فصلنامه تاریخ معاصر ایران
پیاپی 4 (زمستان 1376)

مقاله حاضر به تبیین نظری رابطه کودتا با موضوع دولت در ایران می پردازد. ارائه دیدگاه های جدید و توسعه بخشیدن به مفاهیم و نظریه های سیاسی مرسوم و یافتن مصداق عینی برای سلطانیسم که مفهومی وبری است از عمده ترین ویژگی های این مقاله است.

مقاله حاضر بخش دوم مطلبی است که به بررسی دخالتها و سیاستهای استعماری روس و انگلیس تحت عنوان استراتژی سوخته در منطقه سیستان می پردازد. بخش اول این مقاله در فصلنامه شماره 2 تاریخ معاصر ایران به چاپ رسیده است.

آنچه می خوانید بررسی سیاست عشایری رضاشاه و تلاش برای نشان دادن ماهیت مخالفتهای عشایر با پهلوی اول است که با تکیه بر تحولات سیاسی، اجتماعی منطقه کهگیلویه و بویراحمد تدوین شده است. نویسنده این مقاله معتقد است سلسله های قبل از پهلوی در تاریخ ایران چون خود سلسله هایی ایلی بودند بنابراین درصدد تخریب ساختار ایلات کشور برنیامدند. اما غیر ایلی بودن سلسله پهلوی و چگونگی روی کار آمدن رضاخان با حمایت انگلیسی ها، تفاوت بنیادین این سلسله و سیاستهای آن را با سلسله های پیش از خود روشن می سازد.

آنچه در زیر به نظر خوانندگان محترم می رسد گزیده ای از گفت و گو با آقای عباس سالور، نخستین رئیس سازمان اصلاحات ارضی است. در این مصاحبه ضمن مروری اجمالی بر ریشه ها و زمینه های فکری خارجی تقسیم اراضی، به تفصیل درباره چگونگی برخورد با موضوع مالکیت و نظام ارباب - رعیتی در ایران، بررسی محیط و شرایطی که این کار صورت گرفت، بیان دیدگاه شماری از وزیران دولت امینی خصوصا نقش حسن ارسنجانی - وزیر کشاورزی - در این مورد، نحوه اجرای آن و نقش دستگاه های اجرایی و مراحلی که اجرای اصلاحات ارضی پیمود، بررسی دیدگاه مخالفین و نظر مراجع بزرگی همچون آیت الله العظمی بروجردی (ره) و حضرت امام خمینی (ره) در این موضوع، پیامدها و دلایل شکست اصلاحات ارضی و... پرداخته شده است.

کتابشناسی حاضر و کتابها و مقاله های فارسی منتشر شده در ایران را که دسترسی به آنها مقدور بوده معرفی می نماید. طبق داده های این کتابشناسی 102 عنوان کتاب و 255 عنوان مقاله در موضوع تاریخ معاصر ایران و حوزه های وابسته به آن طی سه ماهه پاییز 1376 منتشر شده است.

آنچه می خوانید مطلبی است در پاسخ به نقد آقای آرین نوذری که تحت عنوان در حاشیه گفت و گو با حسین مکی در فصلنامه شماره سوم به چاپ رسیده بود. این پاسخ را آقای مکی برای سردبیری فصلنامه ارسال کرده ند که برای آگاهی خوانندگان عینا به چاپ می رسد.

با انتشار دوره جدید فصلنامه تاریخ معاصر ایران در سال جاری، تاکنون طی سه شماره گذشته در مورد معرفی موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران و بیان هدفها و عملکرد آن، همچنین آشنایی با واحدهای اسناد تصویری و اطلاع رسانی رایانه ای مطالبی به اطلاع خوانندگان ارجمند رسید. این شماره را به معرفی واحد مخزن موسسه اختصاص دادیم که امیدواریم مورد استفاده علاقه مندان قرار گیرد.

دهه پایانی قرن کنونی به عصر اطالعات نامبردار شده است. تحولات بنیادین ناشی از گسترش دامنه آگاهی ها، ارتقای معارف بشری و گردش پرشتاب اطلاع رسانی با بهره وی از فن آوری های نوین، جهان را بر آن داشت تا به برقراری ارتباطات پاینده به منظور ادامه حیات مجتمع انسانی اقدام نماید.