فهرست مطالب

تامین مالی آموزش عالی - پیاپی 2 (تابستان 1398)

نشریه تامین مالی آموزش عالی
پیاپی 2 (تابستان 1398)

  • تابستان 1398
  • تاریخ انتشار: 1398/06/18
  • تعداد عناوین: 6
|
  • محمد جواد صالحی صفحه 1

    از جمله مباحث مهم در آموزش عالی هر کشوری تامین مالی آن و اعطای یارانه های آموزشی به خانوارها  است. ترکیب هزینه ی خانوارها و تعیین سهم انواع هزینه ها و بویژه هزینه آموزش عالی از کل هزینه های خانوار نقش مهمی در سیاستگزاری تامین مالی آموزش عالی دارد.لذا در این مقاله به جایگاه آموزش عالی در سبد هزینه خانوارهای شهری و روستایی به تفکیک دهکهای درآمدی پرداختیم.نتیجه این بررسی نشان داد که هزینه تحصیلات عالی از کل هزینه های آموزشی  خانوارهای شهری در سال 1391 حدود 72 درصد و برای خانوارهای روستایی 1/81 درصد بوده است. درمیان دهکهای درآمدی در سال 1391 بین خانوارهای شهری بیشترین سهم تحصیلات عالی از کل هزینه آموزشی مربوط به دهک هفتم با 1/42 درصد و درمیان خانوارهای روستایی مربوط به دهک دهم با 7/42 درصد است.از مجموع هزینه های آموزشی انجام شده در سال1391 در کل کشور ،5/76 درصد مربوط به خانوارهای شهری و 5/23 درصد مربوط به خانوارهای روستایی بوده است. این نسبتها برای هزینه تحصیلات عالی شهری و روستایی از کل هزینه تحصیلات عالی کشور معادل 2/74 درصد برای شهر نشین ها و 8/25 درصد برای خانوارهای روستایی بوده است.

    کلیدواژگان: آموزش عالی، هزینه خانوار، خانوار شهری، خانوار روستایی، هزینه آموزشی
  • رسول عباسی تقی دیزج صفحه 25

    در این مقاله تدوین یک الگوی نظری در ارتباط با شیوه جذب و توزیع منابع مالی در آموزش عالی مورد اهتمام قرار گرفته و مدل مزبور در سه کشور منتخب مورد مطالعه تجربی قرار گرفت. ملاک انتخاب موارد مثبت و منفی بر اساس میزان کارائی نظام آموزش عالی کشورها صورت پذیرفت. لذا در این مطالعه دو مورد مثبت انتخاب شدند که در آنها شروط علی منتج از الگوی نظری و نتیجه در یکی کامل و در یکی به طور نسبی حاضر بودند و یک مورد منفی انتخاب شد که در آن هر دو شروط علی و نتیجه غائب بود. در این رابطه دو کشور ایالات متحده آمریکا و ژاپن به عنوان موارد مثبت و کشور ایران به عنوان موارد منفی حضور یافتند. نتیجه مطالعه نشان داد که در موارد مثبت بطور نسبی، اقتصاد آزاد و رقابت پذیری بین جامعه ای موجب شکل گیری استقلال آکادمیک و رقابت پذیری دانشگاه ها در سطح میانی شده و شروط علی فوق الذکر، جذب منابع مالی متکثر و متنوع و الگوی توزیع آن بر اساس شایسته سالاری را رقم زده اند. این در حالی است که ما در مورد منفی چرخه فضیلت مذکور را بدلیل دولت محوری نظام دانشگاهی در دل یک اقتصاد دولتی شاهد نیستیم. لذا در جذب منابع و الگوی توزیع آن هنجار رقابت لحاظ نشده است. بطور کلی مقایسه کشورهای فوق و کارائی ملازم آنها، موید مدل نظری پژوهش بود. در تایید روایی نتایج این پژوهش همین بس که مقایسه دو مورد مثبت ژاپن و ایالات متحده نشان می دهد که در ژاپن به دلیل اینکه شروط نظری فوق، به شدتی که در ایالات متحده حضور داشته، وجود نداشته است، لذا حصول کارائی بطور نسبی امکان پذیر بوده است، در حالی که در ایالات متحده، کارائی حداکثری با شدت حضور شروط علی همراه بوده است. با توجه به الگوی نظری پژوهش و نتایج اتخاذ شده پیشنهاد بر این است برای تحقق کارائی بایستی شروط لازم رقابت پذیری بین جامعه ای و اقتصادی مولد و آزاد در کنار شروط مکمل استقلال آکادمیک، رقابت درون و بین سازمانی محقق شود تا الگوی توزیع منابع و مکانیسم جذب آن بر مبنای رقابت ممکن بوده و ابتکارات و  خلاقیت های علمی را رقم خورد. 

    کلیدواژگان: آموزش عالی، هنجار رقابت، جذب و توزیع منابع مالی، چرخه فضیلت
  • مصطفی دین محمدی * صفحه 49

    آموزش عالی در ایران در 40 سال اخیر تحولات کمی بسیار شتابانی را تجربه نموده است و تعداد دانشجویان آموزش عالی  به حدود 4.5 میلیون نفر در سال 1396 رسیده است. با گسترش شتابان آموزش عالی شاخص سهم مخارج آموزش عالی از تولید ناخالص ملی نیز مستمر افزایش یافته است و به حدود 1.2 از مخارج تولید ناخالص ملی رسیده است. اندازه این شاخص مهم با وجود توسعه نیافته بودن ایران به حدود 85 درصد متوسط این شاخص در کشورهای OECD رسیده است واندازه آن از تعداد زیادی از کشورهای توسعه نیز بیشتر است.
    ناگزیر رشد شتایان کمی در آموزش عالی با رشد شدید آموزش عالی خصوصی و شبه دولتی در ایران پاسخ داده شده است. برارود های این مطالعه نشان می دهد دولت حدود 42 تا 48 درصد منابع مالی آموزش عالی را تامین می کند. از این روی منابع مالی آموزش عالی در ایران در سال های اخیر وابستگی بیشتری به بخش خصوصی دارد.
    تحلیل ساختار تامین منابع مالی آموزش عالی در ایران نشان می دهد که آموزش عالی در ایران در چالش دوقطبی وابستگی مطلق به شهریه در بخش غیر دولتی و تا حدودی شبه دولتی و وابستگی تقریبا کامل به منابع دولتی در بخش آموزش عالی دولتی است. فقدان تنوع منابع در آموزش عالی اثرگذاری آموزش عالی بر جامعه و محیط پیرامون را محدود و متاثر از منابع وابستگی نامین مالی خود نموده است. فقدان تامین مالی از صنعت در قالب گرنت ها و قراردادهای تحقیقاتی و  نیز تامین مالی بین المللی و همچنین عدم وجود منابع مالی حاصل از سرمایه گذاری مستقل مبتنی بر توانمندی های فناورانه در دو طیف دانشگاه های خصوصی و دولتی، نشان دهنده بی نیازی نسبی متقابل صنعت و جامعه از دانشگاه و نیز روابط بین المللی است.
     

    کلیدواژگان: تامین منابع مالی، آموزش عالی، اندازه اقتصاد، توازن
  • وحید رنگریز*، محمد رخش بهار صفحه 69

    تحولات مدیریت درگزارشات مالی نظام بودجه ریزی به عنوان یک ابزار برنامه ریزی عملیات و فعالیت های دولت در دانشگاه ها و مراکز عالی کشور جهت استفاده بهینه از منابع محدود و رفع نیازهای نامحدود تصمیم گیری می شود. هدف از بررسی به منظور شناخت و آگاهی از کیفیت رابطه و تعیین و چگونگی نقش این رابطه درتسهیل کنترل اهداف بودجه ای می باشد. این پژوهش از نوع توصیفی،پیمایشی است و روش گردآوری مباحث نظری آن کتابخانه ای بوده، همچنین اطلاعات لازم برای تحقق بخشیدن به اهداف پژوهش با استفاده ازپرسشنامه جمع آوری شده است. دراین تحقیق یک فرضیه اصلی و 5 فرضیه فرعی مطرح گردیده و با طرح 34سئوال که پس ازتائید استاد راهنما، مشاور و تعدادی از خبرگان، پایایی آن نیز از روش آلفای کرونباخ تعیین و با توجه به ضریب 72.5% بدست آمده ازاعتبار مطلوبی برخوردار می باشد. پرسشنامه  بین 50 نفرازکارشناسان طرح و برنامه و بودجه ،امور مالی و مدیران خبره توزیع و پس ازجمع آوری داده ها، فرضیه ها موردآزمون قرارگرفته که یافته های تحقیق نشان می دهد که نقش مدیریت گزارشات مالی برتصمیم گیری بودجه ای در دانشگاه علوم انتظامی امین تاثیرمعنی داری داشته و هر پنج فرضیه مورد تائید قرارگرفت.  نتیجه گیری نهایی حاصل ازاین پژوهش، بیانگرتاثیر نقش مدیریت گزارش های مالی برتصمیم گیری بودجه ای دردانشگاه ها و مراکز عالی است.

    کلیدواژگان: بهبودعملکرد، تصمیم گیری بودجه ای، گزارش مالی، شفافیت
  • محمدصادق کریمی مهرآبادی، سیده سارا حسینی حشمتیان * صفحه 83

    تامین مالی به عنوان یکی از مهمترین چالش ها جهت رشد و بقاء آموزش عالی محسوب می شود. شیوه های تامین مالی متعددی برای دانشگاه ها معرفی و مطالعات بسیاری بر روی آن ها صورت گرفته است، این در حالی است که بسیاری از شیوه های تامین مالی سنتی بوده و پاسخگوی نیاز امروز دانشگاه ها نیست. بر این اساس تاسیس شرکت های دانش بنیان دانشگاهی دریچه ای نوین، جهت تامین مالی دانشگاه ها ایجاد می نماید. این شرکت ها روحیه کارآفرینی را تقویت و ارتباط بین صنعت و دانشگاه را برقرار می کنند. همواره فعالیت کارآفرینی دانشگاهی یک منبع حیاتی از نوآوری، اشتغال و رشد اقتصادی به همراه دارد.
    در این مقاله با بررسی روش های تامین مالی دانشگاه های برتر در کشورهای توسعه یافته از قبیل آمریکا و انگلستان بر اساس رتبه بندی های جهانی و واکاوی شرکت های دانش بنیان تاسیس شده در هر یک از این دانشگاه ها، مناسب ترین راهکارهای تامین مالی از طریق تاسیس این شرکت ها از قبیل سرمایه گذار خطرپذیر ،استراتژی خروج و اختیار خرید سهام جهت تاسیس این شرکت ها در دانشگاه ها ارائه گردید. با توجه به ملاحظات فوق، روش پژوهش حاضر میدانی، کتابخانه ای می باشد. نتایج پژوهش نشان داد که راز تاسیس شرکت های دانش بنیان دانشگاهی در اکوسیستم مناسب نهفته است. اکوسیستم از ایده پردازی در دانشگاه ها و مراکز پژوهشی شروع میشود و با ایجاد شرکت نوپا، به تولید فناوری و یا محصول اولیه می انجامد.

    کلیدواژگان: تامین مالی آموزش عالی، شرکت های دانش بنیان دانشگاهی
  • عباس شکاری*، سیدجمال یدالهی صفحه 99

    هدف این مطالعه بررسی رابطه اجرای فرایند مدیریت دانش با عملکرد مالی دانشگاه علمی کاربردی بود. این تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ روش تحقیق، از نوع توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه کارکنان دانشگاه علمی کاربردی استان اصفهان می باشد، که تعداد کارکنان آنها 280 نفر بوده و با استفاده از جدول مورگان تعداد 162 نفر به عنوان حجم نمونه با روش تصادفی ساده انتخاب شدند. در مقاله حاضر از دو پرسشنامه مدیریت دانش نوناکو (1995) و پرسشنامه ارزیابی و تحلیل مدیریت عملکرد مالی (1394) استفاده شد. درنهایت بر اساس رگرسیون ساده مشخص شد که فرآیند مدیریت دانش با عملکرد مالی  دانشگاه علمی کاربردی رابطه معناداری دارد. از دیگر یافته های پژوهش این بود که اجتماعی سازی، برونی سازی، ترکیب سازی، درونی سازی دانش با عملکرد مالی دانشگاه علمی کاربردی رابطه معناداری دارد.

    کلیدواژگان: مدیریت دانش، اجتماعی سازی، درونی سازی، ترکیب سازی، برونی سازی، عملکرد مالی