مجله راهور
پیاپی 30 (پاییز 1398)

آموزش، مهم ترین روش جلوگیری از به وجودآمدن علل انسانی موثر در تصادفات است. آموزش صحیح و فرهنگ سازی رعایت قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی می تواند نقش مهمی در پیشگیری از وقوع سوانح ترافیکی و جرایم رانندگی داشته باشد. در ایران با هدف فرهنگ سازی، افزایش انضباط اجتماعی و کاهش ضایعات حاصل از سوانح ترافیکی، طرح آموزش کودکان از سال 86 در نیروی انتظامی به اجرا درآمد. در کنار هزینه های ناشی از اجرای طرح فوق، همواره این چالش وجود دارد که آیا وضعیت آموزش همیاران پلیس مناسب می باشد.

پژوهش حاضر از نظر نوع داده ها، کمی و کیفی و از نظر گردآوری داده ها، توصیفی پیمایشی بوده است. برای جمع آوری داده ها، از تکنیک دلفی و پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. برای تحلیل داده های مربوط به تعیین ابعاد و مولفه ها در جهت ارتقای آموزش مفاهیم ترافیکی به کودکان از تحلیل عاملی اکتشافی، برای تعیین وضع موجود آموزش همیاران از آزمون t تک نمونه ای، و برای مقایسه وضعیت موجود و وضعیت مطلوب آزمون t وابسته از نرم افزار spss استفاده شد. برای ارائه مدل نهایی پژوهش از مدل یابی اندازه گیری و برازش مدل در تکنیک مدل یابی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار لیزرل استفاده شده است.

یافته اصلی این پژوهش نشان می دهد که بهبود فرهنگ عبور و مرور و کاهش سوانح ترافیکی بدون ارتقای فرایند آموزش کاربران ترافیک امکان پذیر نیست. برای ارتقای آموزش ترافیک به دانش آموزان در هر بعد دانش با بار عاملی (92/0)، ارزش - نگرش با بار عاملی (99/0) و مهارت با بار عاملی (85/0) باید موردتوجه قرار گیرد؛ و نیز اینکه وضعیت موجود آموزش دانش آموزان به طورکلی (48/2 از 5) و در تک تک ابعاد آموزش، پایین تر از حد متوسط و نامناسب است.

 در دهه اخیر، پایگاه اقتصادی - اجتماعی افراد به عنوان یکی از اصلی ترین عوامل تاثیرگذار از بین عوامل اجتماعی بر رفتار رانندگی رانندگان در دنیا مطرح می باشد. در این پژوهش، ارتباط بین مولفه های مبین سطح پایگاه اقتصادی - اجتماعی فرد موثر بر رفتار ترافیکی راننده بررسی و در انتها، مدل ساختاری پیش بینی ارتباط بین متغیرهای پژوهش ارائه می گردد. 

جامعه آماری این پژوهش با حجم نمونه 250 نفر از رانندگان سواری شهر تهران در بازه زمانی سال 96 در شهر تهران می باشد. روش پژوهش از نوع هم بستگی به شیوه پیمایشی است. پس از برآورد شاخصه های پایگاه اقتصادی - اجتماعی بر اساس مولفه های استاندارد شده، ارتباط جایگاه فرد با رفتار رانندگی وی بر اساس پرسش نامه استاندارد در سه حوزه رفتارهای اضطراب، بنیان رفتارهای احتیاطی مفرط و رفتارهای هیجان خواه برآورد گردیده است.

در ابتدا با استفاده از آزمون آماری پیرسون، هم بستگی بین متغیرهای پژوهش برآورد گردید و مشخص شد که بین رفتارهای هیجان خواه و خصمانه و رفتار محتاطانه افراطی با پایگاه اقتصادی - اجتماعی راننده با ضریب 254/0 و 139/0، رابطه معنی داری وجود دارد و بین رفتار اضطراب بنیان و پایگاه اقتصادی -اجتماعی راننده، هم بستگی وجود ندارد.

در ادامه برای ارائه الگوی پیش بینی رفتار راننده، تحلیل رگرسیون بین متغیرهای این پژوهش صورت گرفت و با استفاده از  مدل ساختار عاملی، الگوی پیش بینی ارتباط بین رفتار ترافیکی راننده و پایگاه اقتصادی - اجتماعی وی ارائه گردیده است.

افزایش روزافزون ترافیک در خیابان ها و بزرگراه ها به یکی از معضلات شهرهای بزرگ و کوچک تبدیل شده است. کارشناسان برای حل این مشکل به سامانه ها و تجهیزات الکترونیکی برای کنترل ترافیک روی آورده اند. جمع آوری داده ها، اساس شکل گیری یک سامانه حمل ونقل است. داشتن اطلاعات صحیح از ترافیک در طراحی و پیاده سازی برنامه های حمل ونقل هوشمند تاثیرگذار بوده و می توان برای حل مشکلات ترافیکی برنامه ریزی کرد و ساختار جاری را بهبود بخشید. شناسگرها یا سیستم های آشکارسازخودروئی، جزئی ازسامانه های حمل و نقل هوشمند [1] هستندکه حضور یا عبور یک وسیله نقلیه را تشخیص می دهند. تعدادی شناسگر در سطح کشور وجود دارند؛ مهم ترین و فعال ترین آن ها، حلقه القایی (لوپ)، راداری، تصویری است. هرکدام از این شناسگرها ویژگی های خاص خودشان را دارند که می توانند مورد ارزیابی و اولویت بندی قرار گیرند. در این پژوهش هم هدف، بررسی اثربخشی شناسگرهای سامانه حمل ونقل هوشمند بر نظم دهی ترافیک است.

این پژوهش به جهت تعیین اثربخشی و بررسی تاثیر آن بر مدیریت ترافیک و به روش کیفی ساختاریافته انجام شد. این بررسی به صورت مصاحبه با کارشناسان خبره که مستقیما با آن ها کار می کنند، صورت گرفته است.

8 سوال اساسی توسط اساتید و خبرگان تایید و از کارشناسان و متخصصانی که به طور مستقیم با شناسگرها کار می کنند، پرسیده شد. جمع بندی نظرات کارشناسان نشان داد که هر سه شناسگر، تاثیر مستقیم و صددرصدی بر مدیریت ترافیک و نظم دهی حمل ونقل دارند.

با توجه به نحوه کار و هدف سازمان ها از بهره برداری از این شناسگرها، بیشترین اثربخشی را به ترتیب شناسگر تصویری برای نظارت تصویری معابر، شناسگر راداری برای کنترل سرعت و شناسگر لوپ برای شمارش وسایل نقلیه و تقاطع های هوشمند داشته اند.

رانندگی، یکی از فعالیت های مهم و ضروری در زندگی اغلب افراد جامعه محسوب می شود. پژوهش حاضر با هدف پیش بینی خواب آلودگی رانندگان بین شهری بر اساس راهبردهای مقابله ای، کیفیت خواب و فرسودگی شغلی انجام شده است.

طرح پژوهش حاضر، هم بستگی بود و جامعه آماری آن را کلیه رانندگان تاکسی بین شهری شهر شیراز تشکیل دادند که 300  نفر از آن ها به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. گردآوری داده ها با استفاده از پرسش نامه خواب آلودگی اپوورث (1990)، پرسش نامه کیفیت خواب بایسی (1989)، پرسش نامه راهبردهای مقابله ای لازاروس و فولکمن (1993)، و پرسش نامه فرسودگی شغلی مسلش (1981) صورت گرفت. داده ها به کمک ضریب هم بستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند.

نتایج نشان داد که فرسودگی شغلی، کیفیت خواب و راهبردهای مقابله ای قادر به پیش بینی خواب آلودگی هستند و 36 درصد از تغییرات آن را تبیین می کنند.

با توجه به نقش فرسودگی شغلی، کیفیت خواب و راهبردهای مقابله ای در پیش بینی خواب آلودگی، پیشنهاد می شود که برای ارتقای عملکرد رانندگان و کاهش حوادث جاده ای، این متغیرها بیشتر موردتوجه قرار گیرد.

نقاط حادثه خیز، نقاطی هستند که احتمال وقوع تصادف در آن ها به طور غیر عادی بالاتر از دیگر نقاط می باشد؛ بنابراین شناسایی چنین نقاطی از جایگاه ویژه ای در تمام پروژه های ایمنی راه ها برخوردار است. به دلیل بالابودن آمار تصادفات ترافیکی در کشورمان، لزوم این موضوع بیش از پیش مورد تاکید است.

در این پژوهش، از سیستم استنتاج فازی نوع سوگنو جهت مدل سازی تصادفات بر اساس متغیرهای مستقل تاثیرگذار استفاده شد. در ابتدا، اطلاعات یک دوره دوساله از تصادفات محور قزوین - لوشان به طول 72 کیلومتر جمع آوری شد. همچنین داده های مربوط به هندسه محور (نظیر عرض سواره رو، تراکم کاربری حاشیه راه، عرض شانه، شیب طولی و امثالهم) از طریق برداشت میدانی جمع آوری شد. سپس با تقسیم محور موردنظر به قطعات همگن قوس افقی و راستای مستقیم، عمل مدل سازی فازی برای هریک صورت گرفت. بعد از اعتبارسنجی نتایج مدل فازی، مقادیر خروجی مدل فازی به ازای مقادیر متغیرهای ورودی ارائه شد.

نتایج نشان از اهمیت متغیرهای عرض سواره رو، عرض شانه، شیب طولی، تعداد قوس افقی و در نهایت مجموع درجات قوس افقی بر متغیر وابسته شاخص تصادف در قطعات قوس افقی دارد. همچنین در راستای مستقیم، متغیرهایی نظیر تراکم کاربری زمین، عرض سواره رو و عرض شانه بر شاخص تصادف تاثیرگذار بوده اند. سرانجام برای شناسایی نقاط حادثه خیز، قطعاتی که شاخص تصادف آن ها (پیش بینی شده از مدل فازی) بالاتر از سطح اطمینان 90 درصد قرار گرفته است، به عنوان قطعات حادثه خیز شناسایی شدند.

نتایج حاکی از عملکرد مناسب مدل ایجادشده با روش استنتاج فازی می باشد. به علاوه، استفاده از مدل فازی این مزیت را دارد که علاوه بر شناسایی صحیح نقاط حادثه خیز، عوامل موثر و شدت تاثیر هریک از آن ها نیز آشکار گردیده و کمک می کند تا اقدامات درستی در جهت افزایش ایمنی در این نقاط انجام شود.

امروزه در کشور ایران حدود 25 درصد از آمار کشته شدگان تصادفات را موتورسواران تشکیل می دهند که برابر گزارش های پزشکی قانونی، علت مرگ بیش از نیمی از موتورسواران، ضربه به سر عنوان شده است که در صورت استفاده صحیح از کلاه ایمنی، این تعداد تلفات به مقدار قابل ملاحظه ای کاهش خواهد یافت. به این منظور، این مطالعه با هدف بررسی علل قانون گریزی راکبان موتورسیکلت در استفاده از کلاه ایمنی و کمک به تصمیم گیران جهت تنظیم برنامه های افزایش استفاده از کلاه ایمنی صورت گرفته است.

این پژوهش از نظر هدف، کاربردی است؛ زیرا ارتباط بین متغیرهایی را که در ادبیات پژوهش شناسایی شده اند، در جامعه خاص مورد آزمون قرار می دهد و از نظر شیوه جمع آوری و تحلیل داده ها، یک پژوهش توصیفی تحلیلی از نوع پیمایشی (میدانی) با رویکرد پژوهش ترکیبی و نیز از حیث ماهیت، یک پژوهش هم بستگی است که سعی در شناسایی رابطه بین دو متغیر اصلی، مدل سه شاخگی و قانون گریزی موتورسواران در استفاده از کلاه ایمنی دارد. جامعه آماری این پژوهش، مدیران راهبردی و امنیتی در حوزه ترافیکی می باشند. حجم نمونه آماری، 60 نفر از این مدیران می باشند که به صورت تمام شمار انتخاب گردیده اند. جهت بررسی نظرات مدیران ترافیکی، پرسش نامه ای محقق ساخته تهیه شده و داده های جمع آوری شده نیز توسط آزمون هم بستگی اسپیرمن تحلیل گردیده است.

تجزیه وتحلیل داده ها نشان داد که هر سه فرضیه پژوهش تایید گردیده و مجموعه عوامل رفتاری، ساختاری و زمینه ای در قانون گریزی موتورسیکلت سواران در استفاده از کلاه ایمنی تاثیر دارند و عوامل زمینه ای تا حد بیشتری از متوسط در قانون گریزی موتورسیکلت سواران در استفاده از کلاه ایمنی موثر هستند و در مقایسه با عوامل ساختاری و رفتاری، به تقویت و بررسی بیشتری نیاز دارند.

با توجه به اهمیت روزافزون سیستم های هوشمند حمل ونقل، متاسفانه در کشور ما، برابر نتایج این پژوهش، استفاده بهینه از این سیستم ها دارای کمترین تاثیر را در جلوگیری از قانون گریزی موتورسیکلت سواران دارد که با راهکارهای مناسب از قبیل نوع شماره گذاری موتورسیکلت ها و... می توان حداکثر بهره برداری را از امکانات هوشمند موجود نمود.

انسان همواره در تمامی حالات زندگی، رفتارهایی را اتخاذ می نماید می که تواند نتایج بسیار متفاوتی داشته باشد؛ بنابراین موضوع اساسی و هدف این پژوهش، بررسی پیش بینی پذیری رفتار رانندگی از طریق کنترل اجتماعی و هیجان طلبی در رانندگان وسایل نقلیه عمومی برون شهری بود ساری .

روش پژوهش، توصیفی از نوع هم بستگی می باشد .جامعه پژوهش شامل تمامی رانندگان وسایل نقلیه برون شهری تعداد ساری بود و با نمونه روش نمونه گیری 210 هدفمند، نفر انتخاب گردید . گردآوری داده ها توسط سه ابزار هیجان طلبی آرنت رفتار رانندگی منچستر و کنترل اجتماعی احمدی و همکارانش ، . (انجام گردید 1391)

نتایج نشان داد که بین خرده مقیاس های هیجان طلبی با رفتار رانندگی، هم بستگی مستقیم معنی داری، و بین خرده مقیاس های کنترل اجتماعی با رفتار رانندگی، هم بستگی معکوس معنی داری وجود دارد.

با توجه به نتایج به دست آمده پیشنهاد می که گردد موازین و قواعد دریافت گواهینامه رانندگی منطبق بر مباحث رفتاری هیجانی مورد بازنگری قرار بگیرد و قوانین راهنمایی و رانندگی بر اساس نقش کنترل

بحران ایمنی معابر شهری، مرگ ومیرها، آسیب ها و هزینه های ناشی از حوادث رانندگی، یکی چالش از های مهم سلامت، بهداشت عمومی و توسعه کشورها است . بر اساس آمار پزشکی قانونی کشور، تصادفات مرتبط با عابرین پیاده می 31/5 در درون شهر دارای سهم درصد باشد . در پژوهش حاضر، تلاش است بر این تا با استفاده از سیستمی، دیدگاه میزان اثربخشی اقدامات شهرداری در افزایش ایمنی عابران زمینه پیاده شهری در های مختلف موردسنجش اولویت قرار گرفته و گردد بندی .

توصیفی و – پژوهش حاضر، تحلیلی از نوع پیمایشی بوده که در قالب تحلیل های هم و بستگی تحلیل فضایی از انجام SPSS با استفاده به رسیده است. جامعه آماری در این پژوهش، تمامی تصادف های کروکی وثبت شده توسط پلیس راهنمایی و رانندگی در سال 1391های ،1392 1393و می باشد.

یافته می ها نشان که دهد ضریب هم بستگی پیرسون بین متغیر اقدامات شهرداری و کاهش تصادفات در ناحیه یک شهر خوی، رابطه قوی و معکوسی هم با ضریب - 0/457بستگی و سطح اطمینان دارد 99 درصد ؛ یعنی با افزایش اقدامات شهرداری، میزان تصادفات عابران پیاده کاهش می یابد . علاوه نصب برآن، چراغ تابلوها و 0/476 های راهنمایی و رانندگی با ضریب تاثیر است و ؛ روشنایی خیابان (سرعت 0/333) ها (خط 0/292) احداث گیرها ، پیاده ، (پل 0/105) کشی خطوط عابر و احداث های (به 0/085) عابر پیاده ترتیب در رتبه ، های دوم تا پنجم قرار دارند.

نتایج نشان دهد که اقدامات اصلاحی و نصب تجهیزات ایمنی مانند چراغ راهنمایی و روشنایی، تاثیر زیادی در کاهش تصادفات عابرین پیاده در مناطق شهری خوی دارد که پیشنهاد می گردد به عنوان راهکارهای اصلی کاهش تصادفات عابرین پیاده مدنظر قرار گیرد.