فهرست مطالب

فصلنامه بوم شناسی آبزیان
سال نهم شماره 3 (پیاپی 34، زمستان 1398)

  • تاریخ انتشار: 1398/12/21
  • تعداد عناوین: 15
|
  • ثمر مرتضوی*، مسعود حاتمی منش صفحات 1-13

    هدف پژوهش حاضر تعیین غلظت و ارزیابی خطر سلامتی فلزات سرب، کروم، مس و روی در بافت عضله ماهی کپور معمولی (Cyprinus.carpio) و آمور (Ctenopharyngodon idella) در رودخانه بشار است. جهت بررسی غلظت فلزات در ماهیان و ارزیابی خطر بهداشتی مصرف آن ها، 60 نمونه ماهی از رودخانه برداشت شد. پس از هضم اسیدی نمونه ها، غلظت فلزات با دستگاه جذب اتمی تعیین گردید. برای ارزیابی خطر مصرف ماهیان رودخانه از شاخص حداکثر میزان مجاز مصرف روزانه، شاخص آلودگی فلزات (MPI)، ارزیابی خطر بهداشتی (HQ) و خطرپذیری کل (HI) فلزات استفاده شد. میانگین کلی غلظت فلزات کروم، سرب، روی و مس در ماهی کپور معمولی و آمور به ترتیب برابر (15/1، 15/5، 47/25 و 54/17) و (16/2، 74/6، 70/14 و 61/10) میلی گرم بر کیلوگرم بود. میزان شاخص آلودگی فلزات و حداکثر میزان مجاز مصرف روزانه (CRlim) نشان داد آلودگی و خطر بهداشتی مصرف کپور معمولی به مراتب بیشتر از ماهی آمور می باشد. میزان شاخص (HQ) برای هر دو ماهی کپور معمولی و آمور به ترتیب برابر 348/0 و 244/0 و همچنین مقدار (HI) هر دو گونه ماهی نیز کمتر از یک به دست آمد. بر این اساس، ادامه روند ورود آلاینده های مختلف از فاضلاب های شهری، صنعتی و کشاورزی می تواند ضمن تجمع عناصر سنگین در زنجیره غذایی این بوم سازگان، سبب تهدید جدی برای سلامتی موجودات زنده و مصرف کنندگان آن ها گردد.

    کلیدواژگان: آلودگی فلزات، رودخانه بشار، کپور معمولی، ماهی آمور
  • امین دانایی، رحمان پاتیمار*، هادی رئیسی صفحات 14-30

    میگوی آب شیرین (Macrobrachium nipponense) یک گونه غیربومی است که به طور گسترده در منابع آبی شمال کشور پراکنش دارد. در این تحقیق به بررسی خصوصیات رشد و مرگ و میر مجموع 745 میگو در دریاچه سد گلستان استان گلستان از بهمن 1394 الی مهر 1395 پرداخته شد. نسبت جنسی نر به ماده 88/1:1 برآورد گردید. دامنه طول کل و وزن در این میگو در منطقه مورد مطالعه به ترتیب 01/85-06/16 میلی متر و 75/6-04/0 گرم به دست آمد. فراوانی میگو و وزن در ماه های مختلف، اختلاف معنی داری را نشان داد. میانگین طول و وزن میگوهای نر (میانگین طول کل 26/42 میلی متر و وزن 12/1 گرم) بیشتر از ماده ها (میانگین طول کل 15/41 میلی متر و وزن 99/0 گرم) به دست آمد. ارتباط طول با وزن در نرها و ماده های میگو در سد گلستان معنی دار بود و هر دو جنس رشد آلومتریک مثبت داشتند (15/3=bmale، 16/3=bfemale). شاخص وضعیت این گونه در ماه های مختلف تابع نظم خاصی نبود و اختلاف معنی داری را برای جنس های نر و ماده نشان داد. پیراسنجه های رشد در نرها (میلی متر) 5/87 L∞=، 9/0 K=، و در ماده ها (میلی متر) 5/87 L∞=، 85/0 K= به دست آمد. معادله رشد فون برتالانفی برای ماده ها ((14/0+t)85/0-e-1)5/87=Lt و برای نر ها ((132/0+t)9/0-e-1) 5/87=Lt  به دست آمد. مرگ و میر طبیعی نرها 17/2 و در ماده ها 09/2 محاسبه شد.

    کلیدواژگان: رشد، سد گلستان، گونه های غیربومی، مرگ و میر
  • شیوا آقاجری خزایی*، غلامعلی اکبرزاده، فرشته سراجی صفحات 31-37

    مطالعه ی حاضر با هدف دست یابی به ترکیب رسوبات سواحل استان هرمزگان و رابطه ی آن با تراکم ماکروبنتوزها انجام گردید. بدین منظور نمونه برداری از فروردین ماه 1391 لغایت فروردین ماه 1392 به صورت ماهانه در چهار فصل از سال توسط گرب ون وین با سطح مقطع 04/0 مترمربع و سه تکرار، انجام پذیرفت. مناطق نمونه برداری شامل سواحل بندرعباس، جاسک و بندرلنگه بودند. آنالیزها نشان داد که غالب بافت بستر سواحل بندرعباس عمدتا ذرات سیلت و در بندر جاسک و بندرلنگه ذرات ماسه بودند. نتایج بررسی اطلاعات نشان داد که بین تراکم کل ماکروبنتوزها و درصد ذرات سیلت در سطح 01/0< P ارتباط عکس وجود دارد، درحالی که بین تراکم کل ماکروبنتوزها و درصد ذرات ماسه در سطح 05/0< P ارتباط مستقیمی وجود دارد. بررسی نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن نشان داد که بین تراکم کل ماکروبنتوزها و درصد ذرات سیلتی ارتباط معنی دار و معکوسی در سطح احتمال 99 درصد وجود دارد (01/0< P) درحالی که بین درصد ذرات ماسه ای و تراکم کل ماکروبنتوز ها در سطح احتمال 95 درصد یک ارتباط مستقیم و معنی داری وجود دارد (05/0< P). همچنین نتایج حاصل از محاسبات ضرایب همبستگی هیچ گونه ارتباط معنی داری بین تراکم ماکروبنتوزها و میزان مواد آلی کل را نشان نداده است؛ بنابراین با توجه به عدم وجود همبستگی بین تراکم ماکروبنتوزها و میزان مواد آلی کل، نمی توان به طور قطع ارتباطی بین مواد آلی و تجمع ماکروبنتوزها یافت.

    کلیدواژگان: جاسک، رسوبات، ماکروبنتوز، هرمزگان
  • زهره غلامی، محمدصدیق مرتضوی*، عبدالرضا کرباسی صفحات 38-58

    هدف از مطالعه حاضر بررسی رابطه بین عوامل محیطی، ساختار و فراوانی جوامع فیتوپلانکتونی است. نمونه های آب در زمستان 1394 و تابستان 1395 از 11 ایستگاه در آب های ساحلی استان هرمزگان در خلیج فارس و دریای عمان جمع آوری شد. فاکتورهای محیطی متعددی شامل دمای آب، شوری، اکسیژن محلول، فسفات، نیتریت، نیترات، سیلیکات و همچنین پارامترهای زیستی نظیر کلروفیل a و جوامع پلانکتونی در نمونه برداری مورد توجه قرار گرفت. نتایج نشان داد حداکثر تراکم فیتوپلانکتون در فصل تابستان با 106 ×1.25 سلول بر لیتر و حداقل آن با تراکم 105×2.01 سلول بر لیتر مربوط به فصل زمستان بود. بر اساس نتایج 46 جنس متعلق به 5 شاخه فیتوپلانکتونی ثبت گردید. از مجموع فیتوپلانکتون های شناسایی شده شاخه های باسیلوروفیسه و دینوفیسه بیشترین فراوانی را داشتند. نتایج مطالعه حاضر آشکار ساخت دمای آب، شوری، نیترات، فسفات و کلروفیل a مهم ترین فاکتورهای موثر بر توزیع فیتوپلانکتون ها در آب های ساحلی خلیج فارس و دریای عمان است.

    کلیدواژگان: جوامع فیتوپلانکتونی، فاکتورهای محیطی، Bacillariophyta، Dinophyta
  • علیرضا سلیمانی*، حامد پاکنژاد، حسینعلی خوشباور رستمی، سید علی اکبر هدایتی صفحات 59-68

    در تحقیق حاضر تاثیر سم سایپرمترین بر ساختارهای مورفولوژیک و بافتهای آب شش و کبد جنین اوزون برون به عنوان نشانگر زیستی، بررسی شد. تعداد 270 قطعه لارو نورس یک روزه پس از تفریخ در 3 تیمار شاهد،  µg/l5/0 و  µg/l9/0 سایپرمترین در 3 تکرار، در شرایط نیمه پایدار و طی مدت 20 روز در نظر گرفته شد. در پایان دوره تحقیق میانگین تلفات لاروهای نورس در سه تیمار به ترتیب برحسب تعداد 57/0±3/17، 1/0±19، 1/0±23 محاسبه شد. بررسی های مورفولوژیک نیز هم زمان به کمک دستگاه استریومیکروسکپ انجام گردید. در آب شش هیپرپلازی و تورم سلولی حاد و در بافت کبد نکروز تدریجی هسته ها و ایجاد واکویول به خصوص در غلظت های بالاتر سایپرمترین دیده شد. میانگین تلفات جنین  اوزون برون نسبت به گروه شاهد در غلظت  µg/l9/0 افزایش داشت (05/0p˂). تغییرات مورفولوژیک آشکاری در تمامی تیمارها مشاهده نشد. میانگین داده های طول کلی، ابعاد سر و قطر چشم ها بین گروه ها تفاوتی با یکدیگر نشان نداد (05/0p˃). بنابراین استفاده گسترده و غیراصولی از این سموم می تواند سبب آلودگی محیط زیست و نابودی تدریجی گونه های ارزشمند آبزی از جمله  ماهیان خاویاری گردد.

    کلیدواژگان: حشره کش، سایپرمترین، ماهی خاویاری، هیستوپاتولوژی
  • حلیمه رجبی*، حسین ذوالقرنین، محمدتقی رونق، احمد سواری، محمدشریف رنجبر صفحات 69-80

    کونوتوکسینها، پپتیدهای کوچک سمی هستند که در مجرای سم حلزون های مخروطی سنتز می شوند. کونوتوکسین ها دارای اثرات ضد درد در مدل های حیوانی مورد آزمایش هستند. در این مطالعه اثرات ضد درد بدون ایجاد سمیت، کونوتوکسین های حلزون های مخروطی خلیج فارس، Conus coronatus و Conus frigidus بررسی و با همان غلظت مورفین مقایسه شدند. استخراج کونوتوکسین ها با استفاده از حلال استونیتریل، از مجرای سم حلزون های مخروطی انجام گردید. وزن مولکولی آن ها، با روش SDS-PAGE و پروفایل کونوتوکسین ها با استفاده از RP-HPLC تعیین شد. ارزیابی اثرات ضد درد با آزمون رفتاری فرمالین در مدل موش سوری انجام شد. اثرات سمیت عصاره های کونوتوکسینی با استفاده از تست همولیتیک انجام گردید. نتایج نشان داد که عصاره های کونوتوکسینی دارای محدوده وزنی 5-180 کیلو دالتون، فاقد اثرات همولیتیک و قادر به کاهش اثرات ماده دردزای فرمالین، در فاز اول هستند که با اثرات داروی مورفین در کاهش درد، برابری می کند. لذا با در نظر گرفتن عوارض داروهای ضد درد اپیوییدی، چنان چه مطالعات تخلیص، سم شناسی و بالینی این عصاره ها انجام شود، می توان آن ها را کاندیدای مناسبی برای تولید داروهای مسکن طبیعی دانست و به کار برد.

    کلیدواژگان: حلزون، ضد درد، کونوتوکسین، همولیتیک
  • رویا پژمان، علیرضا سالارزاده*، دل آرام نخبه زارع صفحات 81-93

    در این مطالعه، بررسی پالایش زیستی پساب خروجی استخرهای پرورشی میگو منطقه کوهستک به وسیله ماکروجلبکGracilaria corticata  و آرتمیا (Artemia franciscana) در سه تیمار (1) جلبک گراسیلاریا (2) جلبک گراسیلاریا و آرتمیا و (3) آرتمیا هرکدام با سه تکرار به مدت 72 ساعت انجام گردید. نتایج نشان داد از نظر عوامل فیزیکوشیمیایی اختلاف معنی داری بین تیمارها وجود ندارد (P>0/05). از نظر آمونیم و نیترات تیمارها اختلاف معنی دار داشته (P<0/05) و تیمار 2 بهترین تیمار بوده و کارایی حذف آمونیم و نیترات در پایان آزمایش  جهت تیمار مذکور به ترتیب 30 و 19/72 درصد اندازه گیری گردید. از نظر نیتریت نیز بین تیمار 3 با تیمار 1 و 2 اختلاف معنی دار مشاهده شد (P<0/05)؛ هر سه تیمار در پایان آزمایش تقریبا موفق به حذف نیتریت از محیط شدند، هر چند کارایی تیمار 1 و 2 (7/96 درصد) در مقایسه با تیمار 3 (3/96 درصد) به مراتب بالاتر بود. از نظر فسفات در تیمارهای 2 و 3 افزایش قابل توجهی مشاهده گردید (P<0/05). در مجموع استفاده از این ارگانیسم ها به عنوان فیلترهای زیستی دارای توان بالقوه ای برای انجام یک عمل صحیح زیست محیطی بوده و می توانند به بهبود کیفیت آب مناطق ساحلی کمک نمایند.

    کلیدواژگان: آرتمیا، پساب، فیلترکننده زیستی، مواد مغذی، Gracilaria
  • محمد بهزادی طایمه، مونا تبرک، حمید سالاری جو، طیبه نعمتی، سید علی جوهری* صفحات 94-103

    هدف از این مطالعه بررسی تاثیر نانوذرات نقره بر سنجه های رشد و محتوای رنگدانه های گیاه چنگال آبی بود. از این رو آزمون سم شناسی در غلظت های مختلف نانوذرات نقره (0، 001/0،  005/0،  025/0، 05/0،  1/0،  5/0) طی یک دوره 14 روزه در محیط کشت نیم هوگلند انجام شد. نتایج حاصل بیانگر این بود که با افزایش غلظت نانو ذرات نقره، سنجه های رشد گیاه چنگال آبی به طور معنی داری کاهش می یابند. همچنین محتوای کلروفیل های a و b و کلروفیل کل در گیاه چنگال آبی در رویارویی با غلظت های مختلف نانوذرات نقره پاسخی زنگوله ای نشان داد؛ به بیان دیگر، محتوای کلروفیل به طور معنی داری در غلظت های بالا و پایین به ترتیب کاهش و افزایش یافت (05/0>p). نتایج این آزمایش بیانگر اثرات سمی نانوذرات نقره بر سنجه های رشد و محتوای کلروفیل گیاه چنگال آبی است. بنابراین، با توجه به این که رهایش نانوذرات نقره در بوم سازگان های آبی می تواند وضعیت سلامتی و حیات آبزیان را با خطر رو به رو کند، احتیاط بیشتر در زمینه مدیریت پسماندهای محتوی نانو ذرات نقره ضروری می باشد

    کلیدواژگان: سنجه های رشد، کلروفیل، گیاه چنگال آبی، نانوسم شناسی، نانونقره
  • زهرا مسعودیان*، سید یحیی صالحی لیسار، اکبر نورسته نیا صفحات 104-112

    سورفاکتانت های آنیونی با توجه به ویژگیهای مطلوبی که دارند به طور گسترده در بسیاری از زمینه های تکنولوژی و پژوهشی مورد استفاده قرار می گیرند و یکی از عوامل مهم در آلودگی منابع آب به شمار می روند. حضور غلظت های بالای این ترکیبات در محیط های آبی باعث القا تنش اکسیداتیو و تغییرات فیزیولوژیک در آبزیان شده و حیات آنان را تهدید می کند. در پژوهش حاضر تاثیر غلظت های 0، 10 ، 20، 30 و 40 میلی گرم در لیتر از سورفاکتانت آنیونی آلکیل بنزن سولفونات خطی به مدت 7 روز بر پراکسیداسیون لیپیدها، فعالیت آنزیم کاتالاز، کاروتنویید کل، محتوای فنلی، پرولین آزاد، غلظت کلروفیل کل و شاخص پایداری غشا در گیاه آبزی Lemna minor مورد بررسی قرار گرفت. مقادیر کلروفیل کل و کارتنوویید با افزایش غلظت سورفاکتانت کاهش یافت. بیشترین مقدار فنل کل و پرولین آزاد به ترتیب در  غلظت های 20 و 40 میلی گرم در لیتر سورفاکتانت مشاهده گردید. همچنین با افزایش غلظت سورفاکتانت، شدت فعالیت آنزیم کاتالاز و پراکسیداسیون لیپیدها افزایش یافت و کمینه شاخص پایداری غشا در گیاهان تیمار شده با غلظت 40 میلی گرم در لیتر سورفاکتانت مشاهده شد. نتایج نشان داد که غلظت های بیش از 20 میلی گرم در لیتر سورفاکتانت به طور معنی داری باعث ایجاد سمیت در گیاه لمنا می شود.

    کلیدواژگان: آلکیل بنزن، تنش اکسیداتیو، سورفاکتانت، سولفونات، Lemna minor
  • علیرضا نظری بجگان، آرش اکبرزاده*، حسن صالحی، احسان کامرانی، مهران یاسمی صفحات 113-123

    فانوس ماهیان از ذخایر مهم و ارزشمند آبزیان در آب های دریای عمان می باشند که توجه به جنبه های اقتصادی، برداشت آن نقش مهمی در مدیریت صید و سوددهی کشتی های صیادی دارد. در این مطالعه، راندمان اقتصادی کلاس های طولی مختلف کشتی های صیادی فانوس ماهیان (Benthosema pterotum) با استفاده از شاخص نرخ بازده داخلی (Internal Rate of Return) در آب های شمال غربی دریای عمان از فروردین تا اسفند 1395 مورد بررسی قرار گرفت. کشتی های ترالر صید فانوس ماهی در 4 گروه طولی 40-35 متر (کلاس A)، 45-40 متر (کلاس B)، 50-45 متر (کلاس C) و بالاتر از 50 متر (کلاس D) کلاس بندی شدند. نرخ بازده داخلی کشتی ها در هر کلاس طولی با لحاظ نمودن هزینه های دریاروی هر کشتی صیادی و درآمد حاصل از فروش صید محاسبه گردید. میانگین نرخ بازده داخلی (± انحراف معیار) در طول یک سال و کشتی های کلاس A، B، C و D به ترتیب 35±41 درصد، 55±55 درصد، 36±40 درصد، 28±41 درصد و 35±28 درصد به دست آمد. نتایج این مطالعه نشان دهنده نرخ بازده داخلی مناسب و کم بودن ریسک سرمایه گذاری کشتی های صیادی فانوس ماهی در آب های دریای عمان بود و کشتی های کلاس C (50-45 متر) بهترین نرخ بازده داخلی و کمترین ریسک سرمایه گذاری را در بین کلاس های 4 گانه کشتی های صید فانوس ماهی نشان داد. نتایج این مطالعه می تواند در ارتقاء مدیریت برداشت از ذخایر فانوس ماهیان و همچنین سازمان دهی کشتی های فعال صیادی در آب های دریای عمان مورد استفاده قرار گیرد.

    کلیدواژگان: دریای عمان، صیادی، فانوس ماهی، مدیریت
  • پریا اکبری*، زبیده سهراب زایی صفحات 124-133
    هدف از این مطالعه، بررسی تاثیر تجویز خوراکی عصاره جلبک قرمز گراسیلاریا (Gracilaria arcuata) بر عملکرد آنزیم های شاخص کبد (آسپارتات آمینوترانسفراز، آلانین آمینوترانسفراز و آلکالین فسفاتاز) و گوارش (آمیلاز، پروتیاز و لیپاز) و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی (سوپراکسید دیسموتاز، آنتی اکسیدان کل، مالون دی الدیید، کاتالاز و گلوتاتبون احیاء) ماهی کفال خاکستری (Mugil cephalus) است. در این آزمایش ماهی ها با میانگین وزنی 01/2± 95/14 (میانگین± خطای معیار) گرم، به مدت 60 روز با جیره تجاری (تیمار شاهد)، جیره حاوی 5/0 گرم عصاره جلبک بر کیلوگرم غذا (تیمار2)، جیره حاوی 1 گرم عصاره جلبک بر کیلوگرم غذا (تیمار3) و جیره حاوی 5/1 گرم عصاره جلبک بر کیلوگرم غذا (تیمار4) تغذیه شدند. بین تیمارهای آزمایشی و گروه کنترل از نظر فعالیت آنزیم کاتالاز اختلاف معنی-داری مشاهده نشد (05/0<P). کمترین میزان فعالیت آنزیم آلکالین فسفاتاز، آلانین آمینوترانسفراز و مالون دی آلدیید و بیشترین میزان آمیلاز، پروتیاز و گلوتاتیون احیاء در تیمار حاوی 5/1 گرم عصاره جلبک بر کیلوگرم غذا مشاهده شد (05/0>P). تیمارهای حاوی سطوح مختلف عصاره جلبک افزایش معنی داری را از نظر فعالیت آنزیم های آمیلاز، سوپر اکسیداز دیسموتاز، آنتی اکسیدان کل و گلوتاتیون احیاء شده در مقایسه با تیمار شاهد نشان دادند (05/0>P). از این رو، تجویز خوراکی 5/1 گرم عصاره گراسیلاریا بر کیلوگرم غذا ممکن است عملکرد آنزیم های شاخص کبد و گوارش و کارایی سیستم دفاع آنتی اکسیدانی ماهی کفال خاکستری را بهبود بخشد.
    کلیدواژگان: آنزیم های کبدی، جلبک قرمز، کفال خاکستری
  • امین مخلص ابادی فراهانی*، سالار درافشان، فاطمه پیکان حیرتی صفحات 134-142

    هدف از این مطالعه بهبود شاخص های خون شناسی ماهی پرت خونی (Cichlasoma synspilum ♀ × Cichlasoma citrinellum ♂) در مواجه با تنش نانوذرات نقره بود. تعداد 200 قطعه ماهی پرت (Parrot Fish) (میانگین وزنی2/6± 5/25 گرم) در سه تیمار،  شاهد (جیره پایه)، جیره غنی شده با آستاگزانتین و جیره غنی شده با آستاگزانتین و نمک صفراوی با سه تکرار به مدت 90 روز تغذیه شدند و سپس به مدت پنج روز در معرض  μg/L250 نانوذرات نقره محلول در آب قرار گرفتند. خون گیری در زمان قبل و بعد از تنش نانونقره صورت گرفت. در پایان دوره تغذیه، هیچ یک از شاخص های خون شناسی به جز تعداد گلبول های سفید که در اثر تغذیه با جیره های حاوی آستاگزانتین به تنهایی یا در تلفیق با نمک صفراوی، به طور معنا داری افزایش یافته بود (P<0.05)، تحت تاثیر تیمارهای تغذیه ای قرار نگرفتند (P>0.05). پس از تنش نانوذرات نقره میزان هماتوکریت و هموگلوبین در همه تیمارها و تعداد گلبول های سفید تنها در تیمار شاهد در مقایسه با قبل از تنش به طور معناداری کاهش یافت (P<0.05). نتایج نشان داد استفاده از آستاگزانتین و نمک صفراوی می تواند اثرات مخرب نانوذرات نقره محلول در آب را تعدیل نماید.

    کلیدواژگان: آستاگزانتین، خون شناسی، ماهی پرت، نانوذرات نقره، نمک صفراوی
  • صدیقه آقابکی آلوقره، صدیقه بطالبلوئی*، حکیمه امانی پور، کامران گرایش صفحات 143-153

    در این پژوهش، آلودگی جیوه در رسوبات محدوده پتروشیمی و جعفری از انشعابات مهم خور موسی، مطالعه گردید. 27 نمونه رسوب در بهار 1395 نمونه برداری شد. علاوه بر اندازه گیری غلظت کل جیوه، به منظور بررسی و اندازه گیری تحرک و زیست دسترس پذیری و ارزیابی ریسک فلز جیوه از روش سه مرحله ای استخراج ترتیبی BCR استفاده شد. نتایج تجزیه شیمیایی رسوبات نشان داد که غلظت فلز جیوه بالا بوده و از 19/2 - 71/45 µg g-1   تغییر می کند. جیوه در نمونه 1-9 s بالاترین مقدار را دارد و این در حالی است که تمامی نمونه ها، دارای غلظت بالاتر از استاندارد 1 میکروگرم بر گرم  می باشند. بر اساس نتایج حاصل از روش BCR مشخص گردید که از مجموع کل غلظت (100 درصد)، 5/10 درصد فلز جیوه با فاز اول یا تبادل پذیر همراه بود و بخش عمده غلظت با فاز پایانی یا بازماندی همراه می-باشد. این امر نشان می دهد که فلز جیوه تحت شرایط قلیایی از رسوبات جدا نشده و در دسترس زیستی قرار نمی گیرد. در صورتیکه جیوه موجود در فاز تبادل پذیر به راحتی  جذب یا واجذب می شود. محاسبه ضریب تحرک فلز جیوه نیز نشان داد که در ایستگاه های نزدیک به خروجی پساب واحد کلروآلکالی، میزان تحرک افزایش می یابد.

    کلیدواژگان: استخراج ترتیبی، تجمع جیوه، خلیج فارس، خور موسی
  • سیده مرضیه طباطبایی، محمود نفیسی بهابادی، مهرداد زمان پور*، سیده زهرا طباطبایی صفحات 154-161

    در این تحقیق ارتباط های غذایی ماهی بوتک آغاجی با اجتماع ریزجلبک های رود فیروزآباد (استان فارس) و شاخص های تغذیه ی طبیعی آن بررسی شد. در چهار نمونه برداری ماهانه از مهر تا دی 1396 در مجموع 39 نمونه صید و در فرمالدهید 4 درصد تثبیت، زیست سنجی و تشریح شدند. احشای ماهی پس از جداسازی از روده، توزین و طول آن اندازه گیری شد. مواد درون روده پس از رقیق کردن روی لام شمارش بررسی، دسته بندی و شناسایی شدند. شاخص های گاستروسوماتیک وضعیت، شدت تغذیه، خالی بودن معده و طول نسبی روده محاسبه شدند. دامنه ی طول کل و وزن به ترتیب 4/4-0/13 سانتی متر و 93/0-00/25 گرم بود. شاخص گاستروسوماتیک، وضعیت، شدت تغذیه، خالی بودن معده و طول نسبی روده به ترتیب 64/23، 07/1، 70/1399 و 69/7 بود، که نشانگر شدت تغذیه ی خوب، شرایط زیستی خوب، پر بودن معده و پرخور بودن ماهی است. میانگین طول نسبی روده نیز 40/4 بود که گیاه خوار بودن ماهی را نشان می دهد. در محتویات معده بافت های گیاهان آلی دیده نشد و ریزجلبک های سرده های Navicula، Cymbella، Diatoma، Pinnularia، Gomphonema وCosmarium  و شمار اندکی از Cymatopleura، Caloneis، Nitzschia، Spirogyra و Pediastrum در آن بود. مقداری گل ولای کف رودخانه نیز در روده دیده شد، که ممکن است ناخواسته هنگام تغذیه از بستر وارد شده باشد. از آن جایی که تنها مواد یافت شده در دستگاه گوارش این گونه فیتوپلانکتون است، می توان نتیجه گرفت که این گونه ماهی در شرایط فعلی در رودخانه ی فیروزآباد فیتوپلانکتون خوار است.

    کلیدواژگان: اکولوژی غذایی، رود فیروزآباد، شاخص تغذیه، فارس
  • سارا جمشیدی زاده، حمیده عباسی، نرگس امراللهی بیوکی* صفحات 162-170

    در سال های اخیر تلاش ها به منظور دست یابی به مواد فعال زیستی از موجودات زنده به ویژه آبزیان رو به افزایش است. در این مطالعه اثر ضد باکتریایی عصاره شقایق دریایی موکتی گونه Stichodactyla hadooni  مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور شقایق های دریایی از عمق 5 تا 8 متری با عملیات غواصی در سواحل جزیره هرمز جمع آوری و عصاره گیری از آن ها با استفاده از حلال متانول، دی کلرومتان و استون انجام شد. عصاره های به دست آمده ابتدا به وسیله دستگاه روتاری تغلیظ و سپس در دستگاه وکیوم فریز درایر به صورت پودر خشک در آمد. از سه سویه باکتریVibrio alginolyticus ،Enterococcus faecalis و Klebsiella planticola  برای بررسی اثر ضدباکتریایی عصاره ها با روش انتشار دیسک بر آگار استفاده شد. نتایج آزمایش نشان داد که عصاره های حل شده در حلال متانول توان ممانعت از تکثیر هر سه سویه باکتری مورد آزمایش و به ویژه باکتری  Vibrio alginolyticusرا دارند. همچنین بررسی اندازه قطر هاله های عدم رشد حاصل از عصاره های حل شده در DMSO نشان داد که  عصاره ها در غلظت بالا بر روی باکتری گرم مثبت Enterococcus faecalis تاثیر داشته است.

    کلیدواژگان: زیست فعال، شقایق دریایی، فعالیت ضد باکتریایی، Stichodactyla
|
  • Samar Mortazavi*, Masoud Hatami Manesh Pages 1-13

    Due to the importance of fish consumpotion, their contamination with heavy metals can be a serious threat to food security and public health. In this regard, the aim of this study was investigates the concentration and evaluation of the health hazard of heavy metals) Lead, Chromium, Copper and Zinc( in muscle tissue of Cyprinus carpio and Ctenopharyngodon idella species in Bashar River, Yasuj. In order to assess the concentration of metals in fish and the health risks of their consumption , 60 fish samples were taken in different parts of the river, and after preparation and acide digestion samples, the concentrations of these metals were determined by using atomic absorbtion spectroscopy. The results showed that the average of total concentration of detected metals in both fish species was the same and alike with (Zn>Cu > Pb > Pb > Cr) mg / kg respectively. Also, the results showed that the level of health risk index for Cyprinus carpio and Ctenopharyngodon idella species was 0.348 and 0.244, respectively. Although the concentration of metals in fish does not have a health risk for consumers, but continuing the trend of entering various pollutants from urban, industrial and agricultural wastewater considering with the lack of principal management of river supply sources can lead to the accumulation of these elements in the food chain of the ecosystem, and the health of living creatures and their consumers is also at risk.

    Keywords: Health Risk Assessment, Metal Pollution Index, Bashar River, Heavy Metals
  • Amin Danaei, Rahman Patimar*, Hadi Raeisi Pages 14-30

    Oriental shrimp is conexotis species that widely distributed in northern Iran. This study was conducted to determine population dynamic characteristics of this species based on Its specimen in Golestan dam lake from February to September 2016. Sex ration was unbalanced  in favorite of females (1 : 1.88). Total length and weight ranged from 16.06 to 85.01 mm and 0.04 to 6.75 gr respectively. There was significant difference in relative abundance and mean weight among months. Mean length and weight for males (mean TL = 42.26 mm, mean W = 1.12 gr) were larger than that of females (mean TL = 41.15 mm, mean W = 0.99 gr). Growth pattern was positive allometric for both sexes (bfemale = 3.16, bmale = 3.15). VanBertalanffy growth equation was Lt = 87.5(1-e-0.85(t+0.14)) for females and Lt = 87.5(1-e-0.9(t+0.132)) for males. Natural mortality was calculated as 2.09 for females and 2.17 for males indicating high mortality rate for both sexes.

    Keywords: M. nipponense, growth, mortality, Golestan dam lake, Caspian Sea
  • Shiva Aghajari Khazaei*, Gholamali Akbarzadeh, Fereshteh Saraji Pages 31-37

    Macrobenthos are benthic animals that live in or on the bottom sediments which used as a bioindicators to assess the presence of contaminants, in natural aquatic systems. This study aimed to achieve the relationship between sediment composition and macrobenthic communities, distribution. Sampling was done monthly in 2011-12 by a powerboat, and VanVeen grab with 0.04 cross section, were used for sampling from sediment. Sampling areas was Bandar Abbas, Jask and Lengeh coastal waters in Hormozgan Porvince. Results showed that Silt was dominant in sediment of Bandarabbas and Sand was dominant in Lengeh and Jask sediment in coastal waters. Data Analysis indicated that there was a significant relationship between macrobenthos communities and silt (P<0.01) and sand (P<0.05). In addition, there was no relationship between macrobenthos communities and organic materials.

    Keywords: Macrobenthos, sediments, Coastal waters, Hormozgan Province
  • Alireza Nazari Bajgan, Arash Akbarzadeh*, Hasan Salehi, Ehsan Kamrani, Mehran Yasemi Pages 113-123

    Myctophids are one of the important and valuable resources of fishes in waters of Oman Sea that attention to economic aspects of its harvesting has important role in catch management and profitability of fishing vessels. In this study, economic profitability of different length classes of lanternfish (Benthosema pterotum) fishing vessels was investigated using Internal Rate of Return (IRR) in northwestern waters of the Oman Sea from April 2016 to March 2017.  Lanternfish trawler vessels were classified in four length classes including 35-40 m (A class), 40-45 m (B class), 45-50 m (C class) and more than 50 m (D class). IRR index of vessels in each length class was calculated with consideration to the shipping costs and income of selling fish. Mean IRR (±S.d) in one year and A, B, C and D ship classes was obtained as 41±35, 55±55, 40±36, 41±28 and 35±28 %, respectively. Results of this study showed that active lanternfish fishing ships have appropriate internal rate of return and low investment risk in waters of the Oman Sea, and C ship class (45-50 m) showed the best internal rate of return and the lowest investment risk between four classes of lanternfish fishing ships. Results of this study can be used to improve the harvesting management of lanternfish resources and also, organization of active fishing ships in waters of Oman Sea.

    Keywords: Economic evaluation, Lanternfish, Fishing ship, IRR, Oman Sea