نشریه فقه، حقوق و علوم جزا
سال پنجم شماره 16 (تابستان 1399)

در این مقاله سعی شده به کمک روش مقایسه میان ادیان و با تکیه بر مباحث تورات و انجیل و قرآن به عنوان دست اول ترین منابع به بررسی موضوع قتل نفس بپردازیم که شاید از این منظر کمتر کسی تا به حال به آن پرداخته باشد. گمان ما بر آن است که سه دین یهود و مسیحیت و اسلام در پی هم از جانب خدای واحد برای تعالی بشر آمده اند.« نزل علیک الکتاب بالحق مصدقا لما بین یدیه و انزل التوریه و الانجیل (ال عمران/3)این کتاب را تدریجا به حق و راستی بر تو نازل کرد، که تصدیق کننده کتاب‏های پیش از خود است؛و تورات و انجیل را.» این پژوهش با بررسی موضوع قتل نفس و مجازات های آن به دنبال این است که بر این حقیقت بزرگ صحه گذارد و ان شاء الله راهی باشد برای نزدیک تر کردن هر چه بیشتر این سه دین به هم به حکم آیه ی« قل یا اهل الکتاب تعالوا إلی‏ کلمه سواء بیننا و بینکم (ال عمران/64) بگو: ای اهل کتاب! بیایید به سوی سخنی که میان ما و شما یکسان است» تلاش بر این است تا علت حرمت قتل را در ابتدا بررسی کنیم؛ سپس اقسام آن را در ادیان مختلف بیان کنیم و مجازات های قتل را ذکر کنیم.آنگاه مجازات ها را بررسی میکنیم و نسبت به آن ها نظر خواهیم داد. این پژوهش به صورت توصیفی تحلیلی و با روش کتابخانه ای با مراجعه به سه کتاب قرآن و انجیل و تورات صورت گرفته است.

برابری جنسیتی یا برابری جنسی بدان معنا است که زن و مرد حقوق و وظایف یکسان دارند، و همه از فرصت‌های مساوی در جامعه برخوردار هستند، از جنگ جهانی دوم، جنبش آزادی‌بخش زنان و فمینیسم قدم هایی به سمت پیدایش حقوق زنان برداشتند. سازمان ملل و آژانس های بین‌المللی دیگر قوانین دیگری تصویب کردند که گامی چشمگیر در راستای برابری جنسیتی برداشته است همه کشورها این قوانین را قبول ندارند: قوانین علیه تبعیض جنسیتی تحصیلی در سال 1960 تصویب شد در سال‌های 1962 و 1968 این قانون عملی شد. اسلام نظر به« عدالت جنسیتی» دارد؛ و عدالت جنسیتی یعنی :تساوی به اقتضای عدل اجتماعی ؛به بیان دیگر :هر صاحب حقی به حق خود و به اندازه وسع خود بشود . در سند 2030 ، 17 هدف توسعه پایدار و 169 هدف جانبی دارد،که هدف پنجم آن :«دستیابی به تساوی جنسیتی و توانمند سازی همه دختران و زنان است». هدف این پژوهش، بررسی دیدگاه اسلام و سند2030، «برابری یا عدالت جنسیتی» کدام نظر صحیح است ؟اسلام از همان ابتدا با توجه به تناسب ساختار زن و مرد برای هریک تکالیفی تعریف و حقوقی هم در نظر گرفت و در خصوص برتری هم فرمود،نزد خداوند برتر کسی است که با تقواتر باشد،یعنی جنسیت عامل برتری نیست بلکه شرط برتری چیز دیگری است؛ اما در سند2030 از همان ابتدا تلاش برای برابری قرار دادن زن و مرد است،که به مرور باعث نقض ها و تنش هایی بین آنها می شود.این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی انتقادی انجام گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که بین «تساوی» و «تشابه »فرق است ؛ آنچه مد نظر غربی هاست «تشابه جنسیتی» است تا «برابری جنسیتی». ؛ تساوی« برابری» است و تشابه «یکنواختی».

مالکیت فکری به واسطه حصول آن از تفکر و خلاقیت انسان، در عصر جدید اهمیت فوق العاده ای پیدا کرده است. اهمیت اینگونه آثار و محصولات در ساختار فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه امروز بشری به گونه ای است که یکی از مهم ترین بازوان تشکیل دهنده سازمان تجارت جهانی به عنوان یک معاهده، به امر دارایی فکری در جنبه های تجاری و فراملی این دارایی ها اختصاص یافته است. در این پژوهش به دلیل ضرورت بررسی وضعیت دارایی های فکری در مسابقات معماری و شهرسازی در ایران، با انتخاب 20 نفر از شرکت کنندگان در این مسابقات و استفاده از داده های کیفی و کمی، با روش توصیفی- تحلیلی، به ارزیابی حقوق مالکیت فکری شرکت-کنندگان در این مسابقات پرداخته شده است. تحلیل داده ها در بخش مطالعات کمی، به کمک نرم افزار SPSS و برای سنجش روایی و پایایی پرسشنامه از آلفا کرونباخ استفاده شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که در زمینه اجرای حقوق مالکیت فکری در این مسابقات، اغماض چشمگیری صورت گرفته است. در نتیجه برای رفع این معضل باید در اجرای قوانین و مقررات موجود و تدوین قوانین جدید، از سوی سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و متولیان اجرایی در مسابقات مذکور، اقدامات مثمرثمری صورت گیرد. در این راستا با توجه به وضعیت موجود، پیشنهاداتی ارایه می گردد که امید است در جهت تحقق حقوق مالکیت فکری شرکت کنندگان در مسابقات معماری و شهرسازی در ایران، مفید واقع شود.

موضوع مالکیت فکری مبحث جدیدی نیست. بلکه با پیدایش انسان، مالکیت فکری نیز بوجود آمده است. چرا که فکر، قدرت لاینفکی بوده که انسان هیچ وقت ازآن خالی نبوده وهمیشه به منظور رفع نیازهای خود از آن بهره می‌گرفته است. در بخش ارایه خدمات به مراجعین ثبت اختراع و علامت تجاری اقدامات بسیاری در سازمان ثبت اسناد و املاک در این چند سال انجام شده است و سازمان ثبت اسناد و املاک کشور تلاش کرده است جهت ارتقاء وضع موجود از تجارب سایر کشورها و همچنین سازمان جهانی مالکیت فکری استفاده کند.عملکرد اداره ثبت اسناد در چند سال اخیر چشمگیر بوده است.در این مقاله سعی به تشریح حقوق مالکیت فکری بر عملکرد رفتاری و نقش اداره ثبت اسناد در این زمینه بررسی و به نتایج در خور توجه دست یافته ایم.

جرایم پزشکی امروزه بخش مهمی از جرایم را تشکیل می‌دهند و از این رو پزشکان به جهت ارتباط روزمره و همیشگی خود با مردم همواره در معرض خطا و لغزش و نادیده گرفتن اصول و ضوابط مقررات پزشکی می‌باشند و همین امر لزوم تدوین سیاست جنایی تقنینی مطلوبی را اقتضاء می‌نمایدمقاله حاضر که تلاش نموده است به بررسی ابعاد مختلف سیاست جنایی در یکی از حوزه های مداخله کیفری یعنی جرایم پزشکی بپردازد، کوشش خود را معطوف به تحلیل و ارزیابی مفهوم و مبانی مسوولیت کیفری پزشک در سیاست جنایی ایران نموده و در همین راستا، سوالات متعددی به ذهن متبادر می‌شود که به دنبال پاسخگویی به آن ها است. از جمله آن که، حدود و گستره سیاست جنایی ایران در قبال مسوولیت کیفری پزشکی و جرایم پزشکی، چگونه است و تا کجا ادامه دارد و اینکه چه تدابیری براین ان در نظر گرفته شده است بنظر می‌رسد قانون گذار ایران، همچون سایر نظام های حقوقی دنیا، به افراد واجد صلاحیت درحرفه های پزشکی اجازه داده است تا اقداماتی را که لازمه درمان بیمار است بدون خوف از مسوولیت و در حدود مقررات قانونی انجام دهند.

قراردادهای فوتبال در عرصه داخلی دچار خلاها و کمبودهای فراوانی است. این نقص، در قراردادهای بین المللی نیز ملاحظه می شود. مقررات فوتبال را باید متفاوت از قوانین عام دانست. این رشته ورزشی زیرنظر فدراسیون جهانی فوتبال اداره می شود و امور مربوط به آن از طریق این نهاد صورت می پذیرد. کنفدراسیون ها و فدراسیون کشورهای عضو نیز تحت نظارت و هدایت فیفا فعالیت می کنند و بنا بر اساس نامه فدراسیون جهانی فوتبال باید از مقررات آن، تبعیت نمایند. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی بر آن است تا با بهره جستن از کتب و منابع کتاب خانه های معتبر با روش فیش برداری از این منابع و هم چنین استفاده از مقالات، پایان نامه ها، پژوهش ها و طرح های انجام شده مرتبط با موضوع پژوهش به بررسی مفاهیم، عناصرو اوصاف قراردادهای فوتبال و مقایسه آن با قراردادهای مشابه بپردازد. نتایج نشان داد که میان قرارداد کار و قرارداد ورزشی فوتبال از حیث تعریف، ارکان و معیار و قوانین کار مشابهت هایی وجود دارد و هر دو از زمره عقود الحاقی و مستمر می باشد؛ اما قراردادهای ورزشی فوتبال در فدراسیون ها تدوین و تصویب می شود و برخلاف قراردادکاری که عقد رضایی است، قراراد ورزش فوتبال عقدی تشریفاتی است و در قرارداد ورزشی فوتبال کارفرما شخص حقوقی است و هدف از قراردادهای ورزشی، تصویب قوانین و مقررات ورزشی می باشد. همچنینی بین قرارداد اجاره انسان و قرارداد ورزشی فوتبال از حیث ارکان و عقود مستمر و موقت شباهت هایی دیده می شود، اما از حیث تشریفاتی بودن، قرارداد اجاره انسان در این زمره قرار نمی گیرد و مقررات حاکم بر قرارداد ورزشی فوتبال بر خلاف قرارداد اجاره انسان، آمره بوده و طرفین نمی توانند از آن عدول کنند و بین احکام این دو قراردادها نیز تفاوت های زیادی وجود دارد. علی رغم شباهت های متعددی که میان قراردادهای فوتبال با عقود معین ذکر شده، اما در واقع قراردادهای فوتبال عقدی منحصر به فرد به حساب آمده که ویژگی های اختصاصی خود را دارا هستند.

امروزه طلاق از سطح آسیب اجتماعی فراتر رفته و به مسئله اجتماعی تبدیل شده است. عوامل متعددی در پایان دادن به رابطه زناشویی دخالت دارندکه شناسایی و تلاش در جهت رفع آن-ها، نقش مهمی در کنترل و کاهش این پدیده دارد. هدف از این پژوهش بررسی نقش خانواده ها بر میزان طلاق در جوامع سنتی است. این تحقیق به روش توصیفی و با استفاده از شیوه کتابخانه‌ای جمع آوری شده است. تحقیقات نشان می دهد که عواملی از قبیل (دخالت خانواده ها، اعتیاد همسر، میزان تحصیلات زوجین، انتظارات برآورده نشده همسران و ازدواج اجباری) در افزایش طلاق در جامعه، موثر هستند. با توجه به یافته های این پژوهش و ساختار امروزی خانواده ها و جامعه، عوامل موثر بر طلاق روزبروز در حال افزایش است و این به نوعی، سیر صعودی طلاق را در بردارد. مسلما کنترل این عوامل نیاز به مداخلات رسمی و غیررسمی دارد. در این زمینه می توان از آگاه سازی خانواده ها و جوانان (به ویژه قبل از ازدواج در امر انتخاب) از طریق رسانه ها، تا تصویب قوانینی در جهت استحکام بخشیدن به ازدواج و قانونی نمودن مراجعه به مراکز مشاوره قبل از ازدواج، نام برد.

مقررات جزایی هر جامعه وسیله‌ای برای حفظ ماهیت و شکل موجود توزیع ارزش‌ها میان گروه‌ها و اعضای جامعه است که در سیتم حقوق از این مقررات تحت عنوان حقوق کیفری نام برده می‌شود در حقوق کیفری اصل و مبنا جرایم است که کقررات جزایی با داشتن یک سری از اصول خاص در جهت اهداف پشگیری، سزادهی، و تادیب و سایر اهداف قدم بر می‌دارد.بنابر این قوانین جزایی خود آفریننده حقوقی را برای افراد نیست،بلکه از طریق تهدید و تحمیل مجازات‌ها می‌کوشد تا افراد را به احترام و رعایت وضع موجود توزیع ارزش‌ها وادار کند. قرآن کریم که دستورات الهی در آن تجلی یافته و منبعی غنی برای احکام اسلام است،در بخش حقوق جزا دارای اصولی است که اصول حقوق جزای عرفی با آن قابلیت انطباق دارد و با اثبات این امر می‌توان نتیجه گرفت که قرآن کریم مقدم بر بسیاری از مکاتب نوظهور حقوق جزا و جرم‌شناسی،درباره این اصول مباحث مهمی را در خود جای داده است که در این مقاله سعی شده است به بررسی این موضوع پرداخته شود.