فهرست مطالب

تئاتر - سال ششم شماره 76 (بهار 1398)

نشریه تئاتر
سال ششم شماره 76 (بهار 1398)

  • 166 صفحه، بهای روی جلد: 120,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1399/05/25
  • تعداد عناوین: 7
|
  • دکتر سید مصطفی مختاباد صفحه 11
  • لیلا سروندی، شمس الملوک مصطفوی*، اسماعیل شفیعی صفحه 13

    مارینا آبراموویچ، هنرمند یوگسلاوی تبار در حوزه هنر مفهومی است که از اوایل1970 با تمرکز بر بدن خود، به مثابه سوژه و رسانه اصلی هنرش، رویکردی متفاوت نسبت به مخاطب داشته است. موریس مرلو پونتی نیز از فیلسوفان پدیدارشناس و اگزیستانسیالیسم قرن بیستم  است که در پدیدارشناسی ادراک،در قالب تجربه ای «بدن مند» به بحث در مورد «دیگری» پرداخته است. او هنر مدرن را پدیدار کننده عالمی می داند که نظرگاه متفاوتی برای هنرمند و مخاطب ایجاد کرده است. هدف این پژوهش تبیین مفهوم مخاطب با رویکرد پدیدارشناسانه موریس مرلوپونتی ، براساس مفاهیم «بدن مندی» و «دیگری» در اجراهای مارینا آبراموویچ، با عناوین «هنرمند حاضر است» و «ریتم صفر» است که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و جمع آوری داده ها از طریق منابع کتابخانه ای ، فیلم و پایگاه های معتبر اینترنتی صورت گرفته است. این پژوهش به این پرسش پاسخ می دهد که مخاطب در اجراهای مارینا آبراموویچ چه مفهومی دارد؟ اهمیت این تحقیق ایجاد درک متفاوت مفهوم مخاطب توسط هنرمندانی است که تلاش می کنند به جای اینکه محتوایی را برای مخاطب آماده کنند خودرا در موقعیت یک مخاطب قرار دهند تا «سطح آگاهی» خود را تغییر دهند .این امر موجب غنای بیشتر معنا و تعمیق رابطه تماشاگر و اجراگر می شود. از مهمترین دستاوردهای این پژوهش می توان به این نکته اشاره نمود که طبق تعاریف موریس مرلوپونتی در مورد «دیگری» مخاطب به واسطه درهم تنیدگی با اثر هنری و هنرمند، ابزاری برای کنش مخاطب می شود واین امر عامل معنا بخشی و آگاهی برای خود هنرمند است.

    کلیدواژگان: مارینا آبراماوویچ، موریس مرلو پونتی، پدیدارشناسی ادراک، بدن، دیگری، پرفورمنس
  • امیررضا دیلمانی، محمدجعفر یوسفیان کناری * صفحه 32

    این مقاله قصد دارد تا به وسیله ی اقتباس یک الگوی نمایشی از مفاهیم مربوط به جامعه شناسی، سنت، مدرنیته و رابطه ی آن ها را در شماری از متون نمایشی باستان گرای دوره ی پهلوی نخست مورد خوانش قرار دهد. سنت حضور گذشته ی یک جامعه در زمان حال است که می تواند در متون کتبی محقق شود. مدرنیته هم در جهان سوم، تقلید هدفمند از استاندارد های کشور های توسعه یافته است که می تواند در وجوه مختلف یک جامعه اعمال شود. برعکس دیدگاه های اولیه ی حول این دو مفهوم، سنت و مدرنیته همواره در تضاد با یکدیگر نیستند و گاه حتی می توانند با یکدیگر ترکیب شده و در همپوشانی با هم نیز قرار بگیرند. یکی از مهم ترین نمونه های این همپوشانی در دوران ملی گرایی، مثل دوره ی پهلوی نخست محقق می شود. هدف مقاله ی حاضر این است که با روش توصیفی – تحلیلی تجلی سنت، مدرنیته و رابطه ی این دو را در عناصر نمایشی شماری از متون باستان گرای دوره ی پهلوی نخست مطالعه کرده، و نشان دهد که در این متون این دو مفهوم در نقطه ی مقابل یکدیگر نبوده، بلکه با یکدیگر همپوشانی دارند. دامنه ی پژوهش به شماری از متون باستان گرای دوره ی پهلوی اول محدود می شود. این متون از آثار نویسندگانی چون صادق هدایت، ذبیح بهروز، گریگور یقیکیان و از همه مهم تر میرزاده ی عشقی انتخاب شده اند که از نظر ملک پور از نویسندگان شاخص این دوره هستند. این پژوهش سعی دارد تا به این پرسش پاسخ دهد که متون باستان گرای دوره ی پهلوی به وسیله ی کدام یک از عناصر نمایشی همپوشانی سنت و مدرنیته را بازتاب می دهند؟ به نظر می رسد که این متون در برخی از عناصر نمایشی، از قبیل شخصیت پردازی، زمان، مکان، زبان وکشمکش نمایشی به احضار سنت ها می پردازند، و به طور همزمان دارای درون مایه ی ناسیونالیستی و قالب ادبی مدرن هستند، که با آشنایی ایران با تمدن اروپا به کشور وارد شدند. این همپوشانی باعث می شود تا این متون، در عین مدرن بودن، هویت ایرانی را در خود حفظ کنند.

    کلیدواژگان: سنت و مدرنیته، نمایش نامه های باستان گرا، ادبیات نمایشی ایران، میرزاده عشقی
  • مریم مافی، مهدی کشاورزافشار * صفحه 52

    دهه سی شمسی در ایران هم از نظر تحولات تئاتر و هم ازجهت تاریخ پوستر تئاتر اهمیت دارد. در این دوره تئاتر ویژگی سیاسی-اجتماعی به خود گرفت و مخاطبان بیشتری یافت. تبریز یکی از مراکز مهم نمایش در این دوره به شمار می رود. این دوره همچنین نقطه آغازی برای طراحی پوستر برای تئاتر به شمار می آید. هدف این مقاله تحلیل نشانه شناختی کارکردهای ارتباطی-تبلیغی پوستر تئاتر در این دهه است. مسئله اصلی در تحقیق حاضر این است که چه رابطه ای میان محتوای نمایشنامه ها و فرم پوستر از نظر کارکرد تبلیغی- ارتباطی پوستر در تئاتر دهه سی شمسی ایران وجود دارد؟ روش تحقیق این مقاله توصیفی-تحلیلی و تاریخی است و برای گردآوری داده ها، روش کتابخانه ای بکار رفته است. همچنین برای تحلیل آثار و داده ها از نظریه و روش نشانه شناسی استفاده شده است. در روند مقاله 46 پوستر از دوره زمانی دهه سی شمسی در ایران معرفی و بررسی شده اند و از نظر نوع نظام نشانه ای مورد استفاده به چهار دسته اصلی تقسیم شده اند. سپس با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و سهمیه ای، از هر دسته 1 نمونه پوستر که به صورت کامل معرف ویژگی های نشانه  شناختی دسته خود بود و همچنین نمایشنامه آن نیز در دسترس بود انتخاب و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان داد دو نظام نشانه ای مورد استفاده در طراحی این پوسترها عبارتند از نشانه های تصویری و نشانه های نوشتاری. از نشانه های تصویری در قالب طراحی صحنه ها و شخصیت های اصلی نمایشنامه جهت ارجاع به درون مایه های نمایشنامه استفاده شده است. این نوع نشانه ها کارکرد ارتباطی در پوستر را تامین می کنند. از نشانه های نوشتاری جهت تبلیغ و اطلاع رسانی اجرای نمایش استفاده شده است. این نوع نشانه ها کارکرد تبلیغی را برای پوستر تامین می کنند. از این جهت  بین پوسترهایی که در فرم آن ها نشانه های تصویری غالب است و پوسترهایی که  نشانه های تصویری و نشانه های نوشتاری به یک میزان نسبی فضای فرم شناختی پوستر را به خود اختصاص داده اند، بین فرم، با محتوای نمایشنامه هارابطه وجود دارد و کارکرد ارتباطی پوستر مورد توجه قرار گرفته است، اما در پوسترهایی که در فرم آن ها نشانه های نوشتاری بر نشانه های تصویری غالب است و پوسترهایی که فقط از نشانه های نوشتاری برای ایجاد فرم استفاده کرده اند بین فرم پوستر و  محتوای نمایشنامه رابطه ای  وجود ندارد و کارکرد تبلیغی پوستر مورد توجه بوده است.

    کلیدواژگان: پوستر های تئاتر دهه سی، نشانه شناسی، نشانه های تصویری، نشانه های نوشتاری، کارکرد تبلیغی-ارتباطی
  • زهره بهروزی نیا صفحه 96

    ادوارد برنت تیلور یکی از انسان شناسان اهل بریتانیا می باشد که به عنوان بنیان گذار انسان شناسی فرهنگی نیز شناخته می شود. بر اساس مهمترین نظریه ی او، «انیمیسم» ریشه و جوهره ی اصلی دین می باشد که پایه های اعتقادی بشر را تا به امروز تشکیل می دهد. از طرفی بازی دهندگی عروسک نیز که در انواع نمایش های عروسکی یکی از ارکان مهم این هنر جادویی به شمار می رود، بر اساس باور و تخیل بازی دهنده در جان بخشی عروسک شکل گرفته و تاثیر خود را بر پایه ی اعتقاد به جان انگاری، بر روی مخاطب خود می گذارد. در این پژوهش سعی برآن است تا  با بررسی مفهوم «انیمیسم» و قوانین مطرح شده آن توسط تیلور، به تاثیر آن درکیفیت جان انگاری و جان بخشی عروسک پرداخته شود. فرضیه تحقیق براین اساس است که: «انیمیسم» انسان اولیه، پایه و اساس جان گرفتن عروسک است که بر اساس نظریه ی تیلور از ابتدای آفرینش وجود داشته و امروزه این مفهوم در شکل جان بخشی عروسک مشاهده می گردد و بر روی کیفیت بازی دهندگی تاثیر می گذارد. همچنین پرسش اصلی این پژوهش این است که  آیا «انیمیسم» انسان اولیه  همان جان بخشی عروسک  در دنیای معاصراست و چه تاثیری بر روی آن دارد؟
    این مقاله بر اساس پژوهش های انجام گرفته توسط پژوهشگران دینی و تیاتر عروسکی،  ابتدا به تعریف انیمیسم، شکل گیری بت ها و حرکت بخشی آن ها پرداخته و سپس خاستگاه عروسک و تغییربت ها به آن ها بر اساس قانون الگوی تکامل تیلور بررسی می گردد. در پایان با مقایسه ی بازی دهنده ی عروسک و جان دهنده به بت ها، نقش جان انگاری اشیا توسط انسان های اولیه با اتکا بر نظریه ی "انیمیسم" تیلور در بازی دهندگی عروسک اثبات می گردد.

    کلیدواژگان: خاستگاه عروسک، انیمیسم، ادوارد تیلور، بازی دهندگی عروسک
  • مهدی جاویدشاد صفحه 110

    مقاله ی پیش رو نمایشنامه ی لیر (1971) نوشته ی ادوارد باند را در نقش یک اثر اقتباس شده از شاه لیر ویلیام شکسپیر در نظر می گیرد تا تغییر نگاه به سنت شکسپیری را در اثر باند مورد بررسی قرار دهد. با توجه به اینکه یکی از اهداف اقتباس گر ابراز اعتراض به اثری است که آن را اقتباس می کند، بخشی از مطالعات اقتباس می تواند معطوف به چرایی و چگونگی تغییر متن مبدا به منظور تحمیل فلسفه ای خاص به آن باشد. این رویکرد مطالعاتی قابلیت به کار گیری در هر دو متن باند و شکسپیر را دارد زیرا هر کدام تغییرات قابل توجهی، که ریشه در دغدغه های آنها نسبت به فلسفه ی وجودی انسان دارد، به منابع در دسترس خود می دهند. این مقاله ضمن اشاره به دغدغه های اقتباسی و کیفیت های زیبایی شناسی در نمایشنامه ی شاه لیر، بر نمایشنامه ی لیر باند متمرکز می شود تا اعتراض اقتباس گر به سنت شکسپیری برجا مانده را بررسی کند. با توجه به اینکه باند عمدتا به اندیشه ی تقدیر گرایانه و محافظه کارانه ی موجود در نمایش شکسپیر معترض است، مقاله ی پیش رو تغییرات بنیادین اقتباسگر در پیرنگ، شخصیت، زبان، قدرت و ایدیولوژی را مورد تحلیل قرار می دهد تا مدرن سازی متن شکسپیری از طریق تحمیل رویکرد برساخت گرایی را در نمایش باند نشان دهد. بدین منظور، رویکرد های پسامدرن به اقتباس از منظر لیندا هاچن و جولی سندرز و تاکید رولان بارت بر پدیده ی طبیعی سازی در نقش ابزار ایدیولوژیک به عنوان مبانی نظری مورد استفاده قرار می گیرند تا گذر از ذات گرایی به برساخت گرایی در اقتباس باند مورد تاکید واقع شود.

    کلیدواژگان: اقتباس، شکسپیر، تیاتر پسامدرن، ایدیولوژی، طبیعی سازی
  • محمود عزیزی، سمیرا سادات رنجبران طباطبایی*، حامی علیزاده صفحه 130

    در تیاتر، بداهه پردازی برای آموزش هنرجویان یا روی صحنه بردن نمایشنامه ای مکتوب و در سال های اخیر بیشتر در ایران به عنوان عنصر برانگیزاننده خودجوشی و خلاقیت همزمان بازیگران و تماشاگران به کار می رود. تعداد گروه های تیاتری که می توانند از طریق بداهه پردازی به اجرا برسند در سالهای گذشته در ایران بیشتر شده است. سوال اساسی این پژوهش این است که بداهه پردازی به چه امکان یک شیوه ی اجرایی است، و اینکه آیا گروه نان و عروسک دارای این ویژگی ها است یا نه. آیا مفاهیم اجرا از منظر شکنر در آن حضور دارد یا نه و اینکه به چه صورتی میتواند به آن تکیه کرد. این قابلیت ها در تمام حوزه های تیاتر که بداهه پردازی به گونه ای کاربرد دارد نیز کاملا ضروری و حیاتی اند. هدف این مقاله پژوهش در مفاهیم اجرا به دیدگاه شکنر است و تبیین آن در گروه نان و عروسک چرا که به نظر می رسد گروه تیاتر نان و عروسک به عنوان بهترین گروه تجربی دهه 70 آمریکا روش های متفاوتی داشته اند. این مقاله در پی آن است تا چگونگی فرآیند اجرایی بداهه پردازی بر اساس تفسیر شکنر از نظریه اجرا است. در این راه گروه تیاتر نان و عروسک، به عنوان شاخص گروه های دهه 60 و 70 میلادی آمریکا، به الگو مورد ارزیابی قرار می گیرد. گروه تیاتر نان و عروسک با استفاده از یک ایده خام، با قابلیت های فردی و گروهی به اهداف اجرایی خود می رسد. این دیدگاه را پیتر شومان در این گروه پدید آورده و اجرایی می کند. براساس الگوی بداهه پردازی گروه نان و عروسک، بداهه پرداز در تیاتر شش مهارت کسب می کند. در نهایت بر هم نمایی اصطلاحات تعریف شده در شش مهارت بداهه پردازی و عناصر اجرایی بر طبق نظریه اجرا، یک داده علمی جدید عرضه می کند. در این مقاله سعی می شود با برهم نمایی نظریه اجرا از ریچارد شکنر و مفاهیم آن بر ساختار بداهه پردازی و همچنین تحقیق و انعکاس آن در گروه تیاتر نان و عروسک پیتر شومان در راستای  این فرضیه می توان با این تکنیک ها به اجرا و تولید تیاتر رسید، تحقیق شود. همچنین تلاش می شود تا به دنبال پاسخ به این پرسشها باشیم که ؛ چون چگونه گروه تیاتر نان و عروسک با استفاده از یک ایده خام و با قابلیتهای فردی و گروهی و به کارگیری بداهه پردازی به اجرا دست می یابد؟ آیا گروه نان و عروسک، راه و روش های متفاوتی در این باره دارد؟ چه الگو یا روش های مشخص و منحصر به فردی را می توان برای این گروه معرفی کرد؟ عناصر بداهه پردازی در گروه نان و عروسک چه وجوه یکسان و همه گیر و جه وجوه منحصر به فردی دارد؟ تنوع و تطور این عناصر چیست؟

    کلیدواژگان: بداهه پردازی، بازیگر، مهارت، نظریه اجرا، ریچارد شکنر، پیتر شومان، تیاتر نان و عروسک
|
  • Leila Sarvandi, Shamsolmolook Mostafavi, Esmaeel Shafiee Page 13

    Marina Abramovic, a Yugoslav artist in the field of conceptual art, has been creating works of “art” since the early 1970s. By focusing on her body as the subject and mainstream of her art, she has taken a different approach to the audience in her performances. In his phenomenology of perception, Maurice Merleau Ponty also discusses the “other” in the context of a “body” experience. He has been a philosopher of phenomenology and existentialism of the twentieth century and considers modern art to be the emerging world that has created a different perspective for the artist and audience. The purpose of this research is to explain the concept of the audience with the phenomenological approach of Maurice Merleoponti, based on the concepts of “ Embodyment “ and “Other” in Marina Abramovic’s performances, titled “Zero Rhythm” and “Artist Present”. Data collection was done through library resources, videos, and reputable internet sites. This research answers the question of what does the audience mean in Marina Abramovic’s performances? The importance of this research is to create a different understanding of the concept of audiences by artists who try to position themselves in the audience instead of preparing content for the audience to change their “level of awareness”. This further enriches the meaning and deepens the viewer-performer relationship. One of the most important findings of this study is that according to Maurice Merleoponti’s definitions of the “other” of the audience becomes a tool for audience action through the interplay of art and artist, and this is a factor of meaning and awareness for the artist himself.

    Keywords: Marina Abramovic, Maurice Merleau Ponty, Perception Phenomenology, Body, Another, Performance
  • Amirreza Amiri, MohammadJafar Yousefian Page 32

    This article intends to study Tradition, Modernity and the relationship between them in the Archaic plays of the Pahlavi era, by a dramatic model, adapted from the sociological concepts. Tradition is the continued existence of the past, in the present time, which can occur in written form. On the other hand, in third world countries, Modernity is the imitation of standards in the developed countries in various aspects of social life. Despite the initial theories about these two concepts, they are not necessarily in contrast with each other, and sometimes they can overlap. An example of this overlap can be found in nationalistic movements, one of which occurred in contemporary Iran, under the ruling of the first Pahlavi king, which lasted until 1941. This article tries to track the reflection of Tradition, Modernity and the relationship between them in the Archaic plays of the the Pahlavi era, with a descriptive and analytic method. It aims to show that in these texts, the two concepts overlap with one another. The scope of the study is limited to playwrights such as Sadegh Hedayat, Zabih Behrooz, Gregory Yeghikian, and most importantly Mirzadeh Eshghi. Malekpour identifies these writers as some of the most prominent ones of this period. This study tries to find out which dramatic aspects of Archaic plays reflect Tradition, Modernity and their relationship? It seems Traditions are reflected in aspects, such as characters, setting, and the theater language. At the same time, these texts are modern because of their literary genre, and their nationalistic theme, which entered Iran after its acquaintance with Europe. This overlap makes Archaic plays both modern and true to their Iranian Identity.

    Keywords: Tradition, Modernity, Archaic Plays, IranianDramatic Literature, Mirzadeh Eshghi
  • Maryam Mafi, Mehdi Keshavarz Afshar Page 52

    The 1950s is noteworthy both in terms of theatre-related developments and the history of theatre posters in Iran. During this period, the theatre acquired a socio-political feature and found a greater audience. Tabriz was one of the principal centers of theatre in these ages. This period was also a starting point for designing theatre posters. The purpose of this paper is to analyze the semiology of the communicational and promotional functions of theatre posters in this decade. The main issue here is figuring out a significant relationship between the content of plays and the form of 1950s posters in Iran in terms of communicational and promotional functions. The research method is descriptive-analytical and historical. The data are brought together from the library materials. The theory and methods of semiology are put in use to analyze the posters and data. In the research process, 46 posters from the 1950s Iran have been introduced, studied, and divided into four main categories in terms of the type of sign system used. Then, using the purposive and quota sampling method, one sample was selected and analyzed from each categorization, the one which fully represented the semiological characteristics of it, and also its play was available. The results showed that the two sign systems used in the design of these posters were visual signs and textual signs. The former referring to the themes of the play was convenient in the representation of the main scenes and characters. These types of signs provide the communicational function for the poster. The latter was to promote and inform the public audience about the play. These types of signs provide the promotional aspect of the design. Among the posters with predominant visual signs within the formal space, 156 Abstract or posters with an equal share of visual and textual signs to a certain extent, the form of design is relevant to the content of the play, and the communicational function is determinant. On the other hand, among the posters in which the textual signs are predominant or those only made up of textual signs, the form of design is not necessarily relevant to the content of the play. So the promotional function of design is determinant.

    Keywords: 1950s Theater Posters, Semiology, Visual Signs, Textual Signs, Communication & Promotion
  • Zohreh Behrouzinia Page 96

    Edward Brent Taylor is one of the British anthropologists who is also known as the founder of cultural anthropology. According to his most important theory, “animism” is the root and main essence of religion which forms the basis of human belief to this day. On the other hand, puppetry, which is one of the most important elements of this magical art in various puppet shows, is formed based on the belief and imagination of the player of giving life to a puppet. It has an impact on the audience based on their belief in the animism. In this study, an attempt is made to examine the concept of “animism” and the rules proposed by Taylor, to investigate its effect on the quality of animism and giving life to the puppet. The research hypothesis is that the “animism” of primitive man is the basis of giving life to the puppet, which, according to Taylor’s theory, has existed since the beginning of creation, and today this concept is seen in the puppet’s life-giving form and affect the quality of puppetry. Also, the main question of this research is whether the “animism” of the primitive man is the life-giving to the puppet in the contemporary world and what effect does it have on it. Based on researches conducted by religious and puppet theater scholars, this article first defines “animism, the formation of idols and their movement” and then “the origins of puppets and the transmission of idols to puppets are examined according to Taylor’s pattern of evolution.” At the end, by comparing the puppet player to the idols, the role of life-giving to objects by primitive humans is proved relying on Taylor’s theory of “animism” in puppetry.

    Keywords: The Origins of puppet, Animism, Edward Taylor, Puppetry
  • Mahdi Javidshad Page 110

    This article considers Edward Bond’s Lear (1971) as an adaptation of William Shakespeare’s King Lear to investigate how Shakespearean tradition undergoes changes in Bond’ work. Since one of the aims of adaptors is to express discontent with the work they adapt, a part of adaptation studies can be concerned with the whyness and howness of making changes to the source text with the aim of imposing a certain philosophy. This approach can be applied to the investigation of the texts of both Bond and Shakespeare as each of them make significant changes to their available texts based on their unique concerns for the philosophy of human existence. This article, in addition to referring to the adaptive concerns and aesthetic qualities of Shakespeare’s King Lear, focuses on Bond’s Lear to discuss the adaptor’s protest against the handed-down Shakespearean tradition. To this end, postmodern approaches to adaptation studies as mentioned by Linda Hutcheon and Julie Sanders and Roland Barthes’ emphasis on naturalization as an ideological process are applied as theoretical framework of the study to emphasize the transition from essentialism to constructivism in Bond’s adaptation.

    Keywords: adaptation, Shakespeare, postmodern theater, ideology, naturalization
  • Mahmoud Azizi, Samirasadat Ranjbaran Tabatabaei, Hami Alizadeh Page 130

    In the theater, improvisation is used to teach the students on the stage of writing dramatic plays, and in recent years it is also used as a spontaneous triggering element and simultaneous creativity of actors and audiences. But theater groups can be performed through improvisation. By using improvisation, these groups can achieve a structured implementation by having only one idea and a training space. For this purpose, an improvised player must strengthen his individual and group capabilities. These capabilities are absolutely essential in all areas of the theater that improvise is applied in a way that is applicable. The purpose of this article is to investigate the science of improvisation based on the principles defined for it. In this way, the Bread and Doll Theater Group, as an indicator of America’s 60s and 70s, is being reviewed. The Bread and Dance Theater Group, with its own creative idea, with individual and group capabilities, has come up with its executive goals, which brings this perspective to Peter Schumann in this group. In general, the improviser in the theater earns six skills. Ultimately, a new scientific data will be presented in conjunction with the terms defined in the six skills of improvisation and executive elements.

    Keywords: Improvisation, actor, skill, Peter Schumann, theBread, Puppet Theatre