ماهنامه اکتشاف و تولید نفت و گاز
پیاپی 17 (آذر 1383)

مدیر امور اکتشاف شرکت ملی نفت ایران گفت: برای اجرای عملیات اکتشاف و توسعه همزمان برای پنج بلوک, پیشنهادهایی رسیده است که مذاکره با شرکت های پیشنهاد دهنده آغاز شده است. مهندس محدث ضمن اشاره به این که عملیات لرزه نگاری سه بعدی دشت آزادگان(میدان های آزادگان و یادآوران) به پایان رسیده است, تصریح کرده با وجود پیچیدگی های زمین شناسی خاص منطقه, کیفیت اطلاعات عملیات انجام شده, مناسب بود و عملیات پردازش آنها نیز تا آخر امسال به پایان می رسد.

متنی که پیش رو دارید, بخش هایی از گفت و گوی اعضای هیات تحریریه مجله اکتشاف و تولید با پروفسور شاپور وثوقی است که در نشست ماهانه هیات تحریریه مجله با متخصصان امور بالادستی صورت گرفته است, ماحصل این گفت و گو را می خوانید. پروفسور شاپور وثوقی استاد دانشگاه کانزاس آمریکا می باشند و موفق به اخذ مدرکPhd مهندسی مخزن از دانشگاه آلبرتا در کانادا شده اند.

پس از به دست آوردن تصاویر مورد نیاز از مقاطع مغزه, تحلیل شیمیایی انجام گرفت. از آنجا که تحلیل شیمیایی, یک روش مخرب مغزه است لذا, کلیه اطلاعات مربوط به مغزه می بایست قبل از انجام این آزمایش ها حاصل شده باشد. این روش نه تنها برای تحلیل شیمیایی تزریق هماتیت, بلکه برای تحلیل تزریق هر ذره, عنصر و یا یک حلقه آروماتیک, که اثری از خود بر روی مسیر بگذارد, قابل استفاده است. در ادامه, توصیفی از نحوه اندازه گیری رسوب هماتیت در طول مغزه, بیان می گردد. قطعاتی از مغزه که تحلیل تصویری بر روی آن انجام گرفته, در استوانه های ارلن مایر, که برچسب خورده, قرار گرفته است.

مهندسین و کارشناسان با استفاده از داده های لرزه نگاری با قدرت تفکیک بالا, همراه با اطلاعات مقاطع لرزه نگاری عمودی (vsp), پتروفیزیک و تولید مخزن, در تلاش هستند که اکتشاف, توسعه و مدیریت مخازن را بهبود بخشند. اطلاعات لرزه نگاری همراه با دیگر اطلاعات و نیز مدل سازی فیزیک سنگ, به تعیین ساختار و خواص مخزن کمک نموده و میزان ریسک و عدم اطمینان را در هر مرحله از طول عمر میادین هیدروکربوری (اکتشاف, تولید و توسعه) کاهش می دهد.

این تحقیق حاوی روابط ریاضی جدیدی برای تعیین و انتخاب مناسب مسیر حفاری است. تعیین انحراف چاه نیازمند درک اختلافات فضایی بین مسیر واقعی و مسیر طراحی شده چاه می باشد. مولفه هایی که انحراف چاه را مشخص می کنند بر پایه اختلافات زاویه ای و خطی بین یک نقطه در مسیر واقعی چاه و نزدیک ترین نقطه متناظر با آن در مسیر طراحی شده روی نقشه و تغییرات نسبی آنها بنا شده است.

پاسخ به سوالات کلی از جمله "نفت کجاست؟" چه مقدار نفت در آنجا وجود دارد؟ و آیا می توان آن را برداشت کرد؟ برای میدان شکاف دار بزرگی در جنوب ایتالیا کاری بسیار مشکل است. به منظور شناسایی مسیر حرکت نفت در سنگ و قابلیت تولید ساختارهای قابل مشاهده در مغزه, بررسی های زیادی شامل مطالعه با میکروسکوپ الکترونی دمای پایین (cryo SEM), کروماتوگرافی گازی - پیرولیز, اندازه گیری توزیع اندازه حفرات و برخی آزمایش های خاص دیگر بر روی سنگ مخزن انجام گرفته است.

میزان تولید در شرکت بهره برداری نفت و گاز گچساران (یکی از شرکت های مهم تابع شرکت ملی مناطق نقت خیز جنوب که در حال حاضر با حدود 400 حلقه چاه فعال نفتی, به طور متوسط روزانه حدود 750 هزار بشکه نفت تولید می کند) در نیمه نخست سال جاری حدود 740 هزار بشکه در روز اعلام شده است. براساس سیاست گذاری کلان وزارت نفت و برنامه اراییه شده از سوی شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب, ظرفیت تولید موثر(PGR) میادین نفتی این شرکت 726 هزار بشکه در روز بوده است.

برای شناسایی خطرات و محیط های کار, تکنیک های مختلفی وجود دارد. یکی از ساده ترین آنها که با استفاده از آن می توان مقدار انطباق محیط کار با اصول, مقررات و استاندارد های ایمنی را سنجید, روش "ممیزی ایمنی" است. در سیستم های مدیریتی و نیز بر اساس استاندارد بین المللی "ایزو 9000" سال 2000 ممیزی را چنین تعریف می کنند.

تقریبا تمامی چاه های اکتشافی که در قسمت دریای نروژ حفر شده نتایج مثبتی را نشان می دهد. طبق سخنان مدیر بخش اکتشافات شرکت نفت نروژ, "در شش ماه ابتدایی سال 2004 اکتشافات موفقیت آمیزی در بخش نروژی دریای شمال صورت گرفته". به طوری که از مجموع چاه هایی که در سال جاری در این منطقه حفر شد, تنها دو چاه بدون اکتشافات قابل ملاحظه, گزارش شد.