نشریه دانش حسابرسی
سال بیستم شماره 1 (پیاپی 78، بهار 1399)

امروزه کسب وکارهای کوچک ومتوسط نقش عمده ای دراقتصاد کشور ایفامی کنند و باتوجه به ظرفیت قابل توجه این بنگاه ها و سهم کلان آن ها در میزان مالیاتهای پرداختی، فرارمالیاتی و افزایش ریسک دراین بنگاه ها تاثیر بسزایی بردرآمدهای مالیاتی خواهدداشت، لذا برآورد و تحلیل ریسک این دسته از فعالان اقتصادی ازجمله نیازهای ضروری نظام مالیاتی کشور است.این مقاله با پژوهش درسطح بنگاه های کوچک و متوسط کشور و بهره گیری از مدل ارتقاء یافته تحلیل ریسک سازمان همکاری و توسعه اقتصادی بدنبال شناسایی عوامل موثر برسطح ریسک حسابرسی مالیاتی آن بنگاه ها دردوره زمانی سال های 1396 لغایت 1397 است. در راستای این تحقیق براساس نظرات خبرگان مالیاتی و جامعه حسابداران رسمی کشور، ابتدا از تکنیک دلفی فازی و مدل پستل درشناسایی عوامل موثربر سطح تمکین وروش ترکیبی فرآیند تحلیل شبکه ای فازی و روش دیمتل در اندازه گیری سطح تمکین استفاده شده است.درگام بعدی، اندازه گیری سطح تمکین و طبقه بندی آنها بر حسب چهارگروه عمده از تکالیف مودیان مالیاتی شامل ثبت نام، تسلیم اظهارنامه، ارایه اسنادومدارک و پرداخت مالیات انجام شد و در خاتمه با استخراج و شناسایی معیارهای موثر برسطح ریسک مالیاتی بنگاه های کوچک ومتوسط، نسبت به ارزیابی و اولویت بندی آنها اقدام گردید.

هدف این پژوهش بررسی تاثیر حاکمیت شرکتی بر رابطه بین ویژگی های رفتاری مدیران و قابلیت مقایسه صورت های مالی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. بدین منظور داده های مورد نیاز از 79 شرکت عضو بورس اوراق بهادار تهران، در طی دوره زمانی 1391 تا 1395 جمع آوری گردیده است. از آنجایی که رفتار مداخله گرایانه ممکن است بر کیفیت اطلاعات افشاء شده و مفید بودن آن ها برای تصمیم های سرمایه گذاری اثر داشته باشد، باید سازوکارهای با کیفیتی برای حمایت از منافع سرمایه گذاران و کنترل رفتار فرصت طلبانه مدیران فراهم کرد. یکی از سازوکارها برای کاهش مساله نمایندگی، نظام حاکمیت شرکتی است. سازوکارهای حاکمیت شرکتی، می توانند رفتار فرصت طلبانه مدیران را کاهش و در نتیجه کیفیت اطلاعات ارایه شده را افزایش دهد. نتایج پژوهش حاکی است، که از میان ساز و کارهای انتخاب شده حاکمیت شرکتی؛ استقلال هییت مدیره، نقش دوگانه مدیر عامل، تمرکز مالکیت و رقابت در بازار محصول بر رابطه بین کوته بینی مدیریت و قابلیت مقایسه صورت های مالی موثر هستند، اما مالکیت نهادی بر رابطه بین کوته بینی مدیریت و قابلیت مقایسه صورت های مالی موثر نیست. همچنین از میان ساز و کارهای انتخاب شده حاکمیت شرکتی؛ استقلال هییت مدیره، نقش دوگانه مدیر عامل، تمرکز مالکیت و مالکیت نهادی بر رابطه بین خوش بینی مدیریت و قابلیت مقایسه صورت های مالی موثر هستند، اما رقابت در بازار محصول بر رابطه بین خوش بینی مدیریت و قابلیت مقایسه صورت های مالی موثر نیست.

در پژوهش حاضر به بررسی اثر تعاملی توانایی مدیریت و درماندگی مالی بر کیفیت حسابرسی پرداخته شده است. جامعه آماری در تحقیق حاضر بورس اوراق بهادار تهران می باشد که تعداد 167 شرکت از این جامعه در دوره زمانی 1390 الی 1396 بعنوان نمونه تحقیق انتخاب شده است. به منظور انجام تحلیل های آماری در پژوهش حاضر از روش رگرسیون خطی چندگانه به روش پانل-اثرات ثابت استفاده شده است. یافته های حاصل از تجزیه و تحلیل داده های پژوهش نشان می دهد که توانایی مدیریت دارای اثری کاهنده بر اقلام تعهدی اختیاری می باشد. اما این ارتباط تحت تاثیر درماندگی مالی شرکت قرار نمی گیرد. با توجه به یافته های تحقیق حاضر می توان چنین نتیجه گیری نمود که توانایی مدیریت موجب کاهش دستکاری اطلاعات حسابداری (کاهش اقلام تعهدی اختیاری) می شود، که این موضوع به ارتقای حسابرسی صورتهای مالی و افزایش کیفیت اطلاعات حسابداری کمک می کند. یافته های تحقیق حاضر می تواند به بهبود کیفیت برنامه ریزی حسابرسی منتج شود و کیفیت کار حسابرسان مستقل را افزایش دهد.

مدیران دارای سطوح بالای توانایی، دارای مهارت های مختلف (از جمله مهارت های حسابداری) بیشتری بوده و می توانند کیفیت گزارشگری مالی را افزایش دهند. با افزایش کیفیت گزارشگری مالی، ریسک برآوردی واحد تجاری توسط حسابرسان کاهش پیدا کرده و طبق فرضیه ریسک دعاوی حقوقی، حسابرسان حق الزحمه کمتری را برای چنین شرکت هایی مطالبه می کنند. به عبارت دیگر با افزایش توانایی مدیریت، حق الزحمه حسابرسی کاهش می یابد. اما در شرایطی که شرکت ها در وضعیت آشفتگی مالی قرار دارند، احتمال دارد که مدیران از توانایی خود به صورت فرصت طلبانه استفاده کنند و سعی در تقلب در گزارشگری مالی داشته باشند که این موارد ریسک شرکت را افزایش داده و به طبع تاثیرگذاری توانایی مدیریت بر حق الزحمه حسابرسی تضعیف می گردد. بر این اساس، هدف مطالعه حاضر، بررسی تاثیر تعدیل کنندگی آشفتگی مالی بر رابطه بین توانایی مدیریت و حق الزحمه حسابرسی می باشد. برای دستیابی به این هدف، داده های 78 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران (1395-1390) با استفاده از تحلیل رگرسیون با رویکرد داده های ترکیبی تحلیل شده است. یافته ها حاکی از رابطه معکوس و معنادار بین توانایی مدیریت و حق الزحمه حسابرسی می باشد. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که آشفتگی مالی، رابطه منفی بین توانایی مدیریت و حق الزحمه حسابرسی را تضعیف می کند.

پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین تخصص مالی مدیرعامل و حق الزحمه حسابرسی می پردازد چراکه به لحاظ نظری، تیوری های مختلف انتظارات متفاوتی پیرامون رابطه یادشده ترسیم می کنند. بعلاوه این پژوهش، نقش دستورالعمل کنترل های داخلی و کمیته حسابرسی و تخصص مالی هییت مدیره را بر رابطه مذکور نیز مورد بررسی قرار می دهد. با بهره گیری از تحلیل رگرسیون خطی چندمتغیره و بررسی 63 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 7 ساله طی سال های 1388-1396، نتایج نشان می دهد که رابطه مستقیم و معناداری بین تخصص مالی مدیرعامل و حق الزحمه حسابرسی وجود دارد. به عبارت دیگر در شرکت هایی که مدیران عامل آنها دارای دانش و تخصص مالی هستند حق الزحمه بیشتری به حسابرسان پرداخت می شود. این درحالی است که در شرکت هایی که کمیته حسابرسی متخصص وجود دارد رابطه بین تخصص مالی مدیرعامل و حق الزحمه معکوس می باشد. بعلاوه یافته ها حاکی از آن است که تصویب دستورالعمل کنترل داخلی و همچنین تخصص مالی اعضای هییت مدیره تاثیر معناداری بر رابطه بین تخصص مالی مدیرعامل و حق الزحمه نداشته است. در مجموع شواهد نشان می دهد که از بین سه متغیر دستورالعمل کنترل های داخلی، کمیته حسابرسی و تخصص مالی هییت مدیره تنها متغیر کمیته حسابرسی بر رابطه تخصص مالی مدیرعامل و حق الزحمه حسابرسی اثر دارد.

هدف این پژوهش سنخ شناسی الگوهای تفکر حسابرسان در قضاوت های حرفه ای بر اساس روش تحلیل کیو می باشد. این پژوهش در بازه زمانی یکساله 1396-1397 با مشارکت دو جامعه هدف از طریق روش تحلیل کیو انجام گرفت. در بخش اول که شناسایی گزاره های کیو یا گفتمان معیارهای قضاوت حسابرسان بود تعداد 12 نفر از متخصصان رشته حسابداری مشارکت داشتند که براساس واکاویی محتوایی به واسطه تحلیل فراترکیب تعداد 18 گزاره کیو از میان 24 مقاله مرتبط و ارزیابی شده انتخاب شد. سپس به منظور تحلیل کیو و شناخت الگوهای ذهنی حسابرسان در مورد قضاوت حرفه ای، تعداد 18 نفر از شرکای حسابرسی که اعلام آمادگی کرده بودند، مشارکت نمودند، اما بدلیل عدم تفهیم در امتیاز دادن و اولویت بندی گزاره های کیو، 4 پاسخ از دور تحلیل ها حذف شدند و تنها 14 نفر از شرکا به از طریق نمونه گیری در دسترس انتخاب شده بودند در این بخش همکاری کردند. نتایج از طریق تحلیل عاملی و روش واریماکس انجام گرفت و نتایج نشان داد، براساس 18 گزاره کیو، 3 الگوی ذهنی در مورد قضاوت های حرفه ای حسابرسان وجود دارد. در واقع براساس امتیاز اولویت ها به گزاره ها سه الگوی ذهنی قضاوت حرفه ای مبتنی بر ویژگی های شواهد و مدارک ارایه شده، الگوی ذهنی قضاوت حرفه ای مبتنی بر رفتارهای حرفه ای و الگوی ذهنی قضاوت حرفه ای مبتنی بر تحلیل شهودی شناسایی شدند و مورد تایید قرار گرفتند. این نتایج می تواند به عنوان مکانیزم هایی جهت تدوین رویه ها و شناخت معیارهای قضاوتی حسابرسان کمک کند و باعث گردد درک بهتر نسبت به محتوای تصمیم های حسابرسان گردد.

علیرغم وجود نقش محوری کمیته حسابرسی در راستای افزایش کیفیت گزارشگری مالی، همچنان یک واگرایی در شواهد تجربی مربوطه مشاهده می شود. در همین راستا پژوهش حاضر، با هدف بررسی رابطه بین کمیته حسابرسی و کیفیت گزارشگری مالی با تاکید بر ماده 10 دستورالعمل کنترل های داخلی سازمان بورس اوراق بهادار تهران انجام شده است. نمونه آماری این تحقیق شامل داده های 175 شرکت عضو بورس اوراق بهادار تهران طی دوره زمانی 1396-1388 می باشد. برای آزمون فرضیه ها، رویه های تخمین و آزمون مفروضات مدل، از تحلیل رگرسیون چندمتغیره به روش پانلی استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که ابلاغ دستورالعمل کنترل های داخلی سازمان بورس باعث ارتقای کمیته های حسابرسی و بهبود کیفیت گزارشگری مالی به عنوان یکی از شاخص های فعالیت این کمیته ها شده است. همچنین نتایج نشان داد که کمیته های حسابرسی با صلاحیت تر که نظارت اثربخش مناسبتری را فراهم می آورند، باعث افزایش کیفیت گزارشگری مالی شرکت های متبوع خود می شوند. بطور کلی نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیات بیانگر نقش موثر و معنی دار دستورالعمل کنترل های داخلی و اسناد زیرمجموعه آن همچون منشور کمیته حسابرسی در بهبود گزارشگری مالی شرکت ها می باشد.

هدف از انجام این پژوهش بررسی ارتباط بین بینش کمیته حسابرسی و تغییر حسابرس می باشد. با استفاده از اطلاعات مالی افشاشده توسط شرکت ها در سایت کدال و اتخاذ بازه زمانی 1392 الی 1396، نمونه ای مشتمل بر 142 شرکت و 542 سال شرکتی (پس از حذف داده های گم و مشاهدات پرت)، برای آزمون ارتباط بین تخصص مالی، استقلال، تجربه و اندازه کمیته حسابرسی (به عنوان سنجه های بینش کمیته حسابرسی) و تغییر حسابرس در سال های ابتدایی در نظر گرفته شد. اطلاعات مربوط به متغیرها پس از گردآوری در فایل اکسل، به روش رگرسیون خطی چند متغیره تحلیل گردیده و آزمون فرضیه های مذکور در چهار گروه انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد که بین تخصص مالی، استقلال و اندازه کمیته حسابرسی با تغییر حسابرس در سالهای ابتدایی ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد اما این ارتباط برای تجربه کمیته حسابرسی مشاهده نشد. همچنین، در بخش تحلیل های اضافی، با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی، چهار ویژگی فوق الذکر برای کمیته حسابرسی تحت عنوان یک عامل (بینش کمیته حسابرسی) محاسبه گردیده و به عنوان یک فرضیه کلی مورد آزمون قرار گرفت. نتایج حاصل، به پشتوانه فرضیه ها، حاکی از ارتباط مثبت و معنادار بین بینش کمیته حسابرسی و تغییر حسابرس در سال های ابتدایی شد.

با عنایت به اهمیت مساله اثربخشی کنترل های داخلی، این تحقیق با هدف ارایه الگوی ساختاری - تفسیری عوامل موثر بر ارزیابی اثربخشی کنترل های داخلی در شرکت های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران انجام شده است. داده های تحقیق به روش آمیخته اکتشافی جمع آوری گردید. داده های کیفی از طریق مطالعه مروری گسترده منابع معتبر در زمینه کنترل های داخلی به دست آمد و با استفاده از کدگذاری از طریق تحلیل محتوا، متغیرهای اولیه مدل شناسایی شد؛ از 125 کد اولیه 62 شاخص استخراج شد که در قالب 7 بعد، دسته بندی شدند و با استفاده از تکنیک دلفی فازی در دو مرحله، شاخص ها غربال شدند. در بخش کمی نیز جامعه آماری پژوهش شامل خبرگان مطلع و صاحب نظر حرفه ای و دانشگاهی در حوزه کنترل های داخلی بود که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، تعداد 19 نفر خبره به عنوان نمونه آماری انتخاب و نظرات آن ها طی بازه زمانی 98-1397 اخذ گردید. نتایج تحقیق حاکی از آن است که ابعاد مقررات گذاران و ویژگی های صنعت به عنوان زیربنایی ترین عوامل در ارزیابی اثربخش کنترل های داخلی می باشند. سپس ویژگی های شرکت در سطح دوم تاثیرگذاری و ساختار هیات مدیره و ساختار مالکیت در سطح سوم تاثیرگذاری قرارگرفته و درنهایت، متغیرهای ویژگی های حسابرس مستقل و حسابرس داخلی تاثیرپذیرترین عوامل در ارزیابی اثربخش کنترل های داخلی می باشند.

در سال های اخیر پژوهشگران نشان داده اند که قضاوت و تصمیم گیری حسابرس از جمله تردید حرفه ای می تواند منشاء رفتاری و روانشناختی داشته باشد. از این رو، هدف این مقاله مطالعه اثر جنسیت، تحصیلات و ذهنیت توطیه به عنوان یکی از هیجانات منفی افراد بر تردید حرفه ای می باشد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است. مبانی نظری پژوهش از طریق مطالعات کتابخانه ای و هم چنین داده های پژوهش با استفاده از پرسش نامه جمع آوری شده است. نمونه آماری شامل 200 نفر از حسابرسان بخش خصوصی و عمومی بوده و زمان انجام تحقیق 1397 می باشد. برای ارایه مدل از رویکرد مدل یابی معادلات ساختاری و تکنیک تحلیل مسیر استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که رابطه معنی داری و منفی بین جنسیت با ذهنیت توطیه و رابطه معنی داری و مثبت میان سطح تحصیلات با ذهنیت توطیه وجود دارد. هم چنین نتایج بیانگر آن است که ذهنیت توطیه ارتباط معنی دار و مثبتی با تردید حرفه ای دارد.

براساس رویکرد افق تصمیم گیری، بدلیل بی توجهی مدیران به جریان های نقدی بعد از دوره تصدیشان، برخی از فرصت های آتی سرمایه گذاری از بین رفته و انگیزه بروز تخلف افزایش می یابد. از سوی دیگر با افزایش دوره تصدی و به تبع آن امنیت شغلی، تضاد منافع کاهش یافته؛ که این امر می تواند به کاهش تقلب توسط مدیران منجر گردد. تحقیق حاضر با استفاده از داده های 105 شرکت بورسی طی سال های 1396-1386، به دنبال بررسی تاثیر دوره تصدی بر احتمال وقوع تقلب و نیز بررسی تاثیر بکارگیری حسابرسی داخلی از دو منظر داوطلبانه و اجباری بر ارتباط بین آن ها می باشد. نتایج حاصل از تحلیل داده ها با رگرسیون لاجیت نشان داد که همسو با رویکرد امنیت شغلی، دوره تصدی اثر منفی بر وقوع تقلب داشته و در شرکت های دارای واحد حسابرسی داخلی مبتنی بر رویکرد افق تصمیم گیری، این اثر متبت است. یافته ها حاکی از آن است که در دوره اجباری بکارگیری حسابرسی داخلی، دوره تصدی اثر منفی بر وقوع تقلب داشته که این امر دلیلی بر بهبود کارآیی واحدهای حسابرسی داخلی بعد از الزام قانونی سال 1391 است.

هدف مقاله حاضر بررسی تاثیر مدیریت حسابرسی بر توانایی کشف مدیریت سود توسط حسابرسان می باشد. مدیریت حسابرسی شامل استفاده راهبردی صاحبکار از انواع مختلفی از تکنیک ها به منظور عدم شناسایی یا کاهش احتمال شناسایی سودهای مدیریت شده در طی حسابرسی می باشد. مدیریت حسابرسی شامل انواعی از روش ها از جمله استفاده از تاکتیک های انحرافی وتوجه برگردانها می باشد. تاکتیک های انحرافی روش هایی برای هدایت توجه حسابرسان به بخش های دیگر می باشد (بخش های دیگر که در آن بخش ها مدیریت سود و یا تقلب صورت نگرفته است). پژوهش حاضر یک پژوهش کاربردی به روش آزمایشی می باشد که در آن سرپرستان ارشد سازمان حسابرسی به انجام روش های تحلیلی می پردازند. در این پژوهش جهت آزمون فرضیه ها و ارایه نتایج اصلی پژوهش از روش های آمار توصیفی، آزمون تی و آزمون جانکهیر ترپسترا استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان می دهد که احتمال کشف مدیریت سود توسط حسابرسان موقعی که توسط صاحبکار به سمت حسابهای پاک (فاقد اشتباه) منحرف می شوند کمترین احتمال و موقعی که به سمت سایر اشتباهات (عدم تاثیر بر روی مدیریت سود) منحرف می شوند بیشترین احتمال و در سایر موارد بین این دو احتمال قرار دارد. همچنین شکاکیت بیشتر حسابرس، موجب افزایش احتمال کشف مدیریت سود خواهد شد.

هدف پژوهش حاضر تحلیل رابطه بین اثربخشی کمیته حسابرسی و مکانیسم های مدیریتی و مالکیتی نظام راهبری شرکتی است. ویژگی های اندازه، استقلال و تخصص مالی اعضای کمیته حسابرسی در ارزیابی اثربخشی آن مورد استفاده قرار گرفته است. ویژگی های هیات مدیره و ساختار مالکیت نیز به عنوان مکانیسم های راهبری شرکتی منظور شدند. برای بررسی ویژگی های هیات مدیره از سه معیار تخصص مالی هیات مدیره، استقلال هیات مدیره و رهبری هیات مدیره استفاده گردید. همچنین برای بررسی نوع مالکیت از دو معیار مالکیت نهادی و مالکیت عمده استفاده شد. در راستای آزمون فرضیه های پژوهش از مدل های رگرسیون چند متغیره داده های ترکیبی با اثرات ثابت و روش حداقل مربعات تعمیم یافته استفاده شده است. با توجه به شرایط غربال جامعه و طبق روش حذف سیستماتیک، تعداد 195 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی 6 ساله از 1391 تا 1396 بررسی شده اند. نتایج تحلیل های پژوهش بیانگر این است که از بین ویژگی های مورد بررسی در زمینه هیات مدیره در این پژوهش تنها رهبری هیات مدیره تاثیر معنی دار و مستقیم بر اثربخشی کمیته حسابرسی شرکت ها دارد که این موضوع حاکی از برقراری رابطه مکمل بین این دو مولفه راهبری شرکتی است؛ اما تخصص مالی اعضای هیات مدیره و استقلال هیات مدیره تاثیر معنی داری بر اثربخشی کمیته حسابرسی شرکت ها ندارند. همچنین هر دو معیار ساختار مالکیت شامل مالکیت نهادی و مالکیت عمده تاثیر معنی دار و معکوس بر اثربخشی کمیته حسابرسی شرکت ها دارند که این موضوع حاکی از برقراری رابطه جانشینی بین این مولفه های راهبری شرکتی است. نتایج متغیرهای کنترلی بیانگر این است که حسابرس بزرگ، چرخش حسابرس و سودآوری بر اثربخشی کمیته حسابرسی شرکت ها تاثیر معنی دار و معکوس می گذارند؛ اما اندازه و اهرم مالی بر اثربخشی کمیته حسابرسی شرکت ها تاثیر معنی دار و مستقیم می گذارند.

هویت شغلی و سازمانی لازمه موفقیت شرکت ها در یک محیط رقابتی امروز می باشند، چرا که باعث ایجاد تعهد و انگیزه های شغلی بیشتر افراد سازمانی می گردد و همگی برای رسیدن به هدفی واحد تلاش می نمایند. لذا هدف این پژوهش بررسی ارتباط هویت حرفه ای و سازمانی حسابرسان با تجاری سازی در موسسات حسابرسی می باشد. ابزار پژوهش را یک پرسشنامه با 25 ماده بر پایه مقیاس لیکرت با درجات 1 تا 5 تشکیل می دهد. پرسشنامه استاندارد متناسب با شرایط جامعه هدف، مورد بازنگری قرار گرفت و روایی و پایایی پرسشنامه جدید مورد تایید قرار گرفت. دوره پرسشگری 6 ماه بوده است که در طی سال های 1396 تا 1397 انجام گرفته است. تعداد نمونه ای به حجم 384 نفر از جامعه-حسابرسان شاغل در سازمان حسابرسی و موسسات بخش خصوصی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران انتخاب گردید که تجزیه وتحلیل آماری بر روی 294 پرسشنامه دریافتی انجام گرفت. برای آزمون فرضیات پژوهش از معادلات ساختاری با کمک نرم افزار (PLS) استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد هویت حرفه ای حسابرسان با سه معیار تجاری سازی شامل مشتری مداری، بازار مداری و فرآیند مداری ارتباط منفی و معناداری دارد، در حالیکه، هویت سازمانی حسابرسان با این سه معیار ارتباط مثبت و معناداری دارد.

این پژوهش به تبیین و بررسی رابطه بین نوسان پذیری سود و کیفیت حسابرسی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می پردازد. نوسان پذیری سود بر اساس انحراف معیار 5 سال گذشته سود و زیان عملیاتی تعریف و اندازه گیری شده است. جهت تعیین کیفیت حسابرسی از چهار معیار دوره تصدی حسابرس، نوع اظهار نظر حسابرس، تعداد بندهای شرط در گزارش حسابرسی و اندازه موسسه حسابرسی استفاده شده است. در این تحقیق تعداد 99 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی 92 تا 96 مورد تجزیه و تحلیل و بررسی قرار گرفته است. به منظور آزمون فرضیه های تحقیق از رگرسیون لجستیک و مربعات معمولی استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که بین علامت سود و کیفیت حسابرسی (دوره تصدی حسابرس، نوع اظهار نظر حسابرس، تعداد بندهای شرط در گزارش حسابرسی) و همچنین بین نوسان پذیری سود و کیفیت حسابرسی (دوره تصدی حسابرس، اندازه موسسه حسابرسی و تعداد بندهای شرط در گزارش حسابرسی) رابطه معناداری وجود دارد، ولی بین علامت سود و اندازه موسسه حسابرسی و همچنین بین نوسان پذیری سود و نوع اظهار نظر حسابرسی رابطه معناداری مشاهده نشده است.