فهرست مطالب

مجله علوم سیاسی
پیاپی 39 (تابستان 1396)

  • تاریخ انتشار: 1396/04/01
  • تعداد عناوین: 9
|
  • صادق زیبا کلام*، محسن زمانی صفحات 1-22

    یکی از مهمترین و حساسیت برانگیزترین موضوعات در حوزه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و بی شک مهم ترین جنجال تاریخ دیپلماسی ایران بعد از ماجرای ملی شدن صنعت نفت، بحران هسته ای شدن ایران بوده است.رقابت قدرت های بزرگ جهانی، منطقه ای بر سیاست هسته ای ایران به همان میزان تاثیر گذاشت که فعالیت های هسته ای ایران برسیاست های منطقه ای و جهانی، به طوری که با برجسته شدن مساله داغ و جنجالی هسته ای ایران بالاخص در دهه اخیر، تعارض واحدها لحظه به لحظه شکلی منازعه آمیزتری یافت که در این میان تبلیغات منفی غرب و برخی واحدهای خاورمیانه، حساسیتی بسیار شدید بر روی مسئله اتمی ایران بوجود آورده وضمن تاثیرات محسوس برسیاست و امنیت خاورمیانه، باعث بوجود آمدن عکس العمل های خصمانه ای در ابعاد بین المللی و منطقه ای نسبت به ایران شده که در نهایت به اتحادهای امنیتی بین واحدها بر علیه ایران انجامید. صرف نظر از نوع وشیوه دیپلماسی نخبگان ایرانی باید گفت که مسئله هسته ای ایران یک متغیر بسیار مهم بر ماهیت روابط امنیتی و سیاسی منطقه ای در قبل و بعد از توافق جامع هسته ای (برجام) بوده است. جدا از مذاکرات هسته ای منجر به برجام و ارزیابی متن محور و قضاوت درباره دستاوردهای آن، پیامدهای برجام و تاثیرات آن بر سیاست های منطقه ای خاورمیانه قابل تامل و بررسی است. سوالات مقاله از این قرار هستند که آیا توافق هسته ای (برجام) موجب ایجاد تغییراتی در سیاست های منطقه ای جمهوری اسلامی ایران شده است؟

    کلیدواژگان: دیپلماسی هسته ای، سیاست های منطقه ای، نظم منطقه ای، راهبرد، برجام
  • طاهره ابراهیمی فر*، امیر حامد آزاد صفحات 23-44
    تامین بودجه،موتور محرکه انجام عملیات سازمان های تروریستی (سازمان های مسلح سلفی ملی و فراملی) در خاورمیانه است.این درحالی است که برخی از این سازمان ها نظیر طالبان و داعش با تاسیس به اصطلاح دولت هزینه های رفاهی مناطق تحت سیطره خود را نیز بر مخارج نبرد و بقای خود بار کرده اند. لذا بررسی الگوهای متفاوت حاکی از این واقعیت است که سازمان های مسلح سلفی ملی و فراملی در خاورمیانه با برخورداری از شبکه مالی گسترده غیر دولتی به خودگردانی دست یافته اند. اما این واقیت به نظر می رسد که این خودگردانی بر پایه اراده برخی دولت ها در استفاده از این سازمان ها برای تغییرمعینی در نظام بین الملل به منظور دست یابی به منافع نسبی انها استوار است. بر مبنای همین الگو، این سازمان های تروریستی در خاورمیانه همواره با تامین منافع نسبی یک یا چند کنشگر دولتی، شبکه تامین بودجه و در نتیجه بقای خود را حفظ کرده اند. با اتکاء به آموزه های واقع گرایی درباره خصوصیات آنارشیک نظام بین الملل، تنها راه ایجاد خدشه یا نابودی شبکه مالی سازمان های مسلح سلفی ملی و فراملی در خاورمیانه ، بکارگیری راهکاری برای افزایش هزینه های تغییر در نظام بین الملل و جلوگیری ازدست یابی برخی از دولت ها به منافعی است که ازاین روند حاصلشان می گردد
    کلیدواژگان: طالبان، القاعده، داعش، شبکه مالی، ذینفع سوم، پارتیزان
  • سهراب انعامی علمداری* صفحات 45-66

    ساختار نظام بین الملل یکی از عوامل اصلی موثر و تاثیرگذار بر رفتار دولت ها و در واقع کانون اصلی درک تحولات سیاست بین الملل می باشد. چرا که با تحول در اشکال و فرم های نظام بین الملل الزامات، مقدورات و محذورات جدیدی بروز می کند که می تواند بر رفتار کشورها تاثیر گذارد.از دیگر سو، منطقه خاورمیانه به دلیل دارای بودن ساختاری متکثر، هویتی و پیچیده همواره بعنوان یکی از زیرنظام های بین المللی از نظام بین الملل تاثیر پذیرفته است.در این معنا، روندها، فرایندها، همکاری ها، رقابت ها و مناقشات در این منطقه پیچیده نیز از این ساختار تاثیر پذیرفته است. در این قالب، پرسش اصلی این مقاله بر این اساس شکل می گیرد که، ساختار نظام بین الملل چه تاثیری بر روند مناقشات در خاورمیانه داشته است؟ فرضیه طرح شده نیز با عنایت به طراحی توصیفی- تحلیلی و با توجه عناصر تحلیل تاریخی چنین است؛ ساختار نظام بین الملل به دلیل تغییر در قطب بندی ها و نوع توزیع قدرت بر همه حوزه های ژیوپلتیک منطقه ای و از جمله منطقه خاورمیانه تاثیر چندبعدی گذاشته است که در این منطقه به دلیل ساخت و شکلبندی های متفاوت قدرت، مناقشات به صورت مزمن نمود پیدا می کند.

    کلیدواژگان: خاورمیانه، ساختار، نظام بین الملل، بحران، مناقشه
  • محمد کمالی گوکی*، اردشیر کاظمی، محمدجواد سلطانی صفحات 67-94
    تروریسم و خشونت در جهان امروز پیوندی نا گسستنی با رسانه های جدید دارد. اگر انحصار رسانه ای دولت در زمانی سبب می شد این بازیگر پابند حاکمیت بر تاثیر اقدامات گروه های تروریستی روی افکار عمومی موانعی ایجاد کند، ظهور رسانه های جدید و دسترسی همگانی به آن ها این سانسور را به شدت محدود کرده است و فضای ناامن کننده را تا عمق زندگی شهروندان تسری داده است. این پژوهش سعی دارد شیوه های استفاده داعش از فضای رسانه ای را توضیح، سپس به تحلیل اهداف آن در این حوزه بپردازد. بر این اساس سوال اصلی که به دنبال پاسخ آن هستیم این است که اقدامات و اهداف داعش در فضای رسانه ای چیست؟ و پاسخی که در قالب فرضیه به آن داده می شود این است که داعش با تاسیس شبکه های تلویزیونی و حضور موثر در شبکه های اجتماعی درصدد جذب نیرو و تبلیغات برای ایدیولوژی خود می باشد. انجام اقدامات تروریستی در یک فضای جغرافیای فقط مردمان همان منطقه را متاثر می کند، اما تاثیر بر افکار عمومی در سطح وسیع تر چه برای ایجاد ارعاب، تبلیغ و چه برای جذب نیرو و اعلان موجودیت از طریق رسانه صورت گرفته است. بنابراین این پژوهش سعی دارد با نگاهی متفاوت به به تروریسم تکفیری داعش بپردازد.
    کلیدواژگان: داعش، فضای رسانه ای، تبلیغات، جنگ روانی، جذب نیرو
  • خدیجه کارگراسفندآبادی* صفحات 95-114
    مدرسه پایه ای برای جهش به سوی دانش و معرفت است.پسشگامان ایجاد مدرسه شخصیت های والایی هستند که این جهش راایجاد و فراهم می آورند و باید قدر آن ها را بدانیم.تلاش آنها در جهت ارتقاءسطح دانش و شعور ذاتی زن ایرانی وآموزش او بی نتیجه نبوده است.چون در حال حاضر آمار نشان می دهد که دختران ایرانی تحرکشان برای دست یابی به دانش کمتر از پسران نیست.زنان و دختران ایرانی در این صد و چهار سالی که از تاسیس اولین دبستان دوشیزگان توسط بی بی خانم استرآبادی می گذرد نشان دادند چقدر شایسته هستند.فرقی بین زن و مرد نیست ,ولی چون عرصه آموزش برای بانوان کمتر بود,اگر لنگی در کار بود سبب مبرم عرصه ی آموزش به دختران و بانوان بود والا وقتی تفاوت ها از میان برداشته شود آنها نیز لیاقت خود را نشان می دادند .اساسا نه تنها در ایران,که درتمامی مناطق جهان,ورود زنان به صحنه سیاست از جلوه های مدرنیته و پدیده ای نوظهور است .آنچه که در صحنه سیاست به صورت قاعده بوده,دوری و کناره گیری تاریخی زنان از سیاست است.
    کلیدواژگان: مدارس، نهضت مشروطه، پهلوی اول، پهلوی دوم، توسعه.زنان
  • طاهره محمود سلطانی*، محمدرضا عباسی فرد صفحات 115-139

    لزوم مداخله کیفری حکومت در برخی از حقوق و آزادی های فردی، برای نظام بخشی به جامعه و همچنین تضمین برخی از همان حقوق و آزادی ها، امری پذیرفته شده است. تعیین حدود این مداخله ها و ملاک ها و اصولی که می توانند ناظر بر مداخله های کیفری تحت عنوان جرم انگاری برخی از رفتارها باشند، در هر نظام قانونگذاری با توجه به مبانی آن می تواند متفاوت باشد؛ از این رو همواره بین حکومت های دموکراتیک دینی و غیردینی در مبانی مشروعیت و محدوده اختیارات حکومت در امور مختلف به ویژه قانونگذاری و جرم انگاری تفاوت های بنیادین وجود داشته است. جمهوری اسلامی ایران به عنوان حکومت دموکراتیک دینی (مردم سالاری دینی) در شمول دسته نخست حکومت های فوق الذکر بوده است و با توجه به جهان بینی خود سعی در تلفیق مبانی جرم انگاری غربی با مبانی جرم انگاری شرعی و اسلامی دین را دارد. در این پژوهش سعی بر آن است تا با روش تحلیلی - توصیفی بصورت کتابخانه ای و از طریق فیش برداری به بررسی حدود اختیارات حکومت جمهوری اسلامی ایران در تحدید آزادی های مردم در راستاری جرم انگاری بپردازد و موارد اعمال و میزان تحدید آزادی ها با این روش توسط حکومت مشخص شود.

    کلیدواژگان: دولت، مردم، جرم انگاری، دموکراسی، ولی فقیه
  • سارا فلاحی* صفحات 141-164

    نوشتار حاضر به دنبال واکاوی تاثیر ساختار نظام بین الملل بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است.در این راستا تاثیر این ساختار را در سه دولت سید محمد خاتمی، محمود احمدی نژاد و حسن روحانی بررسی می کند. با توجه به این که مهم ترین پرونده سیاست خارجی ایران در این سه دولت پرونده ی هسته ای می باشد لذا تمرکز اصلی بحث بر روی سیاست هسته ای و میزان اثرپذیری تصمیمات کلان نظام جمهوری اسلامی از ساختار نظام بین الملل می باشد.ادعای نوشتار حاضر این است که قدرت های بزرگ با استفاده از مکانیسم های بازدارنده ای از قبیل تهدید نظامی و تحریم های اقتصادی باعث شدند تا سیاست هسته ای جمهوری اسلامی ایران به تدریج تغییر کند. درواقع تعلیق غنی سازی در دولت خاتمی در سایه ی تهدید نظامی، انزوای بین المللی ایران در دولت احمدی نژاد و امضای برجام در دولت یازدهم که به واسطه ی فشار تحریم های اقتصادی صورت گرفت، نشان دهنده ی اثر پذیری سیاست های داخلی و تصمیم کارگزاران سیاسی ایران از ساختار نظام بین الملل و قدرت های موثر حاضر در این ساختار بوده است.

    کلیدواژگان: نظام، بین الملل، تغییر، رفتار، سیاست، هسته ای، ایران
  • فاطمه هاشمی، سهیل سهیلی نجف آبادی* صفحات 165-188
    منطقه خلیج فارس از گذشته، از مهم ترین مناطق راهبردی جهان بوده است. در این منطقه، سنت ها و ارزش های اسلامی و عربی، بخشی مهمی از هویت مردمان عرب و دولت های آنها را تشکیل می دهد. این منطقه، همچنین به علت وجود منابع انرژی فسیلی دارای اهمیت بسیار است. با وجود درآمدهای حاصل از فروش نفت و گاز، ساختارهای اقتصادی مدرن، در میان کشورهای عرب جنوب خلیج فارس شکل گرفته است، اما ساختارهای سیاسی آن، به شکل پادشاهی خاندان های موروثی، سنتی و محافظه کار باقی مانده است که با نهادهای دمکراتیک ناسازگار است و این امر در قانون اساسی و حتی قوه مقننه این کشورها نمایان شده است. از سوی دیگر بیشتر کشورهای نامبرده، به دلایل ضعف ساختارهای سیاسی و قدرت، دارای احساس ناامنی از سوی عوامل داخلی و خارجی هستند و از این رو تلاش کرده اند در سازمانی به نام شورای همکاری خلیج فارس، وارد همگرایی شوند و یک جامعه امن پدید آورند. از آنجا که همگرایی بر اساس چارچوب های قانونی کشورها پدید می آید، حال پرسش اینجاست که نقش قوانین اساسی و قوه مقننه این کشورها در همگرایی میان آنها چیست؟ این مقاله در تلاش برای پاسخ به این پرسش، از روش توصیفی- تحلیلی بهره می برد و نتایج آن نشان می دهد که با توجه به این تجربه تاریخی که همگرایی نیازمند تعمیق دموکراسی است، همگرایی میان این کشورها به دلیل ناتوانی قوانین اساسی و قوای مقننه آنها از گسترش نهادهای دموکراتیک، متوقف شده است و به این لحاظ، شورای همکاری خلیج فارس، یک جامعه امن سست پیوند است.
    کلیدواژگان: همگرایی، خلیج فارس، شورای همکاری، قانون اساسی، قوه مقننه
  • مسعود مطلبی* صفحات 189-213

    مراکز علمی - فرهنگی از مهم ترین کانون های اندیشه ورزی و تولید علم هستند و در ارتقای علمی، و همچنین جهت بخشیدن به حرکت های فکری، اعتقادی، فرهنگی و سیاسی هر جامعه ای نقش اساسی ایفا می کنند. جامع الازهر به مثابه ی یکی از دانشگاه های بسیار مهم مصر و بلکه جهان اسلام از زمان تاسیس تاکنون فراز و نشیب های مختلفی را از سر گذرانده و در این مدت تاثیر عمده ای بر روندها و تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مصر داشته است. نوشتار حاضرکه از متدولوژی تحلیلی- توصیفی و رویکرد جامعه شناسی تاریخی - تحلیلی بهره می گیرد، تلاش دارد ضمن تحلیل نقش الازهر در روندها و نیز تحولات سیاسی و فرهنگی مصر پس از انقلاب 2011 ، مولفه های های تاریخی تاثیر گذار بر کارایی این نهاد ریشه دار در جامعه مصر را بررسی کند. نتایج تحقیق نشان می دهد الازهر به عنوان یکی از مهم ترین نهاد های مذهبی در مصر و در جهان اهل سنت، در جریان انقلاب نقشی حاشیه ای را ایفا کرد و نتوانست بر جریان انقلاب اثرگذار باشد، چنانکه مروری بر اخبار و وقایع مصر و الازهر از زمان انقلاب 25 ژانویه 2011 که منجر به سقوط دیکتاتوری مبارک شد، نشان می دهد که نقش الازهر نه تنها پیشرو و موثر نبوده است، بلکه منفعل و در بهترین حالت بی طرفانه بوده است و علت این وضعیت را بایستی بیش از هر چیزی، در وابستگی تاریخی الازهر به نهاد دولت در مصر جستجو نمود.

    کلیدواژگان: _ دانشگاه الازهر، انقلاب 2011 مصر، کودتای ژوییه 2013، اخوان المسلمین، ارتش
|
  • Sadegh Zibakalam *, MOHSEN ZAMANI Pages 1-22

    One of the most important and most sensitive issues in the Islamic Republic of Iran's foreign policy and diplomacy on Iran after the incident, undoubtedly the most important controversial nationalization of the oil industry, the Iranian nuclear crisis major world powers, regional nuclear policy Iran equally affected the nuclear activities of Iran's policies of regional and global,policy Iran equally affected the nuclear activities of Iran's policies of regional and global, so that by highlighting the problem of hot and controversial nuclear Iran, especially in recent decades, conflicts units from time to time as the conflict promotes less violent that the among the negative propaganda of the West and some of the Middle East, extreme sensitivity on the issue Iran's nuclear created a tangible impact access and security policies in the Middle East, creates a hostile reaction in the so that by highlighting the problem of hot and controversial nuclear Iran, especially in recent decades, conflicts units from time to time as the conflict promotes less violent that the among the negative propaganda of the West and some of the M actors Al, a significant change in the political climate - not the Middle East security and "the threat of regional hegemony" has replaced nuclear threat.

    Keywords: Nuclear diplomacy, regional policy, Regional Order, strategy, JCPOA
  • Tahereh Ebrahimi Far * Pages 23-44
    Funding is operating engine of terrorist organizations (national and international Salafist armed organizations) in the Middle East. However, some of these organizations, such as Taliban and ISIS, with the establishment of the so-called state, have loaded the costs of welfare spending of their dominated areas to costs of their war and survival. Hence, consideration of different patterns indicates that national and International Salafist armed organizations, by benefiting from a vast financial network of NGOs, have achieved self-government. But it seems true that this autonomy is based on the determination of some governments to use these organizations for certain changes in the international system in order to achieve their relative benefits. Based on this pattern, the terrorist organizations in the Middle East, by serving the interests of one or more state actors, continue funding their network and thus have retained their survival. Relying on the doctrine of realism regarding the anarchic international system, the only way to undermine or destroy the national and international organization of Salafist financial network in the Middle East is implementing a strategy for increasing the costs of changes in the international system and prevent certain governments to the benefits that result from this process.
    Keywords: Taliban, Al-Qaeda, ISIS, financial networks, Third Party, partisans
  • sohrab enami alamdari* Pages 45-66

    One of the main factors affecting the structure of the international system and influence the behavior of governments and indeed understand the evolution of international politics is the main focus. Because with the change in the shapes and forms of the international system requirements and possible disadvantages of the new that can impact the behavior of States other hand, the Middle East due to its diverse structure, identity and the complex has always been one of the international sub-systems influenced the international system. in this sense, trends, processes, cooperation, competition and conflict in this complex area also influenced the structure. In this format, the main question of the paper on which are formed, what effect on the structure of international conflicts in the Middle East? that in this area because of the different configuration of power, [22] Brzezinski, Zbigniew, (2012), Strategic Vision: America and the Crisis of Global Power, Basic Books [23] Haass, Richard N.(May/June2008), ”The Age of Nonpolarity: What will Follow U.S Dominance”, Foreign Affairs, Vol.87, No.3, [24] Rosecrance. Richard N. (1969),“Bipolarity, Multipolarity and the Future” In James N. Rosenau (ed.). International Politics and Foreign Policy: A Reader in Research and Theory. (New York: The Free Press [25] Zakaria, Fareed, (2008), "The Post-American World", New York: Norton Company

    Keywords: Middle East, structure, International Systeme, Crisis, Conflict
  • Khadije Kargar * Pages 95-114
  • Tahereh Mahmood Soltani *, Mohamadreza Abbasifard Pages 115-139

    In the modern world, stripping liberty of individuals through a crime providing the institutions by the Government and will be fitted for , therefore the type and level of crimes stipulated in the laws of the State of and its criminal policy, specifically , undoubtedly affected its political ideology, and it is something in the political does believe; if librali freedom of people or other political concepts to the principle of criminal policy to know, necessity and ghirakifri interventions-in case srkobgraneh-deal crime tend to be based on the political dimension, or if your Government maintains institutions based on relevant government authority or other security considerations are also the necessity of legislation on aspects of the crime of providing hard, restrictive laws and approval of the invasive and often of freedom of citizens believing they find ‌; however, has always been between the Government, religious and democratic principles of legitimacy and ghirdini in the range of powers of the State in the Affairs of the Special legislation and the various differences there is lots of crime negligent treatment; hence the Islamic Republic of Iran Democratic religious Government; as ‌ (a religious democracy) includes the first batch

    Keywords: The Government, the people, criminalization, democracy, velayate Faqih
  • Pages 141-164

    The present article seeks to examine the impact of the international system structure on the foreign policy of the Islamic Republic of Iran. In this regard, it examines the impact of this structure on the three states of Seyyed Mohammad Khatami, Mahmoud Ahmadinejad and Hassan Rouhani. Considering that the most important case of Iran's foreign policy in these three countries is a nuclear file Therefore, the main focus of the discussion is on the nuclear policy and the extent of the impact of the major decisions of the Islamic Republic of Iran on the structure of the international system. The present paper's claim is that large powers have been using deterrent mechanisms such as military threats and economic sanctions To gradually change the nuclear policy of the Islamic Republic of Iran. Indeed, the suspension of the enrichment in Khatami's government in the face of a military threat, the international isolation of Iran in the Ahmadinejad government, and the signing of a state of affairs in the eleventh state due to the pressure of economic sanctions Indicating the effectiveness of domestic policies and decision of political agents of Iran has been based on the structure of the international system and the effective powers in this structure.

    Keywords: International, system, behavio, change, nuclear, policy, Iran
  • Fateme Hashemi, Soheil Soheiy Najafabadi * Pages 165-188
    Persian Gulf region, an important strategic region since past. In this region, traditions and Arabic and Islamic values is an important part of the identity of the Arab people and their governments. This region is also very important because of the availability of fossil fuels. With income from oil and gas sales, economic modern Structure creates in the Arab countries of South Persian Gulf, but their political structure, on the base Constitutions and Legislature, remains in the form of a kingdom of traditional, conservative and hereditary families, that are not democratic. On the other hand, most Arab countries in the south of the Persian Gulf are vulnerable to internal and external factors due to their weaknesses in political structures and power. For this reason, they have tried to enter an integrate in an organization called the Gulf Cooperation Council and create a secure society. Integration is based on the legal framework of countries, So, the question is: What is the role of the Constitutions and legislatures of these countries in integration between them? For answer the question, this research use descriptive-analytical method. The results of research show that integration between countries need to democracy and democratic institutes and the Arab countries of membership of Persian Gulf Cooperation Council, on the base of traditions and Arabic and Islamic values and their Constitutions and Legislature, is not democratic, therefore integration between these countries has been stopped and is not Successful.
    Keywords: integration, Persian Gulf, Cooperation Council, Constitution, Legislature
  • Masoud Motallebi * Pages 189-213

    Scientific and cultural centers are one of the most important centers of thought and production of science and play a key role in scientific advancement, as well as in stimulating the intellectual, religious, cultural and political movements of every society. Al-Azhar as one of the most important Egyptian universities, but also the Islamic world, has since undergone various ups and downs and has had a major impact on the political, social and cultural developments in Egypt. The present paper, which uses the analytical-descriptive methodology and the historical-analytical sociology approach, seeks to analyze the role of al-Azhar in Egyptian political and cultural trends and developments since the revolution of 2011, which have historic implications that affect the efficiency of this institution. Study in Egyptian society. The results of the research show that al-Azhar, as one of the most important religious institutions in Egypt and in the Sunni world, played a marginal role during the revolution and could not affect the course of the revolution, as a review of the news and events of Egypt and al-Azhar since the January 25th revolution 2011, which led to the fall of Mubarak's dictatorship, suggests that Al-Azhar's role has not only been progressive and effective, but also passive and, at best, impartial, and the cause of this situation must be more than anything else in Al-Azhar's historical affiliation The government searched Egypt.

    Keywords: &quot, Al-Azhar University&quot, Egyptian Revolution 2011&quot, July 2013 Coup&quot, Muslim Brotherhood&quot, Army&quot