فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی
سال سیزدهم شماره 4 (زمستان 1398)

این پژوهش با هدف تعیین تاثیر آموزش سرزندگی تحصیلی بر خودکارآمدی تحصیلی و انگیزه پیشرفت انجام شد. مطالعه حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا نیمه تجربی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری دو ماهه با گروه کنترل بود. جامعه آماری، دانش آموزان پسر پایه یازدهم ناحیه سه شهر مشهد در سال تحصیلی 98-1397 بودند. نمونه پژوهش 40 نفر بود که با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه مساوی جایگزین شدند. گروه آزمایش 12 جلسه 70 دقیقه ای (هفته ای دو جلسه) با روش سرزندگی تحصیلی آموزش دیدند و گروه کنترل آموزشی دریافت نکرد. ابزارهای پژوهش، پرسشنامه های استانداردشده خودکارآمدی تحصیلی جینکز و مورگان (1999) و انگیزه پیشرفت هرمانز (1970) بودند. داده ها به روش اندازه گیری مکرر در نرم افزار SPSS-21 تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که در مرحله پیش آزمون، بین گروه های آزمایش و کنترل از نظر خودکارآمدی تحصیلی و انگیزه پیشرفت تفاوت معناداری وجود نداشت (05/0<P)، اما در مراحل پس آزمون و پیگیری بین دو متغیر تفاوت معناداری وجود داشت (05/0>P). به این ترتیب که آموزش سرزندگی تحصیلی در مرحله پس آزمون باعث افزایش خودکارآمدی تحصیلی و انگیزه پیشرفت دانش آموزان پسر شد و نتایج آموزش در مرحله پیگیری نیز حفظ شد (001/0>P). بنابراین توصیه می گردد که متخصصان تعلیم و تربیت برای بهبود خودکارآمدی تحصیلی و انگیزه پیشرفت در کنار سایر روش های آموزشی از روش آموزش سرزندگی تحصیلی نیز استفاده نمایند.

هدف اصلی پژوهش، بررسی عوامل و مولفه های موثر بر ارزیابی عملکرد و یادگیری سازمانی از دیدگاه کارکنان و همچنین نقش این دو متغیر در توسعه مدیریت منابع انسانی بود. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده، توصیفی از نوع همبستگی و مبتنی بر مدل یابی معالات ساختاری است. نمونه آماری با استفاده از روش سر شماری تعداد 189 نفر از کارکنان انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، سه پرسشنامه های محقق ساخته بوده است. پرسشنامه توسعه مدیریت منابع انسانی شامل 26 گویه، پرسشنامه ارزیابی عملکرد کارکنان، 59 گویه و پرسشنامه یادگیری سازمانی با 35 گویه و با مقیاس پنج گزینه ای طیف لیکرت از بسیار کم تا بسیار زیاد تنظیم گردید. برای بررسی روایی ابزار، از روایی محتوایی استفاده شد. پایایی مولفه های سه پرسشنامه ازطریق تحلیل عاملی تاییدی مورد بررسی و تایید قرار گرفت. با استفاده از مدل معادلات ساختاری رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته آزمون شد. نتایج نشان داد که هر دو متغیر یادگیری سازمانی و ارزیابی عملکرد کارکنان بر متغیر توسعه مدیریت منابع انسانی تاثیر معنی داری دارند. متغیر یادگیری سازمانی کارکنان حدود 0.25 بر توسعه مدیریت منابع انسانی اثر مثبت دارد و متغیر ارزیابی عملکرد کارکنان بر توسعه مدیریت منابع انسانی اثر مثبت 0.79 دارد.

پژوهش حاضر با هدف طراحی و ارزیابی مدل آموزش سبز با تکیه بر توسعه پایدار با استفاده از تکنیک دیمتل - دالالا صورت گرفته است. روش تحقیق، آمیخته (کمی و کیفی) بوده است. جامعه آماری پژوهش 17 نفر از خبرگان دانشگاهی بودند که باتوجه به تعداد کم جامعه آماری از روش سرشماری استفاده شد. برای شناخت ابعاد مدل، ابتدا با بهره گیری از تکنیک دلفی و نظرسنجی از خبرگان اقدام به شناخت مولفه های مرتبط با آموزش سبز در محیط های آموزشی شده و سپس با بهره گیری از تکنیک DEMATEL - DALALA به سنجش وضعیت ارتباطی و شناسایی روابط علی معلولی برای مولفه ها اقدام شد. در ادامه با استفاده از تکنیک معادلات ساختاری به ارزیابی مدل پرداخته شد. نتایج قسمت کیفی تحقیق منجر به شناسایی 14 شاخص آموزش سبز شد. علاوه براین، تمامی شاخص های آموزش سبز با چهار عامل توسعه پایدار (سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و زیستی) ارتباط مستقیم و مثبت داشته و بالاترین شدت ارتباط نیز مرتبط با بعد سیاسی بوده است. براساس تکنیک دیمتل، آموزش سبز بر تمام ابعاد اثرگذار است و از بعد اقتصادی تاثیر می پذیرد.

هدف پژوهش حاضر طراحی الگو برای پرورش هویت چندفرهنگی دانش آموزان ابتدایی شهر تهران بود. این پژوهش کیفی است و با استفاده از رویکرد مبتنی بر نظریه پردازی داده بنیاد انجام شد. جامعه آماری، نخبگان و خبرگان دانشگاهی، مدیران، معاونان و معلمان نمونه ابتدایی شهر تهران در سال 1397 بودند که از میان آنها 15 نفر به عنوان نمونه بر اساس اصل اشباع نظری و با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. داده ها با روش مصاحبه نیمه ساختاریافته جمع آوری و روایی و پایایی آن با استفاده از روش توافق درون متنی و استفاده از دو کدگذار بررسی و تایید شد. تحلیل داده ها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام شد. یافته ها نشان داد که ابعاد و مولفه های پرورش هویت چندفرهنگی 9 بعد و 28 مولفه دارد که شامل شناخت هویت فرهنگی (تاریخ و حافظه فرهنگی، جغرافیای فرهنگی، دیانت، زبان و نظام اجتماعی)، محتوی (محتوای عاطفی، روانی و شناختی)، معلم (پداگوژی معلم و کلاس های ضمن خدمت)، زمان (رسمی و غیررسمی)، بسته آموزشی (کتاب درسی و برنامه های آموزشی و پرورشی)، ارزشیابی (کمی و کیفی)، روش های یاددهی و یادگیری (الگوهای اجتماعی یادگیری، یادگیری فردی، پردازش اطلاعات و الگوهای سیستم رفتاری)، محیط یادگیری (رسمی و غیررسمی) و هدف (توسعه سواد قومی، تبیین نگرش ها و ارزش ها، شایستگی های اجتماعی، رشد و توسعه فردی، توانمندی در مهارت ها و بهبود فردی برای اصلاح اجتماعی) بودند. بنابراین متخصصان و برنامه ریزان می توانند از ابعاد و مولفه های فوق برای پرورش هویت چندفرهنگی دانش آموزان استفاده کنند.

پژوهش حاضر با هدف ارایه چهارچوبی برای ارتقای سواد اخلاقی در میان دانش آموزان دوره دوم متوسطه انجام شد. در پژوهش حاضر از رویکرد آمیخته، طرح اکتشافی از نوع ابزار سازی استفاده شده است. به این ترتیب که ابتدا به منظور شناسایی ابعاد و مولفه های سواد اخلاقی، پس از مطالعه متون مرتبط و مصاحبه نیمه ساختمند، سه بعد اصلی و 47 شاخص شناسایی شدند و براساس آن پرسشنامه سواد اخلاقی تدوین شد و وضع موجود سواد اخلاقی براساس آن مورد ارزیابی قرار گرفت. در بخش کیفی 20 نفر از مدیران و معلمان مجموعه مدارس سلام به شیوه در دسترس و در بخش کمی 233 نفر دانش اموز پایه یازدهم همین مدارس به شیوه نمونه گیری خوشه ای انتخاب و در تحقیق مشارکت داده شدندبه منظور اطمینان از روایی پرسشنامه، از روایی صوری، محتوا و سازه استفاده شد. برای محاسبه پایایی، نیز از دو روش آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی استفاده شد . ضرایب گویه ها بالای 7/0 محاسبه شد. تحلیل داده های کیفی از طریق تحلیل مضمون و داده های کمی از طریق آزمون t تک نمونه ای و مدلسازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار spss و Lisrel انجام شد. یافته های حاصل از تحلیل داده های کیفی و کمی منجر به تعیین سه بعد اصلی حساسیت اخلاقی، استدلال ورزی اخلاقی و تخیل اخلاقی و 47 شاخص شد. همچنین یافته ها نشان داد سواد اخلاقی در دانش آموزان دوره دوم متوسطه، در حد متوسط و بالاتر از متوسط قرار دارد.

هدف پژوهش حاضر، اعتبارسنجی الگوی برنامه درسی مطالعات اجتماعی با محوریت مولفه های آموزش شهروندی و آموزش صلح یونسکو بوده است. روش تحقیق توصیفی ازنوع پیمایشی بود. جهت اعتبار سنجی، جامعه آماری در این بخش همه اساتید علوم تربیتی، برنامه ریزی درسی در دانشگاه های آزاد شهر تهران بوده اند. پرسشنامه تایید اعتبارشده بر روی 100 معلم دوره ابتدایی شهر تهران اجرا شد. روش نمونه گیری به صورت غیرتصادفی و از نوع زنجیره ای (گلوله برفی) بود. اعتبار سنجی داده ها با استفاده از ضریب توافق برای اعتبار سنجی برنامه درسی انجام شد. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار Smart PLS تجزیه و تحلیل شد. برای محاسبه ضریب توافق کندال متخصصان، نسبت مجموع افرادی که گزینه های زیاد و خیلی زیاد را انتخاب کرده بودند به کل متخصصین تقسیم شد. نتایج تحلیل عاملی تاییدی نشان داد که عوامل شناسایی شده قابل قبول بوده و از روایی سازه لازم برخوردارند. همچنین بررسی نظرات متخصصان نشان داد مولفه های مطرح شده در الگوی برنامه درسی مطالعات اجتماعی با درجه بالایی از توافق همراه بوده است.

تحقیق حاضر با هدف ارایه الگو برای مدیریت سازمان های آموزشی مردم نهاد فعال در حوزه مدرسه سازی انجام شد. داده های موردنیاز مبتنی بر رویکرد پژوهش های ترکیبی از نوع اکتشافی (مدل تدوین ابزار)، در دو بخش کیفی(براساس داده بنیاد) و کمی (بر پایه روش پیمایشی مقطعی) گردآوری گردید. در بخش کیفی 30 نفر از مدیران مجموعه بنیاد برکت به شیوه نمونه گیری هدفمند و در بخش کمی 109 نفر از کارشناسان و کارکنان همین مجموعه به شیوه نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و در پژوهش مشارکت جستند. ابزار گرداوری داده ها در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختار یافته و در بخش کمی پرسشنامه محقق ساخته بود. داده های کیفی به واسطه کدگذاری باز،محور و گزینشی تحلیل شدند .داده های کمی بواسطه شاخص های میانگین و تحلیل عاملی تاییدی تجزیه و تحلیل شدند. نتایج حاصل از کدگذاری مبتنی بر روش داده بنیاد منجر به شناسایی 117 گویه، 22 مولفه و 5 بعد شامل؛ راهبرد توسعه مدارس، آمایش سرزمینی، طراحی ساختار، مدیریت سرمایه های انسانی و تمدن سازی گردید. نتایج بخش کمی نشان داد کلیه شاخص های نیکویی برازش در خصوص ابعاد الگوی مدیریت سازمان های آموزشی مردم نهاد در مدارس بنیاد برکت مورد تایید قرار گرفته است.

این پژوهش باهدف شناسایی شاخص های بهره وری مدیران ادارات آموزش وپرورش استان خراسان رضوی انجام شده است. پژوهش حاضر، ازنظر هدف توسعه ای و از نظر چگونگی گردآوری داده ها، آمیخته اکتشافی است. جامعه آماری پژوهش در مرحله کیفی شامل اساتید مدیریت آموزشی و خبرگان حوزه مدیریت بهره وری بود که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، 13 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. در فاز کمی پژوهش، جامعه آماری شامل مدیران ادارات آموزش و پرورش استان خراسان رضوی بود که 48 نفر با روش نمونه گیری سرشماری به سوالات پاسخ دادند. برای جمع آوری اطلاعات از مصاحبه و پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. پرسشنامه پژوهش بر مبنای 4 مولفه و 90 گویه تنظیم شد. برای تجزیه و تحلیل داده های کمی و کیفی، از تحلیل تماتیک و الگوریتم تحلیل مدل ها درروش Smart-PLS استفاده گردید. نتایج تحقیق منجر به شناسایی 4 شاخص عمده بهره وری مدیران آموزش و پرورش (فردی، مدیریتی، سازمانی و محیطی) و 20 مقوله شد. نتایج نشان داد شاخص بهره وری مدیران با شاخص فردی برابر 318/0، شاخص مدیریتی 340/0، شاخص سازمانی 208/0 و شاخص محیطی 201/0 می باشد و درنتیجه می توان گفت این شاخص ها بر بهره وری مدیران آموزش و پرورش تاثیر معنادار و مثبتی دارند. مدل نهایی پژوهش نیز از برازش مناسب برخوردار است.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی مولفه های دانشگاه آینده و ارایه الگوی مناسب برای دانشگاه ها با استفاده از طرح پژوهش آمیخته از نوع اکتشافی انجام شد. در بخش کیفی، از روش تحلیل مضمون با رویکرد استقرایی و در بخش کمی از روش توصیفی از نوع پیمایشی استفاده شد. بر اساس مولفه های به دست آمده در بخش کیفی، پرسشنامه 176 گویه ای ساخته شد. به منظور اعتبارسنجی پرسشنامه، از روایی صوری، روایی محتوایی و روایی سازه استفاده شد. نمونه آماری در بخش کمی از 181 نفر از اعضای هیات علمی رشته علوم تربیتی در دانشگاه های آزاد اسلامی کل کشور تشکیل گردید. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش تحلیل عاملی تاییدی و رویکرد مدل سازی معادله ساختاری کوواریانس محور استفاده شد. یافته ها نشان داد که ابزار سنجش از اعتبار عاملی برخوردار بود. همچنین مقادیر مربوط به برآورد ضریب آلفای کرونباخ به منظور سنجش همبستگی درونی مضامین پایه بالاتر از 7/0 گزارش شد، در نتیجه ابزار سنجش مربوط به این مفاهیم از دقت اندازه گیری کافی برخودار بود. یافته های حاصل از تحلیل مضمون منجر به طراحی مدل دانشگاه آینده با 12 مضمون سازمان دهنده و 26 مضمون پایه گردید.