مجله پژوهش های نوین علوم انسانی
پیاپی 9 (خرداد و تیر 1398)

نگاه آینده نگری در برنامه درسی یک موضوع پویا،اما همراه با چالش است که باید فراتر از کلاس های درس توسعه و گسترش یابد.این نوع برنامه می تواند ضمن حفظ پویایی خود،افرادی آینده نگرومنعطف برای جامعه تربیت نماید. شناخت و آگاهی نسبت به شرایط آینده تعلیم و تربیت، نیاز اساسی سیاست گذاران و مدیران عالی این نهاد مهم است که از طریق مطالعات آینده پژوهی پاسخ داده می شود.هدف مقاله حاضر جایگاه آینده پژوهی و آینده نگری در برنامه درسی تعلیم و تربیت می باشد و روش گردآوری اطلاعات به صورت مطالعه مروری است.نتایج حاصل از بررسی مبانی تجربی و نظری نشان داده است که : جهان پیچیده امروز، آموزش و پرورشی را طلب می کند که بتواند متناسب و منعطف با این پیچیدگی، پاسخگوی نیاز های جامعه باشد، بنابراین باید با بررسی و بازنگری مداوم، تلاش شود که برنامه درسی با غنای کامل و علمی خود به تمام نیازهای کنونی و دگرگونی های پرشتاب آینده پاسخ دهد. نگاه آینده نگرانه در برنامه درسی آموزش و پرورش می تواند معرفت و اندیشه آینده نگرانه را از طریق برنامه درسی،برای درک فرصت ها و تهدید های محتمل طی سال های آینده در تمامی عرصه ها برای دانش آموزان فراهم نماید.

مطالعات مورفوتکتونیکی از اقدامات پایه طرح های آمایشی است. در منطقه پژوهشی مطالعات انجام شده کیفی، بدون بهره گیری از تحلیل های کمی و عدم لحاظ متغیرهای مشخص و موثر صورت گرفته که نتایج حاصله با واقعیات همخوانی ندارد. نتایج دقیق تر از انبوه داده های ژئومورفولوژی، توپوگرافی، زمین شناسی، شتابنگاری، هیدرولوژی صرفا با تحلیل های چشمی دشوار است. هدف این پژوهش تحلیل عوامل و تعیین پهنه های مورفوتکتونیکی منطقه با بهره گیری از تحلیل های فضایی است. داده های مورفوتکتونیکی شامل لایه های ارتفاع و شیب، داده های ثبت شده شتاب نگاری، سامانه گسلها و داده های زمین شناسی استفاده گردید. از روش های تحلیل فضایی چند متغیره فازی، ایزودیتا و تحلیل آماره های مکانی استفاده شد. نتایج بدست آمده 5 پهنه A,B,C,D, E مورفوتکتونیکی با ویژگی های متمایز مورفراستراکچر، توپوگرافی، گسلی با الگوهای متنوع ساختاری و زمین لرزه ای را نشان می دهند. یافته های تحقیق نشان می دهند که تحلیل های فضایی چند متغیره در مطالعات و تعیین پهنه های مورفوتکتونیکی کارکرد بهتری داشته نتایج حاصله انطباق خوبی را با واقعیت زمینی نشان می دهند بعلاوه این روش ها امکان تحلیل انبوهی از داده هاه متفاوت را مسیر کرده که با روش های سنتی امکان پذیر نیست.

برنامه درسی پنهان به مجموعه ای از یادگیری ها در نظام آموزش عالی گفته می شود که در بستر فرهنگ حاکم بر محیط آموزشی، بدون آگاهی اعضای هیات علمی و دانشجویان برای دانشجویان حاصل می شود. آموزش عالی از طریق انتقال دانش کاربردی، مفاهیم کارآفرینی را به دانشگاه وارد می سازد و دانش،نگرش و مهارت دانشجویان را به سوی کارآفرینی و کارآفرین شدن سوق می دهد. هدف مقاله حاضر سعی در شناخت برنامه درسی پنهان و باورهای کارآفرینی دانشجویان در آموزش عالی می باشد و روش گردآوری اطلاعات به صورت مطالعه مروری است.نتایج حاصل از بررسی مبانی تجربی و نظری نشان داده است که:برنامه درسی پنهان از برنامه درسی آشکار، موثرتر، آموخته های آن پایدارتر و از گستردگی فراگیرتری برخوردار است.همچنین باید برنامه ریزی دقیق و منسجمی در زمینه آموزش،مهارت و باور کارآفرینی در این موسسات صورت گیرد.

پایه و اساس حکومت تیمور در آغاز قرن هشتم در قدرت نظامی، تفکر ودرایتش همچنین نخبگان نظامیش استوار بود. رویارویی با امپراتوری های همسایه و سرکوب حاکمان محلی سبب تربیت سربازان بی باک ،مطیع و بالا بردن توان نظامی در قشون تیمور شد. به نظر می رسد که تیموردرجنگ های پیش رو از الگویی روشمند پیروی می نموده و بر اساس موقعیت و شرایط نظامی تاکتیک های خاصی را در برابردشمنانش به کارمی برده و انعطاف های را مشروط به اطاعت حاکمان وتسلیم شهرها بدون جنگ از خود بروز می داده است. این پژوهش به شیوه کتابخانه ای و روش تاریخی _تحلیلی سعی دارد به پاسخ این سوال دست یابد که تیمور از چه الگوهایی در مدیریت نظامی خود در جنگ بهره می برده است؟به نظر می رسد که تیمور در جنگ های خود از روش های توامان نظامی و سیاسی در به زانو درآوردن دشمنان استفاده می نموده و سعی بر آن داشته که قبل وقوع جنگ مذاکراتی سیاسی را برای دستیابی به اهداف خود به کار بندد.

در این مقاله قصد دارم با پاره ای از مشکلات سیستم آموزشی که در کشور با آن مواجه هستیم بپردازیم و پیرو مباحثی که در عنوان پایان نامه دوره کارشناسی ارشدم تحت عنوان ”اخلاق، احساسات و فردیت“ داشتم به این مهم بپردازم. انتظار ما از سیستم آموزشی موجود چیست و اولویت در این مقوله چیست؟ عقل؟ احساسات؟ یا فردیت و استقلال؟طی چهل سال گذشته ما شاهد تغییرات بسیاری در سیستم آموزشی کشور بوده ایم به گونه ای که اگر فردی به مدت چهار و یا پنج سال از این سیستم فاصله بگیرد پس از برگشت مجدد نیاز به یک دوره توجیهی در خصوص آشنایی با سیستم آموزشی موجود دارد و این سر در گمی دامن بسیاری از فعالان نظام موجود را گرفته است تا جایی که معلم نمی داند در طی سال تحصیلی جدید چه مطالبی می بایست آموزش دهد و تا با یک کتاب یا سیستم آشنا می شود مجدد درگیر تغییرات می شود و تجربیات ارزشمندی که در مباحثی خاص کسب کرده است تمام شده و گرفتار استرس تغییرات دیگر می شود.آنچه سر در گمی فراوانی در حوزه آموزشی بوجود آورده است جدا از دگرگونی های مطالب آموزشی، اهداف آموزشی است که پرداختن به هر یک و اولویت دادن به هر حوزه مسیر آموزشی را به کلی تغییر داده و دیدگاه متفاوتی می طلبد.ما در این اثر قصد داریم تا از زاویه روانشناختی به این پروسه نگریسته تا بلکه به یک هدفمندی نزدیک به ایده آل برسیم که در امر آموزش جدا از محتوای مطالب آموزشی کدام ابعاد وجودی دانش آموزان نیاز به توجه بیشتر دارد؛ اندیشه ورزی و عقلگرایی،پرداختن به احساسات یا فردیت و استقلال طلبی آنها؟

استفاده از فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی روز به روز در حال گسترش است چنانکه عصر حاضر را عصر ارتباطات و تکنولوژی می نامند. این پدیده از محیط های دانشگاهی آغاز شده و هم اکنون کلیه زمینه های تجاری و صنعتی را در بر گرفته است. این فناوری مزایای زیادی را به همراه خود داشته است که کاهش هزینه ها و سرعت در انجام امور از جمله آن است. مزیت دیگری که برای استفاده از این حوزه می توان نام برد بهره وری آموزشی و ارتقا سواد کاربران می باشد. یکی از چالش های بزرگ در این زمینه میزان پذیرش این حوزه توسط افراد مختلف است. یکی از نظریات حوزه اجتماعی بیان می کند که چگونه باورها و نگرش ها به اشیا منتهی به رفتار می شود. هدف اصلی الگوی پذیرش فناوری بررسی تاثیر عوامل بیرونی بر باورهای درونی افراد است. در این راستا می توان دو دسته از باورها را که در این حوزه نقش مهمی دارند نام برد. یکی از این باورها، متغیرهای بیرونی مانند استفاده قبلی از اینترنت و سطح تحصیلات و... هستند و دسته دیگر متغیرهای درونی مانند سهولت درک شده و سودمندی درک شده هستند. مهم ترین عامل از بین عوامل ذکر شده، عامل سهولت درک شده و سودمتدی درک شده هستند. در این تحقیق به بررسی تاثیرات این عوامل بر یادگیری الکترونیکی از طریق روش TAM2 پرداخته شده است. برای این منظور نمونه 200 تایی از در نظر گرفته شده است و نظرات آنان با استفاده از پرسشنامه به دست آمده است. با استفاده از روش های آمار توصیفی این نظرات تجزیه و تحلیل شد و مشخص شد که رابطه شغلی و داوطلب بودن و کیفیت بازده بر سودمندی درک شده اثر مثبت و معنادار دارد و سودمندی درک شده و سهولت درک شده نیز بر نگرش و گرایش به یادگیری الکترونیک تاثیر مثبت و معنادار است. لذا، نتیجه می گیریم که باید بین این عوامل هماهنگی ایجاد شود تا در بلند مدت شاهد کاربرد موفقیت آمیز فناوری اطلاعات در ادارات و سایر مکان ها باشیم.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل و ارزیابی محتوای کتاب درسی تفکر و سبک زندگی دوره اول متوسطه پایه هشتم بر اساس مولفه های مهارت های زندگی انجام شده است. برای انجام پژوهش از شیوه تحلیل و محتوا و با تحلیل واحد های گوناگون کتاب درسی تفکر و سبک زندگی دوره اول متوسطه پایه هشتم با استفاده از چک لیست ارزیابی مولفه های مهارت های زندگی، میزان کاربرد این متغیرها در شکل گیری محتوای کتاب مورد نظر، استفاده گردید. روش تجزیه و تحلیل داده ها به روش آنتروپی شانون بوده است. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان داد که: در محتوای کتاب درسی تفکر و سبک زندگی دوره اول متوسطه پایه هشتم، مولفه تصمیم گیری دارای بالاترین رتبه و مولفه مهارت کنترل استرس، دارای پایین ترین رتبه است. همچنین بیشترین توجه در متن، فعالیت ها، تصویر درس و کمترین توجه به مولفه ها در آزمایش کنید بوده است.

سلطان یعقوب آق قوینلو در سال 883 قمری سندی را دال بر معافیت مالیاتی املاک و اراضی برای اتباع خنج در جنوب فارس صادر می کند. این اراضی بعدها در قرن نهم و دهم جزء موقوفات عمده خنج قرار گرفت. سیاست سلطان یعقوب آق قوینلو در طول دوره حکومت داری اش مبتنی بر ایجاد صلح و آرامش و کم کردن بار اقتصادی از روی دوش مردم بود. در این راستا او معافیت های مالیاتی زیادی در اقصی نقاط کشور صادر کرد که از جمله آنها یک سند معافیت مالیاتی مربوط به خنج می باشد. این سند برای نخستین بار برای علاقمندان منتشر میشود.

عرفان اسلامی برای تعیین هویت ممتاز برای خود جهت جدا کردن خطوط فکری و رفتاری خود از جریان‏های دیگر داخل در جامعه ی اسلامی به طرق مختلف دست به ابداع شیوه های متفاوت می زد تا تمایز خود را برجسته تر و آشکارتر به دیگران نشان دهد. این جریان اگرچه در ابتدا می کوشید تمایز خود را با دیگران (غیر عرفا و متصوفه) نشان دهد؛ اما بعد از مدتی که خود تبدیل به جریانی انبوه شد، دست به تمایزیابی در درون خود زد. پیدایش سلسله ها و نحله های مختلف در میان این جماعت و تلاش هرکدام برای متفاوت نشان دادن خود از دیگران به صور مختلف در درون این جریان، قابل تشخیص است. به طور عموم این حرکت ابتدا با تمایز اخلاق سپس رفتار و آنگاه در پوشش و سپس در گفتار و دست آخر با انواع آداب و رسوم متفاوت تمایز خود را با جریان های دیگر نشان داد. با ذکر این نکته که در برخی جریانها ترتیب و اولویت این تمایزات با یکدیگر تفاوت دارند. در این میان گروه هایی نیز بودند که سعی داشتند با حذف این تمایزات، چهره ی عرفان و تصوف را از بدعت های غلط پاک نموده و انحرافات ایجاد شده در این زمینه را بزدایند و عرفان را به راه مستقیم خود برگردانند. از مهمترین جریانات تمایزیابی در عرصه عرفان و تصوف خرقه پوشی می‏باشد. صوفیه خرقه را بزرگترین شعار خود دانسته و از فواید خرقه‏پوشی: تغییر عادت و فطام از مالوفات طبیعی و حظوظ نفسانی، دفع مجالست اقران السوء و شیاطین الانس، اظهار تصرف باطن مرید به سبب تصرف ظاهر او و بشارت مرید به قبول حق تعالی او را به واسطه قبول او از طرف شیخ ذکر کرده‏اند. خانقاه نشینی و مساله مراد و مرشد و مریدی از دیگر پدیده‏های تمایزآمیز در جریان تصوف و عرفان بوده است. قاعده مراد و مریدی و گردن نهادن به رهبری و راهبری شیخ در این وادی بقدری مهم و قابل توجه است که در بیشتر کتابهای عرفانی از آن یاد شده است. داده‏های تاریخی نشان می دهد که مهم ترین دلیل زمینه ساز بروز و ظهور طریقه ها و سلسله های صوفیه، ویژگی های نهفته در بعد تربیتی تصوف، به ویژه رابطه ارادت میان مرید و مراد است. پدیده سماع از دیگر پدیده هایی است که در جریان تمایزیابی مورد بحث قرار گرفته است. در قرن پنجم، رقصیدن و جامه دریدن نیز در مجالس سماع رسم شد. جمعی از علما و دانشمندان صوفیه از قبیل شیخ ابو طالب مکی در قوت القلوب و ابو القاسم قشیری در رساله قشیریه و امام محمد غزالی در احیاء العلوم و کیمیای سعادت و ابو نصر سراج طوسی در کتاب اللمع و ابو الحسن غزنوی در کشف المحجوب و شیخ شهاب الدین سهروردی در عوارف المعارف و ابو ابراهیم بخاری در شرح کتاب التعرف لمذهب التصوف و امثال ایشان از علمای متصوفه، سعی کرده‏اند که تصوف را با تشرع و طریقت را با شریعت وفق داده و جواز اباحه سماع و غنا را علاوه بر جهت ذوقی و عرفانی از جنبه شرعی نیز با ادله شرعیه از آیات و اخبار و سیره صحابه و تابعین اخبار ثابت کنند. زهد مساله دیگری در زمینه تمایزیابی در عرصه عرفان و تصوف است. با مطالعه صوفی گری قرن دوم و سوم هجری این مطلب روشن می‏شود که در جنبش‏های اولیه صوفی‏گری در اسلام اثری از این موضوع در میان نبود و صوفی گری در چارچوب تزهد و تعبد افراطی و ترک دنیا و پاره ای از آداب رهبانیت محدود بود، تنها از قرن سوم هجری به بعد یعنی پس از نیم قرن از آغاز پیدایش صوفی گری در اسلام زمزمه ی فناء فی الله به راه افتاد و در اساس این مسلک اهمیت فوق العاده یافت و سران صوفیه، هر کدام با عبارات مختلف از آن به تفصیل سخن راندند. با ملاحظه گفتار و رویه صوفیان اولیه معلوم می شود که موضوع مخالفت با نفس و میراندن آن که منبع شرور و هوا و هوس ها و شهوات و عامل شیطانی در وجود انسان شناخته شده تا چه اندازه فکر آنان را به خود مشغول ساخته و تا چه حد سالکین و مشایخ اولیه صوفیه در این راه مبالغه و اهتمام به خرج می داده اند. در حقیقت باید گفت که با پیدایش عقیده به «فناء»، اولین تحول اساسی در کار صوفی گری صورت گرفت به طوری که از آن پس سران صوفیه به جای تندروی در زهد و ترک دنیا به افکار ذوقی و عرفانی پرداختند، دیگر تزهد و ریاضت کشی مقصد نهایی و غایت محسوب نمی‏شد و تنها در مراحل ابتدایی سلوک و برای رسیدن به مقام فناء و اتحاد ضرورت داشت.

در دنیای امروز و طی چند قرن اخیر که دیدگاه ها و تئوری های مدیریت در افکار فلاسفه و تئوریسین های این رشته بوجود آمد و شکلی جامع و جدی و در عین حالت متناقض گرفته است آنچه شاید کمتر به آن توجه شده است سیری است که فطرت انسانی ما را بدان سمت سوق می دهد و مسیر هدایت ما و کاربرد منابع طبیعی و مصنوعات بشری را برای ما هدفمند می سازد . مدیریت مانند خیلی از علوم و یا دانش های نوین دیگر تحت تاثیر شدید افکار فلاسفه قرار گرفته است که برای دیدگاه هر کدام را می توان به داستان فیل از زبان مولانا اشاره کرد که می گوید: به علت تاریکی اتاق، مردم مجبور بوده اند از حس لامسه استفاده کنند فیلی اندرخانه ی تاریک بود عرضه را آورده بودندش هنود از برای دیدنش مردم بسی اندر آن ظلمت همی شد هر کسی در ادبیات مدرن مدیریت، استعاره مفهومی فیل در تاریکی، دیگر نه به آن محدودیت های حسی که مولوی بدان باور داشت اشاره دارد و نه به آن جنگ های فرقه ای که هندوان می گفتند و حافظ هم از آن می رنجید. نکته ی مهمی که در داستان وجود دارد این است که: هیچ کس تصویر کلان فیل را ندیده است. ضمنا هیچ کدام از آن افراد، حرف نادرستی نمی زنند؛ بلکه تنها بخشی از آن موجود را دیده اند. ما گاهی در بحث های علمی، با نظریه هایی مواجه می شویم که نظریات قبلی خود را نقض می کنند (دیدگاه زمین- مرکزی و نگاه کوپرنیکی به منظومه شمسی). گاهی هم با تئوری هایی که شکل کلی تر تئوری های قبلی هستند (نسبیت و مکانیک نیوتونی). اما در این جا با مدل هایی آشنا می شویم که هیچ یک شکل کامل تر دیگری نیستند و نیز، نیامده اند تا دیگری را نقض کنند. بلکه با کنار هم قرار دادن آن ها، می توانیم تصویری واقع گرایانه تر از فیل به دست آوریم. اگر چه باید بپذیریم که حتی ترکیب همه ی آن ها هم، ما را به شکل مطلق و کامل، به فیل نخواهد رساند. این تعبیری است که پیتر سنگه از داستان فیل برای توصیف تفکر سیستمی استفاده می کند و هنری مینتزبرگ، برای اشاره به درستی هم زمان مکتب های استراتژی، به آن تکیه می زند. هم چنانکه مارشال ریو هم، وقتی می خواهد کاربردی بودن هم زمان همه ی نظریه های انگیزش را در کتاب انگیزش و خود شرح دهد، دست به دامان فیل در اتاق تاریک می شود. آنچه می خواهیم از داستان فوق بدان برسیم تک بعدی نگری افکار برخی فلاسفه است که به فطرت و ذات انسان که آنرا اشرف مخلوقات ساخته است توجه و اعتقادی ندارند و بر خلاف پیامبران و امامان معصوم که به تمامی جنبه های وجودی انسان اعم از فطری و غریزی توجه داشته اند آنها به خاطر عدم اشرافیت بر وجود و نیازهای حقیقی و وجودی انسان گرفتار تنگ نظری هایی شده اند.

خاورمیانه منطقه ای است که سرزمینهای میان دریای مدیترانه و خلیج فارس را شامل می شودخاورمیانه بخشی از افریقا-اوراسیا یا به طور خاص آسیا و در بعضی موارد جزو افریقای شمالی شمرده می شودخاورمیانه نیز از جمله نام هایی است که هم به عنوان نام و هم به عنوان یک منطقه از نوآوری های قرن بیستم و مبتنی بر شناخت شناسی مدرنیته است این نام به هیچ وجه با تاریخ، فرهنگ و هویت مردم و ملل ساکن در این بخش از کره ی زمین همخوانی نداشته و در واقع نشان دهنده ی موقعیت قدرت های برتری است که در روزگار برتری آن ها، به نام گذاری این سرزمین اقدام شده است. مرزها و حدود آن نیز مبتنی بر واقعیت های تاریخی و فرهنگی نبوده است؛ چراکه هریک از قدرت های بزرگ یا ابرقدرت ها، براساس دیدگاه های ژئواستراتژیک خود اقدام به مرزبندی این منطقه می کنند.