نشریه راهبردهای مدیریت در نظام سلامت
سال پنجم شماره 2 (پیاپی 16، تابستان 1399)

پس از شیوع کووید-19، مطالعات زیادی به سرعت در سایت های تحقیقاتی و ادبیات علمی جهان منتشر گردیدند و برخی به تحلیل استراتژی های مدیریت کووید -19 پرداختتند. این مطالعه به بررسی مقالات خارجی منتشره مربوط به راهبردهای پزشکی برای بیماری کووید-19 پرداخته است. 16 مقاله علمی انتخاب و با روش تحلیل محتوا بررسی شد و به کشف 16 استراتژی پزشکی و 3 راهبرد مدیریت کلان منجر شد. بررسی ها نشان داد عمده راهبردهای مطرح در مطالعات خارجی راهبردهای درمانی بوده و کمتر به راهبردهای مدیریتی کلان سلامت توجه شده است. در جدول 1 راهبردهای درمان در مبارزه با کووید-19 مطرح شده است. بنابر مفاد جدول، مهمترین راهبردهای درمانی طرح شده در مطالعات بین المللی در دوران بیماری کووید -19، شامل: یافتن روش های جایگزین استاندارد تنفسی سنتی؛ انجام (و نه ترک) جراحی های گوارشی؛ تشخیص زودهنگام بیماری؛ تفکیک و معالجه بیماران تحت درمان دیالیز؛ تقویت مدیریت پرسنل پزشکی و پرستاری؛ ایجاد پروتکل های جدید برای غربالگری؛ درمان تومور زنان طبق شرایط خاص؛ بازگشت به داروسازی بومی کشورها؛ تسریع در آزمایشات بالینی؛ تحول سیستماتیک در مدیریت سلامت؛ ایجاد تمرکز در بخش پرستاری اضطراری؛ تدوین راهبردهای کلان پزشکی در استان؛ جلوگیری از شیوع کووید-19 در بخش های بیمارستانی؛ بومی سازی تولید دارو؛ تولید تجهیزات شخصی برای تنفس دهی، بودند. از آینده نگری برای حفظ منابع انسانی و تجهیزات درمان؛ شبیه سازی و کل گرایی در تدوین راهبرد های بهداشتی و پزشکی؛ عدم غفلت از سایر بیماری ها در دوران درگیری با کووید-19، می توان به عنوان مهمترین راهبردهای عمومی مدیریت کلان سلامت برای کووید-19 نام برد. با توجه به تاثیرپذیری راهبردهای پزشکی از راهبردهای کلان و عمومی، پیشنهاد می شود برای مبارزه با کووید-19 هم زمان راهبردهای عمومی مدیریت کلان و راهبردهای بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با هم تنظیم و اعمال گردند. جدول 1: راهبردهای درمان کشف شده از مطالعات خارجی کووید-19 با روش تحلیل محتوا در نیمه اول سال 2020 ایده پرداز عنوان مطالعه مفاد بحث استراتژی گیر و گیر (1) شرایط تنفسی در بیماری کووید-19: ملاحظات مهم در مورد راهکارهای درمانی جدید برای کاهش مرگ و میر راهکارهای درمانی جایگزین با استفاده از روش های بالینی موجود مانند اکسیژن درمانی بیش از حد، انتقال گلبول های قرمز بسته شده خون یا درمان تحریک کننده اورتروپیوزیس جستجو برای یافتن روش های جایگزین نسبت به درمان های استاندارد تنفسی و تهویه برای درمان کووید-19 ژن و همکاران (1) استراتژی مدیریتی برای از سرگیری تشخیص منظم و درمان منظم در بخش جراحی دستگاه گوارش در هنگام شیوع بیماری کووید-19 منع سرایت کووید-19 به بخش جراحی با تقویت غربال گری قبل از بیمارستان و کنترل بعد از عمل، محافظت از پرسنل و مدیریت انجام (و نه ترک) جراحی های گوارشی با رعایت پروتکل های بهداشتی در دوره کووید -19 بریونی و همکاران (3) کووید -19 در دیالیز بیماران: راهبردهای پیشگیری و کنترل عفونت بررسی اختلالات ناشی از کووید -19 بر بیماران دیالیزی تشخیص زود هنگام تفکیک و معالجه بیماران دیالیزی؛ تقویت مدیریت کارکنان پزشک و پرستار شن و همکاران (4) روند غربالگری و استراتژی مدیریتی کووید-19 برای بخش های مراقبت ویژه و اورژانس در بیمارستان کودکان اثر مدیریت غربالگری استاندارد سرپایی در بیمارستان بر بهبود کارایی تشخیص و درمان و کاهش عفونت بیمارستانی ایجاد پروتکل مدیریتی جدید برای غربالگری و تشخیص کووید -19 ژانگ و همکاران (5) استراتژی های مدیریتی برای بیماران مبتلا به بدخیمی زنان در هنگام شیوع کووید-19 بررسی راهکارهای مدیریتی بیماران مبتلا به تومورهای بدخیم زنان در هنگام شیوع و انتقال کووید-19 پیشگیری، کنترل و درمان تومور زنان طبق شرایط خاص آموزش کووید-19 لین و ژانگ (6) استراتژی خدمات مراقبت های دارویی برای داروسازان بالینی چینی در بیماری کووید-19 تبیین کاربردهای بالینی پزشکی چینی برای کووید -19 بازگشت به داروسازی بومی کشورها برای داروی کووید-19 لی و همکاران (7) آیا پیشگیری از مواجهه با کووید-19 می تواند به عنوان یک استراتژی پاسخ شیوع در بیمارستان های مراقبت طولانی مدت در نظر گرفته شود؟ بررسی موارد پیشنهادی برای داروی کووید-19 و گزارش نتایج منفی همه آن ها در کشورها تکیه بر تسریع در آزمایشات بالینی برای دستیابی سریع به درمان بالینی لی و همکاران (8) راهکارهای درمانی سندرم بودد-چیاری در دوره اپیدمی بیماری کووید -19 دسته بندی بیماران به دو دسته عادی و بیماران مبتلا به سندرم تحول سیستماتیک در مدیریت برای درمان کووید -19 وانگ و همکاران (9) استراتژی های مدیریت اضطراری بخش پرستاری در نجات متمرکز بیماران مبتلا به بیماری کووید -19 خلاصه کردن مجموعه ای از استراتژی های مدیریت اضطراری بخش پرستاری در معالجه متمرکز بیماران مبتلا به بیماری کرونا به روز کردن استراتژی های بخش پرستاری و ایجاد تمرکز در پرستاری اضطراری ویلیام و همکاران (10) تاثیر کووید-19 بر زمان درمان براکی تراپی و راهکارهای کاهش ریسک چارچوب عمل و مدیریت بالینی براکی تراپی برای بیماران بدخیم زنان و زایمان، پستان و پروستات تدوین راهبردهای کلان پزشکی در سطح استانی لی و همکاران (11) استراتژی های مدیریت بخش سوختگی در طول بیماری همه گیر کووید 19 ارایه راهکار برای مدیریت بخش سوختگی در هنگام بیماری کووید-19 یا عفونی تنفسی جلوگیری از شیوع کووید-19 در بخش های بیمارستانی علی و آل حاربی (12) کووید-19: بیماری، مدیریت، درمان و تاثیرات اجتماعی درمان بیماران با داروی ترکیبی از داروهای ضد ویروسی و آزیترومایسین بومی سازی تولید دارو برای درمان کووید-19 ربا و همکاران (13) نیاز فنوتیپ های متمایز ، به استراتژی های مختلف در مدیریت تنفسی شدید برای کووید-19 مدیریت تنفسی بیماران کووید-19 قبل، حین و بعد از تهویه مکانیکی تولید تجهیزات شخصی برای تنفس دهی به بیماران کووید-19 آینگار و همکاران (14) بعد از کووید-19: برنامه ریزی استراتژی ها برای از سرگیری جراحی ارتوپدی - چالش ها و ملاحظات تمرکز کشورها بر اکتفای به منابع خود مانند پرسنل و تجهیزات دورنگری در حفظ منابع انسانی و تجهیزات برای درمان کووید-19 فرانکوم و همکاران (15) لارنگوسکوپی و برونکوسکوپی کودکان در بیماری کووید-19: پروتکل مشترک 4 مرکز برای بهبود ایمنی با مدیریت بعد از عمل و ایجاد چادر جراحی یک بار مصرف بیان روش های مختلف ایجاد چادر در اطراف بیمار برای کاهش آلودگی گسترده قطرات پراکنده و ذرات معلق در هوا شبیه سازی و کل گرایی در تدوین راهبرد های بهداشتی و پزشکی کووید-19 آری (16) راهکارهای عملی برای تحویل ایمن و موثر داروهای معلق در هوا به بیماران مبتلا به کووید-19 رساندن داروهای خفیف هوازی شده به بیماران تحت مراقبت ویژه با محافظت از کارکنان عدم غفلت از سایر بیماری ها در دوران درگیری با کووید-19

سلامتی که برخورداری از آسایش کامل جسمی، روانی و اجتماعی و نداشتن بیماری و نقص عضو است (1)، حق اساسی جوامع می باشد. سازمان جهانی بهداشت، ضمن تاکید بر مسئولیت سیاسی دولت ها برای تامین و ارتقای سطح سلامت مردم، رویکرد موثر این نظام را محدود به ارتقای سلامت افراد نمی داند و بر حمایت از گروه های فقیر در قبال تحمل هزینه های مراقبت سلامت و کاهش نابرابری ها در دستیابی به خدمات تاکید می نماید (3,2). بخش بهداشت و درمان یکی از مهمترین بخش های توسعه اجتماعی در جامعه است (4). در هر کشور منابع اقتصادی به صورت ادواری (معمولا سالیانه) به بخش های مختلف توسعه جامعه مانند صنعت، آموزش، کشاورزی، امنیت اجتماعی، سلامت و غیره در قالب بودجه تخصیص می یابد. هر چند که نسبت تخصیصی به هر بخش تابع موقعیت کشور در آن مقطع و دوره زمانی، اولویت ها، سیاست ها و خط مشی های کلی کشور است ولی در نهایت نشان دهنده دیدگاه و اولویت های سیاست گذاران، برنامه ریزان و متولیان آن جامعه است (5). بر اساس آخرین گزارش سازمان جهانی بهداشت (2015)، متوسط سهم جهانی هزینه های بخش بهداشت و درمان در سال 2012 از تولید ناخالص داخلی برابر 7/70 درصد می باشد (6). با تحلیل روند تغییرات بودجه کشور در طی سال های 1368 تا 1388 مشخص شد که بودجه کل و عمومی کشور در طی این سال ها، علی رغم فراز و فرود هایی در برخی سال ها، روند افزایشی داشته است. به گونه ایکه در طی 3 برنامه اول تا سوم این رشد بیشتر از 30 درصد بوده است و فقط در طی برنامه چهارم این آهنگ رشد قدری کاهش یافته است. نتایج بررسی های دفتر مطالعات توسعه اقتصادی وزارت بازرگانی نیز تایید می کند که بودجه کشور در سال های برنامه اول از رشد مطلوبی برخوردار بوده است. دلیل این روند فزاینده در طی برنامه اول، پایان جنگ و بهبود موازنه ارزی کشور و استفاده از افزایش درآمد های نفتی بوده است (7). سال پایانی برنامه اول به علت افزایش بدهی ها و کاهش ظرفیت های مازاد اقتصادی و شوک ناشی از کاهش ارزش ریالی، افت رشد بودجه کشور مشاهده می شود. سهم بودجه بخش سلامت از بودجه کشور در طی سال های اول برنامه اول توسعه آهنگی کاهنده داشته است به گونه ایکه از حدود 6 درصد به حدود 4 درصد در سال های پایانی برنامه رسیده است. در برنامه دوم علی رغم میانگین رشد بالای 30 درصدی، کاهش نرخ رشد بودجه کشور تا پایان این برنامه قابل ملاحظه است. شاید بتوان گفت این روند نزولی ناشی از کاهش قیمت جهانی نفت با وجود اجرای توسعه سیاست های تثبیت می باشد (8) بودجه سلامت در این برنامه روند کاهنده داشته است به گونه ایکه در سال های ابتدای برنامه دوم کمترین مقدار یعنی 1/88 درصد داشته و در سال های پایانی برنامه به 50/2 درصد می رسد. در این سال ها سهم بخش سلامت از بودجه کشور معادل 2/30 درصد بوده است. در سال های ابتدایی برنامه سوم نیز شاهد افزایش نرخ رشد بودجه کشور هستیم که شاید علت آن را بتوان دستاوردهای حوزه اقتصادی و سرمایه گذاری دانست. همچنین در سال های میانی این برنامه افزایش درآمدهای نفتی، بهبود ارزش افزوده کشاورزی، دامداری و شرایط مساعد اقتصادی عامل این افزایش نرخ رشد بوده است. در برنامه سوم روند کاهش سهم بخش سلامت از بودجه کشور ادامه یافته و با 2/30 درصد شروع و 1/20 درصد (در سال پایانی برنامه) خاتمه می یابد. در برنامه چهارم علی رغم اینکه مختصر افزایشی در نسبت تخصیصی از بودجه کل کشور به بخش سلامت شاهد هستیم، ولی در برخی سال های برنامه چهارم این سهم به زیر 1 درصد یعنی 0/81 درصد می رسد. در نگاه کلی به 4 برنامه توسعه کشور سهم بخش سلامت از بودجه کل کشور همواره کاهش داشته است به گونه ایکه از 5/99 درصد به 0/81 درصد کاهش می یابد. به عبارت دیگر این نسبت تخصیصی 8648 درصد کاهش یافته است (9). در برنامه پنجم مجموع اعتبارات وزارت بهداشت و دستگاه های وابسته درخصوص مقایسه لایحه بودجه سال 1390 با قانون مصوب سال 1389 رشد 62/50 درصدی داشت (10). "در سال 1392، سهم فصل سلامت از بودجه عمومی 5 درصد بود که رقم آن در قانون سال 1391 برابر 9 درصد می باشد". رشد اعتبارات در بودجه 1392مطابق با نیازهای بخش بهداشت و درمان نبود و شاید به دلیل عدم تناسب در رشد حقوق و مزایای کارکنان و حق جذب کارکنان غیر هیات علمی بود (11). مجموع اعتبارات بخش بهداشت و درمان در لایحه بودجه سال 1394 نسبت به لایحه بودجه سال 1393 رشد 59 درصدی داشت. با توجه به اینکه افزایش درامد های اختصاصی دانشگاه ها از محل فراشیز بیماران و فروش خدمات به بیمه ها بود و از طرفی اجرای بسته سوم طرح تحول سلامت بار مالی زیادی داشت، هزینه های ناشی از این برنامه ها از محل هدفمندی یارانه ها جبران شد (12). بنابراین، سهم بخش بهداشت و درمان از بودجه کشور بدون در نظر گرفتن تخصیص و تحقق، در سال 1392 برابر 8/11 درصد، در سال 1393(2/16 درصد) و در سال 1394، 14/8 درصد بود. در ضمن "در سال 1394 سهم وزارت بهداشت و دانشگاه ها (که قسمتی از سهم سلامت از بودجه می شوند) از منابع عمومی به 7/10 درصد کاهش یافته است" (13). مزیت برنامه پنجم، اجرای سیاست های عدالت در بخش سلامت بود و نسبت به سایر برنامه ها از جامعیت بیشتری برخوردار بود (14). روند رشد بودجه بخش سلامت در سال های ابتدایی برنامه اول توسعه کاهنده ولی سپس روندی افزاینده داشته است. ولی نکته مهم عدم تناسب آهنگ رشد بودجه بخش سلامت با بودجه کشور است، به گونه ایکه در طول این برنامه آهنگ رشد بودجه کشور سریع تر از بودجه بخش سلامت بوده است. این وضعیت در طی سال های برنامه دوم نیز مشاهده می گردد، به نحوی که رشد بودجه کل کشور در طول سال های این برنامه 1/6 برابر بودجه بخش سلامت بوده است. در برنامه سوم این رشد تقریبا همپا می گردد و در برنامه چهارم وپنجم رشد بودجه بخش سلامت بیشتر از رشد بودجه کل کشور بوده است. بنابراین سهم بخش سلامت از بودجه کل کشور در طی سال های برنامه اول تا پنجم، علی رغم افت و خیزهای سالیانه، روندی افزاینده داشته است. همچنین در طی برنامه های اول و دوم رشد بودجه بخش سلامت همواره کندتر از رشد بودجه کل کشور بوده است، هر چند که در برنامه سوم تقریبا همپا و در برنامه چهارم و پنجم بیشتر از رشد بودجه کل بوده است.

از آنجاییکه امروزه نفت به عنوان یک منبع درآمدی پایدار برای کشورهای نفت خیز به شمار نمی آید؛ برنامه ریزان اقتصادی بر منابع درآمدی غیر نفتی تمرکز نموده اند که یکی از پردرآمدترین صنایع جهان، صنعت گردشگری می باشد. گردشگری شامل خدماتی است که تاثیر زیادی بر فعالیت های اقتصادی و اجتماعی دارد. یکی از مهمترین حوزه های صنعت گردشگری، گردشگری سلامت می باشد. لذا هدف مطالعه حاضر بررسی اثر شوک های گردشگری سلامت بر رشد اقتصادی طی سال های 17- 2005 با استفاده از رویکرد غیرخطی خود رگرسیون با وقفه های توزیعی بود.

این مطالعه به لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی و به لحاظ روش تجزیه و تحلیل، از نوع تحلیلی است. آمار و اطلاعات مورد نیاز با لحاظ لگاریتم به روش اسنادی و کتابخانه ای برای سال های 17- 2005 جمع آوری شده است.

 نتایج تجربی مطالعه حاضر حاکی از آن بود که در کوتاه مدت، افزایش ورود گردشگران سلامت اثر مثبت بر رشد اقتصادی کشور داشته، کاهش ورود گردشگران سلامت نیز منجر به کاهش رشد اقتصادی کشور داشته و همچنین نرخ ارز موثر و تعداد ارایه دهندگان خدمات پزشکی به گردشگران به ترتیب اثر منفی و مثبت بر رشد اقتصادی کشور داشته است. همچنین در بلند مدت با افزایش ورود گردشگران سلامت، رشد اقتصادی افزایش و با کاهش ورود گردشگران سلامت، رشد اقتصادی کاهش پیدا کرده است. نرخ ارز و تعداد ارایه دهندگان خدمات سلامت به ترتیب اثر منفی و مثبت بر رشد اقتصادی کشور داشته است.

ورود گردشگران سلامت هم در کوتاه مدت و هم در بلند مدت در رشد اقتصادی کشور تاثیر مثبت داشته است. لذا بهتر است سرمایه گذاری در این حوزه به منظور ارایه خدمات بهتر به گردشگران سلامت در دستور کار برنامه ریزان و سیاست گذاران اقتصادی قرار گیرد.

تمایل به پرداخت یکی از معیارهای اندازه گیری میزان علاقه مندی بیماران به تداوم رابطه با مراکز درمانی است. هدف اصلی مطالعه حاضر تعیین تاثیر کیفیت خدمات و سیستم اطلاع رسانی در تمایل به پرداخت بیماران با نقش میانجی رضایت بیمار در بیماران مراجعه کننده به بیمارستان بود.

 مطالعه حاضر از نوع پژوهش های کاربردی می باشد. جامعه آماری شامل تمامی بیماران مراجعه کننده به بیمارستان امام خمینی سراب در شهریور ماه 1398 بودند. نمونه گیری به روش تصادفی انجام شد و تعداد 390 پرسشنامه جهت تکمیل بین بیماران توزیع شد. ابزار گرداوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی و پایایی آن مورد تایید قرار گرفت. برای تایید روایی از نظر خبرگان و تحلیل عاملی تاییدی و برای پایایی از روش آلفای کرونباخ و ضریب پایایی ترکیبی استفاده شد. داده ها با استفاده از آزمون مدل سازی معادلات ساختاری (SEM) با روش حداقل مربعات جزیی مورد تحلیل قرار گرفت و برای تحلیل داده ها از نرم افزارهای SPSS 20 و Smart PLS 3 استفاده شد.

از بین پرسشنامه های توزیع شده، 300 پرسشنامه کامل جمع آوری شد. بر اساس آمار توصیفی، میانگین نمرات کیفیت خدمات، سیستم اطلاع رسانی بیمارستان، رضایت بیمار و تمایل به پرداخت به ترتیب برابر با 2/98، 2/81، 3/44، و2/67 بود. نتایج به دست آمده از تحلیل استنباطی نشان داد که کیفیت خدمات در رضایتمندی بیماران و تمایل به پرداخت تاثیر معنی داری دارد. همچنین سیستم اطلاع رسانی در رضایت بیماران و رضایت بیماران بر تمایل به پرداخت تاثیر معنی داری دارد. تاثیر سیستم اطلاع رسانی بر تمایل به پرداخت تایید نشد.

بر اساس نتایج مطالعه می توان گفت که تغییر در کیفیت خدمات و سیستم اطلاع رسانی بیمارستان از طریق رضایت بیمار بر تمایل به پرداخت آن ها تاثیرگذار است.

بیمارستان ها، از ارکان نظام سلامت محسوب می شوند و اصلاح نظام سلامت بدون ارتقای عملکرد بیمارستان ها مقدور نخواهد بود. اعتباربخشی نوعی ارزشیابی منظم از مراکز بیمارستانی است که بر بهبود مداوم کیفیت و ارتقاء ایمنی بیماران تاکید دارد. هدف از این مطالعه، شناسایی چالش های نسل نوین اعتباربخشی بیمارستانی با استفاده از الگوی سه شاخگی و ارایه راهکارهایی به منظور ارتقای اثربخش آن است.

 مطالعه حاضر از نوع پژوهش های آمیخته اکتشافی بود که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند تعداد 20 مصاحبه نیمه ساختار یافته با رویکرد تحلیل محتوا انجام گرفت و مدل اولیه طراحی گردید. سپس با استفاده از تکنیک دلفی مدل اولیه توسط خبرگان اصلاح و تایید شد. به منظور آزمون مدل، پرسشنامه ای محقق ساخته بین 384 نفر از کارکنان بیمارستان های کشور بر مبنای جدول مورگان و به روش نمونه گیری طبقه ای سهمیه ای توزیع گردید. داده ها با روش تحلیل عاملی تاییدی و با استفاده از نرم افزار  3 Smart PlS  تجزیه و تحلیل شد.

 داده ها پس از تجزیه و ترکیب بر اساس الگوی سه شاخگی در قالب 31 کد اولیه، 5 مفهوم و 3 مقوله اصلی دسته بندی گردید. کدهای اصلی شامل چالش های رفتاری، چالش های ساختاری و چالش های زمینه ای بودند.

بر اساس یافته ها بیشترین چالش مربوط به مقوله رفتاری و پس از آن مربوطه به مقوله ساختاری بود که این بدان معناست که کانون توجه فعلی به سمت مسایل درون سازمانی است. بر این اساس می توان گفت چالش های مقوله زمینه ای کمتر مورد توجه واقع شده است.

«پرسشنامه سلامت- کار» برای گردآوری داده های کمی مربوط به ارتباط بیماری و وضعیت عملکردی افراد طراحی شده است که بهره وری از دست رفته را برای کارهای با دستمزد و بدون دستمزد برآو رد می کند. از آنجا که تصادفات جاده ای یکی از مهمترین عوامل مرگ و میر و ناتوانی در جهان می باشد، مطالعه حاضر با هدف بومی سازی و تعیین روایی و پایایی  نسخه فارسی پرسشنامه سلامت-کار در تعیین بهره وری از دست رفته مصدومین حوادث ترافیکی انجام شد.

در این مطالعه مقطعی تعداد 30 نفر از مصدومین حوادث ترافیکی مراجعه کننده به بیمارستان های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد به شیوه تصادفی منظم انتخاب شدند. ابزار مطالعه، پرسشنامه سلامت-کار بود که در 2 مرحله به فاصله 1 ماه برای برآورد بهره وری از دست رفته مصدومین، به صورت تماس تلفنی تکمیل شد. برای تعیین روایی صوری و محتوی، پرسشنامه بین 5 نفر از متخصصین رشته مدیریت و اقتصاد سلامت و 10 نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد رشته های مدیریت خدمات بهداشتی درمانی و اقتصاد سلامت، توزیع شد و نظرات آن ها اعمال شد. شاخص نسبت روایی محتوی  (CVR) و شاخص روایی محتوی  (CVI) نیز محاسبه گردید. جهت تعیین پایایی، از روش ضریب همبستگی درون رده ای برای متغیرهای کمی و ضریب توافق کاپا برای سوالات اسمی استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار 21 SPSS استفاده گردید.

 شاخص روایی محتوی CVI و CVR به ترتیب بالاتر از 0/79- 0/49 محاسبه شد که این یک عدد قابل قبول برای پرسشنامه می باشد. همبستگی درون رده ای و فاصله اطمینان در متغیر بهره وری از دست رفته و روز کاری از دست رفته به ترتیب 0/99 (0/99-0/98) و 0/96 (0/98-0/93) بود. ضریب توافق کاپا برای سوالات اسمی 0/99 به دست آمد.

نتایج این مطالعه نشان داد که نسخه ترجمه شده پرسشنامه سلامت- کار از روایی و پایایی بسیار خوبی در سنجش بهره وری از دست رفته در مصدومین حوادث ترافیکی برخودار است.

تقاضای القایی به مفهوم فروش خدمت غیرضروری به بیماران یا مراجعین با اهداف مختلف در حوزه سلامت تعریف شده است. هدف از این مطالعه شناسایی و ارایه یک چهارچوب جامع از عوامل موثر بر تقاضای القایی در نظام سلامت ایران از دیدگاه متخصصان، کارشناسان، ارایه دهندگان و دریافت کنندگان خدمات است.

 این مطالعه از نوع تحلیل اسناد در مقطع زمانی 1393 تا 1397 بود. در ابتدا به روش مروری نقلی و جستجو در پایگاه های استنادی معتبر ایران و جهان، فهرستی از مقالات به دست آمد. سپس با پالایش آن ها 14 مقاله از پایگاه های داده ایرانی و 101 مقاله از پایگاه های استنادی جهانی بررسی و با توجه به هدف پژوهش 20 مقاله مرتبط انتخاب و با مطالعه دقیق آن ها به روش تحلیل اسناد، فهرستی از عوامل اصلی و فرعی و مولفه های تقاضای القایی شناسایی شد. در مرحله بعد این فهرست با کمک گروه صاحب نظران و کارشناسان خبره، تعدیل و فهرست نهایی به دست آمد.

 نتایج نهایی حاصل از تحلیل اولیه و نظرات متخصصان و کارشناسان زبده در رابطه با عوامل موثر بر تقاضای القایی، در قالب 5 مقوله اصلی زیربنایی، اجتماعی، ساختاری سازمانی، اقتصادی، ذی نفعان و 18 مقوله فرعی و 82 عامل شناسایی و ارایه شد.

 جمع بندی یافته های این پژوهش نشان دهنده آن است که به دلیل گستردگی و تعدد عوامل و ماهیت پیچیده پدیده تقاضای القایی در نظام سلامت تنها با شناسایی عوامل مرتبط می توان اثرات ناخواسته آن را مهار کرد.

بخش سلامت از مهمترین بخش های خدماتی و یکی از شاخص های توسعه و رفاه اجتماعی است. هدف از این مطالعه ارزیابی کارایی نظام سلامت ایران نسبت به کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی می باشد.

در این مطالعه از روش تحلیل پوششی داده ها برای ارزیابی کارایی استفاد شد. تمام کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی به همراه ایران (36 کشور) به عنوان یک واحد تصمیم گیرنده در تحلیل به حساب آمدند. ستاده ها، امید به زندگی در زمان تولد و نرخ بقاء نوزاد و ورودی ها، سرانه مخارج سلامت، تعداد پزشکان و تعداد تخت های بیمارستانی در نظر گرفته شد. از نرم افزار DEA Solver برای تحلیل داده ها استفاده شد.

کاراترین کشورها در زمینه نظام سلامت، کانادا، شیلی، استونی، ایسلند، ایرلند، رژیم اشغالگر قدس، ژاپن، کره جنوبی، لتونی، لوکزامبورگ، مکزیک، اسلونی، اسپانیا، سوییس، ترکیه و ایران هستند که ناکارایی آن با استفاده از مدل خروجی محور محاسبه شد. ناکاراترین کشورها نیز شامل پرتغال، آلمان، ایالات متحده، لهستان،  چک، اسلواکی و مجارستان بوده است.

نظام سلامت ایران نسبت به کشورهای مورد مطالعه کارایی کامل داشت و نشان دهنده این بود که از حیث امید به زندگی و نرخ بقاء نوزادان (2 شاخص بسیار مهم نظام سلامت) ایران به نسبت ورودی های خود یعنی مخارج سلامت، نسبت پزشکان و تخت بیمارستان، نسبتا مناسب عمل کرده است. با این حال نظام سلامت ایران بیشتر به دلیل میزان کم ورودی (پزشک و تخت بیمارستانی) با ستاده مشابه با دیگر کشورها (امید به زندگی و نرخ بقاء نوزادان) در این روش کارا تشخیص داده شد. از سوی دیگر، همه گیری ویروس کرونا نشان داد نظام های سلامت کشورها باید برای اینگونه بیماری ها آمادگی داشته و قابلیت افزایش تخت بیمارستانی، پزشکان و دیگر ورودی های نظام سلامت را داشته باشند.