فصلنامه تعاون و روستا
پیاپی 38-39 (بهار و تابستان 1398)

کشور ایران با داشتن شرایط اقلیمی و پوشش گیاهی متنوع در شهر ها و استان های مختلف و همچنین نیروی انسانی متخصص در حوزه های مرتبط با فرآوری گیاهان دارویی، دارای مزیت نسبی در زمینه تولید و فرآوری گیاهان دارویی و تولید مواد با ارزش افزوده بالا مانند فرآورده های گیاهی و مواد حدواسط مانند انواع اسانس ها، عصاره و عرقیجات می باشد و سرمایه گذاری در این بخش با هدف عرضه در داخل کشور و همچنین رویکرد صادراتی جذاب می باشد.
گیاهان دارویی شامل بخش هایی از گیاه است که پس از خشکاندن، بدون ایجاد هرگونه تغییری در مغازه ها و عطاری ها به فروش می رسند. گیاهان دارویی مثل بادرنجبویه، بابونه، گل گاو زبان، شیرین بیان و آویشن گیاهانی هستند که برخی خواص درمانی آنها که عمدتا بی ضرر یا کم ضرر هستند، به اثبات رسیده است اما داروهای گیاهی حاصل تبدیل برخی گیاهان به دارو در کارخانه های داروسازی طی فرآیندی خاص و در شرایط GMP تولید می شوند. این مطالعه در نظر دارد به بررسی وضعیت کنونی بازار مصرف داخل کشور و پتانسیل های صادراتی محصولات قابل تولید و به معرفی سبد محصولات فوق در نظام بهره برداری جدید در جهت رونق تولید با رویکرد اقتصاد مقاومتی و توسعه سطح زندگی روستایی در کشور بپردازد.

شرکت های تعاونی مالزی ،نقش مهمی در توسعه کسب وکار مالزی ایفا کرده وبسترهای لازم  را برای الحاق مالزی به جامعه جهانی تعاون و نظام های اقتصادی پیشرفته  فراهم می کنند. لذا، مدیریت عالی شرکت های تعاونی ، همواره با تلاش بسیار در حال طراحی و اجرای برنامه های راهبردی  خود از طریق نظام سنجش عملکرد هستند. هدف این مقاله بررسی امکان کاربرد سیستم سنجش عملکرد امروزی  در تعاونی های مالزی  می باشد. وجود نظام سنجش عملکرد راهبردی،جامع و پویا ضروری است،چرا که درک ارزشمندی از نقش نظام  سنجش عملکرد امروزی برای مدیریت تعاونی ها ارائه می کند که به آنان کمک می کند نظام های سنجش عملکردی خود را  با اینگونه سیستم ها همسو کنند.

هدف پژوهش حاضر، ارائه الگویی مناسب برای آموزش روستاییان در کشور می باشد. پژوهش در رده تحقیقات کاربردی است که با دیدمان ترکیبی اکتشافی انجام شد. لذا دربخش کیفی پژوهش، روش تحقیق گروه کانونی و مصاحبه نیمه ساختار یافته و در بخش کمی از روش توصیفی تحلیلی استفاده گردید. جامعه پژوهش 1600تن ازکارگزاران نظام آموزش روستایی کشور بود.برای  نمونه گیری کیفی پژوهش از روش غیر احتمالی هدفمند و نمونه گیری کمی از روش تصادفی خوشه ای استفاده شد. داده های بخش کیفی از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته و بحث کانونی و بخش کمی از پرسشنامه محقق ساخته با 393 نفر نمونه که با فرمول کوکران تعیین گردید، گرد آوری شد. برای تجزیه و تحلیل داده های کیفی پژوهش از روش کدگذاری سیستماتیک و در بخش کمی از شاخص های آمار توصیفی، آزمون,Utest تحلیل عاملی تاییدی و مدل معادلات ساختاری استفاده شد. یافته های کیفی پژوهش نشان دادند که مولفه های اولیه تشکیل دهنده الگوی مناسب آموزش روستاییان کشور دارای8 مولفه و32زیر مولفه بودند. در بخش کمی نتایج، مقایسه میانگین  مولفه های به دست آمده حاصل از آزمون من ویتنی نشان داد بین میانگین موجود و میانگین مطلوب در تمامی مولفه ها تفاوت معناداری در سطح 1% وجود دارد و وضعیت موجود آموزش روستاییان مناسب نیست. نتایج دو مرحله تحلیل عاملی تاییدی نیز نشان داد که مولفه ها دارای بار عاملی کافی جهت پیش بینی برنامه آموزش روستاییان در کشور می باشد. همچنین شاخص های برازش الگوی آموزش بزرگسالان روستاییان نشان می دهد که الگوی  تدوین شده دارای برازش مطلوبی می باشد.

شرکت های سهامی زراعی به عنوان یک نوع سازمان تولید در بخش کشاورزی، نقش مهمی در توسعه مناطق روستایی دارند، گرچه این شرکت ها موفقیت چندانی در کسب این مهم به دست نیاورده اند. مطالعه حاضر با هدف شناسایی عوامل درونی و بیرونی موثر بر موفقیت شرکت سهامی زراعی در دستیابی به توسعه پایدار در استان اصفهان و تعیین راهبردهای مناسب  با توجه به وضعیت موجود و ارائه راهکارهای سازنده جهت دستیابی به آن انجام شده است. این پژوهش از روش ترکیبی؛ تحلیل محتوای کیفی، فن SWOT راهبردی و تحلیل سلسله مراتبی ANP ، استفاده شد. جامعه مورد مطالعه شامل مدیران(اعضای هیات مدیره و مدیرعامل) و اعضای شرکت سهامی زراعی و کارشناسان خبره دولتی در این خصوص است. نتایج تحقیق نشان می دهد 20 عامل درونی و بیرونی به عنوان عوامل اساسی در دستیابی به موفقیت یا عدم موفقیت شرکت دخیلند مانند وجود مدیرعامل مجرب و دارای تخصص کشاورزی(S5)، عدم تجربه کافی کارشناسان شرکت در زمینه روش های جدید تولید(W5)، مشاوره فنی سازمان جهاد کشاورزی در طرح ها و پروژه ها (O4) و عدم به روز رسانی قوانین حاکم بر شرکت (T2). بهترین راهبرد برای کسب موفقیت در دستیابی به توسعه پایدار، راهبرد تنوع یا رقابتی است که شامل وجود مدیرعامل مجرب و دارای تخصص در زمینه کشاورزی، برنامه ریزی همه جانبه و نگرش سیستمی نسبت به مسائل کشاورزی با مشارکت اعضا ،با توجه به عدم به روزرسانی قوانین حاکم بر شرکت، تلاش در جهت اصلاح قوانین و فرایندها می شود.

این پژوهش با هدف بررسی عوامل موثر بر توسعه اکوسیستم کارآفرینی در تعاونی های زنان روستایی استان تهران صورت پذیرفته است. این مطالعه کمی و ابزار اصلی مورد استفاده برای جمع آوری داده ها، پرسشنامه می باشد. به منظور بررسی روایی ابزار تحقیق، پرسشنامه طراحی شده در اختیار تعدادی از متخصصان و صاحبنظران مربوطه قرار گرفت که پس از انجام اصلاحات لازم، اعتبار پرسشنامه مورد تایید قرار گرفت. جهت آزمون پایایی ابزار، تعداد 30 پرسشنامه توسط اعضای تعاونی های زنان روستایی استان تهران تکمیل شد و ضریب کرونباخ (آلفا) محاسبه گردید (بین 94%-81% =α) که برای تحقیق حاضر ضریب پایایی مناسبی بود.  جامعه آماری، اعضای تعاونی های زنان روستایی استان تهران که تعداد آنها حدود 788 نفر بود که از این تعداد براساس فرمول کوکران 240 نفر با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای با انتساب متناسب، به عنوان نمونه انتخاب شدند. براساس نتایج به دست آمده از مدل، به ترتیب اولویت، متغیرهای مربوط به عوامل اقتصادی، روانشناختی، مدیریتی، تکنولوژیکی، آموزشی- ترویجی، سیاستگذاری و عوامل اجتماعی- فرهنگی از اهمیت بالایی برخوردارند. همچنین حدود 59/74 درصد واریانس توسعه اکوسیستم کارآفرینی توسط متغیرهای مدل تبیین شده است که بیانگر مطلوب بودن مدل نهایی می باشد.

به استناد تبصره 1 ماده 9 قانون افزایش بهره وری در بخش کشاورزی و منابع طبیعی مصوب 1389 مجلس شورای اسلامی «چنانچه ذی نفع، حکم قانونی مبنی بر احراز مالکیت قطعی و نهایی خود (در شعب رسیدگی ویژه ای که بدین منظور در مرکز از سوی رئیس قوه قضائیه تعیین و ایجاد می شود) دریافت نموده باشد، دولت مکلف است در صورت امکان عین زمین را به وی تحویل داده و یا اگر امکانپذیر نباشد و در صورت رضایت مالک، عوض زمین و یا قیمت کارشناسی آن را پرداخت نماید.» این مقرره قانون در دو موضوع بسیار مهم حقوقی راهگشاست:- اول اینکه با «احراز مالکیت» و بدون اینکه لزوما ماده 22 قانون ثبت مطرح باشد مالکیت منجز بوده و باید برای وی جبران خسارت گردد.(اثبات اعتبار رای مرجع صالح پس از «احراز مالکیت» قسیم سند مالکیت)
- دوم اینکه تبصره یک ماده 9 قانون افزایش بهره وری کشاورزی و منابع طبیعی سال 1389 در مقام الغاء اعتبار مالکیت دولت به عنوان اراضی ملی چنانچه ذی نفع حکم قانونی مبنی بر احراز مالکیت قطعی و نهایی خود را دریافت نموده باشد دولت مکلف است در صورت امکان عین زمین را به وی تحویل  داده و یا اگر امکانپذیر نباشد و در صورت رضایت مالک عوض زمین و یا قیمت کارشناسی آن را پرداخت نماید. تنقیح مناط از این قانون دلالت بر این دارد که غالبیت مقررات اولا قاعده جبران خسارت در طرح های عمومی و عمرانی بر اساس زمان تصرف را نپذیرفته اند ثانیا بر اساس آخرین اراده قانونگذار در تبصره الحاقی به ماده یک لایحه قانونی نحوه خرید سال 1388 مقصود از لزوم جبران خسارت به قیمت عادله روزT مقصود قیمت عادله روز پرداخت است نه زمان تصرف.(اثبات فرضیه جبران خسارت با قیمت روز پرداخت نه قیمت زمان تصرف در طرح های عمومی و عمرانی (پرداخت یوم الادا))

کشاورزی یکی از مهمترین بخش های اقتصاد و امنیت هر کشوری محسوب می شود و امروزه پا به پای بخش صنعت، در توسعه کشور ها اثرگذار است. البته در برخی از موارد می توان تولیدات بخش کشاورزی را در رده ای بالاتر از بسیاری تولیدات صنعت دانست. اما در ایران وجود عواملی بازدارنده ای چون کوچک بودن اراضی و مکانیزه نبودن فعالیت ها و همچنین تغییر کاربری اراضی عامل مهمی در کاهش تولید و عدم رشد و تکامل این بخش دانست.
اجرای اصلاحات اراضی در دوره پهلوی دوم، در کنار واگذاری زمین های باقی مانده بعد از انقلاب، تعداد بهره برداران بخش کشاورزی را به چند برابر افزایش داد و البته نظام باز تقسیم اراضی بعد از مرگ و ایجاد مسیرهای دسترسی، منجر به کوچکتر شدن اراضی کشاورزی کشور شد و صرفه نظر از عدالت اجتماعی مقطعی که فراهم آورد موجبات تشدید تغییر کاربری اراضی را نیز فراهم آورد. از این رو در پژوهش حاضر با پرداختن به این مسئله، اهمیت موضوع و ارائه مدل مفهومی به عوامل موثر در تغییر کاربری اراضی می پردازد و در نهایت پیشنهاداتی در این خصوص ارائه شده است