نشریه هفت آسمان
پیاپی 15 (پاییز 1381)

عرفان یهودی از آغاز تاکنون سه مرحله اصلی را پشت سر نهاده است و در طی این مراحل به کمال و شکوفایی خود رسیده است؛ این سه مرحله اصلی را می توان تحت عناوین عرفان مرکبه[1]، حسیدیم[2] و قبالا[3] مشخص نمود، دوره کمال و پختگی عرفان یهودی در همان آیین قبالا متجلی شده که شاخصه عرفان یهودی و عنوانی عام برای همه ادوار آن است و بیشتر مطالعاتی هم که در مورد عرفان یهودی صورت گرفته و نیز آثاری که تالیف شده مربوط به همین مرحله از عرفان یهودی است و مراحل قبل بهویژه عرفان مرکبه کمتر مورد توجه و بررسی دقیق قرار گرفته و عمده مباحثی که در مورد آن مطرح شده، با احتمالات و گمانه زنی های فراوان همراه است. موضوع اصلی بحث در این نوشتار، عرفان مرکبه است و تلاش می کنیم تا حد امکان به تاریخ و چیستی و مباحثی که در مورد عوامل موثر در شکل گیری آن مطرح شده است، اشاره نماییم، سپس همانندی های جنبه های عملی و دیدگاه های نظری این روش عرفانی را با محتوای کتب عهد عتیق مورد توجه قرار دهیم.