فهرست مطالب
مجله مطالعات تطبیقی قرآن و حدیث
پیاپی 12 (بهار و تابستان 1398)
- تاریخ انتشار: 1399/03/12
- تعداد عناوین: 6
-
-
صفحات 7-30
آیت الله معرفت و رشیدرضا از مفسران معاصر و تاثیرگذاری هستند که هرکدام طبق مبنای خاص خود به تفسیر آیات قرآن پرداخته اند. مطالعه تطبیقی آرای قرآنی آن ها افزون بر فهم صحیح و دقیق نظرات آن ها به انتخاب نظر برتر نیز کمک می کند. از جمله آیاتی که این دو مفسر در مورد آن دیدگاه های تفسیری متفاوتی را ارایه کرده اند آیات مربوط به داستان سکونت حضرت آدم و حوا در بهشت و وسوسه ابلیس و خطییه آن دو است که در سه سوره از قرآن مطرح شده است. هدف هر دو مفسر در تفسیر این آیات حل شبهه عدم عصمت حضرت آدم در مسئله سرپیچی از فرمان خداوند مبنی بر نخوردن از شجره ممنوعه است.آیت الله معرفت با قایل شدن به ارشادی بودن نهی موجود در آیه {ولا تقربا هذه الشجره} به معناکردن و تفسیر الفاظ و آیات داستان و حل شبهه مذکور پرداخته است و رشیدرضا با قول به عدم نبوت آدم هنگام سکونت در بهشت و نیز تمثیلی دانستن این داستان، شبهه مورد بحث را دفع کرده است.در این مقاله ضمن بیان تفصیلی و توضیح آرای هر دو مفسر به صورت جداگانه در زمینه آیات مربوطه، به بررسی تطبیقی آرا پرداخته شده، نقاط قوت و ضعف هریک از این دو نظریه بیان گردیده، ایرادات وارد به تفسیر رشیدرضا در خصوص این آیات مطرح شده و نظریه آیت الله معرفت ترجیح داده شده است.
کلیدواژگان: قصه تاریخی و تمثیلی، امر و نهی مولوی و ارشادی، عصمت و نبوت، ظلم، عصیان، شقاوت -
صفحات 31-54
نوشتار حاضر تلاشی است برای معنا شناسی واژه «ذنب» در آیه دوم سوره فتح. ضرورت پرداختن به این پژوهش این است که کلمه ذنب در بیان مفسران و مترجمان معانی متفاوتی دارد؛ به خصوص راجع به کلمه ذنب در آیه دوم سوره فتح، تفسیرهای متعددی از سوی مفسران فریقین نقل شده است و برخی معانی ذکرشده ارتباط مستقیم با عصمت انبیا دارد و عصمت رسول گر امی؟صل؟ را زیر سوال برده اند؛ لذا در نوشتار حاضر به روش توصیفی و تحلیلی به بررسی آرای مفسران فریقین راجع به معنای ذنب در آیه دوم سوره مبارکه فتح پرداخته شده است. بررسی ها نشان می دهد واژه ذنب در آیه دوم سوره فتح به معنای گناه رسول گرامی؟صل؟ از نگاه مشرکان به کار رفته است، نه به معنای گناه شرعی که عقاب الهی را در پی دارد، و رسول خدا از هر ذنب و اثمی مبرا هستند.
کلیدواژگان: ذنب، تفسیر، گناه، خطاء اهل سنت، شیعه -
صفحات 55-71
اعراف از دید گاه مفسران شیعه مقامی عالی و مکانتی علیا برای انسان است و از منظر آن ها دو گروه در اعراف قرار دارند: گروه اول افراد صاحب مقام و منزلت که آن ها را در اصطلاح «اصحاب اعراف» می گویند، و گروه دوم افرادی که در انتظار همراه با اضطراب برای شفاعت شدن و ورود به بهشت هستند و آن ها را در اصطلاح «رجال اعراف» می گویند، ولی از منظر مفسران اهل سنت در اعراف یک گروه قرار دارد یا رجال اعراف یا اصحاب اعراف، که در این نوشتار حقیقت اعراف و تعداد گروه ها در اعراف و ویژگی های رجال اعراف از منظر مفسران شیعه و اهل سنت بررسی می شود.
کلیدواژگان: اعراف، اصحاب اعراف، رجال اعراف، شفاعت، فریقین، بهشت، جهنم -
صفحات 73-98
یکی از مباحث کلامی مهم مسئله عصمت پیامبران است. این مسئله باعث گردیده است که اقوال متعددی نزد فریقین مطرح گردد. می توان یکی از دلایل تضارب آرا در این موضوع را آیاتی نظیر آیه دوم سوره مبارکه فتح عنوان نمود که به ظاهر، گناه را به رسول اکرم؟صل؟نسبت می دهد. این مهم موجب شد که دانشمندان اسلامی در رابطه با این آیه شریفه و معنای ذنب مواضع متفاوتی داشته باشند؛ به طوری که مشخصا گناه را از ساحت قدسی رسول اعظم مبرا دانسته، آن را به وجوه متعددی از قبیل 1. آمرزش گناه امت و شیعیان امت با شفاعت رسول اکرم؛ 2. رفع نگرانی های حضرت نسبت به آینده؛ 3. رفع وخامت پیامد رسالت و دفع قدرت حرب مشرکین؛ 4. کینه مشرکان نسبت به رسول اکرم؟صل؟؛ 5. تبعات و پیامدهای رسالت رسول اکرم؟صل؟، معنا کرده اند. در مقابل این تفسیر، وجوهی دیگر اقامه شده است که ضمن تایید صدور گناه از حضرت رسول یا ترک اولی به حضرت رسول نسبت داده اند و چنین اذعان کرده اند که مسئله عصمت انبیا صرفا در محدوده دریافت و ابلاغ وحی است و حتی انبیا هم می توانند دچار خبط و خطا گردند. با تحلیلی که در این جستار صورت گرفت می توان بیان کرد که بهترین قول درباره معنای ذنب در آیه مزبور، معنای مرتکز آن نیست، بلکه همان تبعات و پیامدهای رسالت رسول اکرم معنای ذنب خواهد بود.
کلیدواژگان: عصمت، انبیا، سوره فتح، ذنب، غفران، پیامبر اسلام -
صفحات 99-126
آیه 40 سوره توبه معروف به آیه غار به علت اشتمال آن نسبت به قضیه مصاحبت ابوبکر با پیامبر؟صل؟ در غار میان مفسران امامیه و اهل تسنن مورد بحث بوده است. هدف از این نوشتار، تحلیل و تبیین ادله تفسیری فریقین و داوری بین آن ها با تاکید بر مناظره منقول از شیخ مفید می باشد که براساس گردآوری اطلاعات کتابخانه ای از تفاسیر شیعه و اهل تسنن و برخی کتب کلامی مرتبط و روشب توصیفی _ تحلیلی آن ها به گونه تطبیقی و توجه به اشتراک ها و افتراق ها و سپس قضاوت بین دلایل انجام گرفته است. استفضال برای ابوبکر توسط مفسران عامه با ایرادهایی مواجه است؛ مانند مصداقیت عبدالله بن بکر به جای او؛ روایت عایشه در عدم نزول آیه درباره او و خاندانش مگر حادثه افک؛ حضور ابوبکر در نماز جماعت سالم بن حذیفه در قبا هم زمان با وقوع حادثه غار. با لحاظ ادبیات مناظره علمای شیعه در مقام تفسیر یا جدل با مخالفان، دیده می شود که اولا، منطق بر این استدلال ها حکم فرماست؛ ثانیا، ادب مناظره نیز رعایت شده است؛ درصورتی که در این میان برخی مفسران اهل تسنن با تعصب به تفسیر این آیه پرداخته اند.
کلیدواژگان: حزن، تفسر تطبیقی، سکینه، شیخ مفید، صاحب، غار -
صفحات 127-156
از جمله مباحث تطبیقی در موضوع ادیان، بررسی صفات اخلاقی حضرت داوود(ع) در قرآن و عهدین است. در قرآن کریم به حداقل نه صفت اخلاقی از حضرت داوود اشاره شده است. در مقابل در عهد عتیق، حداقل شانزده ویژگی اخلاقی مطرح شده است. مشترکات میان صفات اخلاقی حضرت داوود(ع) در قرآن و عهدین محدود است. بیان صفات اخلاقی در قرآن کریم منسجم و غالبا همراه با تعابیر کلی است، درحالی که در عهد قدیم متناقض و جزیی است. قضاوت عادلانه حضرت داوود(ع)، شجاعت وی در مبارزه با دشمنان، احسان و نیکوکاری به مردم، مناجات با خدا در قالب دعا از جمله موارد مشترک میان قرآن و عهدین است.نگارنده در این مقاله با مطالعه متن قرآن کریم و عهدین، دیدگاه این کتب را در زمینه خصیصه ها و حوادث اخلاقی مربوط به حضرت داوود بررسی نموده است و در پایان در قالب شش مورد نتایج را ارایه کرده است.
کلیدواژگان: داوود، قرآن، عهدین، تورات، عهد عتیق، اخلاق
-
Pages 73-98
One of the important theological debates is the issue of the infallibility of the prophets, which has caused a great deal of controversy among Muslim scholars of the two main branches of Islam. One of the reasons for the controversy is the second verse of Surat al-Fath which can be said to have attributed a sin to the Holy Prophet (s). This has led Muslim scholars to take a different stance on the meaning of dhanb in this verse considering the Prophet (s) immune to all kinds of sins. They have interpreted the said verse in various ways such as: 1. Forgiving the sin of the Ummah and the Shiites of the Ummah through intercession of the Prophet, 2. the Prophet's relief from worries about the future 3. The prophet's relief from the worries about his mission and dispelling the power of the pagans, 4. The polytheists' grudge against the Prophet 5. The implications and consequences of the Prophet's mission. Contrary to this interpretation, other reasons have been put forward which attribute sinfulness to the Prophet (s), and acknowledge that the issue of infallibility of the prophets is merely limited to receiving and conveying the revelation, and that even the prophets can be prone to mistakes. However, with the analysis made in this study it can be stated that the best idea about the meaning of dhanb in this verse is not the perceived oriented meaning i.e. the meaning which is generally understood; rather it is the consequences and aftermaths of the prophetic mission of the Prophet that will be the meaning of dhanb.
Keywords: infallibility, prophets, Sura al-fath, sin (dhanb), forgiveness, Prophet of Islam (s) -
Pages 99-126
The verse 40 Sura al-Tawba known as the Verse of the Cave due to its inclusion of the case of Abu Bakr's accompanying the Prophet (s) to the cave has been debated and discussed by both Imamiyyah and Sunni commentators. The purpose of this article is to analyze and explain the interpretive arguments of the two branches of faith and to judge between them by emphasizing the debate transmitted from Sheikh Mufid based on the information collected from library resources from both Shiite and Sunni schools of jurisprudence and some related theological books and their comparative descriptive-analytic methods. Attention has been paid to the differences and then judgments have been passed about the reasons offered by both sides. The fact that Abu Bakr has been considered superior and virtuous by Sunni commentators is subject to objections. There are, for example, reports saying that the verse could refer to Abdullah bin Abu Bakr or there is a narration from Aisha which says that no verse was revealed about her and her family except the verse concerning the Ifk incident and the presence of Abu Bakr in the Jama'at prayer led by Salim bin Huzaifa which was concurrent with the Cave incident. When it comes to Shiite scholars' commentary or arguments and its comparison with those of the opposition, it is clear that there is more logic and rationale behind their arguments; secondly, the polity of the debate has been respected, while some Sunni commentators have interpreted this verse in a biased way.
Keywords: sadness, comparative interpretation, Sakina, Sheikh Mufid, companion, Cave -
Pages 127-156
Prophet David's moral traits are one of the topics discussed in religion and ethics. The Quranic verses are studied and compared with those of the Two Testaments regarding the prophet. There are at least nine moral attributes about Prophet David mentioned in the Quran. On the contrary, about sixteen moral traits have been mentioned in the Old Testament. There are commonalities in both scriptures about Prophet David, peace be upon him. The moral attributes mentioned in the Holy Qur'an are generally coherent using general terms. As for the Old Testament, they are specific and contradictory. The fair and just judgment of Prophet David (s), his bravery in fighting the enemies, kindness and benevolence, and supplication to God are the common traits mentioned by both the Quran and the Testaments.The author, however, endeavors in this study to examine the moral traits and qualities of Prophet David based on the Quran and the Two Testaments. The author has presented his studies under six titles throughout the article.
Keywords: David, Quran, Testaments, Torah, Old Testament, morality
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.