فهرست مطالب

نشریه تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)
پیاپی 6 (زمستان 1389)

  • تاریخ انتشار: 1389/12/01
  • تعداد عناوین: 9
|
  • عباس ماهیار، عفت کهوند صفحات 9-27

    آنچه بخشی از تاریخ اسلام را دربرمی گیرد، تصوف و اندیشه های صوفیانه است. این مقوله که قدمتی بس طوالنی دارد، از تعالیم قرآن و سیره ی پیامبر و اصحاب او و اقوال ایمه و اولیای دین سرچشمه می گیرد. اگرچه پیدایش تصوف مربوط به سده های نخستین هجری است، اما رواج و گسترش آن در دوره های بعد صورت گرفته است. قرن سوم صوفیان برجسته ای را در خود پرورده است که دیدگاه های هریک در به وجود آمدن مکاتب و بنیادهای فکری قرون بعد موثر بوده است. ابومحمد سهل بن عبدالله تستری از علمای صوفیه در طبقه ی ثانیه و از مشایخ بزرگ قرن سوم هجری است. شالودهی طریقت وی بر ریاضت و مجاهدت نفس استوار بود. او توبه را در هر لحظه واجب می دانست. وی صاحب آرا و اقوال فراوانی در زمینهی تصوف است

    کلیدواژگان: اشارت، صحبت، صوفیه، کرامت، نفس، ورع
  • احمد ذاکری، فایزه جماران صفحات 29-56

    قدمت حضور حیوانات در عرصه ی زمین بیش از انسانهاست. آنگاه که آدمی پا به میدان هستی گذاشت و با قدرت تفکر بر مشکالت حیات در زمین چیره گردید، رابطه ی خود را با حیوانات باز تعریف نمود. در آغاز رابطه ی انسان و حیوان تابع همان قاعده ی جنگل بود، حیوانات تواناتر موجب هراس و ترس آدمی می شدند و او از آن ها می گریخت، حیوانات کم توان تر شکار می شدند و غذای انسان را فراهم می آوردند. ساخت اولین ابزارها به عنوان تولید اندیشه ی بشری، معادله را در رابطه ی انسان و حیوان دگرگون ساخت و قواعد جبری طبیعت به دست تفکر توانای بشر شکسته شد. با تغییر نظام معیشتی انسان، اشکال بهره جویی از حیوانات متنوع تر گردید. چنان که حیوانات اهلی نه تنها بخش بزرگی از معاش مادی آدمی را تامین کردند بلکه عضوی موثر در انجام کارها بودند و به اندازه ی اعضای خانواده صاحب نقش شدند. با تغییر جنبه های مختلف معیشت بشر و آغاز شهر نشینی، حضور حیوانات در عرصه فرهنگی مشاهده و آثار هنری به حضور آنان آراسته گردید. این پژوهش به بررسی نقش حیوانات در آثار سعدی می پردازد تا بخشی از حضور این موجودات را در ادبیات ایران زمین ترسیم کرده باشد.

    کلیدواژگان: حیوانات، شتر، اسب، مار، مگس، بلبل
  • فاضل اسدی امجد، مهدی سپهر منش صفحات 57-74
  • حمیدرضا جدیدی صفحات 75-96

    ادبیات مشروطه دارای مشخصاتی است که آن را از آثار دوره های دیگر ادب فارسی متمایز می سازد. شعراین روزگار نیز از جنبه های صورت، محتوا و کارکرد واجد ویژگی هایی است که از سایر سروده های ما باز شناخته می شود. انعکاس وقایع بر سروده های شاعران مشروطه کم و بیش دیده می شود. ایرج میرزا این دوره را که از پیش از امضای فرمان مشروطه در 1285 شمسی تا اسفند 1304 یعنی انقراض قاجاریه وشروع سلسله ی پهلوی است، درک کرده در اشعارش به بازتاب بعضی وقایع مهم اجتماع اقدام کرده است. این بازتاب در مقایسه با شاعرانی چون عارف خی و سیداشرف الدین در سطحی نازلتر است. ایرج شاعری قزوینی، عشقی، بهار، فر سیاسی- اجتماعی نبوده که آثارش بر اساس احساس رسالت اجتماعی آفریده شود، بلکه از هنر خود بیشتر برای تفنن و سرگرمی، انتقام و جلب منفعت مادی بهره برده است. در این نوشتار سعی شده است پس از بر شمردن مهم ترین ویژگی های شعر مشروطه و بیان مختصری از زندگی ایرج میرزا، بازتاب وقایع مهم روزگار بر سروده های او بررسی شده، ضمن سود جستن از کتب تاریخی، نحوه ی انعکاس اتفاقات بر اشعار این شاعر شیرین سخن و اثر گذاری این سروده ها بر مردم جامعه آشکار گردد. بدیهی است دلیل بسیاری از شکستها و پیروزی های ایرانیان در این دوره با دقت در آثار ادبی شاعرانش نمایان می گردد چرا که شعر مشروطه آیینه ی وقایع مهم آن است.

    کلیدواژگان: مشروطیت، اجتماع، ایرج میرزا، بازتاب وقایع
  • مهرعلی یزدان پناه، فاطمه کندلویی صفحات 97-122
  • علی رزاقی شانی صفحات 123-143
  • علی رزاقی شانی صفحات 145-165

    هدف نگارنده از این مقاله بر آن بوده تا با نقد و بررسی تعاریف متعدد کنایه و دریافت وجوه اشتراک و افتراق هر یک و نتیجه گیری از نقد و بررسی این تعاریف، تعریف دیگری از کنایه ارایه دهد که اغلب شاخص های مشترک تعاریف کنایه را در برگیرد و پس از آن، شاخص های تعریف، مورد بحث و توضیح قرار گرفته است.

    کلیدواژگان: کنایه، حقیقت، مجاز، الزم و ملزوم، قرینه، معنای ثانوی
  • هادی خدیور، فاطمه شریفی صفحات 168-199
  • فرید قائمی، جواد یعقوبی، صوفیا باقریان صفحات 201-215
|