فهرست مطالب

فصلنامه میقات حج
پیاپی 112 (تابستان 1399)

  • تاریخ انتشار: 1399/07/09
  • تعداد عناوین: 9
|
  • سید تقی واردی * صفحات 7-24

    اگر عقد اجاره نیابت در حج به صورت مطلق بین موجر و اجیر منعقد گردد و مقید و مشروط به چیزی نشده باشد، در دو مسئله امکان اختلاف بین موجر و اجیر اجتناب ناپذیر است: یکی در بحث اقتضای تعجیل یا عدم تعجیل و دیگری در اقتضای مباشرت اجیر و عدم آن. در مسئله اول چهار قول از فقهای عظام نقل شده که عبارتند از: 1. اقتضای هیچ طرفی را ندارد، نه اقتضای تعجیل و نه اقتضای تاجیل. 2. انصراف در انجام سال اول به نحو تقیید دارد. 3. انصراف در سال اول به نحو شرط دارد. 4. انصراف در تعجیل دارد، منتهی تعجیل به معنای حلول، نه تعجیل به معنای فوریت. از بین اقوال مذکور، قول چهارم صحیح و با ادله سازگارتر است. در بحث اقتضا و عدم اقتضای مباشرت اجیر نیز دو قول نقل شده: 1. اول، قول مشهور فقها است، که می گویند اقتضای مباشرت دارد و اجیر نمی تواند آن را به شخص دیگری بسپارد. دوم، قول شیخ طوسی است که با استناد به خبر عثمان بن عیسی می گوید اقتضای مباشرت ندارد و اجیر می تواند آن را به شخص دیگری واگذار کند. از بین این دو قول، نظر مشهور فقها صحیح است و استناد شیخ طوسی هم از جهت سند و هم از جهت دلالت با اشکالاتی مواجه است و بدین جهت مورد پذیرش فقها قرار نگرفته است. این پزوهش که به صورت کتابخانه ای استنباطی است، تنها در قلمرو فقه شیعه امامیه است و ناظر به دیدگاه های سایر شعب شیعی و مذاهب اسلامی نیست.

    کلیدواژگان: نیابت در حج، عقد اجاره نیابت، اطلاق عقد، استیجار حج، اقتضای تعجیل، اقتضای مباشرت
  • احسان سامانی * صفحات 25-49

    از آنجا که زایرین خانه خدا گاه برای انجام برخی امور پس از انجام اعمال عمره، ناچار به خروج از شهر مکه می شوند، این مسئله مطرح می شود که در صورت ورود مجدد به مکه، آیا لازم است محرم شوند یا اینکه بدون احرام نیز می توانند وارد مکه مشرفه شوند. آیا جواز ورود به مکه بدون احرام، فقط اختصاص به کسی دارد که ماه ورود مجدد او به مکه همان ماه اهلال (محرم شدن) او باشد یا ماه احلال (از احرام خارج شدن) و یا ماه خروج از مکه؟ آیا مقصود از ماه، ماه قمری است یا ماه عددی و 30 روز؟ آیا نوع احرام سابق (عمره تمتع یا مفرده و یا حج بودن)، تاثیری در حکم مذکور دارد؟ بر اساس پژوهش انجام شده، که به صورت توصیفی تحلیلی و بر مبنای اطلاعات کتابخانه ای است، باید گفت کسی که خارج از مکه مشرفه است، برای ورود به مکه مشرفه باید محرم شود، مگر در صورتی که یک ماه قمری از زمان اتمام عمره قبلی او نگذشته باشد؛ چراکه واژه «شهر»، در روایات انصراف به ماه قمری دارد و نه ماه عددی، و ملاک خروج از مکه در این مسیله، خروج از محدوده حرم است. همچنین فرقی نمی کند که احرام قبلی او برای عمره تمتع بوده یا عمره مفرده و یا حج. برای محاسبه ماه نیز، زمان خروج از احرام، ملاک است نه زمان اهلال (محرم شدن) و یا زمان خروج از مکه.

    کلیدواژگان: شرط احرام، عمره گزار، ورود به مکه، گذشت یک ماه، خروج از مکه
  • سید موسی حسینی نژاد * صفحات 51-62

    «حج»، به منزله یکی از مهم ترین ارکان مذهب امامیه، در همه ادوار مورد عنایت ایمه (علیهم السلام) و شیعیان ایشان بوده است. میراث مکتوب شیعه در دوران حضور اهل بیت (علیهم السلام) و بعد از آن شاهدی مهم و متقن بر جایگاه والا و پراهمیت این فریضه در جامعه شیعه است. تاثیر مدیریت فرهنگی اهل بیت (علیهم السلام) باعث شد تا اهتمام ویژه ای در خصوص به جای آوردن مناسک حج توسط شیعیان و همچنین میراث مکتوب عظیمی حول مسئله حج پدیدار گردد. تحقیق پیش رو با رویکردی تاریخی، به روش کتابخانه ای با تکیه بر کتاب «فهرست اسماء مصنفی الشیعه» معروف به «رجال نجاشی» معروف ترین کتاب فهرست و رجالی شیعه تالیف «احمد بن علی نجاشی»  (از علمای امامی مذهب قرن چهارم و اوایل قرن پنجم) در صدد نشان دادن اهتمام اصحاب امامیه بر به جای آوردن مناسک حج و وسعت نگارش تالیفات حول موضوع مناسک حج در میان اصحاب اهل بیت (علیهم السلام) است.

    کلیدواژگان: مناسک حج، اصحاب امامیه، میراث مکتوب، رجال نجاشی
  • احمد خامه یار * صفحات 63-80

    در تمدن اسلامی، سفرنامه ها از مهم ترین منابع مطالعه تاریخ حج و حرمین شریفین به شمار می آیند. از مهم ترین این سفرنامه ها، سفرنامه ناصرخسرو است که در عین حال کهن ترین و ارزشمندترین سفرنامه به زبان فارسی به شمار می آید. ناصرخسرو بخش قابل توجهی از سفرنامه خود را به توصیف تفصیلی وضعیت اجتماعی و عمرانی اماکن مقدس حرمین، به ویژه شهر مکه و مسجدالحرام، در سده پنجم هجری اختصاص داده است. در این نوشتار پس از شرح مختصری از سفرهای حج ناصرخسرو، آگاهی های مختلفی که سفرنامه وی درباره حج و حرمین به دست می دهد، در چند محور شامل توصیف شهر مکه و دیگر مناطق حجاز، توصیف معماری مسجدالحرام، آگاهی های نادر درباره اماکن مقدس، وضعیت و آداب حجگزاری، سختی های سفرهای حج و تاریخ سیاسی حجاز، استخراج و دسته بندی شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که در نبود تواریخ محلی برای دو شهر مکه و مدینه در حد فاصل سده های چهارم تا ششم، این سفرنامه منبعی دست اول برای مطالعه تاریخ حج و حرمین، به ویژه در سده پنجم هجری، به شمار می آید.

    کلیدواژگان: ناصرخسرو، سفرنامه های فارسی، حرمین شریفین، تاریخ حج، سده پنجم هجری
  • سید علی قاضی عسکر * صفحات 81-104

    موضوع تخریب شهر مدینه با شلیک توپخانه و گلوله باران آن، به دست وهابیان در تاریخ  1890میلادی واکنش علمای شیعه و تشکیل کمیسیون ویژه مجلس شورای ملی ایران در مورد این فاجعه و اجتماع اعتراضی علما و گروه های مختلف مردم تهران در مسجد جامع و اعلام تعطیل عمومی و تعطیلی دروس و نماز جماعت حضرات آیات مرحومان:  اصفهانی و نایینی در نجف اشرف و انعکاس خبر آن به دیگر کشورها به وسیله کمک کنسول ایران در نجف، و بالاخره رسیدن خبر تخریبها به هندوستان و تعدادی از کشورها، پایتخت ها و شهرهای مهم و  واکنش جدی مسلمانان و موج عظیم اعتراض ها و دستور وزارت امور خارجه به غفارخان جلال السلطنه، وزیر مختار ایران در مصر، مبنی بر پی گیری این رخداد و... موضوع این نوشته را تشکیل می دهد.

    کلیدواژگان: وهابی ها، بمباران مدینه، تخریب مدینه، واکنشها به تخریب
  • سید محمود سامانی*، علی ورسه ای صفحات 105-133

    کعبه معظمه از عصر نبوی با آب زمزم مورد شست وشو، تنظیف و بعد ها با گلاب معطر سازی می شد و از حدود دو دهه پیش (سال 1372 شمسی)، کشور جمهوری اسلامی ایران این توفیق را یافت که با ارسال گلاب ناب قمصر کاشان به مکه مکرمه، شست وشوی کعبه و معطر سازی آن با این محصول انجام شود. این گلاب طی مراسم خاص و آیین ویژه ای همه ساله در اردیبهشت ماه گرفته شده و به مقدار لازم (حدود 80 لیتر) گلاب ناب چند آتشه توسط چند نفر از گلکاران و گلابگیران شهر قمصر تهیه شده و تحویل بعثه مقام معظم رهبری می شده است. سنت حسنه معطر سازی و شست وشوی خانه خدا با گلاب هر ساله دو بار در سال، آغاز ماه شعبان و ماه ذی حجه، صورت می گیرد. در این مراسم باشکوه و معنوی، خانه خدا پس از نماز صبح با گلاب ناب ایرانی و آب زمزم شست وشو داده می شود. نظر به اهمیت و ضرورت این موضوع که افتخاری برای ایران اسلامی است و برای آشنایی با تاریخچه ارسال گلاب از ایران به مکه مکرمه، در این مقاله پس از مباحث مقدماتی و پرداختن به تاریخچه ارسال گلاب ایرانی، به موارد زیر نیز پرداخته شده است: زمان گلابگیری، زمان فرآوری، مکان گلابگیری، گیرندگان گلاب ارسالی، مقدار گلاب ارسالی به مکه، در صد اسانس آن، دوآتشه بودن، باغات اختصاص داده شده به تهیه گلاب، اسناد ارسال گلاب، موقوفات برای تهیه گلاب ارسالی به مکه، کارخانه و دستگاه های گلابگیری، حمل کنندگان، ظروف گلاب ارسالی، زمان تنظیف با گلاب قمصر، تنظیف کنندگان کعبه و پیرامون آن، زمان تنظیف و معطر سازی و... برآیند تحقیق حاکی از آن است که شست وشوی کعبه با گلاب ناب ایرانی هرچند سابقه طولانی ندارد اما این آیین در ربع قرن اخیر برای ایرانیان مایه مباهات بوده است.

    کلیدواژگان: شست وشوی کعبه، گلاب قمصر، کاشان، ایران، معطرسازی، آب زمزم
  • مهرداد فلاحی فرد*، مسعود بهرامیان صفحات 135-153

    رسالت پیامبر در جزیرهالعرب، بزرگ ترین نهضت علمی بود. این نهضت در عصر امامان شیعه متناسب با شرایط زمانه، متفاوت بود. امام حسن7 در شرایطی امامت را به عهده گرفت که معاویه با پشتیبانی نظام اشرافی، امکانات گسترده ای در اختیار داشت و به فکر نابودی اصول و ارزش های اسلامی برآمد. امام با توجه به شرایط، سیاست تثبیت و کنترل اوضاع را در پیش گرفت که پذیرش صلح را می توان در همین راستا تبیین کرد. معاویه پس از انعقاد صلح نامه با امام حسن 7 ،  تهاجمی را برای نابودی این نهضت آغاز کرد که از مصادیق این تهاجم می توان به: تلاش برای حذف جایگاه اهل بیت، تشویق جاعلان حدیث، کشتار طرفداران ایمه اشاره نمود. امام7  در زمینه نهضت علمی، اقدام به اموری از قبیل صلح با معاویه، تکیه بر قرآن و علم اندوزی، معرفی اهل بیت و حج و استفاده از این فرصت برای اظهار تنفر و انزجار از حکومت بنی امیه کردند. این پژوهش در صدد پاسخگویی به این سوال است که اقدامات امام حسن در مقابل سیاست های ضد دینی معاویه چه بود. در پاسخ باید اشاره کرد: صلح امام با معاویه و ابعاد فرهنگی آن، تدوین نقشه با توجه به شرایط زمانه، ارزشمندی سنت از نگاه امام، سیره عملی امام، تکیه بر قرآن و بهره گیری از سنت حج، از جمله اقدامات فرهنگی امام حسن علیه اقدامات معاویه بود.

    کلیدواژگان: امام حسن (علیه السلام)، معاویه، صلح، قرآن، حج
  • حافظ نجفی * صفحات 155-173

    علمای شیعه به عنوان پاسداران دین و مربیان و هدایتگران مردم، همواره در اندیشه تعامل سازنده با پیروان دیگر ادیان و مذاهب، به ویژه در حرمین شریفین مکه و مدینه در زمان برگزاری حج و عمره، بوده اند و مردم را نیز به سعه صدر و اخلاق نیکو با دیگران توصیه کرده اند. در این مقاله که دارای روش توصیفی تحلیلی است، شیوه رفتاری و تعامل علمای شیعه با دیگر مسلمانان در موسم حج و حرمین شریفین، مورد بررسی قرار گرفته و روشن شده است که عالمان روشن بین شیعه، ضمن آگاه ساختن پیروان مذاهب اسلامی در زمینه های مختلف، آنان را به مشترکات اعتقادی، وحدت و انسجام اجتماعی و هشیاری در برابر دسیسه های دشمنان فراخوانده، و با صدور فتواهای راهگشا در زمینه مناسک حج و ایجاد ارتباط های دوستانه با اهل سنت، از وقوع بسیاری از تنش ها و اختلافات پیشگیری کرده اند و زمینه برگزاری مسالمت آمیز حج را فراهم ساخته اند.

    کلیدواژگان: تعامل، علمای شیعه، مسلمانان، حج، حرمین شریفین
  • صفحات 175-183

    ضروره اطلاق کلمه عقد الإیجار فی حج الاستیجار سید تقی واردی[1] الملخص اذا کان عقد ایجار النیابه فی الحج یتم مطلقا بین الموجر والمستاجر ولم یقید و یشترط بای شیء آخر، فإن حدوث الخلاف بین الموجر و الاجیر فی مسالتین امر لا مفر منه: احدهما فی قضیه اقتضاء التعجیل او عدمه والاخر بدء التنفیذ من قبل الاجیر و عدمه. فی القضیه الاولی هناک اربعه اقوال من کبار الفقهاء هی: 1. الطرفان لا یرون ضروره لا فی التعجیل و لا فی التاجیل  2. الانصراف فی الاداء خلال السنه الاولی تعتبر من نواحی مقیده  3. الانصراف فی الاداء خلال السنه الاولی ممکن و لکن بشروط  4. یرید الانصراف فی التعجیل، وهنا نعنی بالتعجیل (حلول الوقت) ولیس الاستعجال او التسرع و من بین الاقوال المذکوره، القول الرابع یعتبر صحیحا و یتماشی مع الادله.وفی قضیه او عدم الضروره فی مباشره الاجیر ینقل قولان .الاول القول المشهور للفقهاء الذی یوکد علی اقتضاء البدء وإن الاجیر لا یستطیع ان ینقله الی شخص آخر. والثانی: هو قول الشیخ الطوسی الذی یستند الی خبر عثمان بن عیسی القایل بانه لا داعی لاقتضاء البد و الاجیر یستطیع ان ینقله الی شخص آخر. ومن بین هذین الرایین فإن رای الفقهاء المشهور هو الصحیح واستشهاد الشیخ الطوسی یواجه مشاکل من حیث الاستناد و لذلک لم یتم قبوله من قبل الفقهاء . هذا البحث هو بشکل مکتباتی، استنتاجی فی مجال فقه الشیعه الإمامیه فقط ولا ینظر الی باقی تشعبات الشیعه والمذاهب الإسلامیه الاخری. الکلمات المفتاحیه: النیابه فی الحج، عقد إیجار النیابه، تطبیق العقد، الاستیجار فی الحج، ضروره التعجیل، ضروره البدء.  الدراسه الفقهیه لشرط الإحرام فی دخول مکه لاداء العمره، للحاج الذی خرج من المدینه قبلها احسان سامانی[2] الملخص بما انه یضطر احیانا بعض حجاج بیت الله الحرام بعد اداءهم العمره من مغادره المدینه للقیام ببعض الامور، تم طرح هذه القضیه .فهل من الضروری علیهم الاحرام مره اخری عند عودتهم الی مکه ام یدخلون الی المدینه بدون احرام؟ هل الإذن بدخول مکه المکرمه بدون احرام یخص من عاد الی مکه فی نفس الشهر الذ احرم فیه ؟ هل القصد من الشهر هو الشهر القمری ام یعنی 30 یوما؟ هل للاحرام السابق (عمره التمتع، او المفرده او ان یکون حجا) له اثر علی هذا الحکم؟ حسب الدراسه الوصفیه و التحلیلیه التی تمت فی اطار معلومات المکتبه یجب القول بان الشخص الذی یخرج من مکه المکرمه، یجب علیه الاحرام عند رجوع و دخوله مره اخری للمدینه، ما لم یمر شهر قمری واحد علی الانتهاء من العمره السابقه لان کلمه الشهر هنا تعنی فی الروایات الی الشهر القمری ولیست شهرا عددیا (30 یوما) کما و ان معیار الخروج من مکه فی هذا الامر هو الخروج من نطاق الحرم، و لایهم اذا کان الإحرام السابق لعمره التمتع او عمره المفرده او الحج. ولحساب الشهر یکون وقت الخروج من الاحرام هو المعیار ولیس الوقت الذی لبس فیه الاحرام او وقت الخروج من مکه. الکلمات المفتاحیه: شرط الإحرام، المعتمر، دخول مکه، مرور شهر، الخروج من مکه.  مکانه مناسک الحج فی فکر اصحاب الإمامیه بالاعتماد علی رجال نجاشی سید موسی حسینی نجاد[3]  الملخص یعتبر الحج احد اهم ارکان الإسلام فی جمیع العصور و کان محط انظار الایمه و شیعتهم. التراث المکتوب للشیعه فی فتره حضور اهل البیت و بعد ذلک دلیل مهم ومقنع علی المکانه السامیه والمهمه لهذا الواجب فی المجتمع الشیعی.إن تاثیر الإداره الثقافیه لاهل البیت: ادت الی ایلاء اهتمام خاص باداء مناسک الحج من قبل الشیعه، اضافه الی ارث کتابی ضخم حول موضوع الحج. البحث الحالی بمنهج تاریخی و باستخدام اسلوب المکتبه القایم علی کتاب «فهرست اسماء مصنفی الشیعه» المعروف ب «رجال نجاشی» اشهر کتب الفهارس و رجال الشیعه لکاتبه «احمد بن علی النجاشی» (من علماء الإمامیه فی القرن الرابع وبدایه القرن الخامس لهجره). ویسعی الکتاب لإظهار حرص اصحاب الإمامیه لإداء مناسک الحج والمولفات الواسعه حول موضوع مناسک الحج عند اصحاب اهل البیت. الکلمات المفتاحیه: مناسک الحج، اصحاب الإمامیه، الموروث المکتوب، رجال نجاشی.       اهمیه ذکریات سفر ناصر خسرو قبادیانی بلخی فی دراسه تاریخ الحج و الحرمین فی قرن الخامس احمد خامه یار[4] الملخص تعتبر کتب الرحلات فی الحضاره الإسلامیه من اهم مصادر دراسه تاریخ الحج و الحرمین الشریفین، و من اهم هذه الکتب کتاب مذکرات سفر ناصر خسرو و هی من اقدم واثمن هذه الکتب التی کتبت باللغه الفارسیه. خصص ناصر خسرو جزءا کبیرا من هذا الکتاب فی وصف تفصیلی للوضع الاجتماعی و المدنی للاماکن المقدسه فی الحرمین و خاصه مدینه مکه و مسجد الحرام فی القرن الخامس للهجره. فی هذا المقال وبعد وصف موجز لاسفار ناصر خسرو الی الحج، یقدم معلومات مختلفه فی هذا الکتاب حول الحج و الحرمین فی عده محاور مثل توصیف مدینه مکه و باقی مناطق الحجاز، وتوصیف عماره المسجد الحرام، ومعلومات نادره عن الاماکن المقدسه و حاله وآداب القیام بالحج، صعوبات السفر الی الحج و التاریخ السیاسی للحجاز بشکل مبوب. تظهر نتایج هذه الدراسه انه فی ظل عدم وجود تواریخ محلیه لمدینتی مکه والمدینه فی الفتره بین القرن الرابع الی السادس للهجره فان هذا الکتاب یعتبر مصدرا مباشرا لدراسه تاریخ الحج و الحرمین خاصه فی القرن الخامس للهجره. الکلمات المفتاحیه: ناصر خسرو، روایات الرحلات باللغه الفارسیه، الحرمین الشریفین، تاریخ الحج القرن الخامس الهجری.   ردود الفعل علی تدمیر مراقد البقیع سید علی قاضی عسکر[5] الملخص المقال الحاضر، یستشهد بوثایق تاریخیه من ارشیف وزاره الخارجیه فی الجمهوریه الإسلامیه الإیرانیه وایضا الصحافه فی تلک الفتره لانعکاس ردود الفعل بالنسبه الی تدمیر الوهابیین لمراقد البقیع واضرارهم بمرقد النبی الاکرم فی عامی 1220 و 1344 للهجره. و إن ردود الافعال لهذه الکارثه تشمل: تشکیل لجنه خاصه من المجلس الوطنی الإیرانی، تجمع احتجاجی لعلماء و مجموعات مختلفه من اهالی طهران فی مسجد الجامع، اعلام الاغلاق العام و تعطیل الدروس و صلاه الجماعه للمرحومین الاصفهانی و النایینی فی النجف الاشرف و انعکاس هذا الخبر الی باقی الدول بمساعده القنصل الإیرانی فی النجف و اخیرا وصلت انباء الهدم الی الهند و عدد من الدول و العواصم و المدن المهمه ادت الی ردود افعال قویه من المسلمین و موجه احتجاجات ضخمه و صدور امر من قبل وزاره الخارجیه الی غفارخان جلال السلطنه الوزیر المخول الإیرانی فی مصر لمتابعه هذه القضیه و... الکلمات المفتاحیه: الوهابیون، تدمیر المدینه، ردود الفعل علی التدمیر.   دراسه تاریخیه حول غسل الکعبه المشرفه (بالتاکید علی رایحه ماء ورد قمصر کاشان) سید محمود سامانی[6] علی ورسه ای[7] الملخص یتم غسل الکعبه المشرفه وتطهیرها منذ العصر النبوی بماء زمزم وکانت تعطر بعدها بماء الورد. و نجحت الجمهوریه الإسلامیه الإیرانیه منذ حوالی عقدین (من عام 1993) فی ارسال ماء المورد قمصر کاشان النقی الی مکه المکرمه و ذلک لغسل الکعبه و تعطیرها بهذا المنتج. یستحصل ماء الورد هذا فی طقوس خاصه فی شهر مایو/ایار من کل عام ویتم تحظیر کمیه (حوالی 80 لترا) من ماء الورد الخالص والنقی المقطر عده مرات من قبل عدد من مزارعی الزهور فی مدینه قمصر ثم یتم تسلیمها الی ممثلیه الولی الفقیه. ان السنه الحسنه لتعطیر بیت الله الحرام وغسله بماء الورد تتم مرتین فی اول شهر شعبان و اول شهر ذی الحجه من کل عام. وفی هذه المراسم المجیده و الروحیه التی تبدا بعد صلاه الصبح یتم غسل بیت الله الحرام بماء الورد الإیرانی الخالص و ماء زمزم .ونظرا لإهمیه و ضروره هذه القضیه والتی تعتبر فخرا لإیران الإسلامیه وللتعرف علی تاریخ ارسال ماء الورد الإیرانی الی مکه المکرمه یتم التطرق فی هذه المقاله التی تم اعدادها بالطریقه الوصفیه والمیدانیه بعد مناقشات اولیه و التطرق الی تاریخ ارسال ماء الورد الإیرانی الی المواضیع ایضا: فتره تصنیع ماء الورد، فتره المعالجه، مکان تصنیع ماء الورد، مصنعی ماء الورد المرسل، کمیه ماء الورد المرسل الی مکه، سعر ماء الورد المرسل، النسبه المیویه لزیت الورد الموجود فی ماء الورد المرسل، التقطیر المزدوج، الحدایق المخصصه لانتاج ماء الورد، وثایق ارسال ماء الورد، الاوقاف المخصصه لانتاج ماء الورد و ارساله الی مکه، مصنع انتاج ماء الورد و معداته، ناقلیه، حاویات ماء الورد المرسل، وقت التطهیر بماء الورد، مطهری الکعبه ومحیطها، زمن التعطیر و التطهیر. تظهر نتایج البحث انه وبالرغم من ان تطهیر الکعبه بماء الورد النقی الإیرانی لیس له تاریخ طویل ولکنه تحول الی مصدرا لفخر الإیرانیین خلال الربع قرن الماضی. الکلمات المفتاحیه: تطهیر الکعبه، ماء الورد، قمصر، کاشان، ایران، تعطیر، ماء زمزم.     النشاطات الثقافیه للإمام الحسن (ع) محاوله لتحیید افعال معاویه مهرداد  فلاحی فرد[8] مسعود بهرامیان[9] الملخص کانت الرساله النبویه فی شبه الجزیره العربیه بحد ذاتها تعتبر اکبر نهضه علمیه .هذه النهضه فی عصر الایمه الشیعه و حسب شروط المرحله الزمنیه تختلف عن بعضها البعض. الإمام الحسن7  تولی الامامه فی مرحله کان معاویه یتمتع باسناد من نظام الاستقراطی وکان لدیه کم هایل من الامکانات فیما کان یفکر فی تدمیر اصول ومبادی و القیم الإسلامیه.اما الامام و حسب الظروف الموجوده انتهج سیاسه تثبیت و السیطره علی الوضع والتی یمکن تفسیر قبوله للصلح ایضا فی هذا الاطار. معاویه بعد ابرام السلام مع الامام الحسن7  شن هجوما لتدمیر هذه النهضه. ومن مصادیق هذه الهجمه یمکن الاشاره الی محاوله القضاء علی موقع آل البیت، و تشجیع تزییف الاحادیث، و قتل اتباعهم. قام الامام7  فی اطار النهضه العلمیه، الی تولی امور مثل السلام مع معاویه، الاعتماد علی القرآن، واکتساب العلم، التعریف باهل البیت و الحج و استخدام هذه الفرصه للتعبیر عن الکراهیه للحکم الاموی. تسعی هذه الدراسه للاجابه علی سوال: ماهی تصرفات الإمام الحسن ضد سیاست معاویه المعادیه للدین؟ وردا علی سوال البحث تجدر الإشاره الی ان صلح الامام مع معاویه کانت لها ابعاد ثقافیه، رسم خطه حسب الظروف العصر، وقیمه السنه من وجهه نظر الإمام، و حیاه الإمام العملیه، الاعتماد علی القرآن واستخدام السنه فی الحج هی من جمله التصرفات الثقافیه للإمام الحسن ضد تصرفات معاویه. الکلمات المفتاحیه: الإمام الحسن7 ، معاویه، السلام، القرآن، الحج. تفاعل علماء الشیعه مع غیرهم من المسلمین  فی الحج والحرمین الشریفین حافظ نجفی[10] الملخص لطالما اعتبر علماء الشیعه کحراس للدین ومربین و مرشدین للناس، یفکرون فی التفاعل البناء مع اتباء باقی الادیان و المذاهب و خاصه فی الحرمین الشریفین  مکه والمدینه اثناء الحج و العمره وکانوا یوصون الناس بالاخلاق حمیده و سعه صدر واصدارهم للفتاوی الإرشادیه حول مناسک الحج و اقامه علاقات صداقه مع اهل السنه حالت دون وقوع الکثیر من التوترات و الخلافات و وفرت الارضیه للحج بسلام. 

|
  • Sayyed Taqi Waredi* Pages 7-24

    If a representation agreement for the Hajj on behalf is concluded absolutely between the represented person (mu’jer) and the agent (ajir) and if it is not conditioned by anything else, the dispute between them is inevitable in two cases i.e., the necessity of the emergence or lack of the emergence of the Hajj season and the necessity of the presence or lack of the presence of the agent. In the first case, four statements of the great Islamic jurists (fuqahā) are quoted: 1. It does not require any necessity, neither the necessity of the emergence of the Hajj season nor the necessity of the determination of the time restriction; 2. The time of performing the Hajj rituals is restricted for the first year; 3. The time restriction for performing the Hajj rituals in the first year is conditioned; 4. It has restrictions in terms of the emergence of the Hajj season, not of urgency. Among the aforementioned statements, the fourth one is more correct and consistent with arguments. Regarding the necessity of the presence or lack of the presence of the agent, two statements are quoted: The first one is a famous statement of the Islamic jurists who believe that the Hajj on behalf needs to be performed only by the agent and cannot be entrusted to anybody else. The second one is the saying of Sheikh Tusi, who, quoting Uthman ibn Isa, found no need for the presence of the agent, that it can be entrusted to another person. Between these two sayings, the well-known opinion of the Islamic jurists is correct and the citation of Sheikh Tusi faces problems both in terms of the documents and meanings, and for this reason, it is not accepted by jurists. This inferential library-based research is conducted only in the realm of Imamiyahh Shia jurisprudence and does not concern the views of the other Shia sects and Islamic religions.

    Keywords: representation in Hajj, agreement of representation, time restriction in agreement, hiring of the Hajj, the necessity of the emergence of the Hajj season, the necessity of the presence of the agent
  • Ahmad Samani* Pages 25-49

    Since the pilgrims of the House of God need sometimes to leave Mecca for some affairs after performing Umrah, a question arises here that whether or not they need to become Muhrim to re-enter the city. Is the permission to enter Mecca without Ihram is reserved only for those who re-entered Mecca in the same month of becoming Muhrim, in the month of leaving Ihram, or in the month of leaving Mecca? By the month, does it mean a lunar month or a numerical one (30 days)? Does the type of the former Ihram (Umrah al-Tamattu, Umrah al-Mufradah, or Hajj) affect the said ruling? According to the present library-based descriptive-analytical study, whoever is out of Mecca must be in the state of Ihram to enter the city unless one lunar month has not passed since the end of his previous Umrah because the Arabic word “Shahr”(month) in the narrations refers to a lunar month and not a numerical one; and the criterion for leaving Mecca in this matter is leaving the area of the Haram. Also, it does not matter whether his previous Ihram was for Umrah al-Tamattu, Umrah al-Mufradah, or Hajj. To calculate the month, the time of leaving Ihram is the criterion, not the time of being Muhrim or the time of leaving Mecca.

    Keywords: Ihram condition, Umrah performer, entering Mecca, passing of one month, leaving Mecca
  • Seyed Mousa Hosseninejad* Pages 51-62
  • Ahmad Khamehyar* Pages 63-80

    In Islamic civilization, travelogues are one of the most important sources for studying the history of the Hajj and the Two Holy Shrines. One of the most important of these travelogues was written by Nāsir Khusraw also known as the oldest and the most valuable travelogue in Persian. Nāsir Khusraw devoted a significant part of his travelogue to a detailed description of the social and civil status of the holy places of the Two Holy Shrines, especially the city of Mecca and the Holy Mosque (Al-Masjid al-Ḥarām) in the 5th century AH. In this article, following a brief description of Nāsir Khusraw’s Hajj travel, various information about the Hajj and the Two Shrines, that his travelogue provides, are extracted and categorized into several subjects such as the description of Mecca and other areas of Ḥijāz, the description of the architecture of the Holy Mosque, the rare information about the holy places, the Hajj status and rituals, the difficulties of the Hajj travels, and the political history of Ḥijāz. The findings of this study show that in the absence of local histories about Mecca and Medina between the 4th and 6th  centuries, this travelogue is a first-hand source for studying the history of the Hajj and the Two Shrines especially in the 5th century AH.

    Keywords: Nāsir Khusraw, Persian travelogues, Two Holy Shrines, history of the Hajj, 5th century AH
  • Seyed Ali Ghaziaskar Pages 81-104

    Based on the historical documents and publications archived in Ministry of Foreign Affairs of the Islamic Republic of Iran, the following article discusses the reactions to the destruction of the tombs in Baqī and damages of the holy shrine of the Prophet (S)  by the Wahhabis in 1220 AH and finally in 1344 AH. The establishment of a special commission of the National Assembly of Iran, a protest gathering of the scholars and various groups of the people of Tehran in Masjid Jāmi', the announcement of public closures and suspension of classes and prayers led by the late prayers Imams, Isfahani and Naini, in Jahaf Ashraf, the reflections of the news in other states by the Iranian Consulate in Najaf, the announcement of the event in India and many states, capitals, and important cities, the serious reactions of Muslims and a huge wave of protests, and the order of Ministry of Foreign Affairs to Ghaffar Khan Jalal al-Saltanah, the Iranian minister plenipotentiary in Egypt, to follow up the event were some of the reactions to this event.

    Keywords: Wahhabis, destruction of Medina, reactions to the destruction
  • Sayyed Mahmud Samani *, Ali Varsee Pages 105-133

    The Ka’ba has been washed, cleaned, and later perfumed with rosewater since the Prophetic era. Since two decades ago (1993), the Islamic Republic of Iran has succeeded in sending the pure rosewater of Qamsar Kashan to Mecca, washing the Ka’ba, and making it fragrant with. This pure rosewater is produced during a special ceremony every year in May and the required amount (about 80 liters) by rosewater producers in Qamsar and handed over to the Supreme Leader’s representative. The good tradition of perfuming and washing the House of God with rosewater is conducted twice a year, at the beginning of Sha’ban and Dhu al-Hijjah. In this glorious and spiritual ceremony, the House of God is washed with the pure Iranian rosewater and water of Zamzam after morning prayers. Considering the importance and necessity of the matter as an honor for Islamic Iran and to get acquainted with the history of sending rosewater from Iran to Mecca, this descriptive-field study starts with preliminary discussions and addresses the history of sending Iranian rosewater to Mecca and other subjects such as the time and place of extracting rosewater, the time of processing the product, the extractors who send rosewater to Mecca, the amount of the rosewater sent to Mecca, the price of the sent rosewater, the essence percent of the sent rosewater, a dual-fire extraction, gardens dedicated to rosewater producing, the documents of sending rosewater to Mecca, the endowments for preparing rosewater to be sent to Mecca, the factories and machineries of producing rosewater, carriers, and containers of the sent rosewater, the time of washing the Ka’ba with Qamsar rosewater, the cleaners of the Ka’ba and its surroundings, and the time of perfuming and washing it. The results of the research indicate that although washing the Ka’ba with the pure Iranian rosewater does not enjoy a long history, this ritual is a source of pride for Iranians in the last quarter of the present century.

    Keywords: washing the Ka’ba, Qamsar rosewater, Kashan, Iran, perfuming, Zamzam water
  • Mehrdad Fallahi Fard, Masoud Bahramian Pages 135-153

    The Prophet’s mission in the Arabian Peninsula was itself the largest scientific movement that continued in the era of Shiite Imams according to the circumstances. Imam Hassan (AS) took over Imamate when Mu'awiyah, with the support of the aristocratic system, had wide possibilities and decided to destroy Islamic principles and values. According to the circumstances, the Imam (AS) pursued the policy of stabilization and control of the situation in terms of accepting peace. Concluding the peace treaty with Imam Hassan (AS), Mu'awiyah launched attacks to destroy this movement; he tried to eliminate the Ahl al-Bayt (AS), encourage forgers of hadith, and kill the followers of the Imams (AS). Regarding the scientific movement, the Imam (AS) undertook some actions such as concluding a peace treaty with Mu'awiyah, relying on the Holy Qur’an and gaining knowledge, introducing the Ahl al-Bayt (AS) and the Hajj, and using this opportunity to express hatred and disgust with the Umayyad ruling. This study seeks to answer the question that what Imam Hassan (AS) did against Mu'awiyah’s anti-religious policies? To answer this question, it should be bear in mind that the Imam’s peace treaty with Mu'awiyah and its cultural dimensions, planning according to the circumstances, the value of the tradition from the Imam’s point of view, the Imam’s practical life, relying on the Holy Qur’an, and using the Hajj tradition are among Imam Hassan’s cultural activities against Mu'awiyah’s actions.

    Keywords: Imam Hassan (AS), Mu'awiyah, Peace, Holy Qur’an, Hajj
  • Hafiz Najafi* Pages 155-173

    Shiite scholars, as guardians of religion, educators, and guides of people, try to have constructive interactions with the followers of other religions and sects especially in the Two Holy Shrines - Mecca and Medina - during the Hajj and Umrah; they advise people to have good morals with others. In this descriptive-analytical study, the behaviors and interactions of the Shiite scholars with other Muslims during the Hajj and in the Two Holy Shrines were examined and it was found that while informing the followers of Islamic religions in various fields, the enlightened Shiite scholars call them for commonalities, unity, social cohesion, and vigilance against the conspiracies of the enemies. Issuing instructive fatwas on the rituals of the Hajj and establishing friendly relations with Sunnis, these scholars prevent tensions and disputes and provide the requirements for peaceful performing of the Hajj.

    Keywords: Interaction, Shiite scholars, Muslims, Hajj, Two Holy Shrines
  • Vahed Tarjmeh Tarjmeh Pages 175-183