نشریه رویکردهای پژوهشی در علوم زمین
پیاپی 12 (تابستان 1398)

در ایران با توجه به وسعت زیاد کشورو گستردگی مناطق پتانسیل دار ذخایر معدنی، شناسایی و مدیریت صحیح ذخایر اهمیت بسیار بالایی دارند. از طرف دیگر به دلیل پیشرفت های فن آوری سنجش از دور و تولید داده های فراطیفی با اطلاعات طیفی فراوان، استفاده از این داده ها جهت مطالعه دقیق پدیده ها به سرعت در حال گسترش است. بطور کلی سنجش از دور را می توان: دانشی مبتنی براطلاعات شیمیایی- فیزیکی و پدیده ها و رخنمون هایی از زمین، جو، و از طریق ویژگی های امواج الکترومغناطیس بازتاب و منتشر می شود در سنجش از دور تبدیل وسعت دید یکپارچه از منطقه و استفاده از طیف الکترومغناطیس به جهت ثبت خصوصیات پدیده ها، پوشش های زمانی و مکانی و نیز سرعت اتنقال و تنوع اشکال داده ها و امکان بکار گرفتن سخت افزاری و نرم افزارهای تخصصی کامپیوتری هزینه های بسیار پایین تری نسبت به سایر روش ها و تحقیقات سنتی و میدانی دارد و بسیار بیشتر می توان از آن استفاده کابردی داشت، و ابزاری خوب در کنترل، ارزیابی و پایش و مدیریت پایدار از منابع زمینی مانند- جنگل و محصولات کشاورزی، منابع آب، خاک، هوا و... بکار گرفته شود. همچنین در اکتشافات به خصوص مرحله شناسایی ذخایر معدنی و کانسارها با عنایت بر رخنمون آنها در منطقه مورد مطالعه در تصاویر ماهواره ای و بررسی آنها اطلاعات بهینه را در اختیار متخصصان این امر قرار خواهد داد. دراین خصوص سنجش از دور انتقال اطلاعات با استفاده از تشعشعات الکترومغناطیسی(EMR) انجام خواهد گرفت. ماهواره های مورد استفاده در این گزارش از نوع لندست ETM:Aster-Terra-Spot - هایپرون می باشد. بکارگیری اطلاعات این سری ماهواره ها تحول بزرگی در زمینه های مختلف علوم زمین به وجود آورد، با استفاده از تصاویر ماهواره ای میتوان از طیف الکترومغناطیس ها شامل مادون قرمز، مرئی، حرارتی و بخش های ماکروویو استفاده کرد.

این مقاله بر اساس مقاله قبل که پیش بینی مقدار بهینه عقب زدگی در مواد معدنی در معدن سادات سیریز زرند پایه ریزی شده است. تابع چند جمله ای با توان غیر صحیح که تابع بهینه در مواد معدنی به شمار آمد. در این مقاله به بهینه سازی پارامترهای ورودی این تابع توسط الگوریتم تبرید شبیه سازی شده صورت گرفت. نتایج حاصل از بهینه سازی شامل طول چال 2.85 متر، بارسنگ 1.808 متر، فاصله داری 5.7 متر، طول گل گذاری 1 متر، تعداد چال 33، خرج ویژه 100.1897 کیلوگرم بر متر مکعب، حفاری ویژه 0.022 متر بر متر مکعب و پارامتر خروجی عقب زدگی 0 متر به دست آمد.

تعدادی فرمول و روش تجربی در رابطه با تحلیل اثرات لرزش زمین پیشنهاد شده که مختص یک محل هستند و توانایی در نظرگرفتن پارامترهای متنوع را ندارند. هدف پژوهش، ارائه مدل هایی به منظور برآورد لرزش زمین ناشی از انفجار در سازندهای زمین شناسی مختلف می باشد. اطلاعات مرتبط با 196 انفجار، گردآوری شده و به منظور ارائه یک رابطه تجربی از پارامترهای مرتبط با خصوصیات توده سنگ استفاده شده است. از اعتبارسنجی مدل های پیشنهادی با اطلاعات مربوط به معادن آهک سیمان شاهرود و مس سرچشمه، نتیجه گیری شد که این مدل ها دارای بیشترین همبستگی با اطلاعات معادن ایران هستند.

کشور ایران بر روی کمربند بوکسیت ایرانوهیمالین قرار دارد. در این پژوهش پراکندگی کانسارها، خصوصیات فیزیکی، ترکیب کانی شناسی و آنالیز شیمیایی 65 مورد از کانسارهای بوکسیت در ایران مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است. منطقه جاجرم از لحاظ کانسارهای بوکسیت حائز اهمیت بالا می باشد. با توجه به افزایش نیاز به این نوع کانسارها، لازم است بهترین نوع کانسارهای بوکسیت شناسایی شده و در مورد کانسارهایی که هنوز مطالعات جامعی در مورد آنها صورت نگرفته، مطالعات تکمیلی انجام شود. تولید آلومینیوم در ایران بدلیل وجود منابع معدنی غنی بوکسیت و غیر بوکسیتی آلومینا از اهمیت بالایی برخوردار است.

سامانه های خطوط لوله گاز به عنوان یکی از شریان های حیاتی در کاهش و یا افزایش خسارات و آسیب پذیری ناشی از خطرات زمین لرزه و دیگر سوانح احتمالی، نقشی کلیدی خواهند داشت. این شریان های حیاتی در اثر وقوع حوادث گوناگون، علاوه بر اینکه خسارت اقتصادی مستقیمی می بینند؛ خسارت های ثانویه ای هم ایجاد می کنند. در این تحقیق با تهیه نقشه های جداگانه عواملی که بر خطوط انتقال گاز تاثیر می گذارند، میزان آسیب پذیری خطوط لوله گاز تحت تاثیر هر کدام از این عوامل ارزیابی گردید. این عوامل عبارتند از: تقاطع خطوط گازرسانی با گسل ها، میزان سطح آب زیرزمینی، حریم رودخانه، حریم جاده و تراکم جمعیتی. در ادامه، نقشه های فازی پارامترهای ذکر شده در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) تهیه گردید. سپس با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) اهمیت نسبی این عوامل تعیین شد. با توجه به آن که میزان مقامت الکتریکی لایه ها بر روی مقاومت خطوط لوله تاثیر می گذارد، لذا بر اساس اطلاعات 208 سونداژ (15 پروفیل) مقاومت ویژه ظاهری بخش های مختلف دشت دهگلان به دست آمد. نتایج حاکی از آن است که در بخش غربی شهرستان به دلیل وجود گسل های کم و بیش فعال، خطوط لوله در معرض آسیب بیشتری از این نظر قرار دارند. همچنین با توجه به حضور رودخانه های متعدد در منطقه، تقاطع خطوط لوله با این رودخانه ها زیاد بوده و خطر آسیب به این خطوط وجود دارد.