فصلنامه علوم و فنون نظامی
پیاپی 12 (پاییز 1387)

ارزیابی تهدیدات از مهمترین مراحل برای تدبیر در مورد آنها می باشد. اغلب عوامل موجود در شناخت و سنجش تهدیدات حالت کیفی داشته و ارزیابی و مقایسه این عوامل از پیچیدگی خاصی برخوردار است؛ بویژه آنکه بخش مهمی از این عوامل به صورت پنهانی عمل می نمایند. مقاله حاضر در ابتدا به مرور ادبیات موضوع پرداخته و نظریه های موجود درباره موضوع را به اختصار بیان مینماید. تلاش نگارنده در این قسمت آشنا نمودن خواننده با مطالبی است که توسط دانشمندان در سالهای مختلف در گذشته درباره موضوع بیان گردیده میباشد. 2 سپس در ادامه مقاله ، به عنوان الگویی برای نحوه سنجش تهدیدات، طرح « رفتار در بحران های بین المللی » تشریح گردیده که این طرح، بحرانهای بینالمللی را بررسی و با دادن کمیتهای عددی شدت آنها را اندازه گیری و مقایسه نموده است. در بخش پایانی نیز با بهره گرفتن از منطق فازی جهت تبدیل مقیاسهای کیفی به کمی و الگو قرار دادن طرح فوق نحوه اندازه گیری شدت تهدیدات، پیشنهاد گردیده است.

دانش ژیوپلیتیک تاکنون چهار گفتمان اساسی را پشت سر گذاشته است. کشور ایران در هر یک از گفتمان های ژیوپلیتیکی استعماری، جنگ سرد، نظم نوین جهانی و زیست محیطی از اهمیت خاصی برخوردار بوده و برخوردار است. نظریه پردازی هایی که در هر دوره از گفتمان های ژیوپلیتیکی صورت گرفته اند، حاوی تهدیدات و فرصت هایی برای این سرزمین بوده اند. این مقاله با تبیین نظریات اصلی ژیوپلیتیکی، در هر گفتمان تلاش دارد تا اهمیت ژیوپلیتیکی ایران را که بر هیچکس پوشیده نیست، مورد توجه قرار دهد.

برای اولین بار در تاریخ ایران، قانون نظام وظیفه عمومی، نیروی احتیاط و ذخیره در سال 1304 مطرح گردید و با اینکه چندین بار تغییراتی در آن ایجاد شده بود اما تا سال 1359 (شروع جنگ تحمیلی) موضوع احتیاط و ذخیره عملا به مرحله اجرایی وارد نشده بود تا اینکه در شرایط بحرانی جنگ تحمیلی و کمبود نیروی سرباز در یگان های ارتش، تصمیم به فراخوانی یک دوره از آخرین ترخیص شدگان خدمت وظیفه عمومی گرفته شد.جهت بهره برداری بهینه از قانون نظام وظیفه عمومی، نیاز به ایجاد ساز و کارهایی جدید و متناسب با زمان و شاید بازنگری در قانون به منظور رسیدن به یک فرآیندکلی در سطح تصمیم گیری و تنظیم راه کارهایی است که بتواند در شرایط بحرانی و جنگ، نیروهای احتیاط را طبق قانون وظیفه عمومی جهت تقویت بنیه دفاعی کشور مهیا نمود، تا با کمترین مشکلات و هزینه بتوان بدنه نیروهای مسلح کشور را به نیروی بی پایان مردمی متصل نمود و از پشتیبانی مردمی برخوردار سازد.

درگیری ها در افغانستان، عراق و لبنان نشان دهنده نوع جدیدی از جنگ می باشد که توسط گروه یا کشوری که  از نظر فناوری و امکانات نظامی در سطح پایین تری نسبت به دشمن قرار دارد به کار می رود. در یک نبرد با دشمنی همچون امریکا، اگر عناصر پدافند هوایی شامل هواپیماهای شکاری/ رهگیر، سامانه های موشکی و جنگ افزارهای توپخانه پدافند هوایی به روش های متداول و شناخته شده برای مقابله با حملات هوایی استفاده گردد، در همان ساعات اولیه نبرد توسط دشمن سرکوب خواهند شد. بنابراین، چاره ای جز اتخاذ روش های دفاع مبتکرانه یا ناهمگون نیست. سامانه فرماندهی و کنترل پدافند هوایی چگونه باید معماری گردد و از چه ویژگی هایی باید برخوردار باشد تا بتواند کماکان عملیات پدافند هوایی را که به طور قطع متکی بر نظام فرماندهی و کنترل است، به گونه ای موثر هدایت نماید. بنابراین در این مقاله ماهیت و سایر مولفه های فرماندهی و کنترل مورد بررسی قرار می گیرد. سپس سامانه مناسب را معرفی تا بتواند عناصر پدافند هوایی را به طور موثر در یک نبرد ناهمگون هدایت و کنترل نماید.

سیستم های اطلاعات جغرافیایی (GIS) به عنوان ابزاری مهم از فن آوری اطلاعات نقشی محوری را در عملیات های نظامی که اساسا ماهیت مکانی دارند، ایفا می کنند. فرماندهی، کنترل، ارتباطات و تعامل پذیری در عملیات های نظامی وابستگی شدیدی به دسترسی به اطلاعات دقیق به منظور توفیق در تصمیمات سریع دارند. در عصر رقومی حاضر، GIS با امکانات دریافت، نگهداری، بازیابی، به هنگام سازی، پردازش، تجزیه و تحلیل، مدل سازی و نمایش داده های مکانی گوناگون یک ابزار عالی تصمیم گیری برای فرماندهان نظامی در عملیات ها می باشد به طوری که امروزه استفاده از کاربردهای GIS در امور نظامی و دفاعی شیوه های عملیاتی را منقلب ساخته است. نیروهای نظامی GIS را در کاربردهای متعددی از قبیل مدیریت میدان جنگ، پاکسازی میدان مین، عملیات های حافظ صلح، سیستم های اطلاعات جاسوسی، آموزش و... به کار می گیرند. این مقاله مروری اجمالی بر به کارگیری GIS در کاربردهای نظامی خواهد داشت.

در این تحقیق ابتدا مفاهیم خلاقیت و نوآوری بیان شده و تفاوت های این دو مفهوم و مفهوم تغییر نیز بیان و از هم تفکیک گردیده اند. در قسمت های دیگر سعی شده تا فرآیند خلاقیت در یک سازمان و در افراد و همچنین فرایند نوآوری در سازمان ها بیان گردد.پس از بیان شرایط ایجاد خلاقیت و نوآوری در سازمان های مختلف، توجه مدیران سازمان هایی که مایل به داشتن سازمانی خلاق و نوآور هستند به این موارد جلب گردیده است: داشتن تحمل شکست، فراهم نمودن محیط مناسب و غیر رسمی، دادن امتیاز به نوآوران، تشویق رقابت در محیط کاری،حمایت از تعصب کاری، تعیین هدف ها به طور مشخص، آماده سازی افراد برای تغییر.در ادامه به بیان مشخصات سازمان های خلاق وهمچنین افراد با خلاقیت بالا پرداخته شده است و در نهایت نتیجه گیری ارایه گردیده است.

عملیات روانی از عوامل مهم پشتیبانی از یگان ها در میدان جنگ است با کاربرد صحیح آن میل به جنگیدن در نیروهای خودی تقویت می شود و در عوض روحیه دشمن تضعیف می گردد. یگانی در جنگ موفق خواهد بود که بتواند عملیات روانی را بنحو مطلوب در پشتیبانی از عملیات تاکتیکی بکار گیرد. عملیات روانی کم هزینه تر از کاربرد سایر سلاح بوده و در همه اعصار و جنگ ها کم و بیش استفاده می گردد. مهمترین عامل موفقیت در جنگ انگیزه واعتقاد ملی و مذهبی است، عملیات روانی این عوامل را مورد حمله قرار داده و رزمنده را در انگیزها و اعتقاداتش مورد تردید قرار می دهد. در دنیای کنونی برای هر عملیات نظامی ابتدا باید جامعه خود و هدف و جامعه جهانی را آماده نمود و برای این امر بهترین عامل استفاده از ابزار عملیات روانی است .