فهرست مطالب

فصلنامه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
سال یازدهم شماره 3 (پیاپی 13، پاییز 1382)

  • تاریخ انتشار: 1382/07/01
  • تعداد عناوین: 6
|
  • خسرو میرآخورلو * صفحات 325-358

    امروزه جنگلهای شمال کشور، نیازمند مناسبترین و سریعترین روش تهیه اطلاعات و تلفیق آنها با یکدیگر برای برنامه ریزی و مدیریت بهینه می باشد. تلفیق داده های رقومی ماهواره ای با سایر داده ها در سامانه های اطلاعات جغرافیایی (ساج) می تواند اطلاعات دقیق و بهتری را برای تصمیم گیریهای چند جانبه که عوامل مختلفی در آنها دخالت دارند، فراهم نماید. در این بررسی، شناسایی انواع کاربریها و ارزیابی روند تغییرات آنها، مشخص کردن موقعیت دقیق مکانی و سطح آنها در اکوسیستم جنگلهای شمال انجام شده است، به طوری که با استفاده از اطلاعات استخراج شده می توان زمینه مطالعات مربوط به اکولوژی، احیا، اصلاح و مدیریت جامع و چند منظوره جنگلهای شمال و همچنین کنترل و ارزیابی مدیریت پایدار آن را با استفاده از اطلاعات رقومی فراهم کرد. به این منظور داده های+ETM ماهواره Landsat7  که شامل هشت فریم مربوط به ماه های ژوین و ژوییه سال 2000 میلادی بودند مورد استفاده قرار گرفت. براساس شاخص OIF2 و تجزیه و تحلیل آماری داده ها در باندها و با توجه به اینکه باندهای 5 و 4 لندست برای تشخیص پوشش گیاهی و باند 3 برای اراضی لخت مناسب می باشند طبقه بندی نظارت نشده در نظر گرفته شد. در ضمن در برداشت مشاهدات صحرایی 450 سایت که شامل 3860 پلات 30X 30 متر بود مورد بررسی قرارگرفت. بعد از انجام مراحل پردازش، تفسیر، تجزیه و تحلیل داده ها و تلفیق آن با اطلاعات مربوط به برداشتهای صحرایی، نقشه محدوده مورد مطالعه شامل شش کاربری (کلاس) تهیه گردید. براساس اطلاعات استخراج شده به ترتیب اراضی پوشیده از جنگل انبوه، جنگل تنک، مرتع، زراعت، اراضی فاقد پوشش گیاهی و آبگیر یا آب بندان، به ترتیب 840540.، 861870، 623820، 614117، 161165، 2312 هکتار از سطح کل محدوده جنگلهای شمال را در ماه های ژوین و ژوییه سال 2000 میلادی به خود اختصاص داده اند. براساس نتایج حاصل از ارزیابی دقت طبقه بندی، طبقات جنگل انبوه، جنگل نیمه انبوه، مرتع، زراعت، خاک لخت و آبگیر(آب بندان) به ترتیب 83% ، 78%، 54%، 46%، 76% و 98% ارزیابی گردید.

    کلیدواژگان: جنگل انبوه، طبقه بندی، جنگلهای شمال، داده های ماهواره ای، مونه های آموزشی، نمایش مکانی، پیکسل، ارزیابی دقت، نقشه و تاج پوشش
  • رفعت الله قاسمی *، علیرضا مدیررحمتی صفحات 359-390

    در این تحقیق تعداد 15 کلن برتر از میان ارقام بررسی شده در مرحله اول آزمایش (خزانه های سلکسیون) که عمدتآ از تاج بسته و هرمی برخوردار بوده اند، انتخاب گردید و از هر کلن تعداد 75 اصله نهال یکساله ریشه دار در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی در اسفند ماه 1368 در اراضی مرکز تحقیقات البرز کرج مورد کاشت قرار گرفت. در پایان هر فصل رویش، قطر در محل ارتفاع برابر سینه و نیز ارتفاع درختان اندازه گیری شد و بعد نسبت به محاسبه رویش کل، رویش جاری و رویش متوسط حجمی کلن ها اقدام گردید و سپس متغیر متوسط رویش حجمی با استفاده از نرم افزارMSTATC  مورد تجزیه وتحلیل آماری قرار گرفت. نتایج بدست آمده طی یک دوره ده ساله بیانگر آن است که از میان کلن های بررسی شده کلن Populus nigra var. betulifolia 13/17 با میانگین قطر 19/8 سانتیمتر، و کلن Populus nigra 33/56  با میانگین ارتفاع 17/7 متر از بیشترین میزان رویش قطری و ارتفاعی برخوردار بوده اند. بیشترین میزان رویش متوسط حجمی را کلن Populus nigra var. betulifolia 17/13  با  30/80 متر مکعب وکمترین آنرا کلن  Populus simonii با 7/79 متر مکعب در هکتار و در سال داشته اند و از نظر آماری بین کلن های مورد بررسی در رابطه با رویش حجمی اختلاف معنی دار وجود داشته است. بررسی رویش جاری حجمی کلن ها طی دوره اجرای طرح نشان می دهد که حداکثر رویش در این کلن ها در سالهای 1376 و 1377 صورت گرفته است به طوری که در کلن های مختلف از 30/41 تا 42/88 در صد از کل رویش ده ساله، طی این دو سال صورت گرفته است. از نظر آلودگی کلن ها به آفات، حساسترین آنهاPopulus ciliata  و Populus simonii و مقاومترین آنها ارقام گروه  Populus albaاز جمله Populus alba 44/9 و Populus alba 58/57 بوده اند.

    کلیدواژگان: صنوبر، کلن، سازگاری، تولید چوب، مقایسه ارقام
  • محمدرضا نگهدارصابر *، سید مرتضی مرتضوی جهرمی، حسن آل منصور، مسعود نجابت صفحات 391-410

    در پی بروز نوعی خشکیدگی در تعدادی از درختان سوزنی برگ پارک جنگلی چشمه ابوالمهدی که به عنوان زوال تدریجی یا Dieback2  موسوم است، تحقیقی طی سالهای 1379 تا 1381 در زمینه کشف علل این مشکل انجام گردید. در این زمینه پدیه هایی همچون آفات و بیماریها، خاکشناسی، آب و هوایی، اکولوژی و نحوه اداره پارک جنگلی مذکور مورد توجه و بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که علت خشکیدگی درختان زربین، سرو شیراز و کاج الدار در این پارک جنگلی در اثر محدودیت فضای توسعه ریشه در گلدانهای پلاستیکی که در اثر بی توجهی هنگام کاشت نهالها از اطراف ریشه حذف نشده بودند. درختان سدر لبنان نیز احتمالآ در اثر ناسازگاری با شرایط محیطی، به خصوص میزان بارندگی و نحوه توزیع آن در طول سال و نیز طولانی بودن فصل خشک دچار خشکیدگی شده اند. بروز خشکسالیهای ایجاد شده طی سالهای 1376 تا 1379 (ه.ش) نیز عامل تشدید کننده بروز ضعفهای فیزیولوژیکی در این پارک است. آفات مشاهده شده برروی درختان سوزنی برگ این پارک اغلب به عنوان عوامل ثانویه بر روی درختان عمل می نمودند، بنابراین تاثیری در خشکیدگی درختان مذکور نداشتند. همچنین شرایط خاک منطقه به رغم کمبود مواد آلی خاک و سایر محدودیتهای عمومی مناطق خشک و نیمه خشک، از نظر رویش جنگلی و مرتعی محدودیتی نشان ندادند. آبیاری درختان در طول فصل خشک می تواند از بروز بسیاری از ضعفهای فیزیولوژیکی جلوگیری کند. انجام طرحهای تحقیقاتی برای انتخاب درختان سازگار و یا استفاده از درختان بومی در جنگلکاریها می تواند از بروز بسیاری از مشکلات ناشی از عدم سازگاری درختان غیر بومی ممانعت کند. آتش سوزی در بخشهایی از این پارک جنگلی ایجاد خسارت نموده است.

    کلیدواژگان: زوال تدریجی، زربین، سرو شیراز، کاج الدار، سدر لبنان، خشکسالی، طول فصل خشک، آتش سوزی
  • شیرزاد محمدنژاد کیاسری*، محمود دستمالچی، سید علیرضا موسوی گرمستانی، بهنوش جعفری صفحات 411-446

    هدف از اجرای طرحهای سازگاری درختان غیر بومی ، تعیین نتایج ارزشمند معرفی گونه های غیر بومی مناسب جهت استفاده در برنامه های جنگلکاری است . این تحقیق در جنگلهای مرطوب پایین بند نکا (کوهسارکنده) و در قالب بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار و 8 تیمار از گونه های مختلف سوزنی برگ شامل ، کاج تدا (Pinus taeda)، کاج رادیاتا (Pinus radiata)، کاج بروسیا (Pinus brutia)، کاج سیاه (Pinus nigra var. austriaca)، کاج دریایی (Pinus pinaster)، کاج کاشفی (Pinus longifolia)، کریپتومریا (Cryptomeria japonica) و گونه سدر هیمالیا (Cedrus deodara) از سال 1371 مورد مطالعه قرار گرفت . میانگین درصد زنده مانی ، میانگین ارتفاع ، میانگین قطر یقه ، میانگین قطر برابر سینه و میانگین درصد طبقات کیفی (خوب ، مناسب ، ضعیف و نامناسب) پس از اندازه گیریهای سالیانه در هر یک از کرتهای آزمایشی به عنوان متغیر تعیین گردید و پس از پایان سال دهم مورد آزمون آماری قرار گرفت همچنین با حفر و تشریح پروفیل در سطح عرصه ، ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک مورد مطالعه قرار گرفت و ویژگیهای اقلیمی آن نیز بر اساس آمار آب و هوایی دهساله ایستگاه هواشناسی چلمردی واقع در 3 کیلومتری محل اجرای طرح (78-1369) تعیین گردید. بررسی نتایج صفات کمی و کیفی تیمارهای مختلف سوزنی برگ نشان داد که پس از پایان مدت دهسال از اجرای طرح تحقیقاتی اختلاف معنی داری میان تیمارهای مختلف از لحاظ هر یک از صفات کمی و کیفی فوق در سطح یک درصد وجود دارد. لازم به ذکر است که با توجه به تجزیه و تحلیل نتایج حاصل از صفات کمی و کیفی (میانگین درصد زنده مانی ، میانگین ارتفاع ، میانگین قطر یقه ، میانگین قطر برابر سینه ، میانگین درصد طبقات کیفی) و مشاهدات زمینی می توان گفت که تا این مرحله گونه Pinus taeda (با مبداء پیلمبرا، مبداء اصلی بذر آمریکا) از بهترین وضعیت برخوردار بوده و پس از آن گونه های Pinus radiata (با مبداء نوشهر، مبداء اصلی بذر آمریکا) و Pinus brutia (با مبداء پاسند، مبداء اصلی بذر ترکیه) نتیجه قابل قبولی را ارایه کرده اند.

    کلیدواژگان: سازگاری، سوزنی برگ، جنگلهای شمال، زنده مانی، ارتفاع، قطر
  • پروین صالحی شانجانی * صفحات 447-470

    گونه راش Fagus orientalis Lipsky یکی از فراوانترین و از نظر اقتصادی مهمترین درختان شمال ایران است. گوناگونی ژنتیکی راش در 14 توده جنگلی در طول گستره پراکنش این گونه در منطقه هیرکانی به وسیله مطالعات آنزیمی، cpDNA و مورفولوژیکی بررسی گردید. پلی مورفیسم DNA کلروپلاستی در همان جمعیتهای راش ایران توسط آزمون PCR-RFLP بررسی گردید. دو منطقه ژنی :cpDNA  OA و DT تکثیر و به وسیله آندونوکلیازهای محدود کننده HaeIII و  HinfIهضم شدند و قطعات حاصل توسط الکتروفورز ژل پلی آکریل آمید جداسازی گردیدند. برای شناسایی هاپلوتایپ های ایرانی، نیمرخ هضم شده دو منطقه DT و OA به طور همزمان با قطعات ناشی از هضم DNA شاهد هاپلوتایپ از قبل شناخته شده مقایسه گردید. قطعات محدود کننده منطقه DT هیچ پلی مورفیسمی در میان افراد جمعیتهای مورد مطالعه نشان ندادند. در حالی که در میان افراد درون جمعیتهای مورد مطالعه منطقه اسالم و جمعیت نکا- 1400، شاهد وجود پلی مورفیسم در قطعات محدود کننده منطقه OA بودیم. در مجموع سه هاپلوتایپ کلروپلاستی متفاوت شماره گذاری شدند. توزیع هاپلوتایپ های cpDNA نشان دهنده ساختار جغرافیایی در تمایز ژنتیکی با 7/68%=Gst و 3/70% = Nstبود.

    کلیدواژگان: Fagus orientalis Lipsky، منطقه هیرکانی، گوناگونی ژنتیکی، cpDNA
  • فیروز مردانی*، حسین سردابی، بایزید یوسفی، حسین معروفی، محمد انور خانقایی صفحات 471-487

    این مقاله مربوط به مرحله اول اجرای طرح ملی ((آزمایش جنگلکاری با درختان و درختچه های چند منظوره در مناطق مختلف ایران)) می باشد که در ایستگاه ریخلان مریوان به اجرا درآمد و طی آن ژنوتیپهای مختلف گونه گردو جمع آوری شده از سطح استان از لحاظ درصد زنده مانی، رشد ارتفاعی و رشد قطری مورد بررسی قرار گرفتند. در این تحقیق در مجموع 29 ژنوتیپ گردو از باغهای استان ونیز شهرستان پاوه در استان کرمانشاه انتخاب شد و بر روی هرکدام از پایه ها پلاک محتوی رمز و علامت مخصوص نصب شد. پس از جمع آوری بذر به میزان لازم از این پایه ها، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار در خزانه کاشت شدند و به مدت سه سال مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد که این ژنوتیپها از لحاظ زنده مانی، ارتفاع و قطر یقه دارای اختلاف معنی داری می باشند. از میان ژنوتیپهای مورد بررسی، ژنوتیپ 19 - J با میانگین زنده مانی  50/75 درصد، ژنوتیپهای 10 - J و 19 - J با میانگین ارتفاع به ترتیب برابر 35/52 و 34/87 سانتیمتر و ژنوتیپهای 14 - J، 19 - J، 4 - J و 10 - J با میانگین قطر یقه به ترتیب برابر 6/52، 6/47، 6/3 و 6/2 میلیمتر از نظر سه صفت کمی مورد بررسی، موفقتر بوده اند. با توجه به نتایج حاصل از اجرای روش تجزیه و تحلیل خوشه ای، رویهمرفته ژنوتیپهای به ترتیب 19 - J و 10 - J و 14 - J از نظر سه متغیر کمی نهالهای گردو موفقتر بوده اند.

    کلیدواژگان: گردو، جنگل کاری، درصد زنده مانی، ارتفاع، قطر
|
  • Khosro Mirakhorlo* Pages 325-358

    For sustainable management of the Caspian Forests of Iran, a most appropriate and fastest method of data collection and combination is essential. Combination of Satellite digital data with field data, using Geographic Information Systems, (GIS) could be applied to obtain accurate information for multiple decision making which is influenced by different factors. In this study eight senses of Landsat 7ETM+ data accosted from Caspian Forests of Iran, June and July 2000, were used. Based on OIF index and statistical analysis of the ETM data, color composite 3,4 and 5 were selected for unsupervised classification. The ground observation information were collected from 3860 plots(30*30), using unsupervised map as a primary map. Overall, combining the ETM and the ground data throw the field information, using the supervised classification method, boundary of the Caspian Forests of Iran were achieved in six classes (Dense forest, Sparse forest, Rangeland, Farm land, Water and Bare soil). The classification accuracy assessment showed that the accuracy rates of the dense forest, sparse forast, rangaland, farmland, water and bara soil were 83, 78, 54, 76 and 98 percent, respectively.

    Keywords: Classification, satellite data, boundary mapping, Accuracy assessment, Caspian forests
  • Rafatollah Ghasemi*, AliReza Modir Rahmati Pages 359-390

    In this investigation 15 superior poplar clones with closed crown were selected from the first stage of nursery selection trial. From each clone 75 one year old seedlings were planted according to the randomized complete blocks design, at Karaj Alborz Research Center in 1989. At the end of each growing season height and diameter (dbh) growth of all trees were measured. After 10 years, the mean values of  total, annual and average volume growth for each clone were calculated and statisticaly analyzed, using MSTATC software. The following results were achieved from this study: - Populus nigra var. betulifolia 17/13 and populus nigra 56/33 had the greatest growth in diameter (19.8 cm) and in height (17.7 m.), respectively. - Populus nigra var. betulifolia 17/13 with 30.83 m³ and Populus simonii with 7.79 m³ had the maximum and minimum average volume growth per hectare per year. There were significant differences between these clones in volume growth. The maximum volume growth of the clones was developed in 1997 and 1998 when the percentage of volume growth in these two years, varied between 30.41 and 42.88 m3in the different clones, in comparison to the 10 year growth period. - Populus ciliata and Populus simonii were the most sensetive clones and Populus alba 44/9 and Populus alba 58/57 were the most resistant clones to pest attack, respectively.

    Keywords: Poplar, Clone, adaptability, wood production, Clones comparison
  • MohammadReza Negahdar Saber *, Morteza Mortazavi Jahromi, Hasan Almansour, MasOud Nejabat Pages 391-410

    In this experiment 29 genotypes of walnut (Juglans regia) were studied, based on Randomized Complete Blocks Design (RCBD) and four replicates. The experiment was conducted in Rikhalan Experimental Station of Marivan city through three years (1996-1998). The results showed that there were significant differences between the walnut genotypes for survival percentage, height and collar diameter performances. The highest value of the three seedling performances belonged to the following walnut genotypes:Survival: J-19 with 50.75 percent. Height: J-10 and J-19 with 35.52 and 34.87 cm, respectively.Collar diameter: J-14, J-19, J-4 and J-10 with 6.52, 6.47, 6.3 and 6.2 mm, respectively. According to Cluster Analysis Statistical Method, J-19, J-10 and J-14 were the most successful genotypes in view point of the three seedling performances. The above genotypes were introduced to the second phase of the trial, which aims to investigate the survival and growth of the genotypes at forest plantation scale.

    Keywords: walnut, Juglans regia, survival, height, DIAMETER, Kurdistan, afforestation
  • Shirzad Mohammadnejad Kiasari*, Mahmood Dastmalchi, Sayyed AliReza Mousavi Garmestani, Behnoosh Jafari Pages 411-446

    The aim of the study was to introduce the most successful exotic species for Forest plantation projects. The trial was conducted in 1992 on ahumidsite at low altitude of Neka Forest in Mazandaran province of I. R. Iran (North Forests), under compeletely Randomized Block with three replicates and eight tretments. The treatments consisted of six pine species (P. taeda, P.radiata, P. brutia, P. nigra var. austriaca, P. pinaster and P. Longifolia), Crytomeria japonica and Cedrus deodara. The species growth characteristics were measured after 10 years (1992-2000), including survival, height, collar diameter, breast height diameter and quality. soil physical and chemical properties were determined and climate characteristics were identified. The statistical analysis showed that there were significant differences between the species in relation to their qualitative and quantitative parameters. The most promising species were P. taeda, P. radiata and P. brutia, respectively.

    Keywords: Elimination trial, Needle-leaved, Caspian forests, survival, height, DIAMETER
  • Parvin Salehi Shanjani* Pages 447-470

    Fagus is one of the most abundant and economically important forest tree genera in north of Iran. 14 populations of F. orientalis Lipsky were selected from its wide distribution through the Caspian Forests, in order to study the species genetic variation by three methods enzyme, cpDNA and morphology. Chloroplast (cp) DNA polymorphysm was analyzed in the same populations of the Iranian beech by PCR-RFLP test. Two cpDNA gene regions, including DT and OA were generated and digested by bounder of HaeIII and HinfI. endonucleases The generated pieces fragments were separated by gel electrophoresis. The digestied profiles of the two regions CDT and OA were compared simultaneously with the digestied fragments of the control DNA of the known haplotype (kindly provided by Raffaello Giannini, IMGPF-CNR, Italy) to identify the Iranian haplotypes. The restricted fragments of the region DT did not show polymorphism among the individuals within any analysed population. However, among individuals within the analysed populations of Asalem and Neka-1400 areas, polymorphism in the bounder fragments of the OA region was found. Overall, three different chloroplast (cp) haplotypes were scored. Distribution of the cpDNA haplotypes revealed a geographical structure of the genetic differentiation with Gst=%68.7 and Nst=%70.3.

    Keywords: Fagus orientalis, Hyrcanian zone, Genetic variability, cpDNA characteristics
  • Firooz Sardabi*, Hosayn Sardabi, Bayazid Yosefi, Hosayn Marofi, Mohammad Anvar Khanghaye Pages 471-487

    In this experiment 29 genotypes of walnut (Juglans regia) were studied, based on Randomized Complete Blocks Design (RCBD) and four replicates. The experiment was conducted in Rikhalan Experimental Station of Marivan.  City through three years (1996 – 1998). The results showed that there were significant differences between the walnut genotypes for survival percentage, height and collar diameter performances. The highest value of the three seedling performances belonged to the following walnut genotypes:  Survival: J-19 with 50.75 percent.  Height: J-10 and J-19 with 35.52 and 34.87 cm, respectively.  Collar diameter: J-14, J-19, J-4 and J-10 with 6.52, 6.47, 6.3 and 6.2 mm, respectively.  According to Cluster Analysis Statistical Method, J-19, J-10 and J-14 were the most successful genotypes in view point of the three seedling performances.  The above genotypes were introduced to the second phase of the trial, which aims to investigate the survival and growth of the genotypes at forest plantation scale.

    Keywords: Juglans regia, survival, height, DIAMETER, Kurdistan, afforestation