نشریه مطالعات محیط زیست، منابع طبیعی و توسعه پایدار
پیاپی 10 (زمستان 1398)

اجرای سیستم های مدیریت محیطزیست، با عملیاتی کردن استراتژی های توسعه پایدار، موجب بهینه سازی مصرف منابع، کاهش اثرات زیست محیطی، و در نتیجه افزایش پایداری سیستم میشود. یکی از الزامات اصلی مدیریت محیط زیستی، ارزیابی اثرات محیط زیستی و یک روش مناسب جهت ارزیابی اثرات محیطزیستی، ارزیابی چرخه حیات است. این روش با تجزیه و تحلیل یک محصول یا فرآیند در طی تمام مراحل عمر آن اطلاعات جامعی در مورد اثرات محیطزیستی ناشی از مصرف منابع و تولید ضایعات، و گزینه های بهبود و بهسازی سیستم مورد مطالعه ارایه میکند. توسعه پایدار در معادن مستلزم به حداقل رساندن مصرف منابع، تولیدات ضایعات و اثرات زیست محیطی ناشی از آنها میباشد. در این پژوهش معادن زغال سنگ پروده طبس، به عنوان محدوده مورد مطالعه انتخاب شده است. به طورکلی، مهمترین عوامل زیست محیطی در معادن زغال سنگ شامل تولید باطله معدنی، پساب معدنکاری و انتشار گاز زغال میباشد. برای بهبود کارایی چرخه تولید و کاهش بار زیستمحیطی معادن، برنامه ریزی در راستای افزایش نرخ بازیافت باطله ها، بازچرخش پساب معدنکاری و استحصال گاز متان ضروری به نظر میرسد. نتایج این ارزیابی، میتواند توسط تصمیم گیران در برنامه ریزی استراتژیک توسعه صنعت معدن کاری، ارزیابی اثرات معدن کاری زغال سنگ بر شاخص های توسعه پایدار کشور و مدیریت موثر منابع تجدیدناپذیر مورد استفاده قرار گرفته، و در نهایت تبدیل به استراتژی ها و اقدامات مدیریتی توسعه پایدار گردد.

عوامل محیطی مانند رطوبت و دما در ارتفاعات مختلف جنگل تغییر کرده و بر توزیع گیاهی، نوع گونه ها و مورفولوژی برگ آنها اثر میگذارند. ارتفاع از سطح دریا، به عنوان یکی از فاکتورهای مهم، عوامل محیطی را تحت تاثیر قرار میدهد. در این مطالعه، جهت ارزیابی تغییرات مورفولوژیکی برگ در طول گرادیان ارتفاعی، پنج جمعیت بلوط ایرانی در ارتفاعات مختلف جنگل زاگرس در استان کرمانشاه مورد بررسی قرار گرفت. در هر طبقه ارتفاعی، پنج درخت انتخاب و از هر درخت، بیست برگ جمعآوری گردید. برگهای هر جمعیت، با هم ترکیب شد و چهارده صفت برگ، مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج آزمون دانکن نشان داد که تفاوت معنی داری بین پنج جمعیت در تمام مشخصات وجود دارد و صفات برگ مانند سطح برگ، محیط، طول و عرض برگ، میانگین شعاع، تغییرات شعاعی، همبستگی بین میانگین شعاعی و متغیر شعاعی، ضریب شکل، عرض در محور X و طول در محور Y ،بیشترین مقادیر را در باالترین ارتفاعات دارا بودند. دو پارامتر مساحت و محیط برگ، با بیشترین مقادیر واریانس تجمعی 76 درصد بیشترین سهم را در گروهبندی ایفا کردند. بر اساس آنالیز خوشهای، پنج جمعیت بلوط ایرانی، در سه گروه قرار گرفتند و جمعیتهای دو و سه دارای بیشترین تشابه و جمعیتهای یک و چهار نیز بیشترین شباهت را در صفات مورفولوژیکی برگ نشان دادند. جمعیت پنج شباهت کمتری به جمعیتهای یک تا چهار داشت و این موضوع میتواند نشان دهنده تنوع ژنتیکی در این جمعیت باشد.

سارکوسیستیس از تک یاخته های کوکسیدیایی بوده و مولد کیستهای درون سلولی است. چهار گونه سارکوسیستیس در گوسفند شناسایی شده است. سارکوسیستیس تنلا و سارکوسیستیس آریتی کانیس مولد کیستهای میکروسکوپی بوده توسط سگسانان منتشر میشوند و بیماریزا هستند. سارکوسیستیس ژیگانته آ و سارکوسیستیس مدوزیفورمیس مولد کیست های میکروسکوپی بوده به وسیله گربه سانان منتشر میشوند و غیر بیماریزا هستند. برای تشخیص گونه های سارکوسیستیس روش های مختلفی وجود دارد. روش های سنتی معمولا تنها جهت تشخیص جنس انگل کاربرد دارد و با استفاده از این روش ها نمیتوان گونه را تشخیص داد. نتایج نشان داد که 100% نمونه های گوشت آزمایش شده 40/40 آلوده به سارکوسیستیس آریتی کانیس بودند. همچنین 100% نمونه های ماکروسکوپی 20/20 به سارکوسیستیس ژیگانته آ آلوده بودند. روش های RFLP-PCR و SSCP جدید توصیف شد در این مطالعه روشی حساس و مناسب جهت شناسایی گونه های مختلف سارکوسیستیس در گوسفند میباشد. به نظر میرسد این روش اختصاصی گونه میتواند به منظور انجام مطالعات اپیدمیولوژیک در سایر مناطق کشور مورد استفاده قرار گیرد

امروزه تاثیر رفتارهای زیست محیطی بر محیط زیست بر کسی پوشیده نیست و اخیرا مورد توجه بسیاری از جامعه شناسان محیط زیست نیز قرار گرفته است. رفتارهای زیست محیطی از عوامل متعددی تاثیر می پذیرند. پژوهش حاضر با هدف شناخت میزان تاثیر عوامل جمعیت شناختی و اجتماعی بر رفتارهای زیست محیطی مسئولانه صورت پذیرفته است. جامعه ی آماری شامل شهروندان بالای 14 سال شهر سمیرم بوده که بر طبق فرمول نمونه گیری کوکران و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی تعداد 265 نفر به عنوان نمونه ی آماری انتخاب شده اند. این تحقیق با روش پیمایشی انجام شده و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه بوده است. یافته های پژوهش نشان میدهد که بین متغیر نگرش زیست محیطی و رفتار محیطزیستی رابطه ی معناداری وجود دارد اما بین آگاهی و رفتار محیط زیستی رابطه ی معناداری وجود ندارد. همچنین رفتارهای زیست محیطی برحسب گروه های سنی و سطح تحصیلات متفاوت است اما میزان درآمد، جنسیت و وضعیت تاهل در رفتارهای محیط زیستی تاثیری ندارند.

جنگلها، از منابع ملی هر کشور هستند که در بسیاری از کشورها به خصوص ایران، در حال تخریب میباشند. از عوامل تخریب جنگلهای شمال ایران میتوان به تاثیر دام بر روی جنگل اشاره کرد. بااینکه دامها آسیبهای جدی به جنگل وارد میکنند؛ همچنان در جنگلهای شمال کشور دامداری دیده میشود. عمده نگاه پژوهش حاضر، تاثیر دام بر میزان زادآوری جنگل خیرودکنار میباشد. پژوهش حاضر از نوع میدانی و با استفاده از مشاهده و پرسش وپاسخ است. یافته این پژوهش نشان میدهد که در محلهای سهل الوصول رفتوآمد دام، زادآوری به شدت ضعیف است یا زادآوری صورت نمیگیرد اما در نزدیکی دولین که محلی صعب العبور است، زادآوری بسیار زیاد است.