فصلنامه علوم و فنون نظامی
پیاپی 13 (تابستان 1388)

نگاهی گذرا به تجهیزات و ابزارهای به کار گرفته شده در عراق و افغانستان توسط نظامیان امریکا، انگلیس، آلمان و.. مبین این نکته است که مسئله حفاظت از نیروها به سرعت به چالشی مهم برای این کشورها تبدیل شده است به نحوی که امروزه هیچ قرارگاهی از ناتو در عراق و افغانستان بدون عنصر حفاظت از نیروها یا حداقل افسر حفاظت از نیروها تشکیل نمی شود. حفاظت از نیروها مفهومی بسیار فراتر از کنترل و تامین تاسیسات، تجهیزات و یا تسهیلات در اختیار نیروهای ناتو داشته و در واقع به کارگیری سطح وسیعی از تجهیزات ویژه و تاکتیک های کاملا بررسی شده را طلب می نماید و به اقدامات عامل و غیرعامل نسبتا زیادی که در بهترین حالت قادر به ممانعت از حملات و انفجارات و یا حداقل کاهش اثرات آن ها باشد؛ وابسته است. نیروهای ناتو در افغانستان آموخته اند که حفاظت از نیروها بستگی کاملی به ظرفیت و توانمندی آنهادر کسب اعتماد مردم افغانستان و رهبران محلی دارد. این نکته در نهایت منجر به تقویت رویکرد بهره برداری از نیروهای میانجی گر مانند ارتش و پلیس افغانستان و مسیولین محلی شده است.

استفاده از سامانه های خبره تصمیم گیری در حوزه های مختلف توانسته است با توانمندسازی و یکسان سازی دسترسی به دانش و اطلاعات موجود، زمینه را برای کمک به تصمیم گیری درست و سریع برای افراد کم تجربه فراهم کند. در این راستا حوزه های نظامی نیز از این امر مستثنی نبوده و کشورهای پیشرفته توانسته اند با استفاده از سامانه های خبره تصمیم گیری تاکتیک های پدافند هوایی امکان تصمیم گیری صحیح و سریع را در شرایط بحران فراهم کنند. هدف از این مقاله معرفی سامانه هوشمند تصمیم گیری  خبره  مبتنی بر قواعد فازی است که می توانند با استفاده از تکنیک های هوش مصنوعی امکان اتخاذ یک تصمیم صحیح و سریع را برای ایجاد تاکتیک مناسب در برابر تهدیدات هوایی که سامانه های کنترل و فرماندهی و جنگ افزارهای زمین به هوا با آن مواجهند فراهم کنند. با امکانات دریافت، نگهداری، بازیابی، به هنگام سازی، پردازش، تجزیه و تحلیل، مدل سازی و نمایش داده های مکانی گوناگون یک ابزار عالی تصمیم گیری برای فرماندهان نظامی در عملیات ها می باشد به طوری که امروزه استفاده از کاربردهای GIS در امور نظامی و دفاعی شیوه های عملیاتی را منقلب ساخته است. نیروهای نظامی GIS را در کاربردهای متعددی از قبیل مدیریت میدان جنگ، پاکسازی میدان مین، عملیات های حافظ صلح، سیستم های اطلاعات جاسوسی، آموزش و... به کار می گیرند. این مقاله مروری اجمالی بر به کارگیری GIS در کاربردهای نظامی خواهد داشت.

وقوع حادثه 11 سپتامبر و اثرات شگرف آن بر سیاست خارجی و هژمونی قدرت ایالات متحده نقش غیر قابل انکاری در ترسیم تفکرات نظامی و استفاده از نیروهای مسلح جهت حفظ امنیت و منافع جهان غرب و به ویژه ایالات متحده در منطقه خاورمیانه داشته است، این امکان وجود دارد که میان ایران و ایالات متحده درگیری نظامی به وقوع بپیوندد. مقاله حاضر تلاش می نماید با بررسی برخی وقایع تاریخی به تحلیل نقش فرهنگ نظامی ایران در ایجاد اعتبار در بازدارندگی از تهاجم نظامی ایالات متحده بپردازد.

شناخت دشمن، روش ها و شیوه های عملکرد او یکی از  مهمترین ابزار لازم برای چگونگی آمادگی و مقابله با این تهدیدات می باشد. عملیات توزیع لجستیک مشترک یکی از مفاهیم عملیاتی ارتش آمریکا است که برای حفظ اقتدار ارتش آمریکا در آینده ایجاد شده است. عملیات توزیع مشترک بطور کلی قابلیت بکارگیری در سرتاسر عملیات نظامی را به ویژه بر چالش های موجود در توزیع در پشتیبانی از کسب ابتکار عمل ابتدایی در مراحل اولیه عملیات عمده نظامی دارد. عملیات توزیع مشترک به معنی فراهم نمودن نیازمندی های لجستیکی فرمانده نیروی مشترک از لحظه حرکت از مبدا تا صحنه نبرد و ادامه عملیات در صحنه است. این مفهوم در مورد عملیات توزیع مشترک آینده با تاکید ویژه بر چالش های یکپارچه سازی سریع و موثر توانمندی های توزیع مشترک در مراحل اولیه عملیات های عمده نظامی است، بحث می کند.

شایعه در بین ملت ها، اجتماعات و در سامانه های نظامی و امنیتی یکی از موارد حایز اهمیت است. شایعه دارای علل و عوامل بسیاری است که با انواع مختلف ممکن است فرد و یا یک مجموعه سازمانی را در راه تحقق اهداف خود با مشکل جدی روبرو ساخته  و دست نیافتنی سازد و یا اینکه زمینه های تحقق آن را فراهم و حصول به اهداف پیش بینی شده را با سرعت غیرقابل باور همراه با کاهش هزینه ها و امکانات محدود فراهم سازد. شایعه به منظور دست یابی به اهداف خاص و یا وادار کردن طرف تماس به اتخاذ تصمیم خاص بدون حضور و با استفاده از مجریانی که کمتر به نیت اصلی آگاهی دارند، شکل گیری و سامان می یابد. شناخت شایعه برای جامعه و راه های مقابله منطقی با آن ضرورتی انکار ناپذیر است . بایستی انواع آن را بشناسد و راه های مقابله با هر یک را تدبیر نماید. این مقاله سعی دارد به این سوال ها پاسخ دهد که: شایعه چیست؟ انواع آن کدام است؟ راه های مقابله با آن کدامند؟

آماد و پشتیبانی (لجستیک) یکی از مفاهیم اساسی سیستم های نظامی است که شامل ، طیف گسترده ای از کاربردها و تخصص های نظامی است . این کارکردها باید به صورتی مطلوب در خدمت پشتیبانی عملیات نظامی قرار گیرند. از آنجا که شیوه های عملیات نظامی در سال های اخیر، به طور کلی دگرگون شده است ، باید در نوع نگاه به موضوع و مفهوم آماد و پشتیبانی  تحول ریشه ای صورت گیرد. یکی از تحولات در جنگ های امروزی ، استفاده عملیاتی و یا به عبارت دیگر، نگرش صفی به آماد و پشتیبانی  می باشد. به این معنی که دیگر آماد و پشتیبانی فقط به عنوان سیستمی که باید در خدمت پشتیبانی نیروهای عمل کننده باشد نیست ،  بلکه آماد و پشتیبانی علاوه بر پشتیبانی ، خود به عنوان عنصر صفی در عملیات نظامی مشارکت می کند. از طرف دیگر، آماد و پشتیبانی جزء لاینفک هر عملیات نظامی است که به ارایه منابع به نیروهای رزمی ، استقرار این منابع در صحنه رزم و تثبیت آنها می پردازد.

نقش استراتژیک رژیم اشغالگرقدس در منطقه کاملا دچار بحران است. رژیم اشغالگرقدس همواره خود را پایگاه پیشرو  قدرتهای سلطه گر و استعماری غربی در منطقه تعریف کرده است. همچنین محور این نقش بر توان واکنش نظامی استوار است و غرب از زمان پیدایش این رژیم غاصب در سرزمین فلسطین تاکنون بر ایفای این نقش سرمایه گذاری وسیعی کرده است اما عملا با وجود مشکلات و ضعف های عمقی و حیاتی از قبیل بحث کمبود آب، جمعیت، ضعف بنیان های اقتصادی و امنیت و ساختار سیاسی، ایده رژیم اشغالگرقدس قدرتمند نیز در پی شکستهای مکرر آن در دو دهه ی گذشته  و  بروز ناتوانایی های بسیاری که ذکر شده عملا منتفی شده است و با سناریوی استراتژی هژمونی صهیونیست در منطقه و ستون جدید منطقه ای رژیم اشغالگرقدس و ارتش شکست ناپذیر با شکست روبرو شده است.