فهرست مطالب
نشریه مطالعات ادبی متون اسلامی
پیاپی 15 (پاییز 1398)
- تاریخ انتشار: 1398/09/01
- تعداد عناوین: 7
-
صفحات 9-37
نهج البلاغه مجموعه ای از خطبه ها، نامه ها و سخنان قصار امیرالمومنین علی (ع) است که دارای ساختاری مستحکم و اسلوبی شیوا در سخن پردازی است. نامه های امام علی (ع) به معاویه، بخش قابل توجهی از نهج البلاغه را تشکیل می دهد. نظر به این که محتوای این نامه ها در جهت افشاگری و پاسخ گویی به اتهامات معاویه نسبت به آن حضرت است؛ لذا امام (ع) از ساختار ادبی و زبانی خاصی جهت انتقال معنا به مخاطب بهره برده است. ما در این نوشتار پیش رو، با روش توصیفی - تحلیل برآنیم تا بر پایه نظریه ساختارگرایی به بررسی سطوح آوایی، ترکیبی و واژگانی این نامه ها بپردازیم. از مهم ترین نتایج بحث در سطح آوایی، به کارگیری اصوات مد «آ، ای، او» و حروف مجهور (ب،ج، ض، ع، غ) و شدید (ا، ق)، تکرار، جناس و سجع است که علاوه بر آهنگین نمودن نامه ها، تاکیدی بر مضامین آن ها نیز به شمار می آید. در سطح ترکیبی، ساخت های همپایه آشکار و ناآشکار به شکل مکرر استفاده شده است که روابط معنایی میان آن ها را ترادف، تضاد، علت و معلول، عموم و خصوص ، توالی نفی تشکیل می-دهد. در سطح واژگانی نیز امام (ع) با گزینش واژگان و عبارات محسوس و نشاندار، مشروعیت رهبری خود را اثبات می کند و معاویه را از طریق افشای اعمال، ویژگی ها، گفتارها و رفتارهای نادرست، بدون صلاحیت نشان می دهد.
کلیدواژگان: نهج البلاغه، ساختارگرایی، سطح آوایی، سطح ترکیبی، سطح واژگانی -
صفحات 37-73
شبکه معنایی واژ گان خلود89 بار درفرآن آمده که 41 بار در مورد بهشتیان و 38 بار در مورد جهنمان است . 28 بار آن در مورد کفارمعاند و10 باردر باره گنهکاران دین دار است .با کمک دانش معناشناسی و ادبیات عرب و واژگان همنشین با خلود به این نتیجه رسیده ایم که که اولا خلود یک مفهوم فرازمانی است .چون مربوط به جهان آخرت است و زمان مربوط به دنیاست .ثانیا خلود در ادب عربی به دو معنای واقعی یعنی جاودانگی ومعنای نسبی که همان معنای لغوی (مدت طولانی) است ..ثالثا با بررسی های به عمل آمده اکثریت گنهکاران خلودشان نسبی است وبعداز پاکسازی از جهنم و عذاب نجات می یابند اما اقلیتی که استحقاق خلود واقعی را دارند ،نفسشان زنگار زده و تمام چرک و تباهی و فساد را در درون خود فرو برده اندو سیاه وعین گناه شده و عذابهای دوزخ آنها را تطهیر نکرده ،درجهنم باقی می مانند وخلودشان واقعی و جاودانه است.
کلیدواژگان: _ کلید واژه ها:خلود، جهنم، معناشناسی، همنشینی -
صفحات 73-95
از میان لایه های چهارگانه ی زبان شناسی (آوایی، معنایی، صرفی، نحوی) لایه های آوایی اولین بخش ماهیت زبانی را تشکیل می دهد که موسیقی خاصی به واژگان بخشیده و نقش مهمی را در انتقال پیام به مخاطبین ایفا می کنند. از آن جا که نهج البلاغه بعد از قرآن عالی ترین نمونه بلاغت و فصاحت به شمار می رود از نشانه های آوایی برای القای معنا به مخاطب بیشترین بهره را برده است، چنان که گزینش و چینش واژگان به گونه ای است که موسیقی الهام بخشی را تداعی کرده و محتوای موضوعی آن را به تصویر می کشد. این مقاله با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی و با بررسی کیفیت هماهنگی گزینش واژگان توسط امام علی (ع) با آوا و ساختار جملات، به تبیین ارزش معنایی دقیق آوا و ارایه ی جایگاه آن در خطبه ی قاصعه پرداخته است تا به این نتیجه دست یابد که استفاده از آواهای خاص در موقعیت های کلامی مختلف، راه را برای فهم معنای مقصود توسط مخاطب هموار ساخته و اوج بلاغت گوینده را به اثبات رسانده است
کلیدواژگان: نهج البلاغه، خطبه قاصعه، معناشناسی، آواشناسی -
صفحات 95-113
از پدیده التفات به عنوان یکی از تکنیک های متعدد زیبایی بخشی یاد می شود که سبب آشنایی زدایی در متون می گردد. چرا که با بهره گیری از این صنعت ادبی در حقیقت، ساختار تکراری و یکنواخت کلام که برای مخاطب آشنا شده است تغییر می یابد و ادیب با چرخشی ناگهانی در شیوه بیان خویش، از اسلوب دیگری که خلاف روش اولی است بهره می گیرد. امام علی (ع) به عنوان یک ادیب توانمند از این آرایه ادبی در نامه های نهج البلاغه بهره ها گرفته تا مخاطب را هر چه بیشتر مسحور بیان و مجذوب کلام خود نماید. در نوشتار حاضر که با روش توصیفی - تحلیلی، به رشته تحریر درآمده است، نخست توضیحات مختصری پیرامون پدیده التفات و ارتباط آن با مبحث آشنایی زدایی ارایه شده و در ادامه گونه های مختلف صنعت التفات در نامه های نهج البلاغه و تاثیری که این آرایه ادبی در معنا ایجاد نموده، مورد تحلیل و واکاوی قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که مولای متقیان امام علی (ع) به عنوان طلایه دار عرصه فصاحت و بلاغت برای تاثیرگذاری هرچه بیشتر بر مخاطب بنا به اغراضی همچون اهمیت مطلب، تنبیه، تحذیر و تشویق مخاطب، تعمیم موضوع، تغییر در دایره شمول و گسترش مصداق، احترام و اکرام مخاطب و... از این ابزار هنری استفاده نموده است.
کلیدواژگان: آشنایی زدایی، صنعت التفات، نهج البلاغه، نامه ها -
صفحات 113-127
از جمله حوادث بسیار مهم دوره ظهور و برقراری حکومت امام زمان (عج)، موضوع رجعت است که برای امکان وقوع آن به آیات 82 و83 سوره نمل، آیات 55، 72، 254 و 259 سوره بقره و 43 سوره ص استناد شده است. رجعت امری مسبوق به سابقه است چرا که پروردگار نظیر آن را در باره امت های گذشته اجرا فرموده است. بدین معنی که افرادی که از این دنیا رفته اند، دوباره به آن باز می گردند و رجعت نیز از منظر لغوی به همین معناست، یعنی بازگشت به دنیا قبل از برپایی قیامت. در فرهنگ دینی شیعه مراد از رجعت بازگشت گروهی از نیکان و نیز برخی انسان های فاسق و ظالم به این دنیا پیش از قیامت است. رجعت با بازگشت انسان ها در قیامت تفاوت دارد و طبق روایات در دوران ظهور امام زمان (عج) غیر از افرادی که در آن دوره زندگی می کنند، عده ای از مومنان مخلص و کافران مطلقی که در گذشته زندگی می کرده اند بر خواهند گشت. این پژوهش بر آن است تا به-صورت موردپژوهانه در آیات 82 و 83 سوره نمل نشان دهد که مترجمان فارسی قرآن تا چه حدی این موضوع را در ترجمه فارسی آیات مذکور از سوره نمل بازتاب داده اند.
کلیدواژگان: شیعه، رجعت، سوره نمل، ترجمه فارسی قرآن کریم -
صفحات 127-151امروزه به دلیل گسترش علوم مختلف و رواج مباحث زبانشناسی جدید، پدیده ی تعدد معانی متون مختلف، از جمله قرآن کریم از جذابترین زمینه های تحقیقاتی است که می تواند بابی جدید روی عالمان دین و دریچه ای تازه برای فهم متون دینی بگشاید. دانش نشانه شناسی از جمله دانش های نوینی می باشد که موجب افزایش آگاهی انسان، و توجه به اموری است که تاکنون از دیدگان او پنهان مانده اند و تفسیر و تاویل قرآن قرنها مورد توجه دانشمندان اسلامی می باشد. موضوع مورد بحث در این مقاله جادو یا سحر و جادوگری است که از کهن ترین پدیده های عوامانه هستند که آثار آنها در بسیاری از فرهنگ ها در سراسر جهان دیده می شود. از این رو هدف از این مقاله بررسی نشانه شناسی کلمه پر تکرار جادو و سحر و ابعاد آن در قرآن کریم می باشد. بنابراین ما در این مقاله به نشانه شناسی و بررسی ابعاد آن، جادو و معنای لغوی جادو و اقسام آن از دیدگاه قرآن، می پردازیم. اطلاعات این مقاله به صورت توصیفی-تحلیلی و اسنادی گردآوری شده است. جستجو از سایت پارس قرآن در مجموع 58 آیه در مورد سحر پیدا شده است. از 114 سوره قرآن این کلمه در 22 سوره آمده است که همگی این آیات مورد بررسی قرار گرفته اند. از نشانه هایی که در آیات بررسی شده می توان دریافت کرد اینست که سحر، از رایج ترین نسبت هایی بود که مشرکان به پیامبر می دادند. خداوند برای دعوت پیامبران به خداوند یکتا دروغ نمی گوید و برای نبوت از سحر استفاده نمی کند بلکه با صداقت و دلایل عقلی مردم را دعوت می کند و انسانها را به معاد آگاه می کند.کلیدواژگان: نشانه شناسی، دین، قرآن، جادو، سحر
-
صفحات 151-170
خطبه شقشقیه از مشهورترین و پرمحتواترین خطابه های حضرت علی (ع) است که شامل شکوه ها، دادخواهی ها و انتقادات از خلفای پیش از خود است، که با فصاحت بیانی واقعیت تلخ جامعه اسلامی و زمامداری خلفای پیشین را با قلم اندیشه به رشته تحریر درمی آورد. امام علی (ع) در این خطبه با ساختار خطابی و سیاسی به واکنش در برابر غصب خلافت و بیان بدعت ها، انحرافات خلفا و آسیب های وارد گشته بر جامعه اسلامی می پردازد و برای القای مفاهیم در وجود مخاطب از شیوه های ادبی و بلاغی همچون تشبیه، استعاره و مجاز بهره می گیرد؛ با بینش نقدی در پدیده های اجتماعی و سیاسی عصر خویش برای درونی سازی ارزش های معنوی در بافت جامعه اسلامی گام برمی دارد و با رویکرد نقادانه شیوه های حکمرانی و سیاست مداری را مورد تحلیل قرار می دهد. مقاله حاضر در پی واکاوی اسالیب بلاغی با تکیه بر بسامدهای عاطفی و روحی در خطبه شقشقیه و بار معنایی آن ها و با توجه به بافت متن است. در این خطبه مفاهیم ذهنی، ساختار زبانی، اسالیب بیانی در انسجام منحصربه فرد به هم پیوند خورده اند و با بافت کلامی تاثیرگذار در مخاطب برای آگاهی از شرایط سیاسی و اجتماعی و شیوه های حکمرانی در تصویرپردازی بی همتا ارایه گشته اند، آرایه های بلاغی در آن با هنرمندی تمام گزینش یافته، که علاوه بر خلق فضای ادبی، با ساختار کلی سخن امام (ع) در تبیین شرایط ناگوار سیاسی و از هم گسیختگی های اجتماعی در نتیجه عملکرد ناصحیح خلفای پیشین مناسبتی تام می یابد. این پژوهش به ساختار زبانی امام علی (ع) در القای مفاهیم پرمحتوا و تحلیل درون مایه های این خطبه ارزشمند از جنبه های بلاغی می پردازد.
کلیدواژگان: امام علی (ع)، نهج البلاغه، خطبه شقشقیه، بسامدهای هیجانی، جلوه های بلاغی
-
Pages 9-37
Nahjolbalahghahis a set of sermons, letters and aphorisms by Imam Ali, expressed in a brilliant style. Among these are his letters to Muaviieh. Since the content of the letters is answering Muaviieh’s accusations, Imam Ali uses a special structure to convey the meaning. Here we want to analyze the vocal, combinational and lexical aspects of the letter from a structuralist viewpoint. The most important result is that he uses vowels like "آ، ای، او" and consonants like "ب، ج، ض، ع، غ" and “ا، ق”, repetition, puns, which, in addition to giving the letter a sonorous and melodic, puts more emphasis on the content. On the combinational level, same-level structures are used a lot, with different relations such as Synonymity, antonymy, causation, inclusion and sequence. On the lexical level, Imam chooses tangible words to prove his legality and show the illegal nature of Muaviieh’s reign.
Keywords: Nahjolbalahgah, structuralism, vocal level, combinational level, lexical level -
Pages 37-73
Kholoud and its derivatives are repeated in the Quran 89 times: 38 times with reference to sinners in hell (28 times in reference to infidels and 10 times in reference to sinners who are believers). In the present essay we rely on semantics and lexicology, we take a look at these words to show that: 1. It is an extra-temporal concept related to the hereafter; 2. It has two meanings: eternity or long period of time; 3. Most sinners have relative kholoud and they are redeemed after being cleansed in hell, but some sinners stay there forever. 4. Our methodology tries to show the true meaning of the word using religious and extra-religious reasoning, relying on semantics. The main question of the present paper focuses on eternal or temporal stay in hell.
Keywords: the Quran, Hell, kholoud, semantics, paradigmatic relation -
Pages 73-95
Vocal layers are the first constituent of language which give a specific music to the words and play an important role in conveying messages. Nahjolbalaghah is the prominent example of rhetoric and uses vocal signs to convey meaning. The word order and the choice of vocabulary is like music and portrays the content.
In the present paper we try to show the semantic value of voice in the Qaseah sermon to show how using certain voices in different situations manages to convey the message to the reader, showing the the rhetoric capabilities of the speaker.Keywords: Nahjolbalahgah, Qaseah sermon, phonology, Content Analysis -
Pages 95-113
Apostrophe is an aesthetic technique which can cause defamiliarization in texts, since using thie technique we can change the repetitive structure of the text. Imam Ali, who was a masterful writer, uses this technique to impress the audience. The present paper first gives an account of apostrophe and its links to defamiliarization, and then offers examples of it in the work of Imam Ali. The results show that Imam Ali uses this technique for different purposes admonition, attention, rewarding, generalizing, expanding the application, respecting the speaker etc.
Keywords: Nahjolabalaghah, letters, Aesthetics, defamilirization, apostrophe -
Pages 113-127
The doctrine of the return is an important idea regarding the 12th Imam, cited in the verses 82-83 of the Naml chapter of the Quran and also verses 55, 72, 254 and 259 of the Baqarah chapter and also verse 43 of Saad chapter. It concerns the return of the dead to the world, before the Day of Judgment. The Shiites consider the return to be different from when they become present on the Day of Judgment. The return concerns the coming back of dead people of the past at the time of the 12th Imam’s appearance. In the present paper examines 44 Farsi translations of the Quran from this point of view to show how different .translators have rendered verses 82 ad 83 of the Naml chapter (people such as Fouladvand, Qomshei, Saffarzadeh, Garmaroudi, Makarem, etc.). The results show that only two translations, Balaqi and Feyzoleslam, have pointed to the return and in the other 11 translations, adding the adverb “all” has led to the approximation of the return to the Day of Judgment. Some translators such as Elahi Qomshei are hesitant between the two meanings. The other 30 translations (Asan, Ayati, Arfa and the like) have a literal orientation and ignore the issue.
Keywords: Shiite, the return, Naml chapter, Farsi translations of the Quran -
Pages 127-151Semiotics is a new branch of science which is very informative in new ways. The main topic of the present paper is sihr (magic) which is a very old phenomenon seen all over the world. Sihr (magic) is a set of methods, beliefs and actions which are meant to control the natural situation in order to reach certain goals and are used by certain groups. In the present paper we look the word sihr in the Quranic context from both textual (the verses) and extra-textual (the story of the prophets and their being accused of sihr) viewpoints. It is obvious from the Quranic text that Sihr was a common accusation against Prophet Muhammad. God doesn’t use sihr or magic but relies on total honesty and logical argumentations in order to guide people. Sihr was used as an accusation against the prophets in order to deny them and deny the truth.Keywords: the Quran, Prophets, sihr (magic), Semiotics
-
Pages 151-170
The Sheqsheqieh sermon is one of Imam Ali’s most famous sermons, including criticisms, litigations and complaints against the previous caliphs, expressing the ugly truth of the Islamic society with eloquence. Imam Ali in this sermon uses a rhetorical structure in reaction to the usurpation of the caliphate and expresses the deviations and the blows cast upon the Islamic society. He uses rhetorical techniques such as simile, metaphor and figurative speech. He criticizes social phenomena of his time to internalize the values in the Islamic society, criticizing the government and their policies. The present paper focuses on the sheqsheqieh sermon, relying on its rhetorical styles by showing its affective and spiritual aspects. In this sermon, concepts, linguistic structure, styles of speech are intertwined to convey an image of the social and political situation. The literary devices are selected artistically, so that, in addition to creating a literary space, they connect to the overall structure of the speech . the present paper analyzes the linguistic structure of Imam Ali’s speeches in conveying the concepts in this Sermon.
Keywords: Imam Ali, Nahjolbalaghah, Sheghsheghyeh sermon, affective style, rhetorical aspects
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.