مجله آینه میراث
سال دوم شماره 2 (پیاپی 25، تابستان 1383)

نظامی گنجه ای در مخزن الاسرار، مسئله راز آمیز دل محوری عرفان را در چهار صحنه از مشاهدات عارفانه خویش به رمز و راز بیان کرده است. او در مرحله آغازین از سفر خود، به ذکر ضرورت دل محوری در عالم معرفت پرداخته و گفته است که خداوند، خلافت انسان را در دل او آفریده و این خلافت، دو جهانی است. نظامی در نخستین پرده از مکاشفات روحانی خود، به درون دل راه می یابد و به زبان کنایه از اعضای درون سخن می گوید و آنگاه روی به سوی دل بر می گرداند...

ایوعلی حسن بن ابراهیم سلماسی در شمار متفکران ناشناخته سده های میانه ایرانی اسلامی است که متاسفانه، منابع موجود، احوال و آثار او را به سکوت برگزار کرده اند. با این حال، مجموعه گرانبهایی از پندنامه های سیاسی / اخلاقی، متن های فارسی پزشیک و رساله ای در تقسیم بندی علوم به خط او در نسخه 5297 کتابخانه فاتح استانبول به یادگار مانده است که در اصفهان میانه سال های 614 تا 624 هجری به نگارش درآمده است...

کاربرد واژگان کهن ایرانی در ادبیات فارسی، تاریخی دارد که به ظهور نخستین نمونه های نظم و نثر راه می برد. اما در پژوهش های ادبی و تصحیح متون کمتر مورد توجه بوده است. این مقاله با بهره گیری از دستاوردهای زبانشناسی و بااستناد به متن های کهن اوستایی و پهلوی، می کوشد به معنای اصلی ترکیب های درد سخن و گرگ خشن در ابیاتی از حافظ و خاقانی نزدیک شود.

کتابشناسی، یکی از مهمترین شاخه های علوم کتابداری و اطلاع رسانی است و از آغاز پیدایش، تعاریف متعددی از آن صورت گرفته و تطورات و تغییرات بسیار یافته است. واژه بیلیوگرافی برگرفته از زبان یونانی است و به معنای نوشتن یا استنساخ کتاب ها مورد استفاده و رواج داشت. پس از سده هفدهم میلادی، معنای آن از تحریر و نوشتن کتاب ها، به مفهوم نوشتن درباره کتاب ها تغییر یافت. هدف کتابشناسی این است که تا حد ممکن برای محققان و مربیان، امکان شناخت منشورات و تغییرات و تحولات در زمینه نشر را در هر یک از عرصه های تخصصی در همه جای دنیا فراهم آورد...

در کتابخانه مرکزی دانشگاه، مجموعه ای خطی با عنوان منشات عصر صفوی نگهداری می شود، که تحریر و نگارش ن از سال 1018 شروع شده و بهسال 1033 ه.ف. پایان یافته است. این دستنویس، حاوی اسناد و گزارشاتی است از گروه مسیحی دوران صفوی، که مطالب بسیار مفیدی از روابط شاه عباس صفوی و غرب مسیحی ارائه می کند و در شناخت ارتباط میان اسلام و مسیحیت کاتولیک در جغرافیای سیاسی ایران، حائز اهمیت است...

در این مقاله، پس از توضیح کوتاه درباره مختصان سبکی شعر نظامی گنجوی، شروح مخزن الاسرار از سده هشتم هجری تا دوره قاجار همراه با شرح حال موجز برخی از شراح معرفی گردیده و در ذیل هر شرح دستنویس های شروح نیز بر شمرده شده است. ...

نامه های خواجه عبدالله. احرار و بستگان او عنوان کتابی است که با همکاری دکتر عصام الدین اورنبایف و خانم دکتر جو - ان گروس فراهم آمده و در سال 2002 م. از طرف انتشارات بریل با همکاری انستیتو مطالعات شریفی بیرونی (وابسته به فرهنگستان علوم جمهوری ازبکستان) منتشر شده است. نامه های خواجه عبیدالله احرار... در واقع، صورت حروفی و ترجمه شده مجموعه مراسلات است که دستنویس آن در انستیتو مطالعات شرقی بیرونی در تاشکند نگهداری می شود و شامل 594 نامه به دستخط 16 نفر از مشایخ و اکابر ماوراء النهر و خراسان، خطاب به میرعلی شیر نوایی (841 یا 844 - 906 ه.ق) است. 128 نامه از این مجموعه مربوط به خواجه عبیدالله احرار است.

طرب المجالس کتابی است در اخلاق نظری، تالیف میرحسینی سادات هروی (641-718 ه.ق) که به اهتمام دکتر سید علیرضا مجتهدزاده به سال 1352 در مشهد چاپ شده است. این کتاب از لحاظ شمول بر اطلاعات اجتماعی و مسائل اخلاقی روزگار مولف، و نیز از نظر لغوی و زبانی، حائر اهمیت است. استفاده فراوان مولف از اسم مصدر، یکی از شاخصه های لغوی و نثری طرب المجالس است و نویسنده این گفتار، این مورد را با ذکر شواهدی از متن کتاب، مورد مداقه قرار داده است. نیز اغلاط و بدخوانی های مصحح کتاب را تذکر داده و در پایان مقاله، اسم مصدر را در فرهنگ فارسی معین بر رسیده است.

گنجینه بهارستان عنوان مجموعه است شامل رساله های کم حجم خطی در موضوعات مختلف که از سوی کتابخانه مجلس شورای اسلامی منتشر می شود. تاکنون پنج مجلد از این مجموعه در موضوعات حکمت، ادبیات فارسی، علوم قرانی و روایی، فقه و اصول و ادبیات عرب چاپ و نشر شده است. چهارمین مجلد این مجموعه مختص ادبیات عرب، و شامل دوازده رساله در موضوعات صرف و نحو، عروض و قافیه و... است. ششمین رساله این مجموعه منظوم نظم اللالی است در صرف، سودة قطب الدین النیریزی که با تصحیح آقای محمد باهر، چاپ شده است...

تاریخ طب و طبابت در ایران تحقیقی است مفصل درباره تاریخ پزشکی در دوره قاجاریه. مجلد نخست این کتاب، شامل یک فصل تالیف و چند بخش اسناد است. در فصل تالیف تاریخ پزشیک ایران در دوره قاجار، مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته و بخش اسناد مطالبی درباره اطبای محمد علی شاه مرگ پرستار صحیه، و گزارشی از فعالیت شش ماهه بیمارستان کودکان را در بر دارد...

تاریخ عالم آرای امینی در بردارنده رویدادهای دوران حکومت سلطان یعقوب آق قویونلو است. مولف کتاب خود را در دنباله تاریخ دیاربکریه ابوبکر طهرانی محسوب کرده. فضل الله بن روزبهان خنجی اصفهانی یک عالم - مورخ بود و دلبستگی های شدید مذهبی اش او را بر آن داشت تا از سبک رایج مورخان وقایع نگار پیروی نکند. وی بسیاری از جزئیات رویدادها را که از نظر او بی اذن شرعی صورت گرفته بودند، در کتاب خود منعکس نساخت. در یک ارزیابی عمومی تاریخ عالم آرای امینی را می توان آخرین نماینده تاریخ نویسی دوران گذار از سنت تاریخ نویسی غربی ایران به دوران صفویه ارزیابی کرد.

ابوالحسن عامری از فلاسفه بزرگ و مشهور سده چهارم هجری (300 - 380 ه.ق) است. از آثار محدود وی چهار رساله فلسفی تحت عنوان رسائل ابوالحسن عامری با تصحیح سبحان خلیفات به سال 1375 در تهران (مرکز نشر دانشگاهی) چاپ و نشر شده است. رسال مذکور، عبارتند از 1. انقاذالبشر من الجبر و القدر (شامل یک مقدمه و سیزده فصل: چیستی فعل آدمی، گونه های فعل آدمی، اسباب افعال، جهات فعل، قوای فعل، اسباب ذاتی و عرضی فعل، حدوث افعال مختلف از فاعل واحد، مفومه توفیق و عدم توفیق و رابطه میان علت فاعلی و معلول، رویکردهای گوناگون فلاسفه و متکلمان درباره نسبت...

گسترش مجموعه های اسلامی در کتابخانه های اروپایی غربی و آمریکایی شمالی عنوان کتابی است از استفن رومن، که با ترجمه فرشته ناصری در مشهد (بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی) به سال 1381 چاپ شده است. در این کتاب پس از بررسی جریانات مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و... که موجب شکل گیری روابط جوامع اسلامی و غربی شده اند، علل و دلایل گسترش مجموعه های خطی اسلامی در ده کشور اروپای غربی و آمریکای شمالی، مورد پژوهش و تحیل قرار گرفته است...