فهرست مطالب

اقتصاد دفاع و توسعه پایدار - پیاپی 1 (پاییز 1395)

نشریه اقتصاد دفاع و توسعه پایدار
پیاپی 1 (پاییز 1395)

  • تاریخ انتشار: 1395/09/30
  • تعداد عناوین: 6
|
  • حسین دری نوگورانی صفحات 1-40

    اقتصاد دفاع که با اقتصاد دفاعی متمایز است متضمن کاربرد ابزارهای تحلیلی (تکنیک ها)، قاعده ها، نظریه ها، داده‎ها و روش تحلیل و استدلال اقتصادی برای تحلیل عالمانه مسایل دفاعی و مرتبط با دفاع / امنیت ملی (به معنای جامع آن شامل هر دو جنبه سلبی و ایجابی) و حل و فصل منازعه می باشد. بنابراین، اقتصاد دفاع بررسی و تحلیل اقتصادی دفاع و مسایل مرتبط با آن را در سطح ملی، منطقه ای و بین المللی، در کلیه مقاطع جنگی و غیر آن، در سطوح خرد و کلان و با ابزارهای سخت و نرم بر عهده دارد. اصطلاح «اقتصاد دفاع»، عام تر از اقتصاد بخش دفاع است و در تحقیق حاضر، نسبت آن با اصطلاحاتی از قبیل اقتصاد امنیت ملی، اقتصاد صلح و اقتصاد مقاومتی تبیین شده است. متخصص اقتصاد دفاع تلاش می کند نحوه دستیابی بهینه (اقتصادی) به اهداف، انجام وظایف و اجرای ماموریت های دفاعی امنیتی تعیین شده توسط مراجع ذی صلاح را تحلیل و پیشنهاد کند و به عبارتی، نحوه اداره بهینه امور دفاعی و امنیت ملی را با تحلیلی اقتصادی فرا راه تصمیم گیرندگان بگذارد. در این میان، اگرچه ملاحظات اقتصادی نیز ممکن است در تعیین اهداف و وظایف و ماموریت های دفاعی و امنیت ملی توسط تصمیم گیرندگان و سرانجام فرماندهی معظم کل قوا مورد توجه قرار گیرد، اما در مجموع، تصمیم دفاعی امنیتی لزوما تصمیمی اقتصادی نیست.

    کلیدواژگان: اقتصاد دفاع اقتصاد امنیت ملی اقتصاد دفاع و امنیت اقتصاد بخش دفاع اقتصاد صلح اقتصاد نظامی دفاع اقتصادی اقتصاد مقاومتی
  • حسن توکلیان *، حسین توکلیان صفحات 41-73

    در این پژوهش به بررسی علل نوسانات ارزی اقتصاد ایران (برای دوره 92-1352 با تاکید بر دوره) به صورت الگوهای کوتاه مدت و بلندمدت و با استفاده از مدل های خود رگرسیون با وقفه های توزیعی (ARDL)[i] و خود رگرسیون برداری (VAR)[ii] پرداخته شده است. نتایج حاکی از آن بود که تنها تحریم های اقتصادی (عامل بیرونی) عامل نوسانات ارزی نبوده است بلکه عوامل اقتصادی نظیر تورم (مخصوصا تورم انباشته شده در سال های قبل از اعمال تحریم ها)، صادرات نفتی، کسری بودجه و سیاست های پولی بر نرخ ارز حقیقی تاثیر داشته است. همچنین این تحقیق، نظام ارزی شناور مدیریت شده را به همراه رعایت الزامات این نظام ارزی و راهکارهایی برای تسهیل و افزایش صادرات و مدیریت مصارف ارزی برای دوره تحریم پیشنهاد داده است.


    کلیدواژگان: نرخ ارز، نظام ارزی، تحریمهای اقتصادی، صادرات، واردات
  • مسعود باغستانی میبدی *، عباس معمار نژاد صفحات 73-91

    اقتصاد ایران در دهه های اخیر  با فراز و نشیب های مختلفی مواجه بوده که برخی از آنها مثل وابستگی به نفت، تورم و بیکاری بالا حالت مزمن پیدا کرده اند. علاوه بر موارد مذکور، سهم بالای محصولات نفتی در صادرات، کم عمق بودن بازار مالی و اتکای زیاد به منابع بانکی از جمله مشکلات اقتصاد کشور محسوب می شوند. این ویژگی ها موجب شده که اقتصاد کشور بویژه در مقابل شوک های خارجی آسیب پذیری بالایی داشته باشد. یکی از مهمترین حوزه های تاثیرپذیر از تحریم ها که هم از بخشهای مختلف اقتصادی کشور تاثیر پذیرفته و هم بر بسیاری از بخشهای اقتصادی کشور تاثیر گذاشته است، بازار ارز است. سوال این است که اثر تحریم های بین المللی بر بازار ارز کشور در سالهای 1390 و 1391 چگونه بوده است. این تحقیق به طور مشخص به دنبال اثرات تحریم های اخیر بر بازار ارز و همچنین تاثیرات نوسانات ارزی ناشی از تحریم بر بخش ها و برخی از متغیرهای اقتصادی است تا از این طریق با شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید بازار ارز و سایر بخش های متاثر از بازار ارز، راهکارهای مورد نظر که تامین کننده شرایط لازم به منظور تشکیل یک اقتصاد مقاومتی است، ارایه گردد.

    کلیدواژگان: تحریم، ارز، اقتصاد مقاومتی، تجارت خارجی
  • سید میلاد موسویان حجازی*، حامد شکوری گنجوی صفحات 91-136

    از آنجایی که یکی از اصلی‎ترین محورهای مفهوم اقتصاد مقاومتی در بیانات مقام معظم رهبری، کاهش وابستگی اقتصادی کشور به نفت و جلوگیری از سو استفاده ی کشورهای غربی از این موضوع جهت ضربه زدن به منافع جمهوری اسلامی است، توسعه‎ی انرژی‎های تجدیدپذیر از مهم ترین اقداماتی است که باید در دستور کار سازمان‎های ذی‎ربط قرار گیرد. در همین راستا اجرای سیاست تعرفه‎ی تغذیه به عنوان سیاستی حمایتی از سرمایه‎گذاران بخش انرژی‎های نو و نیز پرکاربردترین سیاست حمایتی در سطح جهان، از سال 1394 در ایران عملیاتی شد. در این مقاله، پس از بررسی تطبیقی سهم انرژی‎های نو در سبد انرژی ایران و دیگر کشورها، یک مدل پویایی شناسی سیستم با هدف شبیه سازی فرایند توسعه‎ی انرژی‎های نو در ایران و بررسی نقاط قوت و ضعف سیاست تعرفه‎ی تغذیه در طول این فرایند، ارایه شده است. همچنین در این مدل، اثرات اجتماعی ناشی از مکانیزم‎های مالی سیستم به طرز نوآورانه‎ای در نظر گرفته شده است. با توجه به نتایج حاصل از شبیه سازی، به نظر می رسد که سیستم تا سال 1399 که هدف گذاری 5000 مگاواتی برنامه ششم توسعه نیز در همین سال است، رفتار نسبتا مطلوبی از خود نشان می دهد؛ اما مدتی بعد، مکانیزم های دیگری در سیستم غلبه یافته و یک بحران مالی را دامن خواهند زد. سه سیاست تحت سناریوهای مختلف جهت بهبود فرایند توسعه پیشنهاد و در مدل اعمال شد. نتایج نشان داد که سیاست بهینه، تعیین سالانه‎ی عوارض برق تجدید پذیر مبتنی بر وضعیت مالی سیستم و در دسترس بودن بودجه‎ی توسعه‎ی انرژی‎های نو می‎باشد.

    کلیدواژگان: اقتصاد مقاومتی، انرژیهای نو، پویایی شناسی سیستم، تعرفه ی تغذیه
  • محسن مطلبی کربکندی *، محمدعلی مطلبی کربکندی صفحات 136-162

    جنگ اقتصادی آمریکا بر علیه جمهوری اسلامی ایران، اهمیت موضوع امنیت و اقتصاد را در مرکز توجه مسیولان نظام قرار داد. از جمله مهم ترین مسایلی که سوالات جدی در این زمینه ایجاد نمود بحث تاثیر و ارتباط اقتصاد با امینت ملی بود. از طرفی دیگر سرمایه گذاری در بخش اقتصاد به عنوان خون جاری و ساری در هر نظام به عنوان نماینده حیات بخش اقتصاد در میان تمام متغیرهای کلان اقتصادی جایگاهی ویژه را به خود اختصاص داده است. فلذا بررسی اثر و ارتباط متغیر سرمایه گذاری بر امنیت ملی یکی از مهم ترین مسایل مطرح شده است. از طرفی دیگر اخذ یک نگاه سیستماتیک به نظام جمهوری اسلامی ایران، سوالات جدی را در حوزه اثر و ارتباط مولفه های نظام ایران ایجاد کرده است. یکی از اثرات جدی در این حوزه تاثیر متغیر کلان سرمایه گذاری بر امنیت ملی می باشد. سوال اساسی در این تحقیق بررسی میزان تاثیر متغیر کلان سرمایه گذاری بر ابعاد امنیت ملی می باشد. جامعه آماری در این تحقیق، کلیه خبرگان، مدیران و کارشناسانی می باشند که حداقل دارای تحصیلات کارشناسی ارشد در یکی از رشته های مرتبط با اقتصاد و یا امنیت بوده و حداقل 4 سال در یکی از حوزه های اقتصاد و یا امنیت ملی سابقه فعالیت داشته باشند. تحقیق پیش رو برحسب نوع هدف، پژوهشی کاربردی است. در این تحقیق از مطالعات کتابخانه ای، پرسشنامه و مصاحبه به منظور گردآوری ادبیات تحقیق بهره گرفته شده است. تحقیق از لحاظ روش، توصیفی-تحلیلی می باشد. همچنین در این پژوهش از نرم افزار spss به عنوان ابزار تحلیل داده ها استفاده شده است. نتایج حکایت از آن دارد که متغیر کلان سرمایه گذاری در یک شبکه ی ارتباطی پیچیده تاثیر به سزایی در رشد، حفظ و تغییرات ابعاد امنیت ملی دارد.

    کلیدواژگان: سرمایه گذاری، امنیت ملی
  • ولی رستمی*، حمید قهوه چیان صفحات 163-188

    بودجه جنگ اهمیت بسیاری در کارآمدی دولت در زمان جنگ داشته و با عنایت به آشفتگی های این حوزه و نیز جنگ احتمالی، پژوهش در این حوزه ضروری به نظر می رسد. نظام حقوقی حاکم بر بودجه جنگ، پیچیده و قایم بر منطق قواعد ثانویه حقوقی و منطق قواعد مربوط به بودجه در زمان صلح بر مبنای قواعد اولیه حقوقی شکل می گیرد. هدف این مقاله، ساماندهی و در نتیجه ارایه پیشنهاداتی به منظور اصلاح نظام حقوقی مطلوب بودجه در زمان جنگ می باشد. بر اساس یافته های این تحقیق، بودجه جنگ از شمول قواعد عمومی خارج بوده اما این نافی وجود نظام حقوقی مستقل و مدون در این حوزه نیست و خروج نظام حقوقی بودجه جنگ از شمول قواعد عمومی به دلیل وجود عنصر اضطرار، ایجاد وضعیت استثنایی و دفع خطر و ضرر بزرگ تر است. از مهم ترین دستاوردهای این تحقیق ارایه تعریف حقوقی از مفهوم قراردادها و مخارج جنگی بوده و به نظر می رسد شناسایی مشکلات حقوقی و تنقیح و اصلاح قوانین مربوط به بودجه جنگ، قانون گذاری در موارد مسکوت و مبهم، تعیین مصادیق مشمول بودجه جنگ و تعیین بودجه لازم برای بودجه دفاعی می تواند موجب کارآمدی بیشتر در این حوزه گردد.

    کلیدواژگان: بودجه جنگ، اعتبارات خارج از شمول، قانون محاسبات عمومی، شرایط فوق العاده، هزینه
|
  • Hossein Dorri Nogorani* Pages 1-40

    Defense Economics – to be distinguished  from Defensive Economy – requires applying analytical tools (techniques), rules, theories, data and  methodologies  to prepare scholarly  analysis of defensive issues and defense / security related issues (in its comprehensive negative and positive concepts) and conflict settlement. Therefore, Defense Economics examines defense and defense- related issues at national, regional and international levels, micro or macro, in  war and non-war conditions, using hard and soft tools.  The term "Defense Economics" is more comprehensive than " economics of defense sector ".  This research, explains the relation between defense economics and national security economics, peace economics and Resilient Economy,.  The experts in Defense economics analyze and propose the  optimal approaches toward reaching defense and security objectives/goals  as set by decision takers. Although economical considerations may be considered by the decision takers and the Supreme Commander-in-Chief, but, in general,  defensive-security decision taking is not necessarily an economic decision.

    Keywords: Defense Economics, national security economics, economics of defense, security, defense sector economics, peace economics, military economics, economic defense Resiliant Economy
  • Hasan Tavakoliyan *, Hossein Tavakoliyan Pages 41-73

    This study examines the causes of exchange rate fluctuations in Iran in the period of 1352-1392 , using the ARDL and VAR models by employing short and long term patterns.  The results indicate that economic sanctions (exterior factor) are not the only cause for exchange rate fluctuations, but economics factors (interior factors) such as accumulated inflation  prior to sanctions ), oil  exports, fiscal deficit and monetary policies contributed  to exchange rate fluctuations. The study also, proposes a well-managed floating exchange rate system, in line with enhancement and streamlining of exports, for the current economic conditions.

    Keywords: Exchange rate, foreign exchange system, Financial Sanctions, imports exports
  • Masoud Baghestani Meybodi *, Abbas Memarnezhad Pages 73-91

    During recent decades, Iran's economy  experienced numerous fluctuations,  some of them, such as reliance on oil revenues, high inflation and high unemployment rate, are now chronic . The other economic problems, among others, are sizable share of oil-related exports, bank-based financial system and lack of  market depth. These features leave the economy highly prone to external shocks.  An important area, affected by the sanctions and affecting various economic sectors, is the foreign exchange market. . This study examines the effects of recent sanctions on foreign exchange market as well as the consequences of foreign exchange fluctuations, due to sanctions, on economic sectors and economic variables, in order to identify SWTOs in exchange market and the related markets. The research proposes approaches for reaching a esilient economy.

    Keywords: Sanction, Exchange market, Resiliant Economy, Foreign Trade
  • Seyyed Milad Mousavian Hejazi Hamed Shakouri Ganjavi Pages 91-136

    One of the main pillars of the General Policies of Resilient Economy is reducing reliance on oil revenues, so development  and expansion of renewable energies should be taken as the main policies of relevant entities. In the same line, in 2015, implementation of tariff policies, known as Feed in Tariffs (FiT), as a supportive and vastly applied policy across the world, for renewable energy development was launched in Iran. This study makes a comparative analysis of share of renewable energies between Iran and some other countries and proposes, a System Dynamics Model Simulation for the renewable energy development process and also evaluates the strengths and weaknesses of Feed in tariffs policy in Iran . The model considers sociological consequences of financial mechanisms. The results indicate that, the system does  well till 2021, in line with 5GW targets set in the sixth development plan, later on some other mechanisms will prevail, resulting in a financial crisis.  By analyzing the dynamics of the system, three scenarios were examined showing that the optimum policy is to levy annual taxes for development of renewable energies.

    Keywords: (Resilience Economy, Renewable Energies, System Dynamics, Feed in Tariffs (FiT
  • Mohsen Motallebi Korbekandi*, Mohammadali Motallebi Korbekandi Pages 136-162

    National security stands amongst the most important goals of each country. This goal is influenced by many factors including macroeconomic variables. One of the aims of the brutal economic sanctions against Iran was affecting national security through macroeconomic variables. Investment is regarded as injection of new blood to economy. It, reflects robustness and resilience of the economy and is a critical variable, so examining the mutual impacts of investment and security is a main concern for policy makers This study examines the impacts of macroeconomic variables on National Security of the Islamic Republic of Iran" The findings indicate that investment can be very influential in maintenance and enhancement of national security.

    Keywords: national security, investment, Sanction
  • Vali Rostami*, Hamid Ghahvechiyan Pages 163-188

    War finance is a critical issue in the efficiency of the government during war. Considering the possibility of breakup of a war, it seems making a research on this issue is essential. The legal system governing war finance is complex and is based on secondary legal bases while in peace time the governing system is based on primary legal bases. The purpose of this paper is to provide proposals for amending legal system for war finance in wartime. The findings of the research indicate that war finance goes beyond normal rules, but it does not deny necessity of an independent and regulated legal system. If the legal system for war finance is excluded from the general normal rules, with the excuse of emergency, exceptional situation and repelling danger, a bigger loss may occur. The study provides a legal definition of the concepts of contracts and war expenses. It also proposes that identifying legal bottlenecks and amending the laws and regulations about war finance, approving the necessary laws, removing confusions and loopholes, defining the cases which fall under war finance while allocating resources for defense could result in better efficiency in this area.

    Keywords: War finance, External Credits of the inclusion, Public audit act, state of emergency, expense