت خارجه آمریکا است. این تحقیق بخشی از فعالیت‌های پوپ در قاچاق عتیقه را که با پوشش کارهای باستان‌شناسانه انجام می‌شد، مورد مطالعه قرار داده است.

    کلیدواژگان: آرتور پوپ، آثار هنری، قاچاق عتیقه، باستانشناسی