ماهنامه اکتشاف و تولید نفت و گاز
پیاپی 6 (آبان 1382)

هشتمین کنگره ملی مهندسی شیمی ایران به مدت سه روز از 29 مهر تا یک آبان در دانشگاه فردوسی مشهد و با حمایت 29 شرکت تابعه وزارت نفت, شرکت های مرتبط با مهندسی شیمی و آستان قدس رضوی برگزار شد. در این کنگره 470 مقاله عرضه شد که موضوعات مورد بررسی آن را در 18 بخش می توان تفکیک کرد: فرآیندهای نفت, گاز و پتروشیمی, مهندسی پلیمر, مهندسی فرآیند, صنایع غذایی, دارویی و بهداشتی, صنایع دفاعی, جداسازی و پدیده های انتقال, کنترل فرآیندهای شیمیایی,فرآیندهای غشایی, نانوتکنولوژی, بیوتکنولوژی و مهندسی پزشکی, تکنولوژی پودر و ذره, سوخت و انرژی, مهندسی نفت(مخازن, حفاری و اکتشاف), صنایع شیمیایی و معدنی, محیط زیست (آب, خاک و هوا), ترمودینامیک, مدل سازی, شبیه سازی و بهینه سازی, صنایع سلولزی, کاتالیست و طراحی راکتور و شبکه های عصبی مصنوعی و منطق فازی.

بخش میشریف مخزن اصلی در میدان سیری D‏ (دنا) واقع در خلیج فارس است. این بخش تشکیل یافته از سنگ آهکهای مرجانی است که با افزایش عمق از کیفیت مخزنی آن کاسته شود. در این مطالعه از روش رگرسیون خطی در تخمین نفوذپذیری در چاه هایی که اطلاعات مغزه آنها در دسترس نیست, استفاده شده است.

گسترش وسیع و فراوانی زیاد گونه (Ammonia beccarii (linne امکان مطالعه اکولوژی و پالیواکولوژی آن را فراهم کرده است. این مطالعات به دو روش انجام گرفته است؛ روش آزمایشگاهی و مطالعه تغییرات مورفولوژیکی این گونه در محیط های مختلف طبیعی آن. از نتایج مطالعات اکولوژی می توان شرایط پالیوکولوژی این گونه را تعیین کرد.

بخشی C سازند میلا در بر گیرنده سنگ های کربناته و آواری است. مرز پایینی این پاره سازند با پاره سازند B سازند میلا تدریجی و پیوسته است و مرز بالایی آن با سازند ایلپک پیوسته است. مطالعات صحرایی و میکروسکوپی به شناسایی سه گروه رخساره کربناته وابسته به رمپ بیرونی (Outer ramp), رمپ میانی (Mid ramp) و رمپ داخلی (lnner ramp) و دو رخساره تخریبی,یکی وابسته به محیط سلف آواری و دیگری مربوط به محیط رمپ بیرونی انجامید.

مهم ترین و پر هزینه ترین بخش اکتشاف و استخراج, حفاری چاه های اکتشافی، تجدیدی, توصیفی و توسعه ای در یک میدان نفتی یا گازی است, شرکت های پیمانکار حفاری, همواره تمام تلاش خود را در جهت بهینه سازی عملیات و کاهش هزینه های حفر چاه ها به کار می برند. با رعایت کلیه استانداردهایی که در حفر یک چاه باید مورد توجه قرار گیرند و در صورتی که هزینه صرف شده برای حفر یک متر از چاه به حداقل ممکن رسیده باشد, می توان گفت که حفاری به صورت بهینه انجام شده است.

مطلب حاضر, چکیده مقاله ای است تحت عنوان :Handil field,three years of lean gas injection into water flooded reserveirs (سه سال تزریق گاز سبک داخل مخزنی که قبلا آب زده شده بود) که در آن به بررسی توسعه میدان با تزریق گاز پرداخته شده و نتایج حاصل شده در میدان نفتی هندیل در جزیره برنیواندونزی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

زمانی که شرایط نامساعدی از قبیل سنگین بودن نفت, ابعاد بزرگ ماتریکس, تراوایی پایین ماتریکس ها, آغشته شدن ماتریکس با نفت و وجود شبکه ضعیف ارتباطی بین شکاف ها در یک مخزن وجود داشته باشد؛ هزینه های اضافه برای افزایش بازیافت نفت از ماتریکس غیر قابل اجتناب است. آب و گاز را می توان به ترتیب به وسیله نیروهای مویینگی و چگالی به منظور بازیافت نفت به مخزن تزریق کرد ولی از آنجایی که نفت مربوط به ماتریکس سنگین تر بوده و رطوبت کم تری دارد استفاده از این فرآیند ها احتمالا نمی توانند افزایش قابل توجهی را داشته باشند در حالی که استفاده از روش های حرارتی و تزریق مواد شیمیایی و گاز قابل امتزاج می تواند بر این محدودیت ها غلبه کند.

یکی از مهم ترین عواملی که شناخت حفاری به روش فروتعادلی (under balanced drilling) و استفاده آن را افزایش داده است. رشد آگاهی از تخریب سازند است که توسط حفاری رایج فراتعادلی (over balanced drilling)  و روش های تکمیل چاه به وجود می آید. تکنولوژی حفاری به روش فرو تعادلی (UBD) برای هر مخزنی مناسب نیست اما آنچه در زیر آمده نکاتی است که باید مورد توجه قرار گیرد

در شماره پیش خواندیم که از چندین سال پیش, تزریق دی اکسیدکربن برای ازدیادبرداشت مورد توجه جدی قرار گرفته است و طی آن مباحث فنی از قبیل معیار اعمال تزریق دی اکسید کربن, رفتار فازی و امتزاج پذیری و مطالب از این دست بررسی قرار گرفت بخش دوم مطلب را در این شماره می خوانید.

بسیاری از مخازن نفت و گاز دنیا در سازندهای کربناته قرار گرفته اند. در رسوبات کربناته به علت وجود ماتریکس میزان تخلخل و نفوذپذیری, کاهش می یابد. انمار با میدان پایین (Low Field NMR) تکنولوژی جدیدی است که به واسطه آن می توان بسیاری از خواص سنگ های کربناته را مشخص نمود. در آزمایش انمار اطلاعات زیادی در خصوص مقدار تخلخل و پراکندگی اندازه حفرات در سنگ های کربناته حاصل می شود.

در دهه گذشته مبحث نشر آلاینده های زیست محیطی و روش های کاهش آن مساله مهمی بوده است که اکثر شرکت های بزرگ نفتی را بر آن داشته تا سرمایه هنگفتی برای رسیدن به روش های کاهش گازهای گلخانه ای و نهایتا دست یافتن به سوخت های تمیزتر و یا سوخت پاک, صرف نمایند.نکته بسیار مهم دیگر, توان آنها در به کارگیری سریع فناوری جدید داخلی و خارجی و انجام آن با هزینه ای کم تر است.

میدان منصوری که از سال 1342 کشف شد در 50 کیلومتری جنوب شرقی اهواز در استان خوزستان واقع شده و شامل دو مخزن نفتی آسماری و بنگستان است که نفت در جای اولیه مورد انتظار در مخزن آسماری 2/22 میلیارد بشکه و مخزن بنگستان 19/276 میلیارد بشکه برآورده شده است.میدان منصوری- مخزن آسماری این مخزن یک مخزن نفتی اشباع با ضخامت حقیقی 1170 پا و مساحت تولیدی 14 هزار و 35 اکر است. نفت قابل بازیافت اولیه مورد انتظار مخزن 667 میلیون بشکه و ضریب بازیافت اولیه نفت این مخزن را 30 درصد تخمین زده اند.

مطالبی که در پی می آید بخش هایی از سخنرانی دکتر عمادی, مدیر امور پژوهش و توسعه شرکت ملی نفت ایران است که در سومین سمینار مدیران ارشد شرکت ملی نفت ایران در مهرماه 82 ایراد شد.

این محصول مشکل آلایندگی روانه های نفتی را, با استفاده از عمل بازیافت حل می کند و امکان ممانعت از آلودگی را, به حداکثر می رساند (با عملکردی سریع و هزینه ای نسبتا اندک).نظر به اهمیت آب برای حیات, زدودن مواد زاید روی زمین توسط آن, بسیار غیر منطقی می نماید. بنابر این باید هر چه بیشتر و بیشتر در جهت حفظ کیفیت آبهای جهان کوشید.

واحد تولید و نگهداری گاز مایع (LPG) یکی از واحدهای مهم و اصلی فازهای 4 و 5 است که برای اولین بار در طرح توسعه میدان گازی پارس جنوبی در فرآیند تصفیه گاز ترش مخزن پارس در نظر گرفته شده است و نقش عمده ای در بالا بردن ارزش افزوده محصولات تولیدی پالایشگاه و نیز افزایش ظرفیت های کشور در زمینه صادرات گاز برعهده دارد.