فهرست مطالب

ره آورد نور - سال هجدهم شماره 68 (پیاپی 85، پاییز 1398)

فصلنامه ره آورد نور
سال هجدهم شماره 68 (پیاپی 85، پاییز 1398)

  • ویژه نامه پژوهش های قرآنی
  • 80 صفحه، بهای روی جلد: 11,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1398/10/25
  • تعداد عناوین: 9
|
  • عزت الله مرتضایی صفحه 2

    گروه قرآن در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، برنامه های رومیزی محصولات فرهنگی و نامداری مانند: نورالانوار و جامع تفاسیر نور را تولید کرده است. همچنین، در شیوه های: کتابخانه، دانشنامه، درختواره و فرهنگ موضوعی نیز آثار فاخری به جامعه قرآنی تقدیم نموده است. پیاده سازی این شیوه ها در دانش تفسیر و علوم قرآن، نیاز به تخصص ویژه ای داشت که با ممارست و تلاش بسیار پژوهشگران این گروه، جامه عمل به خود پوشید و در ادامه، با ارائه پایگاه جامع قرآن، فعالیت پژوهشی خود در خط حامل وب را به نمایش گذاشت. این گروه، به پشتوانه سی سال پژوهش در این عرصه، به طرح های نوینی رسیده است که تحقق، آنها حمایت همه جانبه مرکز از گروه قرآن را می طلبد.

    کلیدواژگان: قرآن، ترجمه، هوش مصنوعی، مشابه یاب، تفسیر، علوم قرآن، فرهنگ موضوعی، درختواره، دانشنامه، عهدین، آرای مفسران، نورالانوار
  • نگاهی به پایگاه جامع قرآنی: بزرگ ترین پایگاه قرآنی در جهان اسلام / گفت و گو با عزت الله مرتضایی، مدیر گروه تفسیر و علوم قرآن مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی
    علی نعیم الدین خانی صفحه 10

    آنچه را در این متن می خوانید، گفت وگویی است با حجت الاسلام والمسلمین عزت الله مرتضایی، مدیر گروه تفسیر و علوم قرآن مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی که به معرفی پایگاه جامع قرآنی و بخش های مختلف آن از قبیل بخش متن و ترجمه، بخش سورنامه، بخش تفسیر، بخش اعلام و بخش فرهنگ موضوعی پرداخته اند و امکاناتی که این پایگاه به محققان ارائه می کند را تشریح کردند. ایشان ضمن تبیین ضرورت راه اندازی این پایگاه به پیشینه این پایگاه در خارج و داخل مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی اشاره کرده اند و تفاوت این پایگاه با پایگاه های مشابه را بیان نمودند و برخی از مشکلات ساخت این پایگاه را مطرح کرده و آینده پیش روی این پایگاه را تشریح کردند که از نظر خوانندگان عزیز می گذرد.

  • تقی آسمانی صفحه 28

    در این مقاله، به معرفی نرم افزار دانشنامه علوم قرآن یا مشکاه الانوار2 پرداخته شده است. این نرم افزار، نسخه دوم نرم افزار مشکاه الانوار است. قسمت کتابخانه این برنامه، شامل متن 681 عنوان کتاب در 903 جلد از منابع مهم در زمینه علوم قرآن، به زبان عربی و فارسی می باشد. در بخش دانشنامه، درختواره 22 مبحث از مباحث مهم علوم قرآنی با بیش از 3000 موضوع و اتصال آن به 303 عنوان کتاب ارائه شده است.
    از دیگر قابلیت های مفید برنامه، قسمت طبقات مفسران است که شرح حال علمی و قرآنی حدود 2000 قرآن پژوه از قرن اول تا پانزدهم با 39 نمایه و 42000 چکیده و اتصال آن به بیش از 150 عنوان کتاب را ارائه کرده است.

    کلیدواژگان: علوم قرآن، دانشنامه، درختواره، طبقات مفسران، مشکاه الانوار
  • فلسفه شکل گیری و اهداف برنامه های نورالانوار و جامع تفاسیر / برنامه های نور الانوار و جامع تفاسیر
    تراب فولادی صفحه 36

    با ورود برنامه جامع تفاسیر در ساحت پژوهش های قرآنی و استقبال چشمگیر محققان، اکنون و پس از گذشت چهار سال از تولید آخرین نسخه آن، ترسیم چشم اندازی روشن، نویدبخش کاربران و مخاطبان این دانشنامه بزرگ قرآنی است. مقاله پیش رو، در صدد گزارش فلسفه شکل گیری برنامه جامع تفاسیر، سیر تکاملی، اهداف و چشم انداز آن است.

    کلیدواژگان: جامع التفاسیر، کتابخانه استاندارد، رابط کاربری، دانشنامه، نرم افزار
  • مصطفی گرجی صفحه 43

    در نوشتار پیش رو، نگاهی گذرا به اعلام قرآن در پایگاه جامع قرآن شده است. در واقع، مقاله حاضر، به بیان گزارش وار مراحل تحقیق بر روی اعلام قرآن و مزایای ارائه آن در بستر اینترنت اختصاص دارد و در نهایت، جامعیت و کاربردی شدن این شاخه از علوم قرآن در پایگاه جامع قرآن تبیین می گردد.

    کلیدواژگان: پایگاه جامع قرآن، اعلام قرآن، مبهمات قرآن، اعلام اسباب نزول قرآن
  • تراب فولادی صفحه 49

    برنامه «مفردات قرآنی»، از جمله انتظارات بجا و شایسته پژوهشگران قرآنی و مخاطبان محصولات نرم افزاری گروه قرآن است. تولید این برنامه، از دغدغه های گروه قرآن مرکز نور در طول سالیان گذشته بوده که الحمدلله در سال جاری (1398)، جامه عمل پوشید. آنچه در پی می آید، گزارشی از بررسی ساختاری این برنامه است.

    کلیدواژگان: علم مفردات قرآن، ترجمه، برابر، غریب القرآن، وجوه و نظائر، واژگان دخیل، توصیف معنایی، مدخل
  • محمد امین الهی منش صفحه 53

    قرآن کریم، به عنوان معجزه جاویدان پیامبر اسلام(ص) است که اکنون در اختیار بشر قرار دارد. مفسران، وجوه اعجاز قرآن کریم را بیان کرده‏اند و مهم‏ترین وجه آن، اعجاز بیانی است که زیربنای آن فصاحت و بلاغت است. آنچه در این نوشتار مد نظر قرار دارد، مروری به درختواره بلاغی قرآن است که توسط محققان گروه قرآن مرکز نور تدوین شده است.

    کلیدواژگان: درختواره، اعجاز بیانی، فصاحت، بلاغت، علم معنایی، علم بیان، علم بدیع
  • عبدالرحیم نصری صفحه 57

    تولید نرم افزارهای فرهنگ موضوعی «تبیان» و «المیزان» و همسان سازی ساختاری و محتوایی آن دو در «فرهنگ موضوعی تبیان و المیزان»، گامی در جهت احیای گنج معارف قرآنی از کنج موسوعه های تفسیری است. ضرورت استفاده از روش موضوعی، در دسته بندی مطالب نهفته است. امیدافزایی در رسیدن به مطلوب، افزایش ضریب یادسپاری ذهنی، کامل ترشدن دایره اطلاعات و فرایند پژوهش با ارائه نظام جانبی، از مزایای آن است. جامعیت تفسیر تبیان و اهمیت تفسیر المیزان، دلیل عمده رویکرد به این دو تفسیر برای انجام کار موضوعی است. با اتصال تفاسیری چون مجمع البیان به این مجموعه، نیاز کاربران، تامین و از اثرگذاری جنبه تقریبی نیز استفاده خواهد شد.

    کلیدواژگان: فرهنگ موضوعی، تفسیر تبیان، المیزان، مجمع البیان
  • علی نعیم الدین خانی صفحه 64

    روز پنج شنبه نهم آبان ماه سال جاری، در سالن اجتماعات مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، «نشست عملی نقد و بررسی پایگاه جامع تاریخ» برگزار شد. در این مراسم که علاقه مندان به مباحث تاریخی، اساتید، محققان و تاریخ پژوهان محترم حضور داشتند، صاحب نظران حوزه تاریخ به ارزیابی این پایگاه تاز ه تاسیس نور پرداختند و هریک از نگاهی متفاوت به تحلیل و نقد امکانات و محتوای پایگاه مبادرت ورزیدند. در پایان سخنرانی هریک از ناقدان محترم، کارشناسان و دست اندرکاران پایگاه، ضمن تشکر از دقت نظر و پیشنهادهای مفید سخنرانان این نشست، مطالب لازم را پاسخ گفتند و نکات مفیدی را نیز یادآور شدند.
    با توجه به اینکه حدود دو ماه از تاریخ برگزاری نشست مذکور می گذرد، بیان این نکته ضروری است که برخی از اشکال های محتوایی یا فنی مطرح شده از سوی ناقدان محترم، هم اکنون در پایگاه برطرف شده و بعضی از ایرادها نیز از نظر اصول تحلیل و طراحی وبگاه ها و مباحث نظری و فنی مربوط به پایگاه، اساسا وارد نبوده و به دلیل فرصت اندکی که در اختیار کارشناسان و دست اندرکاران محترم پایگاه قرار داشته، مجال پاسخگویی دقیق و مفصل به تمام اشکالات و یا دفاع از قابلیت ها و توانمندی های فنی و علمی پایگاه و رفع برخی شبهات، وجود نداشته است. در اینجا ضمن تقدیر و تشکر از همه عزیزانی که این نشست علمی و ارزنده را برگزار کردند، امیدوایم هرروزه شاهد ارتقای کیفی و کمی پایگاه جامع تاریخ و توسعه و رشد همه جانبه این تحول بزرگ پژوهشی در عرصه وب باشیم.
    آنچه در ذیل می خوانید، گزارشی است اجمالی از مباحث و نکاتی که در این نشست علمی از سوی ناقدان و دست اندرکاران تولید پایگاه جامع تاریخ مطرح گردید که امید است مورد استفاده علاقه مندان و محققان قرار گیرد.