فهرست مطالب

مجله زیست شناسی ایران
سال دوم شماره 3 (پاییز و زمستان 1397)

  • تاریخ انتشار: 1397/12/10
  • تعداد عناوین: 19
|
  • سالی هاسکینز ترجمه: علی فرازمند صفحات 1-2

    پس از تکمیل دوران خدمتم به عنوان یک استاد زیست شناسی اینک بازنشسته می شوم. یکی از همکارانم پرسید "چه چیزی بیش از همه دلتنگ ات می کند؟" پاسخم چیزی بود که سی سال پیش هرگز از خود انتظار نداشتم که بگویم: "من  دلتنگ خلاقیت در آموزش خواهم بود." آن روزها که عضو هییت علمی جدیدی بودم آموزش را ضرورت زیانباری می دیدم که مرا از آزمایشگاه دور نگه می داشت. بیشتر می خواستم بر پژوهش تمرکز کنم، و دانشجویان تحصیلات تکمیلی را در آنچه امیدوار بودم مطالعات بدیعی در رشد سلولهای عصبی باشد راهنمایی کنم. بر این باور بودم قوه تخیل نه در کلاس بلکه در آزمایشگاه - در ابداع روش ها، طراحی آزمایشها و تفسیر داده ها- زاده و شکفته می شود. آما وقتی زندگانی ام چرخش غیرمنتظره ای یافت دانستم که چقدر در اشتباه بوده ام.

  • نیما یزدانبخش* صفحات 3-13

    "ارتباط علم و جامعه" عبارتی است که می توان آن را به اشکال گوناگون تفسیر کرد. به عنوان یک شرکت کننده در این جلسه، برخی از شما ممکن است از خود بپرسید: منظور از این عنوان دقیقا چیست؟ آیا "ارتباط" به معنای روندی است که طی آن یافته های علمی، نیازهای اساسی بشر را سمت و سو می دهند؟ یا به نقش خود دانشمندان اشاره می کند، که در عرصه های مختلف جامعه، به عنوان محقق، اکتشاف گر، مخترع، معلم، مدیر اجرایی یا شهروندی متفکر، ایفای نقش می کنند؟

  • جمشید درویش* صفحات 13-17

    این سومین مقاله از مجموعه سه مقاله ای از شادروان دکتر درویش است که در سومین شماره چاپ می شود. مرحوم دکتر درویش در این مقاله، چندین جا علایم استفهام و سیوال درج کرده بودند که به کمک آقایان دکتر ساری و دکتر ندرلو و سردبیر اصلاح و ویرایش شد. امید است که نظرات استاد درویش نیز با اصلاحات مطابقت داشته باشد. یادشان را گرامی می داریم.

  • ترجمه: جلال سلطانی صفحات 17-25

    گسترش توجه فلسفی به زیست شناسی در طول چند دهه گذشته نشان دهنده اهمیت روزافزون علوم زیستی در دوران کنونی  است. اکنون منابع علمی گسترده ای در بسیاری از زیرشاخه های مختلف علوم زیستی وجود دارد، و ارایه ی خلاصه ای از آن همه مطلب در یک نوشته کوتاه ممکن نیست. اما، در این مقاله سعی می شود توضیح داده شود که فلسفه ی زیست شناسی چیست و اینکه چرا زیست شناسی برای فلسفه و فلسفه برای زیست شناسی مهم اند؟ در پایان مقاله فهرستی از مطالب مرتبط و مهم که به موضوعات خاصی در فلسفه زیست شناسی پرداخته اند ارایه می شود. به طور کلی فلسفه ی زیست شناسی با سه نوع مبحث فلسفی متفاوت سروکار دارد. نخست، فلسفه زیست شناسی به گزاره های کلی در زمینه فلسفه علم می پردازد. دوم، معماهای مفهومی خود زیست شناسی, مورد تجزیه و تحلیل فلسفی قرار می گیرند. سوم، در بحث از پرسش های فلسفی سنتی, زیست شناسی هم جایگاه خود را یافته است.  دو نوع اول از پژوهشهای فلسفی, به طور معمول در حوزه دانش زیست شناسی بحث و بررسی می شوند، اما مورد سوم کمتر با زیست شناسی ارتباط رو در رو دارد. فلسفه زیست شناسی را همچنین بر اساس حوزه های نظریه های زیست شناختی مرتبط با آن مربوط می شوند می توان به زیرشاخه هایی گروه بندی کرد.  زیست شناسی طیف متنوعی از رشته های علمی، از علوم تاریخی مانند دیرینه شناسی تا علوم مهندسی مانند زیست فناوری را در بر می گیرد. در هر کدام از این زمینه ها, مسایل فلسفی مختلفی رخ می نمایند. بخش دوم مقاله به این موضوع می پردازد که چگونه فلاسفه به برخی از شاخه های اصلی زیست شناسی نزدیک شده اند.

    کلیدواژگان: فلسفه، زیست شناسی، تکامل طبیعی
  • سید مهدی سیدی* صفحات 25-32

    ژاپن کشوری است که گرچه در قاره آسیا قرار گرفته ولی با بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی در حوزه علم و فناوری رقابت نزدیک دارد. ریشه این رقابت در آموزش و پرورش این کشور نهفته است. در این کشور راهبری آموزش از مهد کودک تا آخرین مراحل آموزش عالی در یک وزارتخانه قرار دارد و لذا جدایی در سیاست گذاری های کلان و خرد در آموزش متوسطه و آموزش عالی وجود ندارد. ژاپن از سالها قبل، سیستم شش- سه- سه را برای آموزش متوسطه خود انتخاب کرده است. در این مقاله دوره متوسطه اول، دوره متوسطه دوم، و آموزش عالی غیر دانشگاهی که شامل کالج های جوانان، کالج های تکنولوژی، کالج های آموزش ویژه، و تربیت معلم است مورد بررسی قرار گرفته است. دروس و واحد های دوره های متوسطه اول، دوره متوسطه دوم نشان از تفاوت بسیار زیاد آموزش و پرورش در این کشور در مقایسه با کشورمان دارد. یکی از این موارد آموزش زیست شناسی است. با توجه به حجم زیاد مطالب و نیاز به معرفی کامل آموزش در دوره های پیش از دانشگاه در ژاپن، تصمیم گرفته شد تا بخش عمومی آموزش و پرورش در ژاپن در این مقاله و بخش منحصر به آموزش زیست شناسی در این کشور در شماره بعدی منتشر گردد. این مقاله حاوی نکات درس آموزی از آموزش و پرورش در کشوری است که بر هویت ملی خود تاکید زیادی دارد و بر همین اساس توانسته علاوه بر رشد در فناوری، صنعت و اقتصاد از سال 2000 میلادی بیش از 14 برنده حایزه نوبل را به جهان معرفی کند.

  • حسین آخانی* صفحات 32-42

    در دو دهه اخیر آموزش عالی ایران با افزایش شدید دانشجویان تحصیلات تکمیلی و گستردگی انتشار مقالات علمی پژوهشی مواجه بوده است. این افزایش علی رغم تناسب با بودجه های ناچیز پژوهشی نه تنها کمکی به بالا بردن سطح علم و رفاه در کشور نکرده است، بلکه ستون های اساسی فرهنگ، آموزش و پژوهش کشور را دستخوش کمی گرایی و منفعت گرایی های غیراخلاقی در انتشار مقالات کرده است. در این مقاله با ارایه آمارهایی از شمار دانشجویان و مقالات به گوشه هایی از این بی اخلاقی ها اشاره شده است. بر خلاف گزارش های رسمی از آمار افزایش مقالات که آن را دستاورد بزرگی برای آموزش عالی قلمداد می کنند، نگارنده ضمن تایید دستاوردهای خوب معتقد است که این افزایش حبابی است که بر پایه اساس سیاستگذاری های غیر اصولی تشکیل شده که 5 عامل در آن بیشترین دخالت دارد: 1- بهره کشی از دانشجویان تحصیلات تکمیلی؛ 2- اعمال مقررات سخت مقاله محور برای ماندن و رشد در دانشگاه؛ 3- افزایش همکاری های خارجی؛ 4- افزایش کمی دانشجویان و انتشار مقالات بی کیفیت؛ و 5- افزایش بی اخلاقی در انتشار مقالات علمی. در خاتمه به 10 راهکار برای برون رفت از این بحران اشاره شده است که مهمترین آن کاستن از شمار دانشجویان تحصیلات تکمیلی و محدود کردن آن به دانشگاه هایی است که از نظر کادر هییت علمی، امکانات مالی و آزمایشگاهی از استانداردهای لازم برخوردارند.

  • فرشاد درویشی*، کیمیا مرزوکیان، سارا طوافی صفحات 42-49

    روحیه کارآفرینی در علوم زیستی با ایجاد مراکز نوآوری در سراسر جهان در حال گسترش است. بسیاری از ‏این مراکز در مجاورت دانشگاه ها رشد می کنند.‏ اکتشاف به معنای یافتن مسیرهای جدید علمی یا حل مسایل موجود بدون در نظر گرفتن مسایل اجرایی و تجاری است که این امر معمولا مستلزم بهره گیری از خلاقیت است. اما نوآوری به عملی نمودن اکتشاف اطلاق می شود. اگر دانشگاه ها موتور اکتشاف باشند، آنگاه شرکت های نوپا وسیله نقلیه برای نوآوری هستند.‏ خلاقیت و هدایت محققان جوان فعال در حوزه های زیستی قابلیت خوبی برای کاربرد اکتشافات و ایجاد تغییرات انقلابی در صنایع است.

    کلیدواژگان: شرکت نوپا، فناوری زیستی، کارآفرینی، نوآوری، تجاری سازی.
  • اشرف محمدی، عباس شفیعی* صفحات 49-58

    این گزارش به درخواست سردبیر توسط استاد پرسابقه قلمرو ویروس شناسی در موسسه رازی، جناب آقای دکتر شفیعی، تهیه شده است. استاد شفیعی با منش فروتنانه ای که دارند با درخواست مصرانه سردبیر، گزارش مفصلی از فعالیت های خود و همکارانشان را در طول چند دهه گذشته به رشته تحریر درآوردند. هدف از ارایه چنین گزارشهایی در مجله ترویجی زیست شناسی ایران نشان دادن مسیر سخت و پرتلاش پژوهش و راه اندازی پژوهشگاه های واقعا موثر در گذشته و حال کشور است. از گزارش پیداست که استاد شفیعی و همکارانشان با چه همت والا و درخور ستایش در مبارزه با بیماریهای واگیر فعالیت کرده اند. نتیجه کار آنها استمرار بقا و تداوم کارهای باارزش در موسسه تحقیقات رازی است. در خلاصه کردن و ویرایش سبک نگارندگان حفظ شده است؛ همینطور نام ها و اسامی سازمان ها و نهادها به همان شکل اصلی آنها آمده است.

  • وحیده حسن زاده* صفحات 59-65

    خواندن، نوشتن و ارتباط گفتاری تمرین های جدی و حساس با سوادی برای شرکت در یک جامعه جهانی هستند. در زمینه کاوش علمی، تمرین های با سوادی با توانایی بخشی در دست و پنجه نرم کردن با ایده ها، به اشتراک گذاشتن افکار، غنا بخشیدن به درک و حل مشکلات به نوآموزان کمک می کنند. در این مقاله، ما پنج ویژگی آموزشی در برنامه درسی را که می توانند در توسعه سواد در زمینه علم به دانش آموزان کمک کنند، پیشنهاد می کنیم: 1) پیوند زدن ایده های جدید با دانش و تجارب پیشین؛ 2) لحاظ کردن یادگیری با سوال های با معنی در زندگی دانش آموزان؛ 3) مرتبط کردن چند ارایه؛ 4) فراهم کردن فرصت برای دانش آموزان جهت استفاده از ایده های علم؛ و 5) کمک کردن به دانش آموزان برای درگیری در گفتگو های علمی. این پنج ویژگی توانایی دانش آموزان برای خواندن، نوشتن و برقراری ارتباط درباره علم را افزایش می دهد تا آن ها بتوانند در تمام طول زندگی خود به کاوش بپردازند. تحقیق روشمند برای پاسخ به پرسش های با معنی درباره پدیده های طبیعی و شرح و بسط توضیحات بر پایه شواهد اساس کاوش علمی را تشکیل می دهد. در کلاس های درسی که به چنین کاوش هایی اهمیت می دهند، تمرین های پایه با سوادی مانند خواندن، نوشتن و گفتگو برای درک ایده های اصلی علم ضروری هستند.

    کلیدواژگان: آموزش، سواد علمی
  • محمد گنج تابش* صفحات 65-73

    عملکرد مولکول های RNA اغلب به ساختار فضایی آنها بستگی دارد. ساختار فضایی یک مولکول RNA را می توان با روش های آزمایشگاهی مانند NMR و یا کریستالوگرافی اشعه ی ایکس به طور دقیق مشخص کرد، ولی این کار مستلزم صرف زمان و هزینه ی بالایی می باشد. به همین دلیل، استفاده از روش های محاسباتی برای پیش بینی ساختار فضایی یک مولکول RNA بسیار مورد توجه قرار گرفته است. به دلیل این که مسئله پیش بینی ساختارهای فضایی RNA بسیار پیچیده بوده و از نظر محاسباتی پرهزینه است، لذا اکثر تحقیقات انجام شده در این زمینه بر روی مسایلی تمرکز دارند که به ساختار دوم RNA مرتبط می باشند. این نوع ساختار را می توان به صورت مجموعه ای از موقعیتهای جفت شده در یک دنباله ی RNA توصیف کرد. مسئله پیش بینی ساختار دوم RNA در حدود 30 سال پیش ارایه شده و تا کنون تحقیقات زیادی بر روی آن انجام شده است. کمینه سازی سطح انرژی به عنوان یکی از رویکردهای مهم برای حل این مسئله پیشنهاد شده و بر اساس آن الگوریتم های نوسینف  و زوکر  ارایه شده اند. در این مقاله، پس از ارایه تعاریف اولیه مربوط به ساختارهای RNA، این دو الگوریتم با جزییات کامل ارایه و تحلیل می شوند.

    کلیدواژگان: ساختار RNA، انرژی آزاد کمینه، توالی RNA
  • عزت عسگرانی*، سارا اسماعیلی صفحات 74-81

    مهندسی متابولیک روندی برای تولید مواد شیمیایی، انواع سوخت و داروها، با ایجاد تغییراتی در مسیرهای سوخت و ساز موجودات زنده است. این روش تغییرات مفیدی در مسیرهای متابولیک برای درک بهتر مسیرهای سلولی و استفاده از آنها ایجاد می کند. کاربردهای تجاری مشوق مهندسی متابولیک برای گسترش سویه هایی به منظور تولید متابولیت های سودمند است. این روش به افزایش بیان برخی ژنها یا کاهش بعضی پروتینهای خاص در یک مسیر متابولیکی نیاز دارد، به طوری که سلول بتواند محصول جدیدی تولید کند. با توجه به مزایای آن بر مسیرهای سنتز شیمیایی، این زمینه بیوتکنولوژی احتمالا موجب تحول در شیوه ی تولید اقتصادی مواد مطلوب می شود.

    کلیدواژگان: مهندسی متابولیک، دستکاری ژنتیک، مسیر سنتز بیوشیمیایی، متابولیتهای سودمند
  • مریم سرداری، آمنه رضایوف* صفحات 81-92

    قرار گرفتن در شرایط استرس زا با فعال نمودن محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال باعث رهایی هورمون‏های استرس مانند نور اپی نفرین و گلوکوکورتیکوییدها می‏شود. تشکیلات هیپوکامپ و آمیگدال به عنوان ساختارهای لیمبیک که در شکل‏گیری یادگیری و حافظه نقش بسیار مهمی دارند، دارای بیان بالایی از گیرنده‏های هورمون‏های استرس هستند و بنابراین به شدت تحت تاثیر استرس قرار می گیرند. تشکیل حافظه یکی از مهمترین و اصلی‏ترین فرایندهای ذهنی است که بدون آن بکارگیری آسانترین رفلکس‏های ساده و رفتارهای کلیشه ای میسر نیست.بنا به اهمیت موضوع ، در مطالعه حاضر سیستم های انتقال دهنده های عصبی در جایگاه های مختلف مغزی که در یادگیری و حافظه دخالت بسزایی دارند همراه با بر همکنش آن ها با استرس مورد بررسی قرار گرفته است.

    کلیدواژگان: استرس، آمیگدال، هیپوکامپ، واسطه های عصبی، یادگیری و حافظه
  • نوروز بگ اوغلی، حمید مقیمی* صفحات 92-99

    تکامل سازشی آزمایشگاهی به دلیل سادگی و تاثیرگذاری بالا برای بهبود بخشی به ویژگی های سویه های مهم صنعتی از جمله مصرف منبع کربن، مقاومت به شرایط نامناسب محیطی و مقاومت به مهارکننده های شیمیایی استفاده می شود. عدم نیاز به دانستن اساس ژنتیکی فنوتیپ های مورد نظر این روش را به یک روش قدرتمند برای توسعه ی سویه های میکروبی، حتی وقتی اطلاعات بسیار اندکی در مورد ژنتیک آنها وجود دارد، تبدیل کرده است. گر چه روش های انجام ALE سال های متمادی همچنان ثابت باقی مانده است ولی پیشرفت های جدید با افزایش سرعت تکامل و تسهیل آنالیز نوید بخش بهبود فرآیند تکامل آزمایشگاهی سویه های جهش یافته است. هدف این مقاله ی معرفی و بررسی پیشرفت های اخیر در زمینه تکامل سازشی آزمایشگاهی و بررسی چگونگی بهره گیری از آن در اهداف زیست فناورانه است.

    کلیدواژگان: تکامل سازشی آزمایشگاهی، مهندسی سویه، زیست فناوری
  • احمد فرهاد طالبی*، فاطمه قناعتیان صفحات 99-112

    لیپیدومیکس به عنوان شاخه جدیدی از علم گسترده اومیکس، اخیرا مورد توجه قرار گرفته است. این علم اگرچه در دهه های گذشته نادیده گرفته شده بود، اما به علت نقش موثری که در ایجاد فهم عمیق تری در دانش زیست شناسی سامانه ای و بیوشیمی کاربردی داشته است، توانسته جایگاه ویژه ای را در بین علوم دیگر اومیکس پیدا کند. مشارکت در ساختار غشایی و ساختمانی سلول، انتقال و تنظیم پیام رسانی سلولی و حفظ و ذخیره انرژی زیستی، همه مثال هایی از اهمیت چربی ها در سلول های زنده هستند که توسعه علم لیپیدومیکس به شناخت و کنترل عوامل موثر بر آنها کمک می کند. در این مقاله ضمن معرفی لیپیدومیکس و تعیین حدود آن، کاربردهای متنوع این علم در صنایع مختلف پزشکی، داروسازی، تغذیه و تولید سوخت زیستی مطرح می شود. ابزارها و روش های مختلف شناسایی و پردازش چربی ها شامل روش های مبتنی بر اسپکترومتری جرمی، طیف سنجی و کروماتوگرافی، روش های شیمیایی و تصویربرداری در گسترش بیشتر لیپیدومیکس سهم بسزایی داشته اند؛ این مجموعه به همراه ابزارهای کامپیوتری، بیوانفورماتیک و پایگاه های اطلاعاتی مفصلا توضیح داده شده اند. تسلط بر حوزه های متنوع علم لیپیدومیکس به صورت معنی داری به توسعه پژوهش های کاربردی در زمینه بهبود کمیت و کیفیت روغن های زیستی، شناسایی علایم و نشانگرهای زیستی بیماری های مرتبط با چربی و شناسایی مسیرهای مختلف متابولیسم چربی و آنزیم های درگیر در آنها کمک کرده است.

    کلیدواژگان: لیپیدومیکس، اومیکس، اسپکترومتری، بیوانفورماتیک، چربی ها
  • علیرضا فیروزی*، مصطفی صادقی صفحات 112-121

    زبان شناسی زیستی حوزه میان رشته ای جدیدی است که ویژگی های بنیادی زبان انسان را می کاود و سیر تحول و تکوین آن در افراد، شیوه به کار بستن آن در امر ارتباط، مکانیسم های مغزی مرتبط با آن، مجموعه ژن های پشتیبان آن و پدیدآیی آن در نوع بشر را بررسی می نماید. برای بررسی موارد پیش گفته باید به تعاملات ذهن و مغز در تولید و ادراک زبان پرداخت، مولفه های مغزی که خاص و ویژه زبان (و بویژه انسان) هستند را کشف کرد و در پایان، این مولفه ها را از مولفه های دیگر قوای شناختی متمایز ساخت. پیشرفت های حوزه های زبان شناسی نظری، ژنتیک، روان شناسی رشد و روان شناسی تطبیقی، برنامه فرگشت-وافرگشت در زیست شناسی، فرضیه های بدیع و آزمون پذیری را در رابطه با مسایل مذکور ارایه نموده اند. در پژوهش حاضر به دو مسئله منشا و تنوع زبان پرداخته می شود؛ بیشتر سعی می گردد با کمک گرفتن از فعالیت های اخیر زیست شناسی در باب موضوعات فرگشت (تکامل) و رشد و در چارچوب نظریه اصول و پارامترها به دو مسئله منشا و تنوع زبان پرداخته شود. زبان بشر، نظام محاسباتی درونی است که توسط عملگری بازگشت پذیر کنترل شده و ساختی پایگانی را بدست می دهد؛ ارتباط و تعامل با نظام های تفکر و حرکت به طرح نقشمند زبان شکل می بخشند. در این پژوهش به نتایج تحقیقات بر روی ژن FOXP2 نیز پرداخته می شود. نگارندگان برآنند تا نشان دهند چطور، پیدایش تکاملی-جهشی این نظام بازگشت پذیر از بازارزیابی استدلال های تکاملی و تحقیقات مربوط به ارتباط بین تکامل و رشد سود می برد. در نهایت مشخص می شود که تغییراتی نسبتا سریع در ساختار زیستی انسان بوقوع پیوسته است که انسان را مجهز به زبان کرده اند.

    کلیدواژگان: زبان شناسی زیستی، نظریه اصول و پارامترها، نظام محاسباتی، عملگر بازگشت پذیر، ژن FOXP2
  • صدیقه فابریکی اورنگ* صفحات 121-130

    استفاده از گیاهان مهندسی شده به عنوان بیوراکتورهای تولید پروتئین های هترولوگوس، جایگزینی بسیار مناسب برای سیستم های بیانی متداول کشت های سلولی پستانداران و سیستم های حیوانی تراریخته هستند. برای تولید کارآمد پروتئین های نوترکیب، انتخاب گونه میزبان بسیار اهمیت دارد که در این خصوص انتخاب گونه میزبان وابسته به نوع پروتئین نوترکیب، سیکل زندگی میزبان و عملکرد آن، هزینه های نگهداری و افزایش مقیاس تولید می باشد. از مهم ترین مزایای سیستم های بیانی مبتنی بر گیاهان می توان به مقرون به صرفه بودن سیستم های گیاهی، عدم آلودگی پروتئین های نوترکیب مشتق شده از گیاهان با میکروارگانیسم های بیماریزای انسانی بدلیل عدم میزبانی گیاهان برای عوامل بیماریزای انسانی، آسانی و کم هزینه بودن استحصال و تخلیص پروتئین های نیازمند پردازش های پایین دستی در گیاهان و انجام بیشتر تغییرات پس ترجمه ای مورد نیاز برای پایداری و فعالیت پروتئین توسط گیاهان  اشاره کرد. برای توسعه تولید پروتئین های نوترکیب مبتنی بر گیاه بهینه سازی میزان بیان پروتئین بسیار ضروری می باشد و در این خصوص فاکتورهای مختلفی در کنترل بیان تراژن در سطوح مختلف نسخه برداری، ترجمه، تغییرات پس از ترجمه ای و ذخیره پروتئین نوترکیب در سلول درگیر می باشند. از طرف دیگر مقادیر پایین پروتئین تولید شده مشکل اساسی محدود کننده بهره برداری تجاری از پروتئین های نوترکیب بیان شده در گیاهان می باشد. بنابراین بهبود تجمع پروتئین نوترکیب در گیاه تراریخته یک عامل بسیار مهم در میزان مطلوبیت یک سیستم بیانی محسوب می شود. در این راستا الحاق سیگنال هایی به انتهای کربوکسیل پروتئین های هدف منجر به ابقاء و افزایش تجمع آنها در شبکه آندوپلاسمی می شود. پس از تولید محصول نوترکیب، استفاده از affinity tag ها ابزارهای بسیار موثر و مفید برای خالص سازی پروتئین های نوترکیب هستند و امکان تخلیص پروتئین ها بدون نیاز به اطلاع قبلی از خصوصیات بیوشیمایی آنها را ممکن می سازند.

    کلیدواژگان: بیوراکتور، پروتئین های هترولوگوس، تراژن، سیستم های بیانی
  • سعید شفیعی ثابت* صفحات 130-134

    صوت در محیط های آبی به طور بسیار کارامد دارای سرعت بالایی است. بنابراین پتانسیل اثرگذاری بر محیط های بزرگتر و گسترده تری در حدود هزاران کیلومتر مربع و یا حتی بیشتر را دارد. فعالیت های انسانی شامل کشتیرانی و قایق های موتوری تفریحی، سکوهای حفاری بستر دریا و اقیانوسها، کاوش های زلزله نگاری و فعالیتهای مرتبط با تولید انرژی شامل نیروگاه های آبی تولید برق موجب افزایش چشمگیر آلاینده های صوتی به عنوان عامل غالب آلودگی در محیط های آبی شده است. امروزه آلودگی های صوتی ناشی از فعالیت های انسانی یکی از مشکلات عمده در محیط های آبی شامل زیستگاه های دریایی و آب شیرین است و به عنوان عامل استرس زا برای ماهی ها و سایر آبزیان شناخته می شوند. پاسخ ماهی و سایر آبزیان به عامل استرس زا شباهت های زیادی به پاسخ سایر مهره داران ساکن خشکی دارد. همچنین آلودگی های صوتی ناشی از فعالیت های انسانی می تواند موجب مجموعه ای از تغییرات رفتاری در ماهی ها، پستانداران دریایی (وال ها) و پرندگان شود. بنابراین آلودگی های صوتی ناشی از فعالیت های انسانی بازخوردهای بلند مدت مستقیم و غیر مستقیمی بر رفتار، بقا و بوم شناسی یک گونه دارد. در این مقاله اثرات صوت به عنوان عامل استرس زا در ماهی مرور شده است.

    کلیدواژگان: آلودگی صوتی، رفتار ماهی، شناگری، تغذیه، استرس
  • دلارام اسلیمی اصفهانی* صفحات 134-138

    کبد یکی از اندام های حیاتی بدن است که بیماری های آن موجب ایجاد اختلال در فرآیند های شناختی مغز می شود. آنسفالوپاتی کبدی (HE- Hepatic Encephalopathy) یک تغییرسطح آگاهی در نتیجه نارسایی کبدی است که شروع آن ممکن است تدریجی یا ناگهانی باشد. علایم دیگر آن شامل مشکلات حرکتی، تغییر خلق و خوی یا تغییرات شخصیت است و در مراحل پیشرفته می تواند منجر به کما شود. آنسفالوپاتی کبدی به عنوان طیفی از اختلالات روانپزشکی در بیماران مبتلا به اختلال عملکرد کبدی تعریف شده است. این اختلال ممکن است در کسانی که دارای بیماری کبدی حاد یا مزمن هستند رخ دهد. در برخی موارد توسط عفونت، خونریزی، یبوست، تغییرات الکترولیت ها یا داروهای خاص ایجاد می شود. اعتقاد بر این است که یکی از علل پایه ایجاد آن عدم حذف آمونیاک موجود در خون توسط کبد است. تشخیص این اختلال با توجه به علل احتمالی نیز دیگر انجام می شود و معمولا این کار با اندازه گیری سطوح آمونیاک خون، الکتروانسفالوگرام یا اسکن مغز صورت می پذیرد. آنسفالوپاتی کبدی احتمالا با درمان قابل برگشت است که معمولا شامل مراقبت های حمایتی و توجه به عوامل ایجاد کننده است. لاکتولوز اغلب برای کاهش میزان آمونیاک استفاده می شود. بعضی از آنتی بیوتیک ها و پروبیوتیک ها نیز گزینه های دیگر بالقوه هستند. همچنین در هنگام تشدید بیماری، پیوند کبد می تواند باعث بهبود آنسفالوپاتی کبدی شود.

    کلیدواژگان: آنسفالوپاتی کبدی، اختلالات روانپزشکی، آمونیاک، لاکتولوز
  • آتنا مظفری، الهام تقی پور، علی هاتف سلمانیان* صفحات 138-140