فهرست مطالب

امنیت اقتصادی - سال ششم شماره 3 (پیاپی 50، خرداد 1397)

نشریه امنیت اقتصادی
سال ششم شماره 3 (پیاپی 50، خرداد 1397)

  • تاریخ انتشار: 1397/03/20
  • تعداد عناوین: 9
|
  • محمد جعفری صفحه 2
  • راهبرد
  • صفحه 4

    از سال 1991، خلا شکل گرفته ناشی از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، زمینه حضور و نفوذ بازیگران فرامنطقه‌ای مانند رژیم صهیونیستی را در منطقه قفقاز جنوبی و به ویژه جمهوری آذربایجان فراهم کرد. از آن مقطع تاکنون، این رژیم به صورت تدریجی همکاری های خود را در ابعاد اقتصادی، سیاسی، امنیتی و نظامی با جمهوری آذربایجان گسترش داده است و با توجه به دشمنی این رژیم با ایران این موضوع تهدیدی علیه امنیت ملی و اقتصادی کشورمان به شمار می‌آید. حوزه های مربوط به کشاورزی، انرژی، نظامی و آموزش نیروی انسانی از مهم ترین حوزه های همکاری آذربایجان و رژیم صهیونیستی هستند. گسترش این همکاری ها، تهدیدهایی را مانند کاهش نفوذ اقتصادی، هویت‌سازی منفی از ایران در نزد جامعه ملی‌گرای آذربایجان، به حاشیه رفتن ایران در بین گزینه‌های احتمالی انتقال انرژی آذربایجان به بازارهای جهانی و محدود شدن روابط نظامی و امنیتی را متوجه ایران می کند. پیشنهاد می شود، ایران با راهکارهایی مانند اولویت‌دهی راهبردی به همکاری با آذربایجان در منطقه، گسترش همکاری‌های نظامی و امنیتی، گسترش همکاری در حوزه انرژی و جذب و آموزش تکنیسین ها و گروه‌های پزشکی آذربایجان به مقابله با تبعات امنیتی حضور رژیم صهیونیستی در آذربایجان بپردازد.

  • صفحه 15

    لبنان از جمله کشورهای کم‌جمعیت غرب آسیا بوده که از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی ایران، روابط سیاسی دوستانه‌ای با ایران داشته است. ازاین‌رو، توسعه روابط اقتصادی ایران با لبنان، علاوه بر ایجاد منافع اقتصادی، می تواند باعث هم گرایی سیاسی بیشتر بین دو کشور شود. با نگاهی به ساختار اقتصادی لبنان و ظرفیت‌های اقتصاد ایران، می‌توان گفت، فرصت‌های زیادی برای تقویت روابط اقتصادی بین دو کشور وجود دارد. توسعه تعاملات بین کشوری در بخش کشاورزی، توسعه صادرات خدمات فنی و مهندسی، سرمایه‌گذاری‌های مشترک، توسعه تعاملات بین کشوری در حوزه گردشگری، افزایش تعاملات دوجانبه بخش‌های خصوصی ایران و لبنان از جمله زمینه‌های همکاری‌های اقتصادی هستند که می‌توان برای تقویت و گسترش روابط دوجانبه دو کشور مطرح کرد. تسهیل صدور روادید، توسعه حضور بخش خصوصی در بازار هدف، تمرکز دولت بر زیرساخت‌ها و تنظیم قراردادهای بلندمدت از جمله راهکارهای عملی برای بالفعل کردن ظرفیت‌های بالقوه همکاری‌های اقتصادی ایران و لبنان هستند.

  • هشدار
  • صفحه 33

    بررسی‌ها نشان می‌دهد در اغلب استان‌های کشور با وجود اعمال برخی سیاست‌ها و برنامه‌ریز‌های دولت، تغییرات مثبتی در جهت بهبود وضعیت رفاهی خانوارها صورت نگرفته است. هرچند اهتمام دولت در کاهش نرخ تورم و افزایش نرخ رشد اقتصادی در راستای بهتر شدن وضع اقتصادی مردم تا حدی موثر بوده است، اما اثرگذاری آنها به‌حدی نبوده که بتواند فاصله طبقاتی ایجاد شده بین خانوارها را پوشش دهد. ازاین‌رو، با توجه به اثراتی که کاهش وضعیت رفاهی خانوارها می‌تواند بر امنیت اقتصادی کشور بگذارد، پیشنهاد می‌شود، سیاست‌گذاران کشور از طریق کنترل تورم، افزایش رشد اقتصادی، رونق بخش تولید، به‌کارگیری سیاست‌های حمایتی هدفمند و به‌کارگیری سیاست‌های اقتصادی برای بهبود رفاه در مناطق مرزی، وضعیت رفاهی خانوارهای کشور را بهبود بخشند.

  • صفحه 47

    چین یکی از بزرگ‌ترین کشورهای مصرف‌کننده نفت جهان است و برآورد می‌شود که در آینده، به  بزرگ‌ترین واردکننده نفت جهان تبدیل شود. روسیه با درک اهمیت این موضوع، سعی بر توسعه تعاملات انرژی با این کشور داشته، به‌طوری‌که در چند سال اخیر با اقدام هایی مانند احداث خط لوله سیبری شرقی اقیانوس آرام و همچنین ارایه تخفیف‌های قیمتی به پالایشگران مستقل توانسته است سهم خود را از بازار چین افزایش دهد و به بزرگ‌ترین تامین‌کننده نفت این کشور تبدیل شود. با توجه به اینکه بزرگ‌ترین مشتری نفت ایران چین است، ادامه این روند می‌تواند سهم ایران را از بازار چین کاهش دهد و امنیت انرژی و اقتصادی کشور را به مخاطره اندازد. ازاین‌رو، برای حفظ یا افزایش سهم ایران در بازارهای بزرگی مانند چین، باید مواردی مانند استفاده از دیپلماسی سازنده انرژی، اعمال تخفیف‌های مناسب قیمتی، توسعه همکاری‌های اقتصادی در بخش‌های مختلف و سهیم شدن در پالایشگاه‌های کشورهای صاحب نفوذ در مناسبات جهانی مانند چین، مورد توجه قرار گیرد.

  • صفحه 57

    بررسی‌ها نشان می‌دهد که ضریب جینی از سال 1389، یعنی هم‌زمان با هدفمندسازی یارانه‌ها کاهش یافته و از سال 1393 تا سال 1395 میزان آن ثابت و برابر با 34/0 بوده است. همچنین نسبت هزینه کل شهری به روستایی از سال 1390 تا سال 1395 افزایش یافته و از 52/1 برابر به 8/1 برابر رسیده است. از سوی دیگر، هزینه‌های خوراکی و غیرخوراکی در مناطق روستایی هر سال با افزایش مقدار مواجه بوده است. علاوه بر آن، از سال 1393 تا سال 1395 درآمد خانوارهای روستایی با نرخ بیشتر از نرخ تورم، رشد کرده است. با توجه به اهمیت فقر و نابرابری، راهکارهایی مانند افزایش و فراگیری دوره‌های آموزش عالی در سطح کشور، کاهش تورم، توزیع هدفمند یارانه‌ها، ایجاد اشتغال در مناطق روستایی، حمایت از فعالیت‌های اقتصادی در مناطق روستایی و حمایت از دهک‌های پایین درآمدی در مناطق روستایی برای کاهش این معضل اقتصادی، ‌سیاسی و اجتماعی توصیه می‌شود.

  • تحلیل
  • صفحه 69

    صنعت یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی است که جایگاه مهمی در تولید و اشتغال کشور دارد. این اهمیت به دلیل ارتباط‌های پسین و پیشین گسترده این بخش و همچنین ثبات و پایداری در فعالیت‌های آن پدید آمده است. در این بین، زیربخش‌های این بخش براساس جایگاهی که دارند، می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای در تولید و اشتغال داشته باشند. مشکلات ساختاری اقتصاد و سوءمدیریت‌های گسترده در کنار شوک‌های بیرونی وارد شده طی زمان باعث شده است بخش صنعت جایگاه لازم را در اشتغال نداشته باشد. این موضوع باعث آسیب‌پذیری اقتصاد، افزایش وابستگی و بی‌ثباتی اشتغال شده است، به‌طوری که تعداد محدودی از زیربخش‌های صنعت نقش تعیین‌کننده‌ای در اشتغال آن ایفا می‌کنند. ازاین‌رو، پیشنهاد می‌شود با تدوین استراتژی صنعتی، تدوین استراتژی تجاری با هدف حمایت از تولید و اشتغال داخلی، مدیریت صحیح واردات، بهینه‌سازی فعالیت صنایع اشتغال‌زا و فراهم‌سازی شرایط لازم برای حضور در بازارهای جهانی، اقدام‌های لازم برای استفاده از ظرفیت‌های این بخش انجام شود.

  • صفحه 83

    یکی از معضلات اساسی اقتصاد کشورهای در‌حال‌توسعه، از جمله ایران، وجود رانت و رانت‌جویی است. مهم‌ترین عامل ایجاد رانت و رانت‌جویی در اقتصادهای درحال‌توسعه مانند ایران، وجود منابع طبیعی نفت و درآمدهای نفتی حاصل از صدور آن است. این عامل به همراه سایر عوامل شکل‌گیری رانت‌جویی، موجب شده  است روحیه خلاقیت و نوآوری در جامعه عقیم شود و تولید و فعالیت‌های مولد از مزیت بیفتند. از سوی دیگر، فعالیت‌های رانت‌جویانه برای رشد و امنیت اقتصادی یک جامعه زیان‌آورند. براساس این، راهکارهایی مانند تغییر اتکای درآمد کشور به منابع غیرنفتی، کاهش حجم تصدی‌گری دولت، افزایش شفافیت، برخورد قاطع با متخلفان، ایجاد نهادهای دموکراتیک برای کاهش رانت منابع طبیعی، تقویت نظام اطلاع‌رسانی و پاسخگویی و همچنین تقویت جامعه ‌مدنی می‌تواند برای مقابله با گسترش پدیده رانت و رانت‌جویی در جامعه مفید باشد.

  • صفحه 93

    بانک های توسعه ای حامی مالی اهداف توسعه ای کشورها هستند. بررسی ها نشان می دهد که بانک توسعه چین و بانک ملی توسعه اقتصادی و اجتماعی برزیل با تامین مالی، مشاوره فنی و اقتصادی طرح های زیرساختی، تولیدی و اجتماعی نقش بسیار مهمی در تسریع توسعه و امنیت انرژی این کشورها داشته اند، در حالی که بانک های توسعه ای و تخصصی کشور عملکرد موافق چرخه های تجاری، اولویت‌دهی به اهداف تجاری، نبود فعالیت‌های مشاوره فنی و اقتصادی و... دارند. ازاین رو، تغییر در اولویت‌بندی اهداف بانک های توسعه ای کشور، افزایش سرمایه، انجام مشاوره های اقتصادی و فنی، استفاده از مشاوره های اقتصادی بانک های توسعه ای خارجی موفق و تهیه راهبردهای سرمایه گذاری استانی برای بهبود عملکرد بانک‌های توسعه‌ای کشور پیشنهاد می شود.