فهرست مطالب

نشریه مصباح الفقاهه
سال یکم شماره 1 (پاییز و زمستان 1398)

  • تاریخ انتشار: 1399/07/08
  • تعداد عناوین: 6
|
  • سید محمد رضوی، سید علی رضوی* صفحات 7-30
    در فقه امامیه و حقوق ایران درخصوص وحدت یا دوگانگی خیار رویت و خیار تخلف از وصف اختلاف نظر وجود دارد. قانون مدنی نیز در این خصوص موضع روشنی اتخاذ نکرده و با ذکر این دو خیار در بند 5 ماده 396 باعث ایجاد این تصور شده که دو خیار مزبور حقیقت واحدی دارند. امام خمینی درکتاب تحریر الوسیله عنوان کلی خیار رویت را برای چهار مصداق استعمال کرده اند که سه مورد آن از مصادیق تخلف وصف است لکن در کتاب البیع صراحتا بیان داشته اند دو خیار مزبور دارای ماهیت جداگانه و منفک از هم می باشند، هرکدام از نظرات فوق طرفدارانی در میان اندیشمندان فقهی دارد. در این مقاله که به شیوه تحلیلی- توصیفی به رشته تحریر درآمده با بررسی دلایل ارایه شده توسط قایلین به دوگانگی و وحدت دو خیار، دیدگاه منتخب و مصرح حضرت امام در کتاب البیع، یعنی دوگانگی دو خیار مذکور، بر اساس مبانی موجود تقویت شده و مورد قبول قرار گرفته است. بر این اساس خیار تخلف وصف مربوط به زمانی است که کالا با توصیف در متن عقد مورد معامله قرار گیرد لکن زمانی که با وصف خارج از عقد یا تبانی طرفین بر وجود اوصاف قبل از عقد یا رویت سابق مبیع یا انجام عقد بر اساس جزیی از مبیع و قیاس باقی موضوع به همان جزء و مبتنی بر وجود صفت موجود در جزء، معامله صورت گیرد مصداق خیار رویت خواهد بود.
    کلیدواژگان: خیار رویت، خیار تخلف از وصف، وحدت، دوگانگی
  • احمد شکوهی*، محمد نوذری فردوسیه صفحات 31-52
    قصاص نفس به عنوان مجازات اصلی جرم عمدی علیه تمامیت جسمانی اشخاص در آیات و روایات و به تبع آن در فقه و قانون مجازات اسلامی پیش بینی شده است. ثبوت و اجرای قصاص نفس مقید به وجود شرایطی است. در منابع فقهی و حقوقی برای ثبوت قصاص در قتل عمدی در مجموع از چهار شرط یاد شده است که عبارتند از: برابری در موقعیت اجتماعی (حریت و رقیت)، دین، جنسیت و شرایط عامه تکلیف. روایاتی که دلالت بر ثبوت حکم قصاص و اشتراط پرداخت مازاد دیه در موارد قتل عمدی زن توسط مرد دارد، جنسیت؛ یعنی ذکور و اناث بودن مقتول را از جمله شروط مهم استیفای قصاص نفس بر شمرده اند. با توجه به این که امروزه در مجامع علمی غرب، به خصوص در میان مکاتب طرفدار مکتب فمنیست، این حکم مسلم شرعی مورد مناقشه قرار گرفته است، پرداختن به آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این مقاله به روش گردآوری کتابخانه ای و تحلیلی- توصیفی دیدگاه های فقهی ناظر به شرط جنسیت، و تاثیر آن در ثبوت قصاص را بررسی و نقد خواهد کرد.
    کلیدواژگان: قصاص نفس، قتل عمد تکافو، قتل عمد، جنسیت
  • مهدی بهادری قلعه شیری* صفحات 53-74
    این نوشتار بر آن است تا با بررسی ادله توقیفی بودن معاملات و آثار فقهی آن در عقود نوظهور زوایا و ادله توقیفیت در معاملات را تبیین نموده و ابهامات موجود در این زمینه را رفع نماید بدین منظور ضمن بیان تعریف واژه ها، به بررسی اقوال و ادله ایشان در مساله پرداخته و در آخر امر اتخاذ مبنا می گردد.مراد از توقیفی بودن این است که عناوین معاملات و احکام آنها متوقف بر بیان شارع اند و تا از شارع بیانی نرسد، نمی توان عنوان و حکمی را در معاملات ایجاد کرد.مقصود از معاملات، مطلق آنچه که در مقابل عبادات است می باشد.عقود نوظهور به قراردادهایی گویند که پیشینه ای ندارد، یا اگر قبلا داشته و حکم شرعی درباره آنها صادر شده، با تغییر برخی از صفات و شرایط، حکم شرعی دیگری درباره آنها انتظار می رود.مراد از ادله، ادله نظریاتی است که در این زمینه وجود دارد که برای توقیفیت عقود؛ دلایلی مانند انصراف «اوفوا بالعقود» و«لا یحل مال إلا من وجه احله الله» به عقود متعارفه در عصر شارع، تمسک کرده اند.برای عدم توقیفیت بعد از رد ادله قایلین به توقیفیت، به اطلاق «احل الله البیع» و «اوفوا بالعقود» و «المومنون عند شروطهم»، سیره عقلاء و دیگر ادله تمسک کرده اند.در این نوشتار بر اساس ادله ای که اقامه می گردد، مبنای عدم توقیفیت ثابت می گردد.
    کلیدواژگان: توقیفیت، معاملات، عقود نوظهور، سیره عقلا، ولایت فقیه
  • روح الله رئیس السادات*، حسن ربانی بیرجندی، مصطفی رفسنجانی مقدم صفحات 75-102
    اختلاف احادیث و تعارض ادله واقعیتی انکار ناپذیر است و از عصر صدور احادیث دغدغه ی فراگیران حدیث و فقه، حل اختلاف و مشکل تعارض ادله بوده است. به عبارتی یکی از ابواب مهم اصول که به منظور فراگیری روش صحیح استنباط، از عصر حضور گشوده شده باب اختلاف ادله و از فصول مهم آن، مرجحات می باشد.از سویی جایگاه فقه مقارن در تقریب مذاهب بر کسی پوشیده نیست در حالی که بسیاری از اختلافات فقهی مذاهب، ریشه در مبانی اصولی ایشان دارد. هدف، تحقیقی است که منتهی به مشخص کردن دامنه و توسعه ی کلید واژه ها جهت دستیابی به عناوین مشابه در اصول فقه فریقین با محتوای مشابه، جهت کمک به محققین در این حوزه، بشود. و همچنین به تقویت جنبه ی کاربردی این عناوین کمک کند و این که صرفا جنبه علمی نداشته باشد.سوال این است اشتراکات و افتراقات فریقین در این موضوع، در چهار زمینه ی عناوین مرجحات اخبار متعارض، محتوا، ملاک اعتبار و اثرگذاری و تطبیقات آن در فقه کدامند. از این رو، محقق در این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی به موارد مذکور پرداخته است. یافته های تحقیق نشان می دهد اشتراکات فریقین از حیث عناوین مانند: موافقت با ظاهر کتاب فراوان می باشد. از حیث محتوا، ملاک اعتبار نیز اشتراکات زیادی وجود دارد و افتراقات مبنایی در این زمینه به نظر می رسد.
    کلیدواژگان: تعارض اخبار، مرجحات منصوصه و غیر منصوصه، شیعه، اصول فقه فریقین، تطبیقات فقهی، اشتراکات، افتراقات
  • عارف حمدالهی* صفحات 103-126

    یکی از قواعد حاکم بر دیات, قاعده دیه اعضای یکی (واحد) و دوتایی (اثنان) است که در این نوشتار از آن به صورت مسامحی به اعضای زوج و فرد تعبیر می شود. این قاعده فی الجمله مورد پذیرش تمام فقهای شیعه و مذاهب اربعه اهل سنت قرار گرفته است,ولی پیرامون مستندات و ملاک آن, اختلاف نظر وجود دارد مستند امامیه, عموم صحیحه هشام بن سالم و اطلاق صحیحه عبدالله بن سنان است. اما مستند اهل سنت, قیاس مستنبط العله ای است که از روایت حضرت رسول اکرم (ص) پیرامون دیه برخی اعضا, استفاده شده است؛ برداشت فقهای اهل سنت از حدیث پیامبر اکرم (ص) یکسان نمی باشد, به گونه ای که حنفیه علت دیه کامل را تفویت منفعت یا تفویت جمال می دانند, مالکیه علت را تنها تفویت منفعت می دانند, شافعیه معیار را از بین بردن تمامیت خلقت و الم و درد ناشی از جنایت و گاه معیار را تفویت منفعت و تفویت جمال با هم می دانند. حنبلی ها نیز علت دیه کامل را در بیش تر موارد تفویت منفعت و تفویت جمال با هم و گاه تفویت منفعت یا تفویت جمال می دانند؛ نوشتار حاضر تلاش می کند مستندات قاعده را در فریقین بررسی نموده و در نهایت با توجه به ملاکات امامیه و اهل سنت در دیه اعضای زوج وفرد آنها را تجزیه و تحلیل نماید.

    کلیدواژگان: قواعد فقهی، دیات، قاعده دیه اعضا، دیه اعضا، اعضای زوج وفرد
  • کاظم ابراهیم زاده*، محمدحسن ربانی بیرجندی صفحات 127-153
    از آنجایی که کالبدشکافی جسد مسلمان در قرن اخیر اتفاق افتاده است و امر جدیدی است، فقهای گذشته درباره حکم شرعی آن به طور خاص بحث نکرده اند. بحثی که قدما مطرح کرده اند و به این بحث مرتبط می باشد، بحث تنکیل است؛ تنکیل به معنای خوار کردن و تحقیر کردن می باشد، اگر کسی اعضاء میت را از روی بی احترامی قطع کند در اصطلاح به آن تنکیل میت می گویند؛ که در کتاب دیات این مسئله بررسی می شود و صاحب این کار را مستحق دیه می دانند. این نوشتار در صدد بیان حکم شرعی این موضوع و برخی مسایل مربوط به آن است که به بررسی ادله ی عدم جواز و جواز تشریح میت پرداخته و به این نتیجه رسیده ایم که طبق برخی از آیات و روایات متعدد و معتبر مقتضای قاعده اولیه در کالبدشکافی جسد مسلمان احترام است؛ بنابراین اصل اولیه این است که تشریح مطلقا جایز نیست خصوصا جایی که به میت بی احترامی شود اما در شرایط اضطرار این حکم می تواند به جواز کالبدشکافی به صورت موقت تغییر پیداکند.
    کلیدواژگان: تشریح، حرمت تشریح، آموزش پزشکی، مثله، دیه، هتک حرمت، جوازتشریح
|
  • Sayyed Mohammad Razavi, Sayyed Ali Razavi * Pages 7-30
    There is a different opinion in the jurisprudence of Imamiyeh and Iranian law regarding the unity or duality of Vision option and Option of default description. Civil law has not taken a clear position in this regard, and mentioned these two Options in clause 5 of Article 396 together. It has been assumed that two Options have a single nature.Imam Khomeini, in Tahrir Al-vasilah, used the general title of Vision option for some cases that seems to be examples for Option of default description, but in the Al-Bai he explicitly state that the two options are distinct and separate from each other. In this paper, which is descriptive-analytic, by examining the given reasons, the viewpoint of Imam Khomeini means independency of two options has been strengthened and accepted on the basis of existing foundations.Accordingly, Option of default description exists when the goods are traded by description in the contract, but when the transaction is carried out with the description outside of contract and its collusion or on the former sighting, the Vision option will be available.
    Keywords: Vision, option, of default description
  • Ahmad Shookohi *, Muhammad Nozari Pages 31-52
    The retribution of the soul is predicted as the main punishment for deliberate crime against the physical integrity of individuals in the verses and traditions and consequently in Islamic jurisprudence and the law of punishment. The establishment and execution of the retribution of the soul is bound to exist. There are a total of four conditions in the jurisprudential and legal sources for establishing retribution for premeditated murder: equality in social status (religion and race), religion, gender, and general conditions of duty. Narratives that confirm the verdict of retribution and the payment of surplus blood money in cases of premeditated murder by a man have cited gender, namely male and female victimization, as important conditions for the retribution of the soul. Given that this religious denomination has been disputed today in Western scientific societies, especially among pro-feminist schools, it is important to address it. This article will review and critique the method of library and analytical-descriptive method of jurisprudential views on gender, and its impact on the retribution.
    Keywords: Retribution of the Self, Murder, Divorce, Gender
  • Roohallah Raeisalsadat *, Hasan Rabani Birjandi, Mostafa Rafsanjani Moghaddam Pages 75-102
  • Aref Hamdollahi * Pages 103-126

    One of the rules governing diet is the rule of diet of members of one (unit) and of two (etna), in which this text is interpreted in terms of couple and individual. This rule has been accepted by all Shiite scholars and Sunni religious scholars, but there is disagreement over its documentation and criteria, including the Imamiyyah documentary, Hisham ibn Salem's public comment and Abdullah ibn Sanan's commentary. But the Sunnis documentary is a sculpture of analogy used by the Prophet (peace be upon him) about the blood of some members; the Sunnis' jurisprudence is not the same as that of the Prophet (pbuh), so that the Hanafis are the cause of the blood. They know the benefit or the privilege of glorification, the Maliki consider the cause to be the only privilege of the benefit, the Shafi'ah the criterion of destroying the totality of creation and illusion, and the pain of crime, and sometimes the criterion of glorification is the privilege of glorification. The Hanbali also see the cause of complete bloodshed in most cases as Profitability and profitability together and Sometimes the benefit or the benefit, this article attempts to study the documentation of the rule in Farrigan , and finally, in view of the Imams and Sunnis. The couple even analyze them

    Keywords: Jurisprudential Rules, Diet, Rules of Diet, Diets, Couples