فهرست مطالب

- پیاپی 1 (بهار 1399)
- تاریخ انتشار: 1399/04/15
- تعداد عناوین: 6
-
صفحات 19-54
سید قطب یکی از اندیشمندان مهم جهان اسلام است که در آثار خود به صورت ویژهای از عدالت و صلح سخن گفته است اما در مطالعات صورت گرفته در مورد اندیشه وی، کمتر به نسبت میان این مفاهیم پرداخته شده است. بنابراین یکی از مسایل اساسی در رابطه با اندیشههای سید قطب، بررسی نسبتی است که او میان این دو مفهوم برقرار ساخته است. در مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای این نسبت مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این تحقیق نشان میدهد که سید قطب به چهار سطح پیاپی در مورد صلح باور دارد که عبارتند از: آرامش درون، آرامش در محیط خانه، تعاون و صلح در اجتماع و صلح جهانی. او مبنای اساسی صلح را وجود عدالت یعنی هماهنگ شدن با نظم الهی حاکم بر هستی و تشریع شده در دین خاتم پیامبران (ص) میداند.
کلیدواژگان: اسلام، انسان، عدالت اجتماعی، صلح جهانی، تمدن مادی، نجات، وحدت -
صفحات 55-96
بسیاری بر این باورند که میان فقر و خشونت و افراطیگری رابطهای مستقیم وجود دارد. یعنی هرچه فقر بیشتر احتمال خشونت و افراطیگری و پیوست به جریانهای افراطی بیشتر میشود. برای بررسی این رابطه، در این مقاله، گروه تکفیری جهادی به عنوان یک جریان افراطی و خشونتگرا جهت بررسی موردی انتخاب شده است. بررسیها نشان میدهد عدهای معتقدند فقر و تفکیری جهادی رابطه مستقیم با هم دارند. یعنی افزایش فقر موجب افزایش الحاق به جریان تفکیر جهادی میشود. در مقابل گروه دیگری بر این عقیدهاند که این دو رابطهای مشخص با یکدیگر ندارند. این گروه نشان دادهاند که در مواقع بسیاری از تکفیریها از افراد ثروتمند بودهاند و همچنین بسیاری از فقرا نه به تکفیر بلکه به کنار گذاشتن باورهای دینی وارد شدهاند. سوال اصلی مقاله آن است که چه رابطهای میان فقر و تکفیر وجود دارد؟ برای این منظور تمرکز خود را بر بررسی گروههای تکفیری جهادی شامل داعش، النصره و القاعده قرار دادیم. نتیجه پژوهش نشان داد که مجموعهای از عوامل موجب پیوستن جوانان به گروههای تفکیری شدهاند و اینطور نیست که لزوما فقر عامل روی آوردن به تکفیر و به عبارتی افراطیگری و خشونت باشد.
کلیدواژگان: فقر، تکفیر، داعش، القاعده، النصره -
صفحات 97-126
این مقاله به بررسی ابعاد نظریه صلح انسانی در روابط بینالملل با تکیه بر نگاه فلسفی- فقهی امام خمینی (ره) پرداخته است. فرضیه مقاله نظریه صلح انسانی را از نگاه فلسفی امام خمینی (ره)، نظریه مورد قبول در باب صلح در روابط بینالملل میداند و مبانی فقهی این نظریه را عبارت از خدامحوری، اسلاممحوری، ولایتمحوری، عدالتمحوری، اخلاقمحوری، مصلحتمحوری، عقلمحوری و نفی ظلم و ستم میداند و اصول فقهی این نظریه را عبارت از سه ستون صلح عادلانه، صلح عزتمندانه و صلح شرافتمندانه میداند. مقاله ابتدا مروری بر مفهوم صلح از نگاه حقوقبشری و در فلسفه غربی با بررسی اجمالی نگاه کانت فیلسوف برجسته غربی در باب مفهوم صلح پایدار انجام و سپس نظریه صلح انسانی امام خمینی (ره) را به عنوان نظریه مورد قبول اسلامی در بعد فلسفی و فقهی مورد بررسی و مداقه قرار میدهد. نتیجهگیری مقاله آن است که میتوان سه رکن عدالت، عزت و شرافت را به عنوان سه اصل فقهی نظریه صلح انسانی در روابط بینالملل در نظر گرفت که سایر مبانی و اصول حول آن قابل توضیح و تبیین بوده و یک گفتمان جامع صلح اسلامی را تشکیل میدهد.
کلیدواژگان: صلح انسانی، امام خمینی، عدالت، عزت، شرافت -
صفحات 127-168
جنگ و صلح از مفاهیم کلیدی نظریه های روابط بینالملل به شمار میروند و تبیین نظام بینالملل با استفاده از مفاهیم جنگ و صلح همواره از اهمیتی ویژه برخوردار بوده است. ریالیسم و لیبرالیسم به عنوان دو رویکرد مهم و جریان اصلی نظریهپردازی در روابط بینالملل، با توجه به مبانی هستیشناسی و انسانشناسی خویش، دیدگاه متفاوتی در زمینه شکلگیری نظام بینالملل با محوریت جنگ یا صلح داشتهاند. اسلام نیز براساس مبانی هستیشناسی و انسانشناسی خویش و به عنوان دینی جهانشمول، غایتگرا و همهجانبه، رویکردی خاص و متفاوت نسبت به روابط بینالملل، مناسبات بینالملل و در نتیجه آن جایگاه جنگ و صلح در نظام بینالملل دارد و میتواند به عنوان بدیل، دیدگاه نظریههای ریالیسم و لیبرالیسم را به چالش بکشد. از اینرو، پژوهش در پی بررسی مقایسهای جایگاه مقوله صلح در مکتب اسلام در مقایسه با رویکرد عام و ریالیسم به عنوان یکی از پارادایم های مسلط نظریهپردازی در حوزه روابط بینالملل است. فرضیه پژوهش بر این مبنا استوار است که رویکرد ریالیسم با مطلقگرایی در مبانی هستیشناسی خویش، دیدگاهی تفریطی نسبت به صلح در نظام بینالملل ارایه کرده است. در حالی که اسلام با توجه به معقولیت و اعتدال در مبانی هستیشناسی خود مبرا از این ایراد است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی و تحلیلی و ابزار گردآوری دادهها منابع کتابخانهای و اینترنتی است.
کلیدواژگان: جنگ و صلح، ریالیسم، لیبرالیسم، اسلام، هستی شناسی -
صفحات 169-180
انسان هم وجوه حیوانی مثل خشم، شهوت و انتقام دارد و هم جنبههای اخلاقی و الهی مانند نیکی ورزیدن، عفو و گذشت در ضمن هر دو میل در نهاد او به ودیعت گذاشته شده. البته کشش طبیعی و اولیه به طرف انتقام و عدم گذشت است مگر اینکه با اراده و به مدد مهار اخلاق (بخصوص اخلاق مبتنی بر ادیان) به سمت فتوت، جوانمردی و صلح بکشاند که راه راحتی نیست و این طریق به تقوا، محبت، غفران الهی و کیمیای سعادت نزدیکتر میباشد و بخاطر این جهد به درجات آن به تناسب مشمول، قرب الهی میشود. همچنین عفو و بخشش یکی از آموزههای دین است که در جایجای زندگی بشر اهمیت فراوان دارد و این فضایل در آثار شاعران و نویسندگان بزرگ این مرز و بوم در اشعار و آثار خود به مسئله صلح و آشتی توجه بسیاری نشان داده و اصطلاحات و مفاهیم مربوط به صلح و آشتی را به کار بردهاند. مقالهی پیش رو به مطالعه و بررسی نگاه، فردوسی در شاهنامه به مسیلهی صلح و آشتی که با وسعت و فصاحت، گویایی و پویایی مطرح شده است، میپردازد. فردوسی جنگ را محکوم نموده، جانب داری خویش را از صلح با راه و وسیلههای گوناگون در اشعارش آورده است. در واقع صلح و آشتی از مهمترین و عمدهترین مسایل شاهنامهی فردوسی بوده در سراسر آن تصویر شده است، و درک و جهان بینی گسترده ی فراتر از نژاد، ملیت، مذهب و توجه خاصی به مقوله صلح و آشتی در اشعارش میباشد.
کلیدواژگان: صلح، آشتی، فردوسی، شاهنامه، رستم -
صفحات 181-204
صلح و جنگ همیشه ملازم و همراه انسان بوده است. متفکران و فلاسفه نیز بطور مداوم بدنبال ریشهیابی جنگها و راه رسیدن به صلح پایدار بودهاند. دین اسلام مبتنی بر برادری، برابری و کمال انسانی، توصیههای متعددی برای دستیابی به صلح داشته و امامان معصوم الگوهای عملی پیاده نمودن توصیههای دین مبین اسلام میباشند. در این پژوهش راههای عملی صلح دوران کوتاه زمامداری امام علی(ع) مورد بررسی قرار گرفته است. با عنایت به متون و مقالات متعدد درخصوص صلح و موضوعات مختلف نهجالبلاغه، تاکنون مقوله صلح با رویکرد عملی دوران زمامداری امیرالمومنین علی(ع) کمتر مورد توجه قرارگرفته است. در این پژوهش از روش کتابخانهای و ابزار توصیفی تحلیلی استفاده شده است. پژوهش به این سوال پاسخ میدهد که رویکردهای عملی امام علی(ع) در مقوله صلح و صلحطلبی دردوران زمامداری ایشان کدامند؟ پژوهش نشان میدهد که نگاه ایشان به جنگ و صلح بعنوان ابزاری برای رسیدن به اهداف متعالی الهی بوده است.
کلیدواژگان: صلح، امیرالمومنین(ع)، نهج البلاغه، صفین، خوارج