فصلنامه مدیریت در اسلام (نخل شهداد)
پیاپی 37 (پاییز و زمستان 1397)

فلسفه تشکیل حکومت اسلامی تامین نیازهای مادی و معنوی مردم است و در راستای برآورده سازی نیازهای مادی مردم نهادینه سازی خدمت جزو ضروری ترین اصول به شمار می رود. در بحث خدمت، مولفه های زیادی در نهادینه سازی خدمت از منظر نهج البلاغه دخیل هستند. در مقاله گذشته به دو مولفه مهم امانت انگاری حکومت و بی اعتنایی به دنیا پرداخته شد. در شماره پیش رو به دو عنصر  تبلیغ و ترویج به مثابه ابزاری در نهادینه سازی خدمت پرداخته می شود. که در واژه تبلیغ، خطبه ها و سخنرانی های امام علی علیه السلام و با کلید واژه ترویج، سیره، بخش نامه ها و نامه های حضرت مورد توجه قرار می گیرد. ضمنا روش این تحقیق تحلیلی توصیفی می باشد به این شکل که ابتدا داده هایی از منابع مورد نظر جمع آوری شده و مورد بررسی و تحلیل قرا گرفته است.

روایات و قرائن مختلف، نشان می‎دهد که سیرمدیریتی حضرت مهدی(عج) به طور دقیق، همان روش حکومتی پیامبر اکرم(ص) امام علی(ع) و دیگر امامان(ع) است. علاوه بر مشابهت‎های صوری، محتوایی مدیریت هر دو بزرگوار در روش، اهداف و ابزار، همگی حاکی از وجود مدیریت واحدی را از حضرت رسول‎اکرم, و امام مهدی(عج) دارند. بر این اساس، می‎توان گفت که برنامه های عملیاتی ایشان بر اساس تعالیم قرآن کریم و سنت پیامبراکرم, تنظیم گردیده است. بنابراین ابعاد و محورهای مدیریتی این انقلاب عظیم، بسیار چشم‎گیر و شایان توجه است. مقاله حاضر تلاش دارد به شیوه نقلی و تحلیلی محورهای مدیریتی حکومت حضرت مهدی(عج) را توصیف و تحلیل نماید. بر این اساس مهم‎ترین ابعاد مدیریتی حکومت ایشان در این مقاله، بر اساس قاعده 4+2 می‏توان برشمرد.

علم مدیریت به معنی شیوه اداره کردن جوامع انسانی تحت تاثیر مکاتب فکری برخاسته از ادیان مختلف، روش ها و مدل های گوناگونی را ارائه نموده است. این تحقیق در جستجوی یافتن شیوه مدیریت بر مبنای افکار و اندیشه های اسلامی و تاثیر آن بر سازمان های ما و نیز تفاوت آن با سایر مکاتب مدیریتی انجام گردیده است.

ابتدا به منظور بررسی تفاوت سبک مدیریتی اسلام با سایر مکاتب، سیر تحولات سبک ها و اندیشه های مدیریت بیان گردیده و اصول مدیریت در سه کشور آمریکا، ژاپن و چین نمایش داده شده است و پیشینه تحقیقات صورت گرفته در زمینه مدیریت اسلامی بررسی شده است و با مشاهده نواقص و اشکالات تحقیقات ارائه شده در ارائه یک الگوی مدون، الگوی مدیریت اسلامی بر اساس اندیشه های حضرت امام علی علیه السلام در عهدنامه مالک اشتر (نامه 53 نهج البلاغه) مورد مطالعه قرار گرفته است.

بر اساس این تحقیق، مدل و الگوی مدیریت اسلامی طبق اندیشه های حضرت علی علیه السلام دارای سه بخش ارزش های بنیادین، رسالتها و اهداف پارادایمیک و فرآیندها و اصول اجرایی می باشد که ارزش های بنیادین بصورت بستر، زمینه و تعیین کننده نوع نگرش به سازمان و انسان های ذینفع و اهداف پارادایمیک بیانگر مسیر و چشم انداز، عامل بقا و موفقیت سازمان بوده و اصول اجرایی راه و روش کسب این موفقیت است. در تحقیق تکمیلی، نظریات خبرگان از طریق پرسشنامه دلفی اخذ گردیده که نتایج بدست آمده بیانگر تایید مدل طراحی شده و تعیین درجه اهمیت مولفه های مدل ارائه شده و پیشبینی میزان تاثیر آن در پیشرفت سازمان های تحت مدیریت آن می باشد.

و در پایان نیز ضمن بیان تاثیر الگوی مدیریتی تدوین شده بر ساختار سازمان ها، با مقایسه پارامترهای موثر بین مدیریت در مکاتب مختلف و اسلام، تصویری گویا از وجوه افتراق آنها ارائه شده است.

تعقل، توصیه کتاب و سنت است. سراسر قرآن مملو از استدلال عقلی و اشاعه اندیشه عقلی است. در فرهنگ قرآن، میان تعقل و سبک زندگی از یک سو و سعادت دنیوی و اخروی از سوی دیگر پیوندی عمیق و دقیق برقرار است. دعوت به تعقل از اصول راهبردی قرآن است که شامل زندگی فردی و اجتماعی می شود و راهکارهای نهادینه سازی تعقل در قرآن بیان شده است. روش جمع آوری داده ها در این رساله کتابخانه ای و تشریح مطالب و مباحث با روش توصیفی-تحلیلی صورت گرفته است.

فرهنگ نشان دهنده شیوه رفتار و کنش و واکنش مردم یک جامعه است. در این میان، فرهنگهای پویا و مسلط همواره در تلاش برای  کمرنگ کردن تفاوت های فرهنگی ئر جوامع به نفع خود و در نهایت از میان برداشتن آنها بوده اند. بنابراین با نفوذ فرهنگی به جوامعی پویا نظیر جوامع اسلامی درجهت استحاله فرهنگ تهی و بی محتوای خود کوشیده اند. یکی از ابعاد مهم نفوذ فرهنگی در جوامع اسلامی، ایجاد جنگ روانی از سوی دشمن می باشد. جنگ روانی دشمنان علیه جوامع به یکی از مسائل مهم و پر چالش دنیای معاصر تبدیل شده است. نظام های برخودار از غنای فرهنگی و باورهای عمیق دینی، همواره از سوی گفتمان های رقیب مورد حمله بوده اند و نظام اسلامی نیز از این قاعده مستثنا نمی باشد. این هجمه از طرق متعدد و با توسل به ابزاهارهای گوناگونی صورت گرفته است. این مقاله به برخی طرق مهم دشمن در جنگ روانی علیه جوامع اسلامی پرداخته است.