فهرست مطالب

نشریه علوم و فنون زنبور عسل ایران
پیاپی 19 (پاییز و زمستان 1398)

  • تاریخ انتشار: 1398/12/01
  • تعداد عناوین: 5
|
  • محمد خضری*، صالح صالحی، مجتبی محرمی، حسین مدیرروستا صفحات 4-12
    در زنبورعسل (Apis mellifera L.) حداقل 23 ویروس گزارش شده است. برخی از این ویروس ها بیماری های شدیدی در زنبورعسل ایجاد می کنند لذا در پرورش زنبورعسل اهمیت زیادی دارند. ازجمله این ویروس ها می توان به ویروس فلجی حاد زنبورعسل (ABPV) اشاره کرد. اطلاعات زیادی در خصوص وضعیت آلودگی زنبورستان های کشور به این ویروس در دست نیست. هدف از این مطالعه بررسی میزان شیوع این ویروس در زنبورستان های استان کردستان بود. در این مطالعه 50 زنبورستان (در دوره 1397-1396) بدون هیچ گونه علایمی از بیماری با استفاده از روش RT-PCR مورد ارزیابی قرار گرفتند. نمونه ها از شهرستان های مختلف استان کردستان جمع آوری شده بود. آزمایش نمونه با روش RT-PCR نشان داد که از 50 زنبورستان موردمطالعه، 13 (26٪) زنبورستان به ویروس ABPV آلوده بودند. اثبات وجود این ویروس در زنبورستان های استان مستلزم اتخاذ تدابیر مدیریتی لازم جهت جلوگیری از توسعه آن است.
    کلیدواژگان: زنبورعسل، ویروس فلجی حاد زنبورعسل، آپیس ملیفرا، RT-PCR
  • بهاره بهمنش*، مجید محمداسماعیلی، محمدرضا شهرکی، ابراهیم غلامعلی پور علمداری، معصومه نعیمی صفحات 13-24

    هدف از انجام تحقیق حاضر شناسایی گیاهان دارویی مورد استفاده زنبورعسل و تعیین میزان جذابیت آن ها در مراتع ییلاقی چهارباغ استان گلستان است. بدین منظور، جهت بررسی رفتارشناسی زنبورعسل نسبت به گیاهان دارویی، تعداد 100 پلات یک مترمربعی تا شعاع 1500 متری از اطراف زنبورستان انداخته شد و مورد بررسی قرار گرفت. به طوری که درصد پوشش گیاهی هر یک از گیاهان در پلات مورد نظر ثبت گردید و ترکیب گونه ها محاسبه شد. برای تعیین میزان جذابیت گیاهان مورد استفاده زنبورعسل سه معیار زمان، تعداد زنبور و فاصله در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که تعداد 37 گونه مورد استفاده زنبور عسل هستند که به 16 خانواده گیاهی تعلق داشتند. بطوریکه بیشترین درصد خانواده های گیاهی مورد استفاده زنبور عسل مربوط به خانواده های مرکبان برابر با 62/21 درصد، نعناییان برابر با92/18 درصد و بقولات برابر با 22/16 درصد را شامل شدند. برای  تعیین جذاب ترین گونه، پنج گیاه دارویی آویشن، کاسنی، گون، گل ماهور و مریم نخودی به عنوان گیاهان دارویی غالب منطقه انتخاب شدند. بیشترین تعداد زنبور در فاصله تا 500 متری مکان زنبورستان قرار داشتند و در بازه زمانی صبح بیشترین تعداد زنبور از شهد و گرده گیاهان دارویی استفاده می کردند. برای کل منطقه نیز، به ترتیب گون، آویشن، گل ماهور، کاسنی و مریم نخودی بالاترین امتیاز جذابیت را کسب کردند.

    کلیدواژگان: زنبور عسل، گیاهان دارویی، جذابیت، مراتع چهارباغ
  • مهدی مخبر*، رحیمه رسولی صفحات 25-36

    بیماری ها و آفات زنبورعسل (Apis mellifera) یکی از چالش های اصلی در صنعت زنبورداری هستند. از این میان کنه ی واروا مخرب ترین و گسترده ترین انگل زنبور عسل  به شمار می رود. این آفت در مقایسه با سایر بیماری های زنبورعسل، بیشترین آسیب و هزینه مالی را به زنبورداران می رساند. کنه واروا علاوه بر اینکه با تغذیه از همولنف یا خون حشره باعث تضعیف آن می گردد، بلکه در انتقال برخی از عوامل بیماری زای ویروسی به زنبورعسل نقش دارد. در مجموع دو رویکرد اصلی در جهت مقابله با کنه واروا وجود دارد، یکی استفاده از دارو جهت حذف کنه و دیگری ایجاد میزبان مقاوم در مقابل واروا. در دهه های گذشته، چندین ماده ی شیمیایی برای کنترل هجوم واروا مورد استفاده قرار گرفته است. اما این آفت به سرعت در برابر این مواد شیمیایی تکامل یافته و از خود مقاومت نشان می دهند. به عبارت دیگر تاثیرگذاری این داروها بر روی کنه ها کاهش می یابد. بنابراین به نظر می رسد مهم ترین راهکار مقابله با کنه ی واروا، افزایش مقاومت در میزبان است و در این میان یکی از مکانیسم های کلیدی مراقبت از زنبور عسل که توجه زیادی را به خود جلب کرده، رفتار بهداشتی است. این رفتار توسط کارگران به عنوان عامل دفاعی در برابر بیماری های مختلف مانند باکتری ها و قارچ ها و سایر آلودگی ها صورت می گیرد. هم اکنون رفتار بهداشتی جزو اهداف اصلاحی در برنامه های مختلف اصلاح نژاد زنبور عسل قرار دارد. مسیر دیگر برای ایجاد مقاومت به انگل، توانایی خود لارو یا شفیره برای جلوگیری از تولیدمثل انگل ها درون سلول ها است. که با استفاده از انتخاب برای صفات مذکور، زنبورعسل در مقابل واروا مقاوم تر خواهد شد. در صورت استفاده از تکنیک های ژنتیک مولکولی، کارایی انتخاب زنبورهای مقاوم در برابر واروا بیشتر خواهد شد.

    کلیدواژگان: زنبورعسل، کنه ی واروا، رفتار بهداشتی، ژنتیک مولکولی
  • سامان ملکی* صفحات 37-47
    زنبورها از جمله گونه های انفرادی، اجتماعی، وحشی و اهلی مسیول گرده افشانی نزدیک به سه چهارم گونه های گیاهی گلدار تولیدکننده محصولات غذایی هستند. اهمیت اکولوژیکی آن ها همراه با افزایش تلفات سالانه و کاهش جمعیت گونه های وحشی، توجه و تمرکز بر روی عوامل تاثیرگذار بر سلامت زنبورعسل از جمله پاتوژن های ویروسی را بیشتر کرده است. رویکردهای ژنومیک به طور قابل توجهی درک گوناگونی از ویروس ها، پیچیدگی مسیرهای انتقال آن ها - از جمله انتقال داخل ژنی و استراتژی های مختلف مبارزه با عفونت های ویروسی با واکنش های RNA مداخله گر را باعث شده اند. علاوه بر این، تاثیر ویروس ها بر روی زنبورها توسط سایر عوامل استرس زا از جمله انگل ها، تغذیه نامناسب و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی تشدید می شود. ایجاد رابطه پیچیده بین ویروس ها و میزبان های زنبورعسل منجر به درک بهتر استراتژی های مدیریتی و بوم شناسی خواهد شد.
    کلیدواژگان: زنبور عسل، ویروس، اهمیت اکولوژیکی، RNA مداخله گر
  • غلامحسین طهماسبی*، هلن عالی پناه، زهرا طهماسبی، حسن نظریان، محمد رفاهی صفحات 48-60

    جمعیت پروانه رنگارنگ Vanessa cardui  L. در بعضی سال ها به دلیل افزایش بارندگی و پوشش گیاهی افزایش یافته و به وفور در باغ ها، مزارع و مراتع روی گل ها دیده می شوند که مشکلاتی را برای کشاورزان و زنبورداران به وجود می آورند. اواخر زمستان 1397 و بهار 1398 جمعیت این پروانه ها در بعضی مناطق ایران بالا رفت و مشکلاتی برای زنبورداران به وجود آورد چرا که این پروانه با جمعیت فراوان و تغذیه از شهد گیاهان منطقه، به عنوان رقیبی در مقابل زنبورهای عسل قرار گرفت. این پروانه ها برای تکمیل چرخه زندگی چند نسلی خود به زیستگاه های گرمسیری و معتدله وابسته هستند. طول دوره هر نسل در این مناطق بین 33 تا 44 روز و در مناطق معتدله و سردسیر به 60 روز  و یا بیش از آن هم می رسد. پروانه ها پس از خروج از شفیره 24-10 روز زنده می مانند، اما دوام این پروانه ها طی نسل های متمادی از تخم تا زمان مرگ حدود یک سال است. هر پروانه ماده در طول زندگی خود حدود 500 تخم می گذارد و قادر است چندین نسل را در طول مهاجرت به وجود بیاورد. پروانه خار؟ پراکندگی بسیار وسیعی دارد و در قاره های آسیا، اروپا، آفریقا و امریکا به وفور یافت می شود و در استرالیا نیز انتشار دارد، اما از جنوب استرالیا و قطب جنوب گزارش نشده است لذا پروانه همه جایی[1]  قلمداد می شود. در ایران نیز این پروانه از اکثر استان های کشور گزارش شده است. در بهار سال 1371 نیز پروانه خار؟ با جمعیتی زیاد و حتی با جمعیتی بیشتر از بهار 1398 در ایران دیده شده بود و خسارت هایی به زنبورداران بعضی مناطق وارد کرده بود. البته در سال 1371 عمده جمعیت پروانه ها در جنوب کشور وجود داشت و به ندرت به مناطق شمالی و معتدل کشورکوچ کرده بود ولی در سال 1398 با جمعیت زیاد به مناطق شمالی مهاجرت و برای کشاورزان و زنبورداران ایجاد نگرانی نمود. این پروانه مهاجرت های طولانی دارد. دو مسیر مهاجرتی این گونه بین شمال آفریقا و اروپا و نیز بین آمریکای شمالی و جنوبی به خوبی مورد مطالعه قرار گرفته اند.پروانه ها در طول این مهاجرت مسافتی بالغ بر 15000 کیلومتر طی می کنند. مهاجرت پروانه خار؟ از کشورهای شمال آفریقا به شمال شرقی اسپانیا  به کمک باد صورت می گیرد و پدیده های جوی در مهاجرت آن ها نقش دارند. پروانه های رنگارنگ یا پروانه خار؟ از بیش از 100 میزبان گیاهی تغذیه می کنند. گیاهانی که این پروانه معمولا از شهد گل های آن ها استفاده می کند، شیرساز، شبدر، گاوزبان ایتالیایی، مریم گلی، نعنا چمنی، آویشن،گل ناز، گل گندم،بادآورد، خارپنبه و بومادران هستند که در بسیاری از مناطق یافت می شوند. زمانی که این پروانه ها به فراوانی در طبیعت یافت می شوند به عنوان رقیبی برای زنبورعسل و سایر گونه های گرده افشان، در استفاده از شهد گل های گیاهان دگرگشن عمل می کنند. این پروانه با مصرف شهد گل ها موجب کاهش شهد قابل دسترس برای زنبوران عسل می شود و سبب افزایش نیاز به تغذیه کلنی ها با شربت شکر و در نتیجه افزایش هزینه های زنبورداران می شود. در طی این مدت، گرده مورد استفاده زنبورها در مناطق مذکور مورد تعرض این پروانه قرار نمی گیرد. با وجود بارندگی های زیاد در زمستان 1397 و اوایل بهار 1398، کلنی های مستقر در اغلب کوهپایه های البرز، با وجود سرسبزی و پوشش گیاهی مناسب از تولید قابل قبولی برخوردار نبودند و زنبورداران برای پایداری کلنی های خود ناگزیر بودند زمان بیشتری را در طول بهار به تغذیه کلنی ها بپردازند تا کمبود شهد حاصل از عدم تداوم بارندگی در بهار و طغیان پروانه خار را در منطقه جبران کنند. در طی این مدت این وضعیت در زنبورستان های مستقر در غرب کشور و رشته کوه های زاگرس شدت کمتری داشت و تولید عسل در زنبورستان های غرب کشور بیشتر بود. به نظر می رسد که با توجه به موارد مذکور در زمان ظهور این پروانه ها، استقرار کلنی ها در مسیرهای دور از کوچ پروانه ها باعث کاهش تاثیرات منفی آن ها می شود.

    کلیدواژگان: پروانه خار؟، پروانه رنگارنگ، زنبورعسل، ایران، زنبورداری، شهد
|
  • Mohammad Khezri *, Saleh Salehi, Mojtaba Moharrami, Hossain Modirrosta Pages 4-12
    At least 23 viruses have been reported in the honey bee (Apis mellifera L.). However, severe diseases in honey bees are mainly caused by many viruses, and these are the most important in beekeeping. These viruses include deformedwingvirus (DWV), acute bee paralysis virus (ABPV), Kashmirbeevirus (KBV), and Israeli bee paralysis virus (IBPV). In this study, we evaluated 50 Iranian honey bee apiaries (during the period 2015-2016) without symptoms of the disease, by employing reverse transcription-PCR (RT-PCR). Samples were collected from ten counties of Kurdistan province. Of the 50 apiaries examined, 13 (26%) were infected by ABPV. To maintain the health of honey bee colonies, bee viruses should be controlled and monitored. The present study evaluated the presence of the ABPV in bee colonies without the symptom of infections of the viruses in the Kurdistan province of Iran.
    Keywords: ABPV, RT-PCR, Apis mellifera, honey bee
  • Bahareh Behmanesh *, Majid Mohammad Esmaeili, MohammadReza Shahraki, Ebrahim Alamdari, Masoumeh Naeemi Pages 13-24

    The object of this research was to identify the medicinal plants using by honey bee and determining their attractiveness in the rural rangelands of Chaharbagh, Golestan province. For this purpose, to investigate the honey bee behavior towards medicinal plants, 100 1m2 plots were laid out in the 1500 m around bee keeping point. The canopy cover of each plant was recorded and the species composition was calculated. Three criteria consisting of time, the number of bees and distance from bee keeping point were evaluated. Results showed that the most plant families using by honey bees were Asteraceae equal to 21.62%, Lamiaceae equal to 18.92% and Fabaceae equal to 16.22%. Five plant species of Thymus kotchyanus, Teucrium polium, Astragalus gossypinus, Verbascum phlomoides and Cichorium intybus L. were selected as the dominant medicinal plant species in the study area. The most numbers of bees were in the circle of 500 m from bee keeping point and in the morning the most of bees were using medicinal plants. For the total area, the most attractive plant species was Astragalus gossypinusand and then, Thymus kotchyanus, Verbascum phlomoides, Cichorium intybus L.and Teucrium polium were the attractive plants.

    Keywords: honey bee, Medicinal plants, attractiveness, Chaharbach rangelands
  • Mahdi Mokhber *, Rahimeh Rasouli Pages 25-36

    Diseases of honeybee (Apis mellifera) are one of the major challenges for apiculture industry. Among honeybee diseases, Varroa mite is the most serious and extensive threat for this pollinator insect. In compare to other diseases, Varroa is the most costly to beekeepers. Varroa mite, in addition to weakening its host by consuming body tissues, is considered as carrier for many pathogens and viruses. In total, two main strategies are available for confronting Varroa. One of them is using chemical pesticides to remove it, and the other one is the developing resistant host to Varroa. In the past decades, several chemical pesticides have been used to control Varroa. However, this mite is rapidly evolving resistance to those chemicals. Over time, thus effectiveness and efficiency of these acaricides will be decreased. Therefore, it seems that the most important strategy to deal with Varroa is to increase host resistance. One of the key mechanisms is hygienic behavior. This behavior is carried out by workers as a protective behavior against various diseases such as bacteria and fungi and other pathogens. Now, hygienic behavior is considered as a trait at honeybee breeding programs. Another pathway to parasite resistance at honeybee is the ability of the larvae or pupae to prevent the reproduction of parasites in cells. Selected honeybees for this feature are more resistant to Varroa. Selection for resistant honeybees will be more effective when breeder uses molecular genetic techniques.

    Keywords: honeybee, Varroa mite, Hygienic behavior
  • Saman Maleki * Pages 37-47
    Bees including solitary, social, wild, and managed species are key pollinators of flowering plant species, including nearly three-quarters of global food crops. Their ecological importance, coupled with increased annual losses of managed honey bees and declines in populations of key wild species, has focused attention on the factors that adversely affect bee health, including viral pathogens. Genomic approaches have dramatically expanded understanding of the diversity of viruses that infect bees, the complexity of their transmission routes including intergenus transmission and the diversity of strategies bees have evolved to combat virus infections, with RNA-mediated responses playing a prominent role. Moreover, the impacts of viruses on their hosts are exacerbated by the other major stressors bee populations face, including parasites, poor nutrition, and exposure to chemicals. Unraveling the complex relationships between viruses and their bee hosts will lead to improved understanding of viral ecology and management strategies that support better bee health.
    Keywords: Bee, Virus, ecological importance, Invertebrate, RNAi
  • Gholamhosein Tahmasbi *, Helen Alipanah, Zahra Tahmasbi, Hasan Nazarian, Mohammad Refahi Pages 48-60

    The population of Vanessa cardui has increased in some years due to rising rainfall and vegetation, and is abundantly seen in gardens and farms in the flowers, that cause problems for beekeepers and farmers. Late in winter of 2018 and spring 2019, the population of V. cardui increased in some area and made problems for beekeepers due to over population and feeding of mature butterflies from the nectar of the plants, were as a rival against honeybees.Thistle butterflies are dependent on tropical and temperate habitats to complete their life cycle. The growth and length of each generation in tropical and semi-tropical areas is 33 to 44 days and in the temperate and cold areas is 60 days or more. Mature butterflies are alive after emerging from pupa, for 10 to 24 days but in general, durability of them in the generation of egg to death is about one year. Each female butterfly lay about 500 eggs. They are able to create several generations during migration. V. cardui has a wild dispersion in the world and distributed in the Asia, Europe, Africa, America and Australia but not reported in southern Australia and Antarctica. Therefore, thistle butterfly is a cosmopolitan butterfly. Thistle butterfly was reported also from most provinces of Iran. In the spring of 1992, over population of thistle butterfly and more than that in spring 2019, caused damage to the beekeepers. Of course, in 1992, the major population of V. cardui were in south of the country and rarely in the north and temperate regions. But, in 2019, they migrated to the northern areas of the country and cause worried for farmers and beekeepers. V. cardui has long migration. Two immigration paths of this species have well studied between North Africa and Europe, and also between South and North America. Colorful butterflies during this migration are traveled over 15000 kilometers. Immigration of V. cardui from North Africa to northeast Spain is going to be with the help of wind, and atmospheric phenomena plays an important role in their migration. V. cardui feed on more than 100 plants such as goats-rue, clover, bugloss, salvia, self-heal, thyme, stonecrop, centaury, syrian thistle, cotton thistle and yarrow.  When these butterfly are found abundantly, they are acting as a rival against honeybees and other pollinator insects in the use of nectar on the flowers of the plants. Generally, reduction of available nectar for honeybees, Increase the need to feed the colonies and consequently enhance cost of beekeeping. During this period, the pollen used by honeybees in this area is not invasion by butterfly. Despite the high rainfall in winter 2018 and early spring 2019, there was no acceptable production in honeybee colonies of most region in Alborz Mountains. So, beekeepers for sustainability of their colonies will continue to feed the colonies in the spring to compensate the deficiencies of the nectar because of invasion of V. cardui in the region. This situation had less intensity in the western parts of the country and Zagros Mountains, so honey production was more in apiaries of Zagros Mountains. It seems that, deploying honeybee colonies on far-flung routes of butterfly migration will reduce their negative impacts.

    Keywords: Thistle butterfly, honeybee, Iran, Beekeeping