فهرست مطالب

مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی - سال سوم شماره 3 (پیاپی 11، پاییز 1398)

نشریه مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی
سال سوم شماره 3 (پیاپی 11، پاییز 1398)

  • تاریخ انتشار: 1398/09/01
  • تعداد عناوین: 6
|
  • اعظم پویازاده*، احمد قهرمانی صفحات 1-18
    نورمن کالدر با تبیین ساختارهای اصلی سنت تفسیر، در بازه ی زمانی طبری تا ابن کثیر، به تحلیل این سنت پرداخته است. وی با استفاده از آن دست رویکردهای هرمونوتیکی که معتقدند متن به خودی خود بی مساله و بی معناست، متن قرآن را زمانی معنادار می-داند که در کنار ساختارهای بیرون از متن که مستقلا وجود دارند، قرار گیرد. کالدر سه ویژگی ساختاری برای گونه ی ادبی تفسیر در این بازه ی زمانی مطرح می کند و در نهایت به این نتیجه می رسد که تفسیر قرطبی بهترین معیاری است که سنت تفسیر می توانست به آن دست یابد. پژوهش حاضر با نقد تحلیل کالدر و نتیجه ای که به آن رسیده، نشان می دهد نکاتی از دید او مغفول مانده و در مواردی برداشت های نادرست داشته است و جایگاه هر مفسر را متناسب با منهج تفسیری و بارزه ی شخصیت علمی او مد نظر قرار نداده است. این پژوهش با شیوه تحلیلی- انتقادی نشان می دهد که قرطبی هم همانند سایر مفسران زیر چتر اجماع قرار دارد و باید هر مفسر را در رشته ی مدرسی خود سنجید و با توجه به مقدماتی که مفسر به عنوان منهج خود معرفی نموده است آن را ارزیابی نمود.
    کلیدواژگان: نورمن کالدر، تفسیر، طبری، قرطبی، ابن کثیر، فخر رازی
  • زهرا حیدری آبروان، شهرام همت زاده* صفحات 19-38

    جایگاه «رب» در میان اسامی خداوند، بسیار محوری است، زیرا هم دچار چندمعنایی بوده و می تواند بر بسیاری از  صفات الهی دلالت کند که این مساله مترجم را دچار مباحث گزینشی خواهد نمود، و هم در مفهوم غیرالهی در برخی آیات قرآن مورد استفاده قرار گرفته است. این کاربرد در وجه غیرالهی در زبان هایی مانند روسی، مخاطبان بعضا تازه مسلمان با پیش زمینه های غیرتوحیدی را دچار مسائل عقیدتی خواهد کرد. برهمین اساس، مساله پژوهش چنین تعریف شده است: چالش های ترجمه واژه «رب» و راه حل آن چیست و آیا بازنمود صحیحی از این واژه در ترجمه های روسی قرآن کریم صورت گرفته است؟ پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به نحوه ترجمه این واژه پرداخته و رهاورد پژوهش آن بوده است که استفاده از سیاق در سه سطح، بهترین روش برای دستیابی به مفهوم این واژه و موارد مشابه آن در بحث چندمعنایی است که البته هیچیک از مترجمان روسی قرآن بدان توجه نداشته اند.

    کلیدواژگان: ترجمه های روسی قرآن، رب، عثمانف، زینالف، کراچکوفسکی، پروخووا
  • علیرضا شعبانلو* صفحات 39-62

    منشا قرآنی استعاره های مفهومی مرگ در مثنوی مولوی چکیده کسی نیست که به حادثه مهم مرگ نیندیشده و تصاویر اغلب دهشتناک در مغز خود از آن نساخته باشد. برخی از تصاویر مرگ در ادبیات عرفانی بویژه در مثنوی مولوی، بازتابی از تصاویر و اندیشه های قرآنی است. در این مقاله، استعاره های مرگ در مثنوی مولوی را در چارچوب نظریه استعاره مفهومی با روش تحلیلی توصیفی بررسی کردیم. مشخص شد که از سه نوع مرگ (ذاتی، اختیاری، اضطراری) که مولوی بدان ها قائل است، مرگ ذاتی و اختیاری در قرآن کریم نیست و تنها به مرگ اضطراری اشاره شده است که به صورت گرداب، زندگی، خزان، خواب، نوشیدنی، مامور و سفر بازتاب یافته است. اما مولوی به دلیل تبحر و توغل در قرآن کریم، بهره وافر از کلام الله برده و سیمای مرگ را با تنوع بیشتر به صورت آب نیل، سیل، دریا، قاضی، سرهنگ، گرگ، خزان، کاشتن دانه و رویش آن، زادن، بلوغ، رهایی از زندان و جستن از جو ترسیم کرده است که همگی مفهوم حرکت را در خود دارند و در ذیل کلان استعاره «مرگ، سفر بازگشت است» می گنجند.

    کلیدواژگان: استعاره مفهومی، مرگ، قرآن کریم، مثنوی مولوی
  • مریم صانع پور* صفحات 63-83

    در دین اسلام مسالمت مهم ترین اصل اخلاقی معرفی شده است ازآنجا که نام اسلام از سلم و مسالمت مشتق شده و برسر هر یک از سوره های قرآن آیه «بسم الله الرحمن الرحیم» - که رحمانیت عام پروردگار را نسبت به همگان تداعی می کند - تکرار می شود. نویسنده مقاله حاضر با استفاده از سه تفسیر شیعی (من وحی القرآن، الکاشف، و المیزان) و سه تفسیر سنی (التحریر و التنویر، فی ظلال القرآن، و جامع البیان فی تفسیر القرآن) براساس کلیدواژه قرآنی «ناس» کوشیده تا در روشی عقلی و مفهومی اصول «اخلاق مسالمت» را صورت بندی کند. این اصول اخلاقی اولا) بر مبانی انسان شناسانه قرآنی مانند پاک‎نهادی، برادری، و برابری همه افراد بشر، پایه گذاری شده؛ ثانیا) در زمینه های اخلاق همگرایانه ای مانند رحمت، وحدت، امنیت و صلح عمومی شکل گرفته ؛ تا ثالثا) اصول اخلاق مبتنی بر مشترکات فطری همه افراد نوع بشر به گونه ای صورت بندی شود که در هر یک از اصول، همه زمینه های مشترک زیست اخلاقی قرآن، و نیز همه مبانی انسان شناسانه قرآن حضور داشته باشند تا نظام اخلاقی منسجمی برای ارتباط مسالمت آمیز میان فرهنگ ها و ادیان مختلف جهان شکل گیرد؛ اخلاقی که مبتنی بر وجوه اشتراک «امت انسانی واحد» است.

    کلیدواژگان: اخلاق مسالمت، صلح، امنیت، اخلاق پیشادینی - پیشافرهنگی، تکریم انسان
  • محمود مکوند*، سلیمان عقدکی صفحات 85-108

    واژه قرآنی "عزر" سه بار در قرآن به کار رفته است. لغویان عرب و مفسران مسلمان واژه را از ریشه "ع-ز-ر" دانسته اند و معانی مختلفی برای آن بر شمرده اند. مترجمان قرآن نیز نظر به اقوال لغوی، آراء تفسیری و همچنین بافت آیات، هریک در برابر واژه معادلی نهاده اند. گرچه به نظر می رسد معادل های پیشنهادی مترجمان پیش از هر چیز مبتنی بر بافت آیات بوده است و همین امر، کار را برای ایشان دشوار کرده است. با این همه انتخاب برابرنهاده ای مناسب برای واژه و رهایی از تردید و تحیری که پیشینیان ما طی سده ها گرفتار آن بوده اند جز با تامل دوباره درباب خاستگاه واژه و ریشه شناسی آن امکان پذیر نیست. براین اساس در مقاله حاضر به جستجوی واژه و ریشه یابی آن در زبانهای سامی پرداخته ایم. نشان داده ایم که سه ریشه "ع-ز-ر"، "ع-ذ-ر" و "ع-د-ر" در زبانهای عربی، عبری، سریانی و آرامی معنایی نزدیک به هم دارند و مفهوم بنیادین میان این سه ریشه "احاطه کردن و در میان گرفتن" است و مفهوم مشترک واژه در قرآن و متون مقدس یهودی-مسیحی همانا "حمایت کردن" است که خود برخاسته از معنای بنیادین پیش گفته و نوعی استعاره مفهومی است.

    کلیدواژگان: ترجمه های قرآنی، عزر، مفردات قرآنی، زبانهای سامی، ریشه شناسی
  • سید محمد نقیب* صفحات 109-134

    کاربست های تاریخ در قرآن کریم قرآن در تاریخ نگاری خود از شیوه ای خاص برخوردار است . او در مواجهه ی با تاریخ و قضایای تاریخی همانند کسی است که از بالا نظاره گر تاریخ بوده و تمام جزییات آن را مشاهده کرده است و با نگاهی جامع وبا زدودن شاخ و برگ و زواید رویدادها و وقایع، با چشمی همه جانبه نگر به قواعدی عام، جاری در زمان و تاثیر گذار و جامع، دست یافته است. قرآن کریم، از یک زاویه ی دید کلی نگر به کارکردهای تاثیر گذار در زوا یای مختلف آموزشی، تربیتی، اجتماعی، سیاسی، کشف سنن و قوانین،معرفی دسته بندی ها و نحله های فکری در جامعه و شناساندن علل عظمت و انحطاط جوامع و امم توجه کرده است و با کنار نهادن و فاصله گرفتن از ویژگی ها و خصوصیت های زمانی، مکانی و افرادی، به تاریخ و وقایع تاریخی نگریسته است. در مقاله پیش در جستجوی کاربست های تاریخ در قرآن ، با روشی تحلیلی به تبیین کاربست های تاریخ از زاویه ی دید قرآن در سه محور « آموزشی-تربیتی »، « شناختی » و « اجتماعی - سیاسی» پرداخته ایم.

    کلیدواژگان: قرآن کریم، گزاره های تاریخ، کاربست آموزشی-تربیتی، کاربست شناختی، کاربست اجتماعی-سیاسی
|
  • Azam Puyazade *, Ahmad Ghahramani Pages 1-18
    By explaining the basic structures of the commentary tradition, Norman Calder has analyzed this tradition from Tabari to Ibn Kathir. Using those kinds of hermeneutic approaches, he believes that the text itself is meaningless and meaningless, he considers the text of the Qur'an meaningful when placed alongside structures outside the text that exist independently. Calder proposes three structural features for the literary type of commentary over this period of time, and concludes that Cordial commentary is the best criterion that the tradition of interpretation could achieve. The present study, by critiquing Calder's analysis and concluding it, shows that he has overlooked and misinterpreted points of view and has positioned each interpreter to fit the exegetical and exemplary character of his scholarly personality. Not considered. This critical-analytic study shows that Cordoba is under the umbrella of consensus, as is the case with other interpreters, and must weigh each interpreter in his or her discipline, taking into account the prerequisites that the interpreter has identified as his or her own. Evaluated
    Keywords: Norman Calder, Interpretation, Tabari, Cordoba, Ibn Kathir, Fakhr Razi
  • Zahra Heidary Abravan, Shahram Hemmatzadeh * Pages 19-38

    The place of the "Rab" is very central among the names of God, because it also has multiple meanings and can imply many divine characteristics, that will make the translator's problem of selection; and it has also been used in the non-divine sense in some verses of the Qur'an. This use of non-divine characteristics in languages such as Russian, will be challenged the new Muslim audiences with non-monotheistic backgrounds. Accordingly, the research problem is defined as such: what are the challenges of translating the word " Rab" and its solution and has the correct representation of this word been included in the Russian translations of the Holy Quran? In the present study, using a descriptive-analytical method, the translation of this word has been investigated and the result was that: using the "siagh" in three level is the best way to get the meaning of this word and all of the words in the "polysemy" domain. And, of course, none of the Russian-language translators paid attention to this. In the present study, using a descriptive-analytical method, the translation of this word has been investigated and the result was that:

    Keywords: Russian translations of the Holy Quran, Rab, Osmanov, Zeinalov
  • Ali Reza Shabanlu * Pages 39-62

    There is no one who has not thought of an important event of death, and has not made the most horrific images in his brain. Some images of death in mystical literature, especially in Mawlawi's Mathnawi, reflect Quranic imagery and thought. In this paper, we investigate the metaphors of death in Mathnawi in the context of conceptual metaphor theory through a descriptive analytic method. It was found that out of the three types of death (innate, voluntary, emergency) that Rumi refers to, there is no innate and voluntary death in the Qur'an, and only emergency death is referred to as vortex, life, fall, Sleep, drink, agents, and travel are reflected. But Rumi has used the Qur'an and portrayed the death scene in a variety of ways, such as the Nile, the flood, the sea, the judge, the colonel, the wolf, the fall, the planting of seed and its growth, the birth, maturity, release from prison, and jumping out of the river. All of these images have the concept of movement and fall under the metaphor of "Death is the journey of return".

    Keywords: conceptual metaphor, Death, Holy Quran, Mawlawi's Mathnawi
  • Maryam Saneapour * Pages 63-83

    Tolerance is the most important moral rule in Islam, to the extent that the word of Islam derived from “Salama”(submission or resignation) and “Musalimah”(tolerance or peacefulness); and in the beginning of every chapter (Surah) of quran there is “Bismi Allah al-rahman al-Rahim” (In the of God, the most gracious and merciful) which connote and repeat the generality of God’s grace and mercy towards everyone. In this paper, it is tried to outline conceptual and rational principles of Tolerance Ethics based on al-Nas keyword in Quran using three Shiite Quranic commentaries, namely Min Vahi al-Quran, al-Kashif and al-Mizan, and three Sunnis, i.e. al-Tahrir wa al-Tanwir, Fi Dhalal al-Quran and al-Jamie al-Bayan Fi Tafsir al-Quran. These ethical principles, in the first place, are humanistic, namely goodness, brotherhood, and equality of human being; secondly, they are established in convergent and moral grounds, such as mercy, unity, security and global peace; in order to, thirdly, they will be applicable to all common biological, moral background, and all humanistic principles of Quran have been considered, thus it could be used for peaceful communication among every single culture or religion; a kind of ethics that is derived from shared features of “the united community of humanity”.

    Keywords: Tolerance Ethics, Peace, security, pre-religious, pre-cultural ethics, honoring human being
  • mahmood makvand*, soleyman aghdaki Pages 85-108