مجله تحقیقات نظام سلامت حکیم
سال چهارم شماره 1 (پیاپی 13، بهار1380)

به منظور شناسایی علائم و نشانه های مشترک و شایع اختلالات روانی در فرهنگ ایرانی تعداد 4034 (2630 مرد و 1404 زن) 15 ساله و بالاتر مورد بررسی قرار گرفتند. جهت ثبت علائم، پرسشنامه ای حاوی 894 علامت و نشانه (130بدنی و 764 روانی) به اضافه بخش هایی برای ثبت اطلاعات جامعه شناختی، اطلاعات مربوط به نوع و سیر بیماری و وضع فعلی بیمار و وضع سلامت جسمی و داروهای مصرفی تهیه و در مورد هر بیمار یک نسخه از آن تکمیل شد. از میان علائم و نشانه های به دست آمده 47 علامت که در بیش از 30 درصد موارد وجود داشت انتخاب گردید. اختلال خواب (67.3%)، سردرد و سرگیجه (55.9%)، بی قراری (54.3%)، بی حوصلگی (54.2%) و درد اندامها و بدن (54.4%) پنج علامتی بودند که از لحاظ میزان شیوع در راس قرار گرفتند. با مقایسه با فهرست علائم پرسشنامه present state examination(PSE) آشکار شد که علائم بارز و شایع اختلالات روانی گرچه در مجموع با یکدیگر فرق چندانی ندارند ولی شکل بالینی و نحوه عرضه کلامی آنها به طور بارزی متفاوت است: علائم سوماتیک و شکایات، شیوع بیشتری را نشان می دهند که تعدادی از آنها برای وضعیت روانی پایدار می باشند. در فرهنگ ایرانی، بیماران برای بیان حالات روانی از علائم بدنی و از تشبی هات و استعارات بیشتر استفاده می کنند.

بیماری های اسهالی از علل عمده مرگ و میر کودکان در کشورهای در حال توسعه به شمار می روند و سازمان جهانی بهداشت، برنامه کنترل بیماری های اسهالی (CDD) را در راستای کاهش مرگ و میر و عوارض ناشی از این بیماری ها در بسیاری از کشورها آغاز نموده است. اجرای دقیق این برنامه مستلزم کنترل کیفی مستمر و نظارت بر نحوه اجرای آن است و در این راستا اطلاع از میزان آگاهی کارکنان دست اندرکار، نقش مهمی را در برنامه ریزی و پیشبرد اهداف ایفا می کند. به همین منظور مطالعه ای مقطعی برای بررسی آگاهی کارورزان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران، کارشناسان مامائی یا بهداشت خانواده و بهورزان شاغل در نظام بهداشتی درمانی شهرستان کرج از طریق پرسشنامه طراحی گردید.
آگاهی کارورزان و کارشناسان مامائی- بهداشت نسبت به بهورزان، هم در زمینه نحوه ارزیابی بیماران و هم در زمینه درمان از نظر آماری به نحو معنی داری بالاتر بود. در حالی که بین کارورزان پزشکی و کارشناسان مامایی – بهداشت از این نظر اختلاف معنی داری وجود نداشت.
شرکت در کارگاه آموزشی CDD به نحو معنی داری با بالاتر بودن آگاهی کلی افراد در ارتباط بود ضمن اینکه این عامل پایین تر از سطح انتظار بدون نمرات کارورزان را تا حدودی توجیه می کند، چرا که تنها 6 درصد آنان در این دوره آموزشی شرکت کرده بودند.
با توجه به نتایج مطالعه لزوم برگزاری کارگاه آموزشی CDD برای کارورزان و تجدید نظر در کارگاه های ویژه بهورزان با برگزاری دوره های تکمیلی آموزشی برای آنان ضروری به نظر می رسد.

هدف اصلی از انجام این مطالعه تعیین اثر مکمل آهن (روازنه و هفتگی) بر روی سطح سرمی ویتامین C و محتوای آهن زنان باردار در شهر مرند از توابع استان آذربایجان شرقی بود. این مطالعه از نوع تجربی بوده که بر روی زنان باردار 49-15 ساله انجام پذیرفت. افراد مورد مطالعه به دو گروه تقسیم و به مدت 20-15 هفته به گروه اول یک بار در هفته و به میزان 100 میلی گرم و به گروه دوم روزانه 50 میلی گرم آهن داده شد. قبل و بعد از آهن یاری نمونه های خون اخذ و پرسشنامه های خصوصیات فردی و یاد آمد 24 ساعته خوراک یرای هر فرد تکمیل گردید. بر روی نمونه های خون ویتامین C و شاخص های هماتولوژیک، فریتین و ظرفیت تام اشباع ترانسفرین اندازه گیری شد. تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از تست هایWillcoxon وMann-Whitney صورت گرفت.نتایج نشان داد که بعد از آهن یاری، بین شاخص های هماتولوژیک در دو گروه روازنه هفتگی تفاوت معنی داری وجود نداشته و تنها شاخص فریتین در طول آهن یاری در گروه هفتگی افزایش یافت. در هر دو گروه میزان ویتامین C پلاسما بعد از آهن یاری نسبت به قبل از آهن یاری کاهش قابل ملاحظه ای یافت (P<0.05) ولی تفاوت معنی داری بین دو گروه روازنه و هفتگی دیده نشد در کل می توان گفت که در طول بارداری اثر مکمل هفتگی آهن بر ویتامین C پلاسما مشابه اثر مکمل روزانه آهن است.

به منظور بررسی اثر قرص های پیشگیری از بارداری LD (Low dose) به عنوان عامل خطر ساز در ایجاد واژینیت کاندیدیایی، یک مطالعه نیمه تجربی مقطعی بر روی 180 خانم مراجعه کننده به بیمارستانها و واحدهای بهداشتی درمانی تابع دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران به مدت یک سال انجام شد. در این راستا و در جهت تامین اهداف تحقیق، بیماران به دو گروه تقسیم شدند، گروه اول شامل بیمارانی که (LD) OCP را حداقل به مدت 3 ماه قبل از شروع مطالعه بعنوان روش انتخابی پیشگیری از بارداری قرص های مصرف می کردند، و گروه دوم شامل بیمارانی بودند که سایر روش های جلوگیری از بارداری از جمله روش های طبیعی، منقطع، بستن لوله، یا وازکتومی را انتخاب کرده و در خلال 3 ماه قبل از شروع مطالعه هیچگونه مواد هورمونی (استروژن- پروژسترون) استفاده نکرده بودند. کلیه عوامل دموگرافیک مثل سن و شغل و عوامل مستعد کننده ای که به نظر می رسید در ابتلا به واژینیت کاندیدیایی موثر باشد، مثل BMI و تعداد مقاربت، در دو گروه مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. آنالیز نتایج، اختلاف معنی داری در نشانه ها و علائم بیماری، کشت، آزمایشات میکروسکوپی و نتایج germ tube بین گروه مصرف کننده (LD) OCP و کنترل نشان نداد. میزان بروز کلونیزاسیون در گروه مورد و کنترل به ترتیب 10 درصد و 15.6 درصد و میزان بروز واژینیت 20 % در گروه مورد و 25.6 % در گروه کنترل بود.

سیستم های دارو سازی مخاط چسب به علت توانایی چسبیدن و باقی ماندن بر سطوح مخاطی و آزاد سازی آهسته داروی موجود در خود، به عنوان اشکال دارویی نوین مطرح شده اند. یکی از اشکال دارویی مخاط چسب که مطالعات محدودی بر روی آنها انجام شده، ژل های دهانی هستند که می توانند خصوصا برای درمان بیماری های موضعی دهان نظیر آفت بسیار مفید واقع شوند. لذا هدف از انجام این تحقیق بررسی مواد مخاط چسب مختلف جهت تهیه ژل و سنجش کارآیی آنها در شرایط in vitro بود. بدین منظور با استفاده از پلیمرهای مختلف شامل کربوپل ها، مشتقات سلولزی و چندین پلیمر طبیعی، ژل های آبی تهیه شدند. در تهیه ژل ها سعی شد که قوام ظاهری آنها در حد یکسانی باشد. پس از تهیه ژل ها و بررسی خواص ظاهری و یکنواختی آنها، مشخص شد که ژل های حاصله از کربوپل ها مناسب تر از سایر ژل های تهیه شده بودند. سپس قدرت و مدت زمان مخاط چسبی ژل های تهیه شده در شرایط in vitro به روده موش صحرایی (rat)، به عنوان غشاء مخاطی مدل، در محیط بافر فسفات PH=6.8 و دمای 37oC بررسی شد. نتایج حاصله نشان داد که بیشترین قدرت مخاط چسبی مربوط به ژل های حاصله از کربوپل ها می باشد، خصوصا کربوپل های934P (C934) و974P (C974). در میان سایر پلی مرهای بررسی شده تنها سدیم کربوکسی متیل سلولز از قدرت مخاط چسبی نسبتا مناسبی ولی به مراتب کمتر از ژل های حاصله ازC974 و C934، برخوردار بود. با انجام آزمون مدت زمان مخاط چسبی بر روی ژل های تهیه شده، مشخص شد که ژل های حاصله از پلیمر هیدروکسی پروپیل سلولز که از قدرت مخاط چسبی پایینی برخوردار بودند، برای مدت زمانی بیشتر از ژل های حاصله از C934 و C974 در تماس با مخاط باقی ماندند.این یافته اهمیت انجام این آزمون را در کنار آزمون تعیین قدرت مخاط چسبی، جهت انتخاب مطلوبترین فرمولاسیون مخاط چسب نشان می دهد. در نهایت ژل های حاصله از C934 و C974 که از نظر خواص ظاهری، قدرت مخاط چسبی و مدت زمان باقی ماندن بر روی مخاط در حد مطلوبی بودند، به عنوان پایه های منتخب جهت تهیه ژل دهانی مخاط چسب برگزیده شدند.

شپش سر انتشار جهانی دارد و هنوز در بسیاری از کشورها شایع است. در این مطالعه تعیین فروانی ابتلا به شپش سر و تعیین برخی از عوامل موثر بر آن در دانش آموزان شاغل به تحصیل در مقاطع ابتدایی و راهنمایی شهر همدان در سال تحصیلی 1378 -1377، مد نظر بوده است.
در این مطالعه توصیفی – تحلیلی تعداد 2400 نفر از دانش آموزان مقطع ابتدایی و راهنمایی به صورت تصادفی مورد بررسی قرار گرفتند.
برای انجام این طرح به 60 مدرسه ابتدایی و راهنمایی موجود در شهر همدان که به صورت تصادفی انتخاب شده بودند مراجعه گردید و در هر مدرسه 40 نفر دانش آموز بطور تصادفی انتخاب و موی سر آنها مورد معاینه قرار گرفت. معیار تشخیص عفونت شپش سر در این طرح وجود تخم یا لارو شپش در موی سر دانش آموزان بود. اطلاعات بدست آمده از این معاینه و همچنین اطلاعات دموگرافیک در پرسش نامه مربوط به هر دانش آموز ثبت گردید. سپس اطلاعات بدست آمده با استفاده از نرم افزارEPI6 و آزمون آماری Chi-Square مورد آنالیز قرار گرفت.
از کل جمعیت آماری (2400 نفر) 120 نفر (5%) مبتلا به شپش سر بودند. 111 نفر(92.5%) از افراد مبتلا مونث و 9 نفر(7.5%) مذکر بودند. از کل افراد مبتلا 79 نفر(65.8%) موی بلند و 41 نفر(34.2%) موی کوتاه داشتند. 6 نفر (5%) از کل افراد مبتلا در بالای شهر(منطقه 1 شهرداری با طبقه اقتصادی اجتماعی بالاتر) و 114 نفر (95%) در پایین شهر (منطقه 2 شهرداری با طبقه اقتصادی اجتماعی پایین تر) سکونت داشتند. 58 نفر (48.3%) از کل افراد مبتلا در مقطع ابتدایی و 62 نفر(51.7%) در مقطع راهنمایی مشغول به تحصیل بودند. 67 نفر(55.8%) از مادران افراد مبتلا، بی سواد و 53 نفر(44.2%) باسواد بودند.
مطالعه حاضر نشان می دهد که میزان فراوانی شپش سر در دانش آموزان شهر همدان معادل 5% است همچنین بیماری در دختران، بیش از پسران و در محصلین مناطق محروم شهر بیماری از فراوانی بیشتری برخوردار است.

ارزیابی وضعیت بهداشت و سلامت از نیازهای ضروری جهت برنامه ریزی در بخش بهداشت می باشد. در ایران، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بر اساس میانگین حاصله از 8 میزان، نیازهای زنان را در استانهای مختلف کشور تعیین و رتبه بندی نموده است. در این مقاله جهت ارزیابی نیازهای زنان در استانهای کشور، بر اساس میزانهای گزارش شده وزارت بهداشت، دو مدل مختلف با استفاده از آنالیزعاملی (Factor Analysis) پیشنهاد گردیده است و نتایج حاصل از این دو مدل با گزارش وزارت بهداشت مقایسه گردیده است، در هر دو مدل اولین فاکتور حاصله به عنوان شاخص وضعیت نیازهای سلامتی در زنان به کار گرفته شده است. سپس با بکارگیری تجزیه به مولفه های اصلی، رتبه بندی استان ها برای فاکتور اول هر مدل در جامعه مورد بررسی، صورت گرفته است. در مدل اول با بکارگیری 13 شاخص مختلف درابتدا، در نهایت مدلی پیشنهاد گردیده است که 62% پراکندگی اطلاعات، در آن جای گرفته است. در مدل دوم که از 8 شاخص بهره گیری شده است، واریانس فاکتور پیشنهادی در آن برابر 588 می باشد در حالی که واریانس فاکتور پیشنهادی وزارت بهداشت 61 می باشد. براساس فاکتورهای پیشنهادی، نیازهای زنان و توسعه در استان های کشور تعیین و رتبه بندی گردیده و با رتبه های اعلام شده از سوی وزارت مذکور مقایسه گردیده است.
نتایج نشان داد که دو مدل پیشنهادی بهتر می توانند وضعیت استان ها را بیان و آنها را با یکدیگر مقایسه نمایند. با توجه به نتایج حاصل از این بررسی پیشنهاد می گردد از روش های مناسب آماری چند متغیره جهت ارزیابی وضعیت بهداشت و درمان در کشور و اولویت بندی جهت رفع آن نیازها، استفاده گردد.

هدف از این تحقیق بررسی میزان ارزش مذهبی در گروهی از بیماران روانی در مقایسه با افراد غیر بیمار بود. ارزش مذهبی همراه با سایر ارزشهای ششگانه توسط تست " مطالعه ارزشهای آلپرت، ورنن و لیندزی" مورد ارزیابی قرار گرفت. این ارزشها عبارتند از: ارزش مذهبی، هنری، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و نظری. برای انجام این پژوهش 62 نفر از بیماران مبتلا به اختلالات روانی مراجعه کننده به درمانگاه بیمارستان بقیه الله (عج) با دامنه سنی 17 تا39 سال)و با میانگین سنی 26.93، و(SD=6.69 انتخاب شدند. به علاوه 50 نفر از پرسنل، کارکنان و دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج) به طور تصادفی (با میانگین سنی 26.52، و (SD=5.7 به عنوان گروه کنترل انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده شامل ارزشهای آلپرت، ورنن و لیندزی و پرسشنامه 90 جمله ای SCL-90-R بود. نتایج نشان داد که ارزش مذهبی در بین بیمارن اعصاب و روان به طور معنی داری کمتر از افراد گروه کنترل بود و ضریب همبستگی اضطراب و افسردگی با میزان ارزش مذهبی در آزمودنی های مورد بررسی منفی و معنی دار بود.

استفاده روز افزون از پروتزهای ارتوپدی در کشور، نیاز به پژوهشهای کاربردی در راستای زمینه سازی تولید این اجزا را در داخل کشور خاطر نشان می سازد. در این پژوهش با اعمال تغییرات لازم بر پروتز معمولی مور یک پروتز مدولار برای مفصل هیپ طراحی گردید. نمونه سازی پروتز به روش ریخته گری دقیق مشتمل بر فرآیندهای تهیه و اصلاح آلیاژ فولاد ضد زنگ، طراحی و ساخت قالب مدل مومی، ساخت قالب سرامیکی و سرانجام ریخته گری و عملیات حرارتی در دو مرحله انجام پذیرفت. عملیات ماشین کاری، سطح کاری، پرداخت و سایر فرآیندهای تکمیلی بر روی قطعات ساقه و سر پروتز انجام شدند و چندین نمونه نهایی با شرایط متفاوت سطح ساقه بدست آمدند. روش، تجهیزات و ابزارهای آزمونهای استاندارد مکانیکی طراحی و ساخته شدند و پروتزها تحت آزمونهای مزبور قرار گرفتند. نتایج آزمونها حاکی از استحکام مکانیکی کافی پروتزهای ساخته شده در حد استانداردهای بین الملی می باشد.

آلودگی هوای تهران یکی از معضلات زیست محیطی ملی محسوب می شود. موضوع کنترل آلودگی هوای تهران ابعاد وسیع اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فنی دارد و از مسائل مهم در این زمینه، مراقبت از افزایش یا کاهش آلودگی و یافتن علل و عوامل آن و همچنین پیش بینی عوامل کاهنده آلودگی است تا بتوان بر اساس نتایج مطالعات، برنامه ریزی مفید و موثر و صرفه جویانه در مورد کاهش آلودگی هوای تهران به عمل آورد.
عدم وجود مدیریت جامع و متمرکز زیست محیطی در شهر تهران و فقدان برنامه ریزی همه جانبه وسطح بندی شده و نیز ناهماهنگی های درون بخشی و برون بخشی و عملکرد ضعیف و غیر مستمر مدیریت پایش و حفاظت و عدم برخورد مسئولانه و متعهدانه و متعصبانه با مسائل از یک سو و شرایط جوی و اقلیمی حاکم بر منطقه از سوی دیگر علل عمده لاینحل نمودن این موضع بوده و رشد ان را توجیه می نماید.
برای دستیابی به یک برنامه صحیح و جامع مدیریتی، از اولین گامها در جهت مبارزه با آلودگی هوا شناخت وضعیت موجود و شناسایی منابع عمده آلوده کننده در منطقه و تعیین سهم هر یک در ایجاد آلودگی می باشد. از آنجایی که تحقیقات در زمینه تعیین میزان آلاینده های منتشره از صنایع در مملکت ما بسیار کم انجام شده است. اطلاعات در خصوص ضرایب انتشار تنها متکی به فرضیات ضد و نقیض و مقایسه با صنایع مشابه درکشورهای دیگر است. و این الگوی مناسبی برای برنامه ریزی های زیست محیطی نخواهد بود و ضرورت انجام چنین تحقیقاتی در کشور ما بیش از پیش آشکار می شود.
در این تحقیق با توجه به محدودیت زمانی، نیروی انسانی، منابع مالی و تجهیزات با هدف بررسی ضرایب انتشار آلاینده های عمده که در گزارشات بین المللی در تعیین وضعیت آلودگی هوای شهرها مورد سنجش قرار می گیرد شامل اکسیدهای ازت، دی اکسید گوگرد، منواکسید کربن و ذرات معلق، در تعدادی کارخانجات منتخب شیمیایی فعال در شهر تهران بزرگ، اقدام به جمع آوری اطلاعات به صورت پرسش نامه و اندازه گیری مستقیم آلاینده ها در منطقه، در محدوده کارخانه، در داخل کارخانه و نیز در داخل سالنها و در نهایت در خروجی دودکش های موجود در کارخانجات مورد مطالعه نموده و با توجه به نوع و میزان تولیدات سالانه هر کارخانه و میزان تولید سالانه آلاینده ها، ضرایب انتشارهر یک از کارخانجات محاسبه شده است.